N°. 235. 134" Jaargang. 1891. Dinsdag 6 October. Middelburg 5 October. Deze courant verschijnt d a g e 1 fj k s met uitzondering van Zon- en Feestdagen: PrQs per kwartaal in Middelburg en per post franco 2.=^ Afzonderlijke nommers zijn verkrijgbaar a 5 cent. Advertentiën20 cent per regel: Bij abonnement lager: Geboorte-, Trouw-, Dood-, en andere familieberichten, benevens alle dankbetuigingen; van 17 regels 1.50; iedere regel meer 0,20. Groote letters worden berekend naar plaatsruimte: LETTEREN EN KUNST. ONDERWIJS. KERKNIEUWS. UIT STAD EN PROVINCIE. til i) min i \m\\[, 11)1 RANT. ■ometer. Then Middelburg 5 Oct. vm. 8 u. 51 gr. m. 12 u. 60 gr., av. 4 u. 60 gr. F. Verwacht Z. O. wind. Agenten te Vlissingen: P. G. de Vet Mestdagh Zoon, te Goes: A. A. W. Bolland, te KruiningenF. v. d. Peijl, te ZierikzeeA. C. de Mooij, tf TholenW. A. van Niedwenhuijzen en te TerneuzenM. de Jonge. Verder nemen alle postkantoren en boekhandelaren abonnementen en advertentiën aan, evenals de advertentie-bureau's van Nijgh Van Ditmar, te Botterdam, de Gebb. Bexjniante, te *s Gravenhage, en A. de la Man Azn., te Amsterdam. Hoofdagenten voor het Buitenland: te Parjjs en Londen, de Compagnie générale de Publicité étrangère G. L. Dadbe Crz., John F. Jones, opvolger. Advertentiën moeten des namiddags te nu aan het bureau bezorgd zjjn, willen zjj des avonds nog worden opgenomen. Men verzekert, dat het in de bedoeling der regeering ligt bjj het departement van water staat een afzonderlijke afdeeling voor landbouw zaken in te stellen, onder leiding van een erkende specialiteit op landbouwgebied. W\j willen hopen dat die verzekering worde bewaarheid. Zoolang wij nog geen afzonderlijk departement van landbouw bezitten is dit de eenige weg om van dezen voornamen tak van volksbelang de belangen voortdurend in het oog te kunnen houden en daaraan van rijks wege die zorgen te wjjden, waaraan de land bouw zoo zeer behoefte heeft. Door de eerste afdeeliDg der staatscommissie van arbeids-enquête zal te 's Gravenhage, in Jen loop der maand October e. k., een aan vang worden gemaakt met het houden van getuigenverhooren aangaande de maatschappe lijke toestanden der arbeiders in verband met zieken-, begrafenis- en andere verzekerings- en onderstandsfondsen, niet aan eenige onderne ming of inrichting van nijverheid verbonden. Allen, die uit eigen ervaring dienaangaande inlichtingen meenen te kunnen geven, worden verzocht bjj ongefirankeerden brief,onder het adres: Staatscommissie van arbeids-enquête, 's Gravenhage. hunne namen en woonplaatsen mede te deelen, met beknopte opgave van de onderwerpen, waaromtrent zjj de staatscommissie meenen te kunnen inlichten. Door de Tweede kamer zjjn commissoriaal gemaakt de inlichtingen op het adres uit Paramaribo, houdende klachten over hande lingen van den ex-gouverneur van Suriname, mr De Savornin Lohman. Deze zjjn gesteld in handen der heeren: Borgesius, Van Bylandt, Bahlmann, Hartogh en Mutsaers, terwjjl de inlichtingen op het adres van den heer De Kanter om wijziging der jachtwet, in handen werden gesteld van de heeren: Van der Feltz, Van der Kaay, A. van Dedem, Walter en De Kanter. Bjj kon. besluit is benoemd tot notaris bin nen het arr. 's Hertogenbosch, ter standplaass de gemeente Waalre, P. Drenth, candidaat- notaris te Appingedam. Hog zjjn benoemd bjj het wapen der in fanterie, bjj het 1ste regiment, tot eerste-lui- tenant, de tweede-luitenant E. G. J. Bueninck, van het korps bjj het 6de regiment, tot kapi tein, de eerste-luitenant-adjudant M. J. de Jongh, van het 5e regiment. Volgens Het Vad. is door het hoofdbestuur van de Maatschappij tot Nut van 't Algemeen, ingevolge besluit der algemeene vergadering, ook een commissie benoemd tot onderzoek van de ziekenfondsen in ons land. In die commissie hebben zitting dr v. Tienhoven en dr Snjjders Sr. te 's Gravenhage, prof. Stoeder en mr Ribbe te Amsterdam. Het is zeker niet van belang ontbloot te weten, zegt het U. D., dat de huweljjken van militairen beneden den rang van officier, inzon derheid voor de onderofficieren, in dezen tjjd, nu het kader meer en meer voltallig wordt, door de bevelvoerende autoriteiten niet'in de hand wor den gewerkt. Het is nameljjk gebleken, tegen veler opvatting in, dat aan onderofficieren, die volgens de bestaande bepalingen, na zes jaren onafgebroken dienst in hun graad mogen huwen, toch die toestemming niet mag worden verleend, indien zjj als milicien-sergeant in hun graad hebben gediend, en zij dus thans eerst aanspraak kunnen maken als zjj zes jaren achtereenvolgens als „vrjjwilliger" in hun graad hebben gediend niettegenstaande de militiedienst wel aanspraak geeft op andere bestaande voorrechten alsvolg orde in de rangljjst, soldjjverhooging na drie en zes jaren dienBt, enz. Zaterdag bracht de kroonprins van Italië een bezoek aan het eiland Marken, en woonde hjj 's avonds een diner bjj, dat de minister van buitenlandsche zaken ter zjjner eer gaf in zjjne woning te Amsterdam. Na een dronk door den heer Van Tienhoven op zjjn gast, dronk de prins het welzjjn van onze beide konin ginnen. Zondag bezocht Z. K, H. Ymuiden, Haarlem, en Leiden, waarna hjj te 's Gravenhage zjjn yerbljjt koos. In Haarlem bezichtigde hjj de Groote kerk, het raadhuis en het koloniaal museum. In Leiden werd hjj op de sociëteit Minerva voor die gelegenheid fraai versierd, door het bestuur van het studentenkorps ontvangen. De Portefeuille oppert het idee een Bosboom-Toussaint-museum op te richtenen deelt mee dat Pulchri studio eene tentoonstelling van Bosboom's werken zal houden. De directie van het Kurhaus te Seheve ningen heeft met het philharmonisch orkeBt van Berljjn weder voor de zes volgende maanden eene overeenkomst aangegaan. Benoemd tot onderwjjzer aan de open bare school te 's Heer Arendskerke (dorp) de heer J. Markusse, onderwjjzer te Nieuwedorp (in dezelfde gemeente.) Door het onderwjjzersgezelschap 's Gra venpolder is Zaterdag te Ovezande met meer derheid van stemmen besloten adhaesie te verleenen aan het denkbeeld van den heer C Moerman, h. d. s. te Oostvoorne, om eene be weging in het leven te roepen met het doel de onderwjjzers staatsambtenaren te doen wor den. Aan de rjjks-universiteit te Leiden zjjn tot Zaterdag door den rector magnificus voor de eerste maal ingeschreven 107 Btudenten, verdeeld als volgtgeneeskunde 28, rechten 40, godgeleerdheid 16, wijsbegeerte en letteren 7, wis- en natuurkunde 14, rechten en letteren 2. Aangenomen het beroep naar de Ned, herv. gemeente Baambrugge (prov. Utrecht) door den heer B. M. Mantz, sedert 17 Juni 1888 pred. te 'sHeer Abtskerke. De heer J. F. F. Muller, pred. bjj de Ned. herv. gemeente te Zierikzee, is beroepen naar Dokkum. Wekelijksche opgaaf betreffende de Nederd. herv. kerk. Beroepen naar Brakel C. A. de Bruin, cand.; Klaaswaal J. W. F. Roth te Ottoland en Neder- blokland; Assendeltt F. C. A. Fantekoek te 's Heerenberg j Haamstede J. van der Ven H.Azn te Ammerstolen naar Kattendjjke Chr. Hun- ningher, cand. Bedankt voor Ernst J. Meerburg Snarenberg te Heumen c. a.; Drachten F. van Leeuwen te BergumHemelum c. a. G. F. Haspels te Calmschateen Dalfsen G. van Durssen te Rjjssen. Aangenomen tnaar Haarlo Chr. Hunningher, cand. In de onlangs gehouden jaarvergadering van bestuurders der Algemeene Doopsgezinde Sociëteit deelde de voorzitter, prof. De Hoop Scheffer, mede, dat het aantal van hen, die zich voorbereiden voor het ambt van predikant, thans zeer groot is. Tot de kweekschool werden dit jaar 12 Btudenten toegelaten en de gymnasia tellen op dit oogenblik 70 a 80 a. s. studenten voor die school. De justitie, die Vrjjdag van hier naar Ter- neuzen vertrok om een onderzoek in te stellen naar de vermoedelijk op P. de Kraker, mo lenaar te Zaamslag, in den Catspolder gepleeg- den moord, is Zondag avond alhier terugge keerd, als gevangene medevoerende de vrouw van den verslagene. De hoofdschuldige aan den moord moet zjjn zekere Cornelis Anthonie Louwerse, vroeger molenaar te Middelburg. Toen de vrouw van De K. voor het eerst bp het ljjk werd gebracht, ontkende zjj halsstarrig, evenals L. Toch is ook hjj gearresteerd en heden zwaar geboeid te Middelburg binnen gebracht. Liefdesrelaties, sedert Mei tusschen de vrouw van den vermoorde en Louwerse be staande, moeten tot den moord aanleiding ge geven hebben, terwijl Louwerse haar tot de mis daad, die in gemeen overleg gepleegd is, moet hebben aangezet. Bjj het vervoer van de vrouw was Zondag te Terneuzen een groote massa volk op de been. Als nadere bijzonderheden omtrent den moord meldt men ons nog dat L. den verslagene bjj de keel heeft vastgegrepenen er eene worsteling ontstond, waarbjj de vrouw met haar parapluie zoodanig op het hoofd van haar man sloeg, dat het regenscherm brak. Yermoedeljjk is De S.' bjj die worsteling gestikt. L. moet vervolgens zjjn slachtoffer nog een paar slagen op het hoofd hebben toegebracht en het verder in den sloot hebben gesleurd, waarna hjj en vrouw L, beiden vertrokken. Op hun terugtocht is L. een weinig achter gebleven, om alle gedachten aan samengaan met de vrouw weg te nemen. Het verhaal omtrent een som geld, die ont vreemd zou zjjn, heeft men daar De K. geen geld bjj zich moet gehad hebben, hoogstwaarschijnlijk verzonnen om de justitie op een dwaalspoor te brengen. Ter zitting der rechtbank alhier van Vrjjdag 16 October a. zal worden behandeld de zaak tegen P. F. J. D., ud 21 jaar, hoedenmaker te Mid delburg, ter zake dat hjj in den nacht van 29 op 30 Juli 1891 van de openbare straat nabjj de Spjjkerbrug te Middelburg beeft weggenomen, met het oogmerk om zich wederrechtelijk toe te eigenen, de navolgende, aan Felix van der Wejjde toebehoorende voorwerpen, te weten 5 koper jn ketels, 9 reepen zink, 1 koperen zift, 2 koperen schotels, 1 koperen plaatje, 1 koperen tul band vorm en eenige kleine koperen voor werpen, alle welke voorwerpen waren geborgen in twee kisten. Vanwege het openbaar ministerie zjjn 8 getuigen gedagvaard. Bjj Prov. blad no. 96 maken gedeputeerde sta ten van Zeeland bekend dat, ter voldoening aan art. 1 van het algemeen reglement voor de polders of waterschappen, gedurende drie weken, en wel van 8 tot en met 29 dezer, ter inzage van belanghebbende besturen en personen zal zjjn nedergelegd, in het gemeen tehuis van Biervliet, eene aanvraag om vergun ning. tot bedjjking van schorren ter opper vlakte van ongeveer 285 hectare onder de gemeenten Biervliet en Philippine, met bestek en teekeningen en met het bericht van den hoofdingenieur van den provincialen waterstaat. De belanghebbenden zjjn bevoegd, binnen veertien dagen na dien tjjd, hunne bezwaren tegen de voorgenomen bedjjking bjj Gedepu- staten schriftelijk in te dienen. Het programma voor het feestconcert, waarmede de zangvereeniging Concordia alhier Woensdag 21 October in de groote zaal van het Schuttershof haar tienjarig bestaan zal vieren, is thans vastgesteld. Dit luidt als volgt: a Concordiafeest-cantate voor koor, sopraan- en bariton-solo met begeleiding van piano en orgel. Woorden van H. J. G. Hartman, muziek van H. C. M. de Waal; b Recitatie und Duett voor sopraan en bas, met piano begeleiding, uit Die Schöpfung, oratorium van John Haydnc Lentezang, voor koor, met be geleiding van piano. Woorden van A. C. W. Staring, muziek van Frans Coenen; d Athalia voor koor, solo's en declamatie (Nederlandsche tekst), met begeleiding voor piano (vierhandig) en orgel, muziek van F. Mendelssohn Bartholdy. Het concert zal uitsluitend toegankeljjk zjjn voor de donateurs en kunstminnende leden van Concordia en voor geïutroduceerden. Voor een zeer slecht bezette zaal wjj telden hoogstens een veertigtal personen trad Zaterdagavond in het Schuttershof alhier als spreker op de heer D. d8 Clercq uit Haar lem, om zjjne denkbeelden omtrent den toestand van ons spoorwegpersoneel te ontwikkelen. Hjj begon met eenige algemeene beschouwin gen om duideljjk te maken dat het hier niet alleen geldt de spoorwegambtenaren alleen, maar een gewichtig onderdeel der sociale kwestie. Een andere levensbeschouwing begint zich baan te breken, eene beschouwing gegrond op de overtuiging dat het volk zijne vrjjheid moet hebben, eene levensopvatting die tegenstander is van den aristocratischen staat en eene democratischen wenscht. De spreker schetste in breede trekken den aristocratischen staat, die berust op het stelsel van grondbezit, geboorte voorrecht of geldbezit, en toonde de gebreken aan die daaraan klever. Hjj stelde het voordeel van coöperatie in het licht en toonde door sprekende voorbeel den de mogelijkheid aan dat de arbeiders in staat zjjn door samenwerking fabrieken op groote schaal te drjjven. Hjj legde er den nadruk op dat de mensch, ter wereld komend, door de natuur toegerust is met vele vermogens, maar dat de arme, hoe goed ook voor ontwikkeling vatbaar, niet in staat is op de maatschappelijke ladder hoo- ger te stjjgen, terwjjl de rjjke, ofschoon min dere gave bezittende, door onderwjjs, reizen enz zooveel ontwikkeling kan opdoen dat hjj later in staat is flink in zjjn onderhoud te voorzien. De Volkspartjj wenscht dat dit an ders wordeook het kind van den werkman behoort flink onderwjjs te genieten, de gaven die het bezit moeten ontwikkeld, dan zal de maatschappij meer nut van het individu trek ken dan thans het geval isdan zal er meer welvaart komen en zal men aan gevangenissen, politie en anderszins zeker minder behoefte hebben dan thans. Na de voorafspraak herinnerde de spreker er aan dat het spoorwegpersoneel de volgende eischen steltmensch te mogen zjjn, mensch- waardig behandeld te worden, tjjd te hebben voor eigen ontwikkeling, genoeg verdiensten om een goede woning en goede voeding voor hun gezin te hebben en eene goede opvoeding voor het kind te bekostigen. De heer De Clercq besprak verder de grieven van het spoorwegpersoneel. In de eerste plaats het boetenstelsel, dat ontevredenheid en wille keur in de hand werkt en den ambtenaar slaafsch maaktdit diende door een scheids gerecht te worden vervangen, dat naar een reglement uitspraak kon doen. De spreker gaf tal van voorbeelden, hoe het boetenstelsel wordt toegepast. In de tweede plaats wordt afschaffing ge- wenscht van het premiestelsel en in plaats daarvan invoering van een participatieBtelsel, opdat niet enkelen van het personeel maar allen profiteersn. Door voorbeelden toonde de heer De Clercq tevens aan dat het premiestelsel gevaren ople vert voor de veiligheid van reizigers. In de derde plaats werd het loonstelsel aan eene critiek onderworpen. De bezoldigingen zjjn veel te laag zoo wordt b. v. een wachteres met een kwartje per dag betaald en verdient een spoorwegwerker f 7.80 per week of minder meestal, niet genoeg om met zjjn gezin droog brood te eten. En dat loon geeft eene spoor wegmaatschappij, wier aandeelen zoo hoog genoteerd staan, wier stations paleizen geljjken en wier hoofdambtenaren kolossale traktementen genieten. Hierna werd de diensttijd besproken en erop gewezen dat er diensttijden zjjn van 20 tot 44 uren met een rusttjjd van 4 uren diensttijden van 18 uren per dag zjjn geen zeldzaamheid. Vrjje dagen behooren tot- de uitzonderingen evenals rusttjjd op Zondag. Ook bestaat eene grief tegen de pensioen en ondersteuningsfondsen, met het beheer waarvan het personeel onbekend is en waarop de deelnemers volstrekt geen toezicht hebben. Bovendien is, waar het gewone traktement reeds laag en onvoldoende is, het pensioen, dat eerst bjj algeheele ongeschiktheid wordt verleend, geheel ontoereikend. Met betrekking tot de ziekenfondsen wees de heer De Clercq erop dat voor de ongeveer 5000 personen slechts 58 artsen zjjn aangesteld. De onderstand bjj ziekte is gering en bestaat meestal uit een deel van het karig tractement. Eindeljjk bosprak de spreker de wachtlokalen, die veelal zeer slecht, soms onrein zjjn en een slechten invloed op de gezondheid uitoefenen. In verband hiermede staat de veiligheidver schillende spoorwegongelukken zjjn niet aan de beambten maar aan de karigheid der maat schappijen toe te schrjjven. De spreker ontleende de motieven voor zjjne flink uitgesproken en belangstellend aange hoorde rede aan een werkje, getiteld: De toestand van het spoorweg-personeel en het grieven cahier. Hjj stelde tan stotte de volgende motie voor De vergadering, gehoord de eischen van het spoorweg-personeel en de toelichting ervan, acht die volkomen gerechtvaardigd en voor dadeljjke inwilliging vatbaar." Deze motie werd door niemand bestreden en door de ver gadering eenstemmig goedgekeurd. Na enkele minuten pauze schetste de spreker eene, volgens hem gewenschte andere regeling dan de tegenwoordige en die geschoeid zou moeten zjjn op democratischen grondslag, waarbjj eder lid van het personeel stem in het kapittel hebbe. De spoorwegen behooren niet meer in handen van particulieren, zjj moeten, evenals tal van andere zaken, aan de gemeenschap behooren. Dan zal het belang van het algemeen beter bevorderd worden dan tot dusver en zal b. v. het zonetariei kunnen worden ingevoerd, wat de goedkoopte en het gemak van het reizen niet weinig zou bevorderen. Hjj gaf eene Bchets van de inrichting van zoodanig stelsel, toonde dat de administratie der spoorwegen daardoor belangrjjk zou wor den ingekrompen, de taak van de beambten verlicht en het gemak voor de reizenden niet weinig bevorderd, terwjjl, waar de kosten van het reizen per Bpoorweg aanmerkelijk vermin deren zouden, vermosdeljjk de opbrengst der Ijjnen zoude stjjgen. Ook dit gedeelte der voordracht van den heer De Clercq werd door de aanwezigen met belangstelling aangehoord, waarna de verga dering uiteenging. Zondag herdacht de heer G. Braam te Oost- en West-Souburg onder vele bljjken van waardeering zjjne 25-jarige ambtsbediening als organist der Ned. Herv. gemeente aldaar. In de afgeloopen week werden de oever- werken vóór de staartnol van den calamiteusen polüer Borssele door den aannemer Jansen uit Terneuzen voltooid. Zjj bestonden in het be zinken van 1387.5 M2 oever en het bestorten van 5866 M\ Voor het aanvoeren van den benoodigden steen waren 50 schepen noodig. Hiermede is de uitvoering van werken tot verdediging van den polderoever vooreerst af geloopen. De voorjaarspeilingen waren van dien aard dat in het loopende dienstjaar geen an dere voorziening noodig wordt geacht. Voor de djjkwerkers zal dit geen voordeeligen winter opleveren. In een Zaterdag te Heinkenszand door landbouwers gehouden vergadering is eene vereeniging tot stand gebracht, hoofdzakeljjk tot aankoop van gewaarborgde kunstmeststoffen. Zestien personen traden staande de vergadering als lid tot der vereeniging toe, terwjjl nog 14 personen later toezegging deden lid te willen worden. De vereeniging draagt den naam van Hein- kenszandsche vereeniging tot aankoop van gewaar borgde kunstmeststoffen, en haar bestuur bestaat uit de heeren M. v. Iwaarden te 's Heer- Arendskerke, voorzitterJ. v. d. Dries Pz. te Heinkenszand, secretaris-penningm.1. Uyter schout en H. van Iwaarden, beiden te Hein kenszand, en C. Verdonk te 's Heer Arendskerke, commissarissen. Vrjjdag zjjn naar men ons meldt de kuipen aan het nieuw te bouwen sas van Goes leeg gemalen doch het was van korten duur. Men ontdekte nog twee weladeren, waardoor Zaterdag het water weder binnen gekomen was. Men zal de plaatsen, waar die aderen zich bevinden, door een helmduiker laten opsporen, uithakken en weder met cement beton bestorten, waarna men hoopt dat het water afgesloten zal bljjven en het metselwerk zal kunnen aanvangen. Volgens bericht uit Noord-Beveland werd Zaterdagavond de heer mr L. A. Bybau uit de gemeente Cortgene een verzoekschrift ter hand gesteld van geljjke strekking als dat van Co- Ijjnsplaat, onderteekend door allo gemeente raadsleden en nog ruim een 50 tal andere ingezetenen. Ook daar zou men dus gaarne zien dat genoemde heer voor eene eventueele benoeming tot secretaris van Delft bedankte. In de vergadering van het onderwijzers gezelschap Noord-Beveland, Zaterdagvoormiddag te Cortgene gehouden, is, op voorstel van den Eecretaris, den heer J. Veimeulen Az., hoofd der school te Coljjnsplaat, met algemeene stem men besloten, den heer mr L. A. Bybau, bur gemeester der gemeente Coljjnsplaat, Cats en Cortgene, tevens schoolopziener in het arron dissement Tholen, te verzoeken, de betrekking van secretaris der gemeente Delft, bjj eventueele benoeming, niet aan te nemen. In dezelfde vergadering van dit gezelschap, de laatste in dit jaar, waren de voorzitter cn vice-voorzitter afwezig en hield de heer J. Onnekens, hoofd der school te Geersdjjk, eene boeiende lezing over: »De toestand van Neder land in de 18a eeuw", een onderwerp, dat weinig aanleiding gaf tot debat. De beer Carels, hoofd der school te Cortgene, bracht daarna ter sprake het voor en tegen om den onderwjjzer staatsambtenaar te doen zjjn. De vergadering spra& zich daarover evenwel niet beslissend uitmaar besloot de zaak eerst nog eens goed te bekjjken, vóór men zich tot de regeering wendde. Ten slotte werd de heer J. Sturm Jz., hoofd der school te Cats, als vice-voorzitter der vereeniging herkozen. De provinciale stoombootdienst tusschen Vlissingen en Terneuzen heeft Zondag, bjj de uitvoering van den tweeden dienst van Vlis singen en van Terneuzen, vertraging onder vonden, daar de stoomboot Walcheren, tenge volge van het heet loopen dei machine, dien dag niet van Terneuzen is kunnen vertrekken en dien tengevolge ook de namiddagdienst van Vlissingen niet op tjjd heeft kunnen plaats hebben, Daarin is echter later door eet huly hoot voorzien,

Krantenbank Zeeland

Middelburgsche Courant | 1891 | | pagina 1