N°. 224.
1340 Jaargang.
1891.
W oensdag
23 September.
Middelburg 22 September.
Leerplicht,
FEUILLETON'
Deze courant verschuilt d a g e 1 f) k s
met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
PrQs per kwartaal in Middelburg en per post franco 2.
Afzonderlijke nommers zijn verkrijgbaar a 5 cent.
Advertentiën20 cent per regel; Bij abonnement lager;
Geboorte-, Trouw-, Dood-, en andere familieberichten, benevens alle
dankbetuigingen; van 17 regels 1.50;
iedere regel meer 0,20. Groote letters worden berekend naar plaatsruimte;
„Op de proei gesteld."
tllDIHlUliil.MlIi: (III RANT.
w
w
The «meter.
Agenten te Ylissinsren: P. G. db Vby Mestdagh Zoon, te Goes: A. A. W.Bolland, teKruiningenF. v.d.Peul, teZierikree: A.C.be Mooij, tf Tholen: W. A.
Advertentlëi
m
In de troonrede is ons leerplicht toegezegd
en wjj twjjfelon er geen oogenblik aan of het
is de tegenwoordige regeering daarmee ernst.
De groote leemte in onze onderwjjswetgeving
in een niet Ter verwijderd tijdstip aangevuld
te zien, hoezeer moet dat allen vrienden van
volksontwikkeling toelachen; maar in het bij
zonder verheugt zich daarin de onderwijzer,
die dag aan dag met schoolverzuim te wor
stelen heeft en bjj het eindigen van eiken
leerkring bespen rt, hoe deze kanker van
ons onderwijs hem weer belet heeft rjjpe
vruchten van zjjnen arbeid te plukken.
Nu echter de kat op de koorde komt vraagt
ieder, die met de sjofele positie der lagere
volksklassen bekend is, zich ernstig af: kan
de werkman de handen zijner kinderen ontbe
ren om hunne monden te stoppen Deze
vraag ontkennend beantwoorden kan men met
het open boek der ondervinding voor oogen
onmogelijk.
Wat toch is het geval
Onder werklieden, die in geheel gelijke
omstandigheden verkeeren, zal men er altjjd
eenige weinigen aantreffen, die hunne kin
deren vrij goed school zenden, terwijl het
grootste deel daarin tekort schiet. Willen is
dus in vele gevallen kunnen.
Dan zijn er ouders, die een tameljjk ruim
bestaan vinden en toch hunne telgen exploi-
teeren of wel, wat misschien nog erger is alB
het erger kan, ze eenvoudig de keuze laten
tusschen de school en de straat. Eene wet
op den leerplioht kan dus ongetwijfeld veel
onwil, veel onbegrijpelijke onverschilligheid en
onverantwoordelijke nalatigheid bezweren. Maar
toch dient de wetgever, voorzichtig, gematigd
te werk te gaan.
Er zjjn inderdaad vele vaders en moeders,
die het ontzettend hard te verantwoorden heb'
ben; en dat het dus niet aangaat om de kin
deren tot hun zestiende jaar op school te hou
den zal ieder toestemmen, tenzy men aan elke
school eene reusachtige keuken en een dito
kleéren- en schoenenmagazijn verbinde. Daaraan
te gemoet te komen behoort nog tot de lang
niet opgeloste vraagstukken. En vooralsnog
z{jn deze in ieder geval nog niet te wachten
Maar zelfs veel lagere eischen zouden nog
te hoog zjjnveel minder, dan het bovenge
noemde, zal nog onuitvoerbaar bljjken. Langer
dan tot het einde van het elfde jaar beslag
leggen op de kinderen, zou ik in den aanvang
en in deze tijden den staat niet durven aan
raden. Doch dat was op het platteland,
Uit het Engelsch.
Door de Schrijfster
van MOLL Y BA WN.
Op eenigen afstand der broeikas, doch op de
zelfde ljjn liep een beukenhaag, die dik genoeg
was om iemand die van dien kant kwam te ver
bergen. Elston slenterde daarheen en hoorde
eensklaps een stem de eenige stem op de
wereld voor hem vlak in zjjne nabjjheid.
Hjj keek door een opening in de heg en ont
dekte juffrouw Charteris in de serre waar
van de deur openstond en niet alleenDe
tragische jonge man was bjj haar.
Bjj haart En hjj lag op zjjne knieën voor
haar 1 Elston voelde dat hjj verbleekte, zjjn
adem schokte; zjjne knieën knikten. Ja 1 daar
lag hjj en uit zjjne welsprekende oogen, die
meer fonkelden dan ooit, sprak een wereld van
wanhoop en liefde. Hjj hield haar hand op
hartstochtelijke wjjze in de zjjne en terwjjl
Elston als aan den grond genageld bleef turen,
drukte hjj er vurige kussen op. En zjj l Het
ontrouwe meisje 1 Hoe nam zjj die onbeschaamd
heid op Met verpletterenden toorn Met
weerzin en verontwaardiging Neen 1 zjj keerde
hetwelk ik in deze beschouwing op het oog heb
en waar leerplicht wezenljjk een evenement
zal zjjn reeds veel gewonnen. Als de Ne-
derlandsche knapen vjjf jaren tellen kunnen
zjj op school worden toegelaten, daar aan-
neming van nieuwe leerlingen op eene
enkele uitzondering na slechts eenmaal in het
jaar meermalen moest verboden zjjn
plaats heeft en derhalve gemiddeld een leeftjjd
van vjjf jaren en zes maanden is bereikt. Waar
eene bewaarschool bestaat kan het heel goed,
en waar die niet aangetroffen wordt, houd ik
het er voor, dat het beter is op school dan op
straat den tjjd door te brengentrouwens deze
leeftijd bljjkt op vele plaatsen geen onover
komelijk bezwaar op te leveren,
Bjj deze zes jaren onder vjjs zou ik het echter
niet willen laten. De opgedane kennis zou
alsdan bjj velen grootendeels teloor gaan. Nam
men echter een derden schooltjjd aan gedurende
drie jaren, b. v. van 6 tot 8 's ochtends of
's avonds, dan zou men de volgende voordeelen
verkrjjgenlo Het vervliegen der kennis zou
tot een minimum worden beperkt; 2o Arbeider
en boer zouden hunne kinderen bjjna den
geheelen dag te hunner beschikking hebben;
en 3o Dit onderwjjs zou kunnen gegeven
worden door de gewone onderwijzers, zoodat
vermeerdering van het personeel der scholen
en daarmede gepaard gaande onkosten achter
wege kon bljjven.
De taak van den onderwijzer zou echter
hierdoor aanzienljjk worden verzwaard en het
zou dus billjjk wezen, dat eene mildere rege
ling der jaarwedden toch al een dringende
eisch van het oogenblik ter hand werd
genomen.
Laat mjj tot besluit over deze zaak ook nog
het een en ander te berde mogen brengen.
De gulden regel, dat de arbeider zjjn loon
waard is, wordt in geene deele op de onder
wijzers toegepast. Zelfs die gemeentebesturen,
welke zich als bjj uitstek christelijk doen
gelden, zijn de grootste overtreders van boven
genoemd artikel uit het gewijde wetboek. De
arbeid der onderwijzers wordt betaald als eene
koopwaar, by marktprjjs. Tegenwoordig zjjn
de jaarwedden laag; er is echter reeds eene
kleine rjjzing te bespeuren en het is te ver
wachten, dat binnen eenige jaren, als er gebrek
aan personeel komt, weder f 600 a f 800 zal
besteed worden voor een kersversch onderwijzer.
Er ontstaat dan een wedstrjjd tusschen rjjkere
en armere gemeenten in het verhoogen der
trac tementen en de school wordt in laatstge
noemde de dupe daarvan.
In het belang van het onderwjjs zou het
dus wezen als er eene wettelijke regeling der
onderwjjzersjaarwedden naar bekwaamheid, ge
schiktheid en anciënniteit tot stand kwam, in
dien zin, dat niet door het gemeentebestuur, maar
naar de door schoolautoriteiten gehouden ljjs-
het hoofd nuffig af en gedoogde stilzwijgend
dat hjj de hand vasthield, die Elston nog zoo
kort te voren aan zjjne lippen gedrukt had als
een kostbaren schat, die weldra de zjjne zou
wezen. Er lag ook een zonderlinge uitdruk
king op haar gelaat, als wachtte zjj met
kinderljjken schroom op een woord van hem,
dat over haar lot kon beslissen. Eindeljjk
kwam het. En met éen woord; maar een
stortvloed van betuigingen. >Mjjn geliefde, mjjn
aangebedene 1" riep de opgewonden jongeling
met een heldere, duideljjke stem 't geen
wel wat opvallend was, met het oog op zjjne
sterke ontroering:
»Breng mjj niet tot wanhoop en een
vroegtijdig graf. Een enkel woord van hoop
is al wat ik vraag. Gun mjj dat eer ik sterf.
Morgen ga ik van hierlaat mjj in mjjn bal
lingschap éen glimlach, éen waarborg mede-
nemen dat ik u niet geheel overschillig ben
Met ademlooze spanning wachtte hjj haar
antwoord af. Even als Elston. Langzaam
heel langzaam drukte zjj haar zakdoek voor
haar afgewend gelaat.
»Als ik slechts durfde gelooven dat gjj
waarheid spreekt", stamelde zjj, zeer verstaan
baar.
Elston bleef niet staan om meer te hooren.
Geheel uit het veld geslagen door zulk een
trouweloosheid bjj iemand, die hjj zoo hoog
geschat had, keerde hjj terug en liep blinde
lings voort, langs het pad dat hy opgeklom-
ten de belooning werd bepaald, aan een onder-
wjjzer toe te leggen. De volksbeschavers zouden
dan eene meer geregelde, vastere, in een woord
dus eene betere bezoldiging hebben dan nu het
geval is. Bjj andere onderdeelen, die in de
wet van '89 herziening eischen, zie men de hier
aangehaalde vooral niet over het hoofd.
Een onderwjjzer.
Het Bataviaasch Handelsblad, het nieuwe
ministerie besprekende, wijst erop dat de minis
ter van koloniën, mr W. K. baron van Dedem,
kleur aan het kabinet bijzet. Het initiatief,
door hem indertijd genomen tot het scheiden
der koloniale financiën van die van het moe
derland, rechtigt hem, naar het blad doet op
merken, om als minister de koloniale reform
aan de orde te stellen, welke hjj als afgevaar
digde heeft voorgestaan, en dat wel ruimer als
toen en in dien zin, dat het niet blooteljjk de
ffnancieele, maar de politieke scheiding gelde
zooals hem destjjds reeds door toongevende
mede-afgevaardigden is aangeraden. Stelt de
minister werkelyk de koloniale reform voorop,
dan zal hy voetstoots aan het kabinet, waarin
hy zitting nam, een zelfstandige richting op
koloniaal gebied schenken en het in staat
stellen tot een eerbied afdwingende werkzaam
heid, welke het op binnenlandsch terrein kwaljjk
zal vinden.
„Wjj aarzelen dan ook niet te betuigen,'
zegt het blad, »dat het van den tegenwoordi
gen minister van koloniën afhangt of het
kabinet-Van Tienhoven spoedig en onopgemerkt
voorbjj zal gaan, of dat het zich zal handha
ven en onderscheiden, door de te lang dood
gezwegen koloniale kwestie onomwonden aan
de orde te stellen en hare oplossing te bewer
ken. Aanvaardt de heer Van Dedem deze
zware taak, dan zal hjj tevens te gemakkelijker
de door hem gewenschte afschaffing der opium
pacht verkrjjgen, wjjl deze dan alleen met goed
succes door de régie te vervangen is, wanneer
de handhaving en contröle dezer laatste ge
waarborgd is door de autonomie der in Indië
gevestigde regeering. Iteeds spoedig zal het
bljjken of de heer Van Dedem staatsman ge
noeg is om in te zien, dat hjj, door terstond
de koloniale reform te proclameeren, de anti
revolutionnaire oppositie, welke deze hervorming
wil, voor het kabinet zal winnen."
In de Indische Mercuur komt een belangrjjk
opstel voor van den heer K. Boissevain, luite
nant ter zee, over »Een kortere mailverbinding
met Indië."
Volgens zjjn betoog kan aan de voortdurende
vraag naar snellere gemeenschap tusschen Europa
en haar Oost-Iudische bezittingen worden tege
muetgekomen door zooveel als mogeljjk is de
gemeenschap over zee te vervangen door de
snellere gemeenschap over land.
De uit Indië aangebrachte mails worden door
de stoomvaartmaatschappyën, welke op Indië
varen, aan de Europeesche spoorwegen overge
geven, respectievelijk te Brindisi, Genua en
Marseille. Deze mails zullen haar bestemmings
plaatsen sneller bereiken, indien de reis langB
men was; hy zag niet waar hy zjjne voeten
zette, totdat hy voor een hoogen muur kwam,
doch dat merkte hy ook niet voordat hjj zjjn
neus stootte. Er door heen kon hjj niet, het
was onmogeljjk om er over te klimmendus
moest hjj wel besluiten terug te keeren. Dit
deed hjj dan ook, nog altjjd in blinde woede,
die tot een wilde uitbarsting kwam teen hy,
bjj een kronkeling van den weg, plotseling
tegenover Sophie stond.
Zjj kwam zingende naar hem toe ja zin
gende op een bekoorlijke, losse manier, een
nieuwe ballade, die zjj pas geleerd had, herha
lende. Met de eene hand hield zjj haar japon
op en zwaaide in hare andere een groote roode
roos. Zjj zag er uit als iemand, die geen zorg,
geen verdriet, geen berouw kent. Hare kleine
voetjes staken in witte Parjjsche schoentjes,
met hooge hakken, die op het Btevige bergpad tik
ten. Op dat oogenblik scheen zjj de belichaming
van al wat lief en bekoorljjk was. Toen zjj Elston
zag hield zjj op met zingen en zei lachend:
„Gjj hier Op dit uurVerrader Dus hebt gjj
mjj bespiedW elk een stoutmoedigheid
Welk een onbeschaamdheid
»Ja. En ik ben juist bjj tjjds gekomen 1"
riep hjj met sleeht verholen toorn uit en
barstte daarop los: „Hoe durft gjj tot mjj
spreken Zjjn toon was zoo dreigend dat zjj
achteruit deinsde en vroeg>Wat is er toch
gebeurd? Zjjt gjj krankzinnig?"
»Zeg liever wjjs eindeljjk. Van morgen
de zuidkust van Europa wordt uitgewonnen,
door ze bjj aankomst onmiddelljjk te doen
overbrengen naar een haven in Turkjje en
vandaar per express naar westeljjk Europa. Om
verschillende redenen is de Turksche haven
Salonika een geschikt aanknoopingepunt voor
deze route.
De heer B. geeft nu in zjjn artikel in breede
trekken aan, op welke wjjze dit plan het best
uitvoerbaar is. Hy meent dat, om het groote
mailverkeer op de eenvoudigste en minst kost
bare wjjze te doen plaats hebben, zich een
stoomvaartonderneming moet oonstitueeren, die
zich uitsluitend bezighoudt met het dagelijksch
vervoer der mails tusschen Port-Saïd en Salo
nika. Elke boot, waar ook vandaan, onder
welke vlag ook varende, moet haar mail over
geven aan een boot, die onmiddelljjk over
steekt naar Europa. Het exploiteeren van zulk
een internationale stoomvaartljjn is niet zoe
buitengewoon kostbaar. Hoogstens 4 a 5
booten zjjn er voor noodig, die natuuurljjk niet
zoo behoeven ingericht te zjjn als de mailstoo-
mers. Een levensvraag voor de onderneming
is de samenwerking van alle koloniale mogend
heden.
Maar de onderneming zal te maken hebben
met de Turksche regeering, met Egypte, met
het Snez-kanaal, met den Levanthandel, en
dat kan een reden zjjn van wantrouwen by de
landen, welke by die gewichtige zaken groot
belang hebben, en die de vrees kunnen koes
teren, dat onder de vlag »versnelling van
mailgemeenschap" een politieke lading gedekt
wordt. Daarom juist vestigt de heer Boissevain
de aandacht van het Nederlandsche publiés
er op, want Nederland is ongeveer neutraal
en als Nederland de onderneming op touw
zet, zullen andere mogendheden wellicht wil
len steunen.
Volgens bovengenoemd tjjdschrift zou de
heer Pjjnacker Hordjjk, gouverneur-generaal
van Ned.-Indië, wegeDs particuliere redenen
het plan hebben binnenkort zjjn ontslag in te
dienen.
zelf staande gedeelten, nameljjk een gedeelte
van de Friesche Wadden en de Lauwerzee.
Het gemeenschappelijk resultaat van het
thans ingestelde onderzoek en van de onder
zoekingen, in 1866 en 1875 door prof. v.
Bemmelen verricht in het zuideljjk gedeelte
van de Zuiderzee, welk gedeelte slechts voor
een ondergeschikt deel identiek is met het
gedeelte, waarover zich dit nieuwe onderzoek
heeft uitgestrekt, is, dat minstens 1 van de
gronden der toekomstige polders bezuiden de
afsluitljjn over Wieringen zal zjjn bouwgrond,
grootendeels van groote waarde en slechts voor
een ondergeschikt gedeelte van geen onmiddel-
Ijjke waarde.
Dezer dagen is verschenen de zesde nota
over het onderzoek omtrent de afsluiting en
droogmaking van de Zuiderzee, de Wadden en
de Lauwerzee, dat van wege de Zuiderzee-
vereeniging wordt ingestelden tot dusver is
geschied onder leiding, voor zooveel het tech
nisch gedeelte betreft, van den heer C. Lely,
thans minister van waterstaat, enz. Deze nota
bevat de resultaten der terrein werkzaamheden,
verricht in 1889 en 1890, en wel 1 de grond
boringen, 2 de stroommetingen en 3 diverse
metingen.
Als resultaat van de grondboringen kan
worden aangenomen dat in hoofdzaak, wat
betreft de gesteldheid van den bodem, voor
indyking en droogmaking op eenigszins groote
schaal slechts in aanmerking komen de vol
gende deelen
a. ten zuiden van de ontworpen afsluitljjn
over Wieringen, het zuideljjk gedeelte der
Zuiderzee, het Wieringermeer en het gedeelte
ten noordoosten van Urk;
b. ten noorden van die ljjn twee op zich
Aanstaanden Vrjjdag verleent de minister
van marine geen audiëntie
De noodwet van den minister Seyffardt stelt,
naar men meldt, een tienj&rigen dienstplicht
voor zes jaren actieven dienst en vier jaren
reserve.
waB ik krankzinnig want toen geloofde ik
in u. Thans weet ik alles!" voegde hjj er
bjj met een handgebaar, dat den tragischen
jongen man zelf eer zou aangedaan hebben.
»Dat schjjnt al heel veel te zjjn," merkte
zjj kalm aan, ofschoon haar gelaat verbleekt
was. »En bljjkbaar is het ook zeer belangrjjk.
Mag ik het ook vernemen
„Dit volgehouden bedrog is uwer onwaar
dig of liever waardig. Weet dan dat ik u
zooeven gezien heb alleen in de serre met
dien kunstenmaker."
„Ik ken geen kunstenmaker en begrjjp u
dus minder dan ooit," zei zjj op haar koelsten
toon, terwjjl hjj haar met onverholen gering
schatting aanzag.
>Gjj kent er wel een en zjjn naam is
Pelham. Ik zeg u dat ik hem voor u op de
knieën heb zien liggen zwerende, betui
gende dat hjj n zoo lief hadterwijl gjj naar
hem luisterdet en hem aanmoedigdet. Ik heb
het einde niet afgewacht, maar uw houding
bewees duideljjk dat gjj hem zoudt aannemen."
Juffrouw Charteris had een oogenblik van
strjjd, toen barstte zjj in lachen uit. Dit lachen
verried een onbedwingbaar vermaak, doch nog
meer toorn.
»Ik begrjjp het. Dus verbeeldt gjj u dat
gjj kapitein Pelham en mjj verrast hebt bjj
een liefdesverklaring? Luister dan: Zy liet
haar roos vallen, haalde een opgevouwen
cahier uit haar zak, sloeg het op een be-
Den 23en Augustus zjjn Z. E. de gouver
neur van Suriname en mevrouw Yan Asch
van Wjjck met byhebbend gezelschap, per
stoomer Curasao, naar het district Marowjjne
vertrokken.
Naar men zegt aldus leest men in de
West-Indiër staat het doel van de reis in
verband met de uitspraak van den scheidsrech
ter ten aanzien van het Lawa-gebied. De gou
verneur zou er namelyk den gouverneur van
Fransch-Guiana ontmoeten, met wien bespre
kingen zullen gehouden worden, welke het in
bezit nemen van de Lawa door het Nederlandsch
gouvernement dienen vooraf te gaan.
Intusschen klaagt >een bewoner van Albina"
in hetzelfde blad, dat, ofschoon reeds eenige
maanden geleden de linkeroever der Lawa aan
Suriname is toegewezen, het goud er door de
Franschen wordt uitgehaald.
Vitalo schrijft hy de beruchte Fransche
Afrikaan, jaagt met zjjne bende eiken Su
rinamer weg, die er zich durft vertoonen en
neemt hem het gewerkte goud af. De Fransche
posten zjjn ingetrokken, de Hollandsche zjjn
er nog om toe te zien, niet om te beletten,
hoe de Franschen het goud er uithalen. Som
mige Franschen hebben voorzichtigheidshalve
terreinen gepacht aan den rechteroever en wer
ken aan den linkeroever. Yitalo en zjjne bende,
die onlangs een commissaire, die uitgezonden
was om den Franschen het verder bewerken
der Lawa te beletten, bjj zich telogeerenhad,
werkt en regeert nog steeds op Hollsndich ge
bied.
Hoe lang zal zulks nog voortduren
Moet eerst bewaarheid worden wat de bosch
negers zeggen »Lawa goutoe na foe fra nsman,
na doti foe duisiman Kunnen nooh door
Gouverneur noch door Koloniale Staten maat
regelen genomen worden zulks te beletten, of
is men te Paramaribo niet genoegzaam op de
hoogte van wat hier voorvalt
paalde bladzyde Open en begon hardop te lezen 1
»Mjjn geliefde, mjjn aangebedene. Breng
mjj niet tot wanhoop en zoovoort, al wat
hjj acuter de heg gehoord had. Onder da»
lezen veranderde zjjn gelaat. Eerst werd hjj
bleek, toen vuurrood. Hjj worstelde bljjk
baar met een gevoel van schaamte, terwjjl zjjn
hoop herleefde. Toen juffrouw Charteris ge
ëindigd had vouwde zjj het boekje weer op en
stak het in haar zak.
»Gy hebt mjj en kapitein Pelham een
groot compliment gemaakt. In uwe oogen
althans hebben wjj bewezen, goede tooneel-
spelers te zjjn".
Dit zeggende liep zjj hem voorbjj, vervolgde
haar weg naar het hek, op de meest onver
schillige manier en hervatte het liedje weer
waarin zjj was bljjven steken. Zy scheen in
het minst niet verlegen of uit het veld geslagen.
Die onverschilligheid was vreeselyk.
Hjj snelde haar achterna en haalde haar
onder de met klimop begroeide poort in.
»Een woord 1 Gjj hebt mjj drie kansen
gegeven! smeekte hjj onderdanig. Herinnert
gjj u dat
>Ja en ik weet ook dat er nu twee
voorbjj zjjn".
»0 neen! Het is nog niet bewezen dat
de eerste ongegrond was".
»Ik heb u gewaarschuwdu daat
niet te veel op te verlaten. Aanstaanden
Donderdag zult gjj dien bewuste» brief «W
