N°. 233. 134° Jaargang. 1891. Zaterdag 3 October. Middelburg 2 October. Deze courant verschijnt d a g e 11] k s met uitzondering van Zon- en Feestdagen: Prijs per kwartaal in Middelburg en per post franco 2.-^— Afzonderlijke nommers zijn verkrijgbaar a 5 cent. Advertentiën20 cent per regel: Bij abonnement lager: Geboorte-, Trouw-, Dood-, en andere familieberichten, benevens alle dankbetuigingen; van 17 regels 1.50; iedere regel meer 0,20. Groote letters worden berekend naar plaatsruimte: LETTEREN EN KUNST. ONDERWIJS. UIT STAD EN PROVINCIE. HIDIIIIIIIIII.SIIIi: (01 HIM. Thermometer. Middelburg 2 Oct. vm. 8u. 55 gr. m. 12 u. 63 gr., av. 4 u. 58 gr. F. Verwacht W. wind. Agenten te Vlissingen: P. G. de Vet Mestdagh Zoon, te Goes: A. A. W.Bolland, teKruiningenF. v. d. Peijl, te Zierikzee: A.C. de Mooij, t< Tholen: W. A. van Ndsuwenhuijzen en te TerneuzenM. de Jonge. Verder nemen alle postkantoren en boekhandelaren abonnementen en advertentiën aan, evenals de advertentie-bureau's van Nijgh Van Ditmab., te Botterdam, de Gebb. Belinianti, te 's Gravenhage, en A. de la Mar Azn., te Amsterdam. Hoofdagenten voor het Buitenland: te Parjjs en Londen, de Compagnie générale de Publicité étrangère G. L. Daube Cm., John F. Jones, opvolger. AdvertenUën moeten des namiddags te ééa uur aan het bureau bezorgd zjjn, willen des avonds nog worden opgenomen. De Indische Tolk is zeer ingenomen met de Indische begrooting voor 1892. Hoewel de minister Van Dedem nauwelijks den tjjd gehad heeft om de begrooting, onder den vorigen minister opgemaakt, nog vóór de indiening eenigszins te herzien, spreekt er, volgens ge noemd blad, toch reeds karakter uit. Hit de aanvragen voor bevloeiingswerken, voor de beetrjjding der opiumsluikerp, voor de kabel verbinding tusschen Olehleh en Laboean-Deli enz. bl)jkt, dat er een nienwe hand aan 't roer is. Het weekblad wjjst ook met nadruk op de eerljjkheid, waarmede in de Mem. v. Toel. ge wezen wordt op den toestand der Indische geldmiddelen. Voor het oogenblik is de nood niet hoog, doch met de toekomst is het anders. Tegenover toekomstige baten van deOmbiliën- velden, de hoogere opbrengsten van Billiton, het ruimer vloeien van sommige bronnen van inkomst, staan vermindering van de inkomsten van Banka, uitzetting van verschillende uit gaven, kosten van reorganisatie van 't gevan geniswezen, enz., terwjjl op den duur op de opbrengsten van de koffie niet te rekenen valt hoe ook omtrent de koffiecultuur moge beslist ■worden. De minister noemt om deze redenen den toestand niet bevredigend en voor deze open hartigheid brengt De Ind. Tolk hem hulde, Hp wil daarom evenwicht in de financiën brengen door bezuiniging, versterking der mid delen en ontwikkeling van Indië's hulpbronnen. Vooral dit laatste juicht het blad toe en het schrjjft naar aanleiding hiervan: »Is het voor de regeering op zich zelf reeds een dure plicht alles te doen wat de ontwik keling en welvaart van Indië'B bevolking be vorderen kan, hetgeen in dien zin beproefd wordt, zal vroeg of laat ook ten bate van den fiscus komen. Door uitmergeling der ingeze tenen moge men tjjdeljjke voordeelen zich verwerven, de naweeën zullen daarbjj niet uit blijven een regeering, die alzoo handelt, stelt zich geljjk met een onbezonnene, die teert op zijn kapitaal. Duurzaam zal men de schatkist alleen stijven door te zorgen, dat de draag kracht der belastbaren worde verhoogd. Dit nu is het, wat de heer Van Dedem blijkbaar becogt. Hetgeen de troonrede reeds vermoeden liet, wordt thans door de memorie van toelichting op de Indische begrooting ten volle bevestigd: door het voortbrengend ver mogen van Indië te versterken en door de voor de ontwikkeling der hulpbronnen onmisbare gemeenschapsmiddelen ten krachtigste te ver beteren, wil de minister voorspoed en zegen verspreiden onder de inheemsche bevolking, die daardoor tevens in staat zal worden gesteld om, beter dan zjj bp verdere uitputting zou vermogen, aan de gestadig toenemende finan- cieele eiscben van den dienst te voldoen. Inderdaad dit is het alleen proefhoudende systeem voor koloniaal beheer. Het doet goed een minister van koloniën die gezonde denk beelden onbewimpeld en met overtuiging op den voorgrond te zien stellen. Wanneer de beer Van Dedem zich daaraan houdt, zal ongetwjjfeld de overgroote meerder heid onzer volksvertegenwoordiging hem gaarne de noodige medewerking schenken. Op de sympathie en den dank van geheel Indië zal hp, in die richting sturende, zeker mogen rekenen." Ook van andere zjjde wordt de heer Van Dedem voor zjjne begrooting hulde gebracht, en wel in de Tijd door het katholieke kamer lid Van Nunen. Volgens deze is de nieuwe minister van koloniën de eerste, die den waren toestand der Indische geldmiddelen onder de oogen ziet, en hp stelt als richtsnoer zpner financieele politiek het juiste beginsel, dat, mogen ook geen directe baten voor 't moeder land verlangd worden, omgekeerd ook 't moe derland niet moet bppassen, maar Indië zelfstandig in eigen uitgaven moet voorzien. In overeenstemming hiermede worden ook de uitgaven lager geraamd en de inkomsten hooger, zonder dat geanticipeerd wordt op de inkomsten uit verkoop van koffie, terwjjl be perking van uitgaven en versterking van mid delen worden beloofd. Ook is geen sprake van nieuwe uitgaven, die een bljjvende ver hooging ten gevolge zullen hebben. Wordt daarentegen op onbekrompen wpze voorzieu in de behoefte aan productieve uitgaven, die kunnen, mits de bedoelde werken met verstand en beleid worden tot stand gebracht, gemak kelijk hun rente opbrengen, indirect door ver meerdering van welvaart; direct door verhoo ging der inkomsten. Wjjseljjk is van zooge naamde groote hervormingen nog weinig of geen sprake. »Wp hopen schrpft de heer Van Nunen en wp durven, met het oog op het verleden van den heer Van Dedem, er bjjvoegenwp vertrouwen dat Z.Exc. ook steeds een open oog zal hebben voor de godsdienstige en zede ljjke belangen der Indische bevolking en bljjk zal geven van welwillendheid ten opzichte van de uitbreiding van het Christendom in onze overzeesche bezittingen. Overigens heeft de regeering o. i. zeer verstandig gehandeld door in Indië niet te veel tegeljjk te willen aan pakken en daar coüte que coüte te willen hervormen of groote dingen te willen doen." De omstandigheden zijn, volgens den heer Van Nunen, voor hem gunstiger dan voor zjjn onmiddeljjke voorgangers. Toen de heer Keu- chenius als minister van koloniën optrad, had de welvaart der Indische bevolking, tengevolge der crisis van 1884 en ook voor een gedeelte door de somtjjds wel wat overdreven fiscale maatregelen van den heer Sprenger van Eyk, een gevoeligen knak gekregen. Het bljjft dan ook altjjd een onverwelkbare eer voor den minister Keuchenius, dat bp bp zpn optreden op verschillende wpzen aan den nood der be volking is tegemoet gekomen. Maar thans bljjkt dat de crisis geweken is en de welvaart toeneemt. Daardoor zal het mogelpk wezen om ons koloniaal beleid langzamerhand weder op een gezonde basis te grondvesten en tevens het zedelijk en stoffelijk welzjjn van de bevol king van Indië naar ons beste weten te bevorderen. Aan een particulier schrjjven uit Paramaribo ontleent het Hbld. het volgende Wegens de gevangenneming van de redac teurs van De Volksbode, is de uitgaaf van die courant gestaakt. Naar men verhaalt, zou uit het onderzoek der in beslag genomen papieren zpn gebleken, dat nog andere personen de hand hebben gehad in de ongeregeldheden. »De nieuwe gouverneur, jhr Van Asch van Wjjck, gaat voort zich populair te maken. Moge dat zoo blijven. Of hp in alle opzichten de noodige bekwaamheden bezit, voor zpn hoog ambt vereischt, kan men nog niet beoordeelen; zoo hp zich maar rechtvaardig toont, zal er reeds veel zpn gewonnen. „De aangeboden verordening voor de ont ginning van delfstoffen op het Lawa-gebied heeft hier eenige teleurstelling gewekt. De Franschen zullen er wel het leeuwendeel van krijgen bp het toekennen van conceBsiën. Dit is een gevolg van de slotbepaling der scheids rechterlijke uitspraak, krachtens welke de bona fide verkregen rechten moeten worden geëerbiedigd. De vorige minister van koloniën schpnt last te hebben gegeven, die bepaling in ruime mate toe te passen en zoo zal indien de verordening ongewijzigd afgekondigd wordt er voor de Surinamera niet veel ander terrein overblpven dan wat de Franschen niet begeeren". De Vereeniging ter Bevordering van Fdbrieks- en Handtverksnijverheid in Nederland benoemde in 1889 eene commissie, bestaande uit de heeren J. M. Elias, G. D. Nellensteyn en dr W. P. Bujjsch, om te dienen van advies inzake de oprichting van een museum van voorwerpen, die strekken kunnen om het lichamelijk welzijn van ben, die in fabrieken en werkplaatsen arbeiden, te bevorderen. Om tot de oprichting van een dergeljjk museum te geraken, adviseerde deze commissie tot het houden der tentoonstel ling in 1890, welke door den steun van velen, wien het welzjjn van den werkman ter harte ging, en niet het minst door dien van de jegeering van land en stad, met gunstigen uitslag is bekroond. Een aantal der tentoon gestelde voorwerpen werd door de inzenders aan de bovengenoemde museum-commissie afge staan en door haar wederom afgedragen aan het hoofdbestuur van de Vereeniging ter Bevor dering van Fdbrieks- en Handwerksnijverheid in Nederland. Door de afdeeling Amsterdam werd thars aan het hoofdbestuur bet voorstel gedaan, om te trachten het bedoel de Museum van voorwerpen ter voorkoming van ongelukken in fabrieken en werkplaatsen op te richten te Amsterdam, welk voorstel door het hoofdbestuur met waardeering werd begroet en aangenomen, onder voorwaarde, dat de afdeeling de noodige waarborgen kon aanbieden, om dit muBenm op eene waardige wpze in te richten en te beheeren. Thans is er op verzoek dier afdeeling eene commissie tot oprichting en instandhouding van dit museum opgetreden, die een beroep doet op de hulp van allen, die belangstellen in de bevordering van veiligheid en gezond heid in fabrieken en werkplaatsen, om hare pogingen in de eerste plaats te steunen door eene jaarljjksche bjjdrage, eene gift in eens of beide. Zjj heeft reden om te onderstellen, dat, indien hare oproeping voldoende belangstelling ondervindt, ook de steun van de regeering, van rjjk, provincie en gemeente zal worden verkregen. In zulk een museum moet voortdurend aan wezig zpn het beste, dat op het gebied van gezondheid en veiligheid in fabrieken en werk plaatsen te verkrijgen is, en dit kost veel geld. Op de rpksbegrooting voor 1892 is voor dit museum een post van 5000 als subsidie uit getrokken. Genoemde commissie heeft tot voorzitter prof. dr J. Forstertot vice-voorzitter den heer H. W. E. Struvetot penningmeester den heer A. D. de Marez Oyens, en tot secretaris de heer dr B. H. Saltet, allen te Amsterdam. Bjj kon. besl. is de ritmeester E. J. Gelder man, van het le regiment huzaren, op zjjne aanvrage, op pensioen gesteld, en het bedrag van het penBioen bepaald op 1574 's jaars en is benoemd, bjj het wapen der cavalerie, bjj het le reg. huzaren, tot ritmeester de eerste- luitenant jonkheer H. W. Boreel de Maureg- nault, van het korps. Door de afdeelingen der Tweede kamer zpn benoemd tot rapporteurs voor de hierna te noemen hoofdstukken der staatsbegrooting, als boofdst. III (buitenl. zaken) de heeren Bool, Van Bylandt, Van Karnebeek, Boreel en Brantsen van de Zjjp; IV (justitie) de heeren Levy, Bink, Huber, Van der Velde en Mutsaers. Aan den gewezen minister van oorlog, den generaal-majoor Bergansius, is door het hoofd bestuur van den anti-dienstvervangingbond, ter uitvoering van een vroeger reeds meegedeeld plan, de volgende brief van dankbetuiging gericht >Op de jongste algemeene vergadering van den anti-dienstvervangingbond werd bjj accla matie besloten Uwe Excellentie dank te be tuigen voor de wpze, waarop door haar het beginsel van den persoonlijken dienstplicht in de Tweede kamer der Staten-generaal is ver dedigd en gehandhaafd. »Wp veroorloven ons mitsdien bjj deze, uwe excellentie dien dank over te brengen, en spreken het vertrouwen uit, dat uwe pogingen tot invoer van den persoonlijken dienstplicht er toe zullen leiden, aan het beginsel dat onze Bond sedert 16 jaren beproeft bp het Nèder- landsche volk ingang te doen vinden, de voor het leger en de natie zoo gewenschte zegepraal te verschaffen." Het onlangs ingetrokken wetsontwerp tot onteigening voor het stichten van een nieuw post- en telegraafkantoor ie Amsterdam en voor en ten behoeve van de Huisziitensteeg en van de Korte Huiszittensteeg aldaar, is opnieuw ingediend bp de Tweede kamer. De woorden en ten behoeve van zpn echter vervallen. De tegenwoordige ministers van waterstaat en van binnenl. zaken zpn toch van oordeel, dat de onteigeningswet van 1851 niet toelaat, dat ook perceelen, welke voor de uitvoering van een te ondernemen werk niet noodig zpn, in de onteigening worden begrepen welke voor dat werk plaatB vindt. Zp zpn in dezen het gevoelen van den minister Thorbecke toege daan, die bjj de verdediging van een ontwerp voor den aanleg van straten te Botterdam in- dertjjd bezwaar maakte, om ten behoeve van bouwkundige regeling, krachtens de wet, eigen dom van particulieren te doen overgaan in handen der overheid en om andere of meer perceelen aan te wjjzen dan volstrekt noodig is om het doel van het werk te bereiken. Genoemde ministers meenen echter tevens dat het beginsel eener onteigening zou kunnen worden opgenomen. De grondwet verzet zich daartegen h. i. niet. En waar de maatschap pelijke behoeften de toepassing van dit begin sel in sommige gevallen schpnen te vorderen, zullen de ministers hunnerzpds gaarne mede werken tot eene daartoe noodige wpziging der wet van 28 Augustus 1851. De kroonprins van Italië kwam Donderdag ochtend te half negen in Arnhem aan, waar hp het ontbpt gebruikte in het hotel de Zon. Vandaar vertrok hjj met zjjn gevolg en de hem toegevoegde adjudanten Simon en jhr V. d. Poll, die hem aan de grenzen hadden opge wacht, naar Apeldoorn, waar hjj te tien minuten over halt elf bjj aankomst aan het station waarvan het perron en de wachtkamer keurig versierd waren, werd afgehaald door de adjudan- en van onze koninginnen, baron van Harden- broek en baron Bentinck, benevens den burge meester van Apeldoorn, allen in gala. Met een rptuig a, la daumont bespannen met voorrpder, reed de prins naar het paleis Het Loo, waar de koningin-regentes in de vestibule haren gast opwachtte. Aan het dejeuner, dat te éen uur op het paleiB werd gegeven, zaten aande koningin regentes, de kroonprins van Italië, markies en markiezin Spinola, markies Malaspina, de gezant Westenberg, de minister Van Tienho- ven en andere hoogwaardigheidbekleeders. De kapel van het le reg. huzaren uit De venter luisterde het dejeuner met muziek op. De kroonprins was gezeten tusschen de regentes en de grootmeesteres. H. M. de regen tes dronk de gezondheid van den koning, de koningin en den kroonprins van Italiëwelke woorden door den kroonprins werden beant woord met een dronk op koningin Wilhelmina en op de koningin-regentes. Koningin Wil helmina nam wegens eene lichte ongesteldheid zp had den vorigen avond een weinig koorts gehad niet aan het dejeuner deel. Om dtie uur reed de kroonprins met de regentes uit in een rptuig, bespannen met vier paarden, gevolgd door twee andere rijtuigen. Er werd o. a. een rjjtoer gemaakt over Hoog- Soeren. Te 5 u 15 m. is den Kroonprins uitgeleide gedaan door den opperceremoniemeester naar Amsterdam, waar hjj aan het slation werd op gewacht door den consul van Italië, den heer H. van Dam, prof. C. Gambino, leeraar in het Italiaansch aan de handelsschool aldaar, en voorts een tiental vertegenwoordigers van de Italiaansche kolonie der hoofdstad. Zoodra Z. K. H. den waggon had verlaten, werden de landgenooten aan den Kroonprins voorgesteld door den heer Van Damwaarop de heer Gambino Z. K. H. toesprak en hem het welkom toeriep in de hoofdstad van Nederland. Hjj verzekerde den jeugdigen kroonprins dat het den hier aanwezigen landgenooten aangenaam was een kleinzoon te mogen begroeten van den grooten koning Victor Emanuel, die Italië on afhankelijk en vrp had gemaakt, een zoon van koning Umberto, die alom geacht en geëerd werd om zjjne beminnelijke hoedanigheden. Met het »leve de kroonprins van Italië", waarmede de heer Gambino zpn welkomstgroet eindigde, stemden niet alleen de leden der Italiaansche kolonie, maar ook alle aanwezigen op het perron in. Voorafgegaan door den luit.-kolonel Simon begaf Z. K. H. zich daarna in de wachtkamer le kl., waar Z. K. H. zich nogmaals aan de heeren liet voorstellen. Allen drukte hjj de hand, als om hun dank te willen betuigen voor de eenvoudige doch niettemin harteljjke en oprechte begroeting. In drie holrptuigen nam Z. K. H. met gevolg plaats, en kwam te half negen in het Bracks Loeien Hotel aan. Eenige heeren van het gevolg van Z. K. H. en de Italiaansche gezant bp ons hof zpn tot ridder-grootkruis van den Nederlandsche Leeuw benoemd. Omtrent den prins meldt men de volgende bijzonderheden. Hp werd den llden November 1869 te Napels geboren. Van den beginne werd groote zorg aan zjjne opvoeding besteed. Wpl hjj als kind een tenger voorkomen had, streefden zpn ouders er naar niet alleen zpn verstand te ontwikkelen, maar ook zpn lichaam te harden en zpn spieren te oefenen. Toch behield bp als jongeling een eenigszins zwak niterljjk. De prins is evenwel een uitstekend schutter en ruiter en ziet niet op tegen licha melpke inspanning. De prins bezit niet den smaak voor de schoone kunsten, waardoor zjjne moeder, koningin MargarethB, zich onderscheidt. Hjj heeft noch zin voor muziek, noch voor schilder- en beeld houwkunst. Daarentegen beoefent hjj met voor liefde de wiskunde en krijgsgeschiedenis, en maakt veel studie van penningkunde. Als eene groote bijzonderheid wordt van den kroonprins gemeld, dat hp niet rookt, niet drinkt en ook niet danst. Hierin dus verschilt hp veel van zijn grootvader, koning Victor Emanuel. De kroonprins spreekt verscheiden vreemde talen het Franscb, Engelsch en Duitsch even vloeiend als zjjne moedertaal. Zondagavond wordt Z. K. H. te 's Gravenhage verwacht, waar hjj zooals reeds gemeld is logeeren zal bjj den gezant van Italië. Maandag geeft de gezant ter eere van zpn gast een groot diner, waaraan o. s. zulien deelnemen de minister van buitenlandsche zaken en zpn echtgencote, de groot-officiereu der kroon, mr B. J. Schimmelpenninck van Npenhuis en mr M. W. baron Du Tour van Bellinchave, mvr. Westenberg en haar echt genoot, onze gezant te Bome, en de adjudanten den prins toegevoegd, kolonel Simon en de rit meester jhr Van de Poll. Het vertrek van den kroonprins zal ver moedelijk Woensdag plaats hebben. In de serie goedkoope romans van goede schrjjvers, uitgegeven door de firma Gebr. E. en M. Cohen, is nn verschenen het eerste deel van De Ellendig en van Victor Hugo. De drie tooneelvoorstellingen, te Middel burg te geven door het gezelschap der heeren Le Gras en Haspels van Botterdam, dank zjj de zorg der Vereeniging tot bevordering van goede voorstellingen op kunstgebied, zpn bepaald op Donderdag 19 November aanstaande, Don derdag 21 Januari en Donderdag 21 April 1892. Prot. Bud. Virchow te Berlpn zal op zpn 70en verjaardag een hoogt# Italiaansche ridder orde ontvangen, terwpl de Bomeinsche Acade mie een aanzienlijke bjjdrage zal leveren aan. de te stichten Virchow-medaille, die voortaan ter herinnering aan den grooten onderzoeker op vaste tjjden zal worden uitgereikt. Onderwp.'zersnoodl Dit woord,dat- een negental jaren geleden gebrek aan onder wijzers beduidde en thans nog altjjd gebrek der onderwjjzers beteekent, schpnt zoo schrpit een onzer correspondenten weêr zjjne oor spronkelijke beteekenis te zullen herkrpgen. Er is eene kleine rjjzing in de tractementen te bespeuren en dat de behoefte aan personeel groot is blpkt daaruit, dat het ondervrjjsblad De Vacature geregeld 30—50 annonces bevat, waarbp onderwjjzers worden gevraagd. Eens telde ik er drie en vjjftig, waaronder zeventien uit Limburg alleen. Voor de betrekking van onderwpzer aan de openb. lag. school te Philippine hebben zich na herhaalde derde oproeping twee sollicitanten aangemeld. De jaarwedde is 600 en acte Fransch vereischte. Donderdagavond omstreeks half elf werden de bewoners der Korte Delft en der Korte St. Pieterstraat opgeschrikt door een hevigen slag. Bjj onderzoek bleek de groote dikke spiegelruit van de zpkamer naast den winkel van den heer Cohen gesprongen te zpn en de straat ervoor door duizenden stukjes glas overdekt. De oorzaak was een sterke gasontploffing, die zooveel kracht ontwikkelde dat, behalve dat de rnit werd versplinterd, ook de paneelen uit de binnendeur in stukken geslagen werden en het beschot van het kamertje ontzet werd. Gelukkig had de bewoner de tegen wooi dig- heid van geest om dadeljjk na het hooren van den slag de hoofdkraan van de gasleiding af te sluiten en zoo verder onheil te voorkomen. Behalve aan het huis is ook nog Bchadg toegebracht aan zich in het kamertje bevindende meubelen en winkelgoederen. Alles ia door assurantie gedekt. De oorzaak der ontploffing weet men niet met zekerheid op te geven. De meeBt waar- schjjnljjke lezing daaromtrent is de volgende. Het kamertje, waarin de ontploffing plaats bad, was gesloten en licht was daarin niet op het oogenblik der ontploffing. Wel brandde het gas in den winkel, en niet, onmogelpk dat de vlam zich door de pjjp heeft meegedeeld aan het gas in het ornament dat zich in het, vlak aan den winkel grenzende, kamertje bevond. In dat ornament nu schpnt geen of niet genoeg water te zjjn geweestwaarschpnlpk is het bjj het uitdoen van het licht in den vooravond, nadat men in dit vertrekje had zitten werken, iets te veel naar beneden gehaald, waardoor er veel gas ontstapt is dat het kleine vertrek vulde. Toen nu de vlam langs den aangegeven weg zich met het ornament in contact had gesteld had de ontploffing plaats. Zoo is ten minste vermoedelijk het ongeluk ontstaan. Zekerheid bestaat er echter hierom trent niet. Te Vlissingen zjjn in het afgeloopcn sei zoen in bet geheel 3209 baden genomeD, en wel 979 door dameB en 2230 door heeren. Er zal morgen (Zaterdag)geen stoomschip van de Castle Ipn van Vlissingen vertrekken, en dus op dien datum ook geene gelegenheid bestaan om langs den weg van Vlissingen brieven en andere stukken naar Las Palmaa en Zuid-Afrika te verzenden. De collecte voor de door den hagelslag geteisterden in Limburg c. e, heeft te Verseka 20.73 en te Stavenisae 11.92 opgebracht.

Krantenbank Zeeland

Middelburgsche Courant | 1891 | | pagina 1