N°. 239.
56öy« 134" Jaargang. 1891.
Zaterdag
10 October.
Middelburg 9 October.
Deze courant verschijnt dage 1 f] k
met uitzondering van Zon- en Feestdagen:
Prfjs per kwartaal in Middelburg en per post franco 2.—S
Afzonderlijke nommers zijn verkrijgbaar a 5 cent.
Advertentiën20 cent per regel: Bij abonnement lager!
Geboorte-, Trouw-, Dood-, en andere familieberichten, benevans alle
dankbetuigingen; van 17 regels 1.50;
iedere regel meer 0,20. Groote letters worden berekend naar plaatsruimte:
Onchristelijko beschuldigingen.
ONDERWIJS.
LETTEREN EN KUNST.
UIT STAD EN PROVINCIE.
HI I) HUH I li(iS(lli: COURANT.
Theimometer.
Middelburg 9 Oct. nn. 8 u. 57 gr.
Bi. 12 u. 65 gr., av. 4 n. 63 gr. F.
Verwacht Z. wind.
ttS.ÏÏr ViT Mestdagh Zoon, te Goes: A. A. W. Bolland, te Kruiningen: F. v. d. Peijx, te Zierikree: A. C. de Mooij, t« Tholen: W. A. i Advertentie,
advert^ntip ron v> crnenzen la. de Jonge. Verder nemen alle postkantoren en boekhandelaren abonnementen en advertentiën aan, evenals de moeten dn.
advertentie-bnreau b van Nijgh Van Ditmab, te Rotterdam, de Gebb. Beldsïantï, te 'b Gravenhage, en A. de da Mab Azn. te Amsterdam. ,ea naB"ddags te_ één uur
°°^da8enten het Bmtenland: te Paryg en Londen, de Compagnie générale de Pnblioité étrangère G. L. Datjbe Cie., John F. Jones, opvolger. gg des avoadTnog^orden opgenomen!
om Rusland's optreden tegen de joden in
nog ongeestiger daglicht te plaatsen-'
De aandacht onzer lezers vragen wij even
voor de volgende staaltjes van den redeneer
trant der redactie van de Standaard en haar
perfide pogen om van alles een wapen
tegen de vrijzinnigen te smeden, dezen te
belasteren en als in en in slecht voor te
stellen.
Zij geven ons bij de vele, die ons
sedert jaren reeds geschonken zijn op
nieuw een kijkje in het hart van den hoofd
redacteur van dat blad, den leider van hen,
die zich bij voorkeur de christenen noe
men en de liefde in de eerste plaats moesten
prediken en betrachten.
Wat moet het in het binnenste van dien
leider akelig koud en dor zijn
Wat moet hij, die zoo slecht zich uit over
zijne medemenschen, en dat wel tegen
beter weten in liefdeloos en gevoelloos
wezen
Schrijvende naar aanleiding van de joden
vervolging in Rusland, waarvan heel de
beschaafde wereld gruwt; waartegen ieder,
die nog eenig menschelijk gevoel heeft, in
opstand komten bij de bestrijding waarvan?
evenals bij het verzachten der daaruit voort
vloeiende nooden en ellende, allen de handen
in elkaar slaan, die het wèl meenen met
menschelijkheid, menschenliefde en mensche
lijk recht, zonder te vragen naar politieke
of godsdienstige ideeën een pogen dat
echt christelijk mag neeieu u»uui uc
Standaard ook zelfs hierbij de liberalen zwart
te maken.
Om die vervolging maakt heel de pers
schier front tegen Ruslanddat is een ge
lukkig feit
Maar nu zou men zich toch vergissen", zoo
schrjjft dr Kuyper »indien men dit zelfbesef
der Westersche beschaving beschouwde als ten
deze gedreven door het hooger motief van eer
bied voor de conscientievrjjheid.
»Zoover het voeten heeft, wil de Liberalist
ook wel de conscientievrijheid onder zjjn sie-
radiën opnemenmaar ten principale is het
bg hem toch meer een hoogere «beschaving",
die in verzet komt tegen min of meer Aziatische
toestanden; en dat wel een beschaving met
een sterk Joodsch tintje.
«Hier althans kan men zeker van zyn, dat,
keerde zich het Russische absolutisme niet
tegen Joden, maar tegen geloovige Christenen,
de verontwaardiging der Liberalistische pers
minstens tien graden lager op de schaal zou
teekenen, en heel het brandmerk voor den
Procurator der heilige synode in een epheme-
ridiech protest zou bestaan.
«Finland bewjjat dit.
„In dit Groothertogdom wonen op 2.261.000
Lutherschen slechts 50.000 belgders van de
Grieksche religie en nog geen 3000 Room-
schen en zoo de autonomie van het Groot
hertogdom, als de onaantastbare rechten en
privilegiën der Luthersche kerk staan er onder
de hoede van internationale tractaten en plech
tige vorBtelflke beloften. Een veel veiliger
historische positie dus, dan waarop voor de
joden te roemen valt.
«Toch heeft het lanatisme van de GriekBche
panslavistén het aangedurfd, om niet slechts
de Joden, maar ook deze LutherBchen in Fin
land als vogelvrij wild aan de Grieksche popen
over te leveren. Een schending van bezworen
eeden en een aanranding der godsdienstvryheid,
waartegen reeds ten vorigen jare de ChriBteiyke
pers in verzet kwam, en waartegen de Evange
lische Alliantie haar protest aan den czaar in
zond."
Van dit alles is, volgens de Standaard,
slechts ter loops notitie genomen door de
„liberalistische pers." „Van een diep
gaande verontwaardiging over deze schennis
van recht en consciëntie-vrijheid viel geen
sprake."
Het is wel wonder dat toch nog gecon
stateerd wordt, hoe er notitie genomen wordt
van dien toestand in Finlandzelfs zooveel
dat de Standaard moet erkennen, hoe het
Handelsblad waartegen dr Kuyper het
vooral gemunt heeft „tegen dien toestand
krachtiger begint te reageeren."
Edoch, alsot hij zelf schrikt van die erken
tenis, wijl zij zijn betoog verzwakt, voegt
Het Amsterdamsche liberale blad zal zich
zelf wel verdedigen tegen dergelijke beschul
digingenmaar onzerzijds de opmerking dat
in de gansche hedendaagsche historie geen
feit zoo gruwelijk, zoo indruischende tegen
alle beschaving aan te wijzen valt als de
vervolging der joden in Rusland, die ver
bannen, mishandeld en van alles beroofd
worden. Dat daarbij de toestand in Finland
niet te vergelijken isen dat het een onge
hoorde en onchristelijke taktiek is om, die
feiten tegenover elkaar stellende, te spreken
van „meten met twee maten," te insinueeren
dat de oorzaak voor zulk meten „behalve
in de joodsche geldmacht en het joodsche
talent, dat in de liberalistische pers zoo sterk
vertegenwoordigd is," hoofdzakelijk gezocht
moet worden in het Deïstisch moreele stand-
punt, „dat ons hedendaagsch liberalisme van
de joden overnam, en op grond waarvan ze
met onze joodsche bevolking in antipathie
tegen het specifiek-christelijke homogeen is
Welke demon gaf dr Kuyper die insinuatie
in de pen
Schreef hij haar tot stichting en leering
vaD zijn volgelingen
Het is geen beschuldiging, in een oogen-
blik van opwinding aan zijn pen ontsnapt,
Deen een gansch betoog wordt daarop
gebouwd. De redacteur van de Standaard
protesteert en zal rusteloos blijven protes
teeren, omdat zegt hij nog eens duidelijk
„er met zulk een energie, ook in ons nog
Ulllju -ur i
van den Jood wordt opgenomen, tci wijl men
op alle manier toont voor de vrijheid van den
Christen niet den minsten eerbied te hebben."
En die beschuldiging geldt in het alge
meen de liberale persin het bijzonder het
Hbld., dat wel wraak roept „als er Joden
vervolgd, Joden verdrukt, en Joden in hun
recht verkort worden maar als in ons ei
land honderdduizenden Christenen in
hun rechten verkort, in hun vrijheid aan
gerand, en op allerlei manier onderdrukt
worden, dan onthoudt het zich niet alleen
van protest, maar dan doet het zelf mee
en als die verdrukte een „man in doleantie"
klapt het nog van leedvermaak in de
handen."
Wij krijgen zoo zachtjes aan al wat meer
licht in hetgeen de hoofdleider der zg. „do-
leerenden" eigenlijk wil zeggen en wat hem
bezielt. Hij is ontstemd hij is nog altijd
niet bekomen van de bittere teleurstellingen,
in de laatste maanden ondervonden.
Op staatkundig en ep kerkelijk gebied liep
alles hem tegen.
De vreugde der overwinning is slechts
van korten duur geweesten de neerlaag,
door zijne groote mannen zooals Keuche-
nius en De Savornin Lohman geleden,
heeft hem bitter gemaakt, en daarom in zijn
uitvallen scherper nog dan gewoonlijk. Hier
van getuigt tegenwoordig haast al wat er
geschreven wordt in zijn orgaaD.
Als men dit alles in aanmerking neemt,
zou men hem veel kunnen vergeven. Maar
er is een grens aan allesook aan het bot
vieren aan dergelijke booze luimen. En al
is de pointe van zijn betoog nog zoo ver
borgen achter quasi-belangstelling in Luthe-
rianen en Christenen in het algemeen,
onopgemerkt kan het niet blijven dat daarbj
eenvoudig kwestie is van beklag over ach
teruitzetting en miskenning van zijne dolee-
rende volgelingen.
Als wij dit maar niet uit het oog ver
liezen
Dr Kuyper doet een beroep op de oprecht
heid der liberalenen dit geeft ons het
recht om onzerzijds een woord mee te spreken
al laten wij het aan onze Amsterdamsche
liberale zuster over zich te verdedigen
tegenover de grove, onchristelijke beschul
digingen, die haar voor de voeten worden
geworpen. Dat is haar trouwens voldoende
toevertrouwd.
Wij hebben onzerzijds meer het oog op
de verklaring van dr Kuyper dat hij zich
stil zou houden, „wanneer de liberalistische
voor den invloed van het Deïstisch standpunt
dat ze van de jode#^ vernam, en daarom
hij even spoedig daarbij deze woordenpers erkende dat ze niet strijdt voor con-
paar (dit doet het Hbld.) „altoos subsidiair jscientievrijheid, maar dat ze enkel opkomt belijden
aan een iegelijk die jood is, voorkeur geeft
boven den orthodoxen christen. Dan toch
zegt hij zou er in haar houding
oprechtheid zijn. Haar woord zou passen
bij haar standpunt."
Zulk eene erkentenis kan dr Kuyper van
de liberalen nooit verwachten want zij zou
hen tot leugenaars maken; zij zou hun juist
ontnemen wat hun grootste eer is te strijden
voor algemeene menschenliefde, zonder aan
zien des geloofs.
Als het waar is, wat de leider der ultra-
anti-revolutionnairen beweert, dat „de Calvi
nisten tengevolge van den huidigen politieken
toestand in ons land worden onderdrukt en
beperkt in de rechten die nit de conscientie
vrijheid voortvloeien", dan is dit niet de
schuld der liberalen maar een gevolg der
onhandige zetten van dr Kuyper en de
zijnen zeiven.
Wij, vrijzinnigen, hielden ons geheel en
al buiten die beroering in de Protestantsche
kerk, die alleen onze aandacht trok omdat ons
daarbij alweer bewezen werd, hoe weinig chris
telijk en liefderijk zich noemende christenen
met elkaar omgaan.
Niet aan ons de schuld van hetgeen den
Calvinisten is weervaren bij hun pogen om
tweedracht en scheiding te bewerken.
Niet aan ons is het te wijten dat op
politiek gebied velen, die eertijds met dr
Kuyper meegingen, hem den "rug toekeerden
en hem thans even fel haten als zij hem
al weêr niet met de christelijke neiae is
overeen te brengen.
Niet aan ons als er in de oogen van dr
Kuyper van onderdrukking kwestie is.
Maar wel is aan het v r ij z i n n i g aan
tiet liberale Nederland te danken dat
dr Kuyper en de zijnen kerken hebben
kunnen bouwen en in hunne belijdenis van
de overheid geen hinderpalen ondervonden.
Wij hebben de vaste overtuiging dat
in een land, waar dr Kuyper en de zijnen
de macht in handen hadden, er heel wat
anders te zien zou zijn j er met het mijn
en dijn even eigenaardig zou worden om
gesprongen als zij het thans hebben willen
doen met de bezittingen der Ned. herv.
kerken dat de conscientie-vrijheid het
hard te verduren zou hebben.
Wij meenden tegenover den aanval, tot
ons liberalen gericht, dit te moeten opmerken.
En als dr Kuyper de zaak der joden
vervolging in Rusland ook al aangrijpt als
een middel om aan zijne zwartgalligheid
lucht te geven over den loop der zaken op
kerkelijk gebied, zoo geheel anders als hij
dien gewenscht en gedacht had als hij
daarvan een politiek wapen wil smeden
tegen ons dan ontneemt hij aan zijne ver
zekering van sympathie te koesteren voor
de hulp, die men den joden verleentvan
zich in de jodenkwestie te scharen aan de
zijde van de liberale bladen, alle waarde
dan miskent hij het hoogste beginsel van
allen wezenlijken godsdienst, dat menschelijk
heid, recht en rechtvaardigheid predikt.
Zulke predikers der liefde als dr Kuyper
zich toont in zijne jongste beschouwing
brengen het christendom, dunkt ons, jaren
achteruit.
Als hij wilde luisteren naar een goeden
raad en het daarvoor nog niet te laat
is zouden wij hem dezen willen geven
houd het vervolg van uw opstelIs er oor
zaak,in de pen. Het eerste deel er van is
zulk een treurige parodie op al wat waar
achtig christelijk heeten mag, dat er onder
uwe volgelingen wel zullen zijn, die zich
bezwaard zullen gevoelen door hetgeen hun
hoofdman durft beweren. Het kan niet
anders dan schadelijk zijn voor den eerbied
dien zij voor de christelijke leer moeten
koesteren. En er is niets gevaarlijker, vooral
voor een kerkelijk-politieke partij, die de
christelijk-historische banier omhoog heft,
dan dat de volgelingen, door uitlatingen en
beweringen van hun eigen leider, aan het
twijfelen worden gebracht over de kracht
en het goede van de beginselen, die zij
By kon. besluit:
is benoemd tot administrateur van het mi
litair hospitaal der 2de klasse te Bergen op
Zoom, de eerBte-luitenant B. Meulman, van het
lste reg. infanterie;
zyn benoemd by het wapen der cav., tot
tweede-luitenant, bp het lste reg. huzaren, de
cadet C. J. J. Six ma baron van Heemstra; by
het wapen der art., tot tweede-luitenant, by
het 3de reg. vest.-art., de cadets R. F. KntBch
Lojenga en W. Du Vynby het 4de reg. vest.
art., de cadet O. Witsen Elias; allen herkom
stig van de Koninklijke Militaire Academie.
De Liberale Unie zal Zaterdag 7 November,
des voormiddags te half elf uur precies, te
Amsterdam hare gewonejaarlyksche algemeene
vergadering houden, waarin o. m. vier leden
van het bestuur moeten benoemd worden ter
vervanging van de heeren mr H. J. Dyckmeester,
mr H. L. Drucker en jhr mr L. Michiels van
Kessenicb, die aan de beurt van aftreding en
niet herkiesbaar zyn, en van den heer mr J. P. R.
Tak van Poortvliet, die, wegens zjjne benoeming
tot minister van binnenlandsche zaken, ontslag
heeft genomen.
Verder zal van gedachten gewisseld worden
over eene uitbreiding van de werkzaamheid der
Unie, in te leiden door het bestuur; en zal
nog een voorstel worden behandeld, door het
bestuur gedaan, om art. 12 der statuten te
lezen als volgt
r^ai' WalwiAiMff ilar nifnonan
bedrag van tien cents voor ieder harer leden
by gedragen.
Tot maatstaf wordt genomen het aantal
leden der kiesvereeniging op den lsten Februari
van ieder jaar.
«Voor iedere kiesvereeniging echter, wier leden
tal grooter is dan 500, bedraagt de jaarlijksche
bydrage in eens af vyftig gulden."
Nu in den laatsten tyd de gewone inkom
sten der Unie rnimer vloeien, tengevolge der
toeneming van het aantal buitengewone leden,
wil het bestuur door de voorgestelde contri
butie-verlaging thans moet elke kiesver
eeniging jaarlyks 25 cents voor elk lid in de
algemeene kas storten meewerken om de
toetreding van kiesvereenigingen tot de Unie
te vergemakkelijken.
De anti-revolutionnaire kamerleden hebben
zich, volgens bericht in de Standaard, opnieuw
tot eene club geconstitueerd en gekozen tot
voorzitter A. baron Van Dedem, tot 2en voor
zitter den heer H. Seret, tot secretaris mr T,
P. baron Mackay en tot 2en secretaris mr H,
A. v. d. Velde.
Het hof heeft ingaande 8 October, den rouw
aangenomen voor den tyd van vier weken,
waarvan de e8rste week middelbaren en de
drie daaropvolgende weken lichten rouw, we
gens het overlijden van Z. M. Karei I, koning
van Wurtembei'g-
By het verlaten van ons land heeft de
kroonprins van Italië Woensdag aan H. M. de
koningin-regentes een telegram gezonden,
waarin hy zyn weigemeenden dank betuigt
aan H. M. de koningin en aan H. M. de ko
ningin-regentes voor de voortreffelijke ontvangst
in Nederland, hem zoowel van Hare Majestei
ten als van de zyde der bevolking ten deel
gevallen.
By proclamatie heeft de gouverneur van
Suriname, jhr T. A. J. van Asch van Wjjck,
hulde en dank gebracht aan de bevolking voor
de ordelijke en gepaste wyze, waarop by gele
genheid van den jaardag der koningin, op 31
Augustus, feest is gevierd en de orde is ge
handhaafd.
Slechts even klonk van de gaanderij gesis en
gefluitove»-jgens liep de uitvoering volkomen
rustig af.
De October-aflevering van de Nieuwe Gids
bevat: Johannes Bosboom, Jan YethOorlog
I, Frans Erens; Gekken Y, Jac. v. Looy;Alki-
biades of Over den eerbied, Ch. M. v. Deventer
Nieuw Eogelsch proza, Frederik van Eeden
Afrodité, H. J. BoekenBoekbeoordeelingen,
L. v. DeysselAfsterven, L. v. DeysselSociaal
onderwys, F. v. d. Goes; Ned. politiek. In-
drukken van den dag, P. L. TakFabian
Essays vertaald, F. M. Wibaut.
Benoemd tot onderwyzer aan de openbare
school te 's Gravenland de heer P. S. van 't
Hof te St. Annaland. Met hem stonden op de
voordracht de heeren'D. van Cooten te Jutfaas
en J. Jansen te Hoek.
De aanbeveling voor de benoeming van
een leeraar in de Ned. taal, letterkunde, ge
schiedenis en aardrijkskunde aan de H. B. school
te Rotterdam, voorloopig voor een jaar, bestaat
uit de heerenJ. Kunst, te Goes, A. J. L.
Croiset, te Amsterdam en H. G. Harkema, ta
Oosterhout.
Donderdag werd in het Paleis voot Folks
vlijt te Amsterdam het eerste van de reeks der
klassieke concerten gegeven, onder leiding van
Richard Hol. De stemming der laatste dageD,
en de beweging ten gunste van den heer Coe-
nen, vroeger directeur van het paleis-orkest,
had eenigermate de vrees doen ontstaan, dat
door enkele paleis-leden gemanifesteerd zou
worden tegen de verandering in de directie der
Donderdagavond concerten. Te acht nnr trad
de heer Hol voor een buitengewoon talryk
publiek op en werd stormachtig toegejuicht.
Een schipper heeft Donderdagavond om
streeks elf uren een groot deel onzer mede-ingeze
tenen een minder aardig koopje geleverd. Door de
kanaalbrug moetende varen, blies hy, ter wek
king van de brugwachters, op een instrument,
waarvan de toon dezelfde is als der hier ge
bruikt wordende brandsignaalhorens. Weldra
'tf&nffWRfl'&ciidfltiiSïi iHfuliHBUvea al'nno
mogelyke toiletten door de stad, overal zoe
kende naar den brand, zoodat ten slotte de
Dam zwart zag van de ijverige beambten en
tal van nieuwsgierige menschen.
Weldra bleek echter dat het een loos alarm
w's geweest en keerde de stad tot hare rustige
rust terug.
By het Donderdag gehouden examen voor
surnumerair by de Maatschappij tot Exploitatie
van Staatsspoorwegen gedeelte A, slaagde o. m.
de heer A. Luitwieler van Vlissingen.
Donderdag morgen omstreeks half twaalf
ontspoorde by het rangeeren op het haven
station te Ylissingen de tender van de machi
ne op het hoofdspoor, waardoor de mailtreinen
niet op de bestemde plaats konden binnen
rijden. Dientengevolge vertrok de mailboot
met eenige minuten vertraging. Om half
één nre stond de machine echter weer op het
spoor en kon alles zyn geregelden gang gaan.
Behalve een klein defect aan de machine
had er geen materieele schade ot eenig per
soonlijk ongeluk plaats.
De heeren J. Adam en J. Fabery de Jonge
te Goes hebben hunne benoeming als leden
van den gemeenteraad aangenomen. De eerste
zal echter niet vóór het volgende jaar zitting
nemen en eerst tegen dien tyd zyn geloofs
brieven inzenden, wyl het hem als leverancier
ten behoeve van gemeente-instellingen moeilijk
valt vóór dien tyd met die leverantie te
eindigen.
Te Kapelïe ontstond Woensdag brand in
een afzonderlijk staand schuurtje van den
arbeider Landman. De brand werd door de
buren gebluscht doch twee geiten en een
konyn moesten het leven derven. Men vermoedt
dat de brand door een paar landloopsters is
aangestoken.
Uit Ellewoutsdyk meldt men ons:
Het ijzeren Rynschip Liberaal, gezagvoerder
C. Yel, van Colynsplaat, van Ruhrort met
steenkolen naar hier, is door eene verkeerde
wending van dit vaartuig op de Zandplaat by
Everinge geloopen en aldaar blyven vastzitten.
Een- volgend getjj is dit vaartuig met behulp
van een sleepboot vlot gekomen en alhier in
de haven gebracht. Het schip bekwam
aanmerkelijke schade en met het oog op de
wyze, waarop het op de Zandplaat is blyven
zitten, acht men het niet onmogelyk dat het
door midden is gebroken. Schip en lading zyn
verzfkerd.
Te St. Maartensdijk kreeg de heer H.
vóór 14 dagen een onbeduidend wondje aan de
hand. Hy is thans Woensdag aan de gevolgen
daarvan men zegt door bloedvergiftiging
overleden.
