N°. 216.
134e Jaargang.
1891.
Maandag
14 September.
Middelburg 12 September.
FEUILLETON.
Dese courant verschijnt d a g e 1 lj k i
met uitsondering van Zon- en Feestdagen:
Prtjs per kwartaal in Middelburg en per post franco 2.-
Afzonderlijke nommers zijn verkrijgbaar a 5 cent.
Advertentiën20 cent per regel: Bij abonnement lager:
Geboorte-, Trouw-, Dood-, en andere familieberichten, benevens alle
dankbetuigingen; van 1—7 regels 1.50;
iedere regel meer f 0,20. Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
BU deze oourant behoort een Bijvoegsel.
SB 3^10 F.
UIT STAD EN PROVINCIE.
MIDDELBllME COIIRIIVT.
v
Thermometer.
Middelburg 1*2 Sept. tu. 8 u. 65 gr.
m. 12 u. 77 gr., av. 4 u. 77 gr. F.
Verwacht O. wind.
Agenten te Ylissingen: P. G. de Vet Mestdagh Zoon, te Goes: A. A. W. Borland, te KrumingenF. v. d. Peijl, te Zierikzee: A. C. de Mooij, tf Tholen: W. A.
tak Nietj wïnhtjijzen en te TerneuzenM. de Jonge. Verder nemen alle postkantoren en boekhandelaren abonnementen en advertentiën aan, evenals de
advertentie-bureau's van Nijgh Vak Ditmar, te Rotterdam, de Gebb. Beunt ante, te 's Gravenhage, en A. de la Mak Azn., te Amsterdam.
Hoofdagenten voor het Buitenland: te Pargs en Londen, de Compagnie générale de Publioité étrangère G. L. Datjbe Cie., John F. Jones, opvolger.
Advertentie*
moeten des namiddags te Mn uui
aan het burean besorgd zgn, willen
zjj des avonds nog worden opgenomen.
Heden is de tegenwoordige sitting der Tweede
kamer door den minister van binnenlandsche
■aken gesloten.
In zgne sluitingsrede wees hp op den invloed
der ziekte en het overlijden des konings op
den loop der parlementaire werkzaamheden, en
op de hartelijke medewerking der kamers bjj het
nemen der daaruit voorvloeiende maatregelen.
Verder wordt in de rede gezegd dat het niet
gelukt is de regeling der levende strijdkrach
ten ten einde te brengen en herinnerd aan de
wisseling van ministerie na den uitslag der
verkiezingen.
Met gebruikelijke dankbetuiging is de zitting
hierop gesloten.
Door den heer W. J. N. Landré, die her
haaldelijk de noodzakelijkheid heelt betoogd
der instelling van eene speciale afdeeling voor
landbouw bjj een der departementen van alge
meen bestuur, wordt in de Landbouw-courant
rekenschap gegeven waarom dit niet het aller
eerste is, wat hjj van het nieuwe ministerie
verwacht. Onder de bestaande omstandigheden
dient z. i. vóór alles te worden overgegaan tot
eene goede regeling van het land- en tuinbouw-
onderwjjs en wel met het oog op de sommen,
die daarvoor op de begrooting zjjn uitgetrokken.
Totnogtoe is geen vast stelsel gevolgd voor
het besteden van die gelden, doch zooveel
mogeljjk heelt men zich gehouden aan het
beginsel, dat het landbouwonderwijs wordt
geacht te behooren tot middelbaar onderwjjs.
Meer en meer is echter de wensch geopen
baard naar instellingen van lager onderwgs
in land- en tuinbouw, die ook zjjn opgeno
men in het rapport der landbouwcommissie
en die ook door de tegenwoordige landbouw-
autoriteiten, o. a. door dr Prins, worden
gesteund en bevorderd. Bjj gemis echter
van eene stelselmatige indeeling van het
onderwjjs en eene juiste omschrijving der ver
schillende inrichtingen en van hetgeen daarop
moet worden onderwezen, zoomede van de
eischen die aan de daaraan verbonden onder
wijzers-moeten worden gesteld, levert iedere
aanvrage tot subsidie voor land- of tuinbouw-
onderwjjs voor de regeering eigenaardige be
swaren op. Eerst na langdurige beraadslagin
gen met verschillende autoriteiten kan zjj tot
eene conclusie geraken, terwjjl bjj eene goede
organisatie zjj terstond zou kunnen beoordee-
len of de te maken instelling aan de gestelde
voorwaarden voor eenige categorie van onder
wjjs voldoet.
De instelling van eene speciale aldeeling
voor landbouw, waaraan alle landbouwbelangen
worden vereenigd, is noodzakelijk, maar kan
niet zoo spoedig tot stand komen, omdat de
beide ministers van binnenlandsche zaken en
van waterstaat het eens dienen te zjjn, doch
Uit het Duitsch.
VAN
MARIE VON ËBNËR—ESCHENBACH.
Mevrouw H kwam van een koffievisite,
waar zjj vele voorname personen ontmoet had,
en was zeer aangenaam gestemd. Men was
bijzonder vriendelijk voor haar geweest, aller
vriendelijkst, en had haar dringend uitgenoo-
digd een van hare novellen, al ware het slechts
de kleinste, voor te lezen.
Dolgraag zou zjj hieraan gehoor gegeven
hebben, doch dien middag had zjj geen enkel
handschrift bjj zich, zoodat de gasten met
beminneljjke berusting van het genot hadden
inoeten afzien. Maar de waardeering, die
haar, tot dusver weinig aangemoedigd talent
ten deel viel, was haar zeer aangenaam.
Men spreke mg niet van vroegtijdige zege
pralen, die zjjn niet zelden de voorboden van
latere nederlagen, dacht zjj. Wie kan zich
nog verheffen boven de hoogte, welke men in
jengdige opgewondenheid bereikt Meestal
bljjft het bjj een roemrjjk begin, en wat er
volgt is langzame aohternitgang, zooal geen
overhaaste val. Ik ben heel big met njjjn
onafhankelijk daarvan kan loch het onderwjjs
worden georganiseerd, waarvoor gegevens ge
noeg bestaan en waardoor de aanwending van
de beschikbare gestelde gelden volgens vaste
regelen zou kunnen geschieden.
Het bezit van een brandkast heeft voor
velen iets benijdenswaardigs, iets om jaloerscb
op te worden. En als zoo'n nuttig meubel dan
aan soliditeit een fraaiën vorm en elegante
afwerking paart heeft men er te meer pleizier
van.
Wat soliditeit betreft heeft de koninkljjke
brandkasten-fabriek van den heer L. Yogel
alhier èn in het binnen- èn in het buitenland een
zoo goeden naam dat dit geen nadere beves
tiging behoeft, terwjjl ook, wat den vorm be
treft, hjj zjjn concurrenten niets behoeft toe
te geven. Dit bleek ons bjj een bezoek, dat
wjj heden aan zjjn, zoowel in dit artikel als
in andere zaken, uitnemend gesorteerd maga-
zjjn brachten, toen onze aandacht gevestigd werd
op een sierljjk, zjjn bestemming niet verradend
brandkastje, bestemd voor Engelsch-Indië,
dat vooral van binnen een juweeltje van
smeedwerk mag genoemd worden. Het stugge,
met nikkel afgewerkte jjzer is keurig gepoljjst
en vervolgens verzilverd, zoodanig dat het
kastje geopend des noods als toiletspiegel
dienst zou kunnen doen. Een op het oog
eenvoudig doch zeer gecompliceerd slot be
veiligt den inhoud voor de dieven, terwjjl
een drietal afdeelingen het sorteeren van
hetgeen er in geborgen wordt gemakkelijk
maken. Belangstellenden worden door den
heer Yogel gaarne in de gelegenheid gesteld
dit werkstuk te zien.
Zooals de Amsterdammer trotsch is op zjjne
Kalverstraat, zoo zjjn wjj, Middelburgers, prat
op onze Langedelft, elke verandering en zij
komt daar in den laatstentjjd veelvuldig voor,
wat tevens tot verbetering strekt wordt
door allen met belangstelling gade geslagen.
Dit bleek gisterenavond voldingend, toen zich
tal van nieuwsgierigen verdrongen voor het
nieuwe magazjjn van den heer P. A. D. Ronca.
Er was trouwens reden toe. Deze firma kent
het geheim der etalage-kunst en gaf daarvan
in haar derde magazjjn een schitterend bewjjs. In
schilderachtige wanorde vindt men er prachtige
marmelietbustes en faience beelden, keurig met
goud gemonteerd, of wel cretonne porcelein
nu rust het oog met welgevallen op Bchoone
bronzen, met door kunstvaardige hand geboet
seerde beeldjeB, dan weder vraagt een schoon,
in strenger stjjl volgehouden ornament de
aandacht of is men verplicht aan de aller
aardigste scheppingen van een humoristischen
kunstenaar tol te betalen. Dat er, trots
Salomo's kernspreuk, toch nog nieuws onder
de zon is, kan ieder ervaren die des heeren
Ronca's nieuw magazjjn passeert, want alvorens
voorbjj te gaan wordt men onwillekeurig tot
het nemen van een kjjkje gedwongen.
De vroeger door ons gemelde plaatsing
bescheiden streven, dat mjj wel niet op den
top, maar toch aan de helling van den berg
gebracht heeft.
Door de aangenaamste bespiegelingen bezig
gehouden, stapt de groote, slanke dame snel
en flink voorthet loopen valt haar heden zoo
gemakkeljjk, alsof de trottoirs met caoutchouk
geplaveid waren.
Heerlik weer 1 een heldere frissche Maartsche
dag. De zon gaat reeds merkbaar vroeger op
en later onder. Met hoeveel genoegen zien
wjj de dagen lengen, wanneer onze eigen levens
dag reeds aan het afnemen is
De generaalsvrouw legt welgevallig de han
den over elkaar in haren grooten mof een
wel is waar niet meer modern doch zeer kost
baar, degeljjk kleedingstuk, en gaat wel
gemoed verder. Zjj heeft nog een heel eind
af te leggen, maar haast zich niet; zij kjjkt
al de voorbijgangers aan, alsof zij in hun ziel
wil lezen en geeft aan iederen arme, vooral
aan hen die niet bedelen, een aalmoes. Dit
doet zjj ondanks de gewetenswroeging, die zjj
er bjj ondervindt. Geld geven op straat is
een dwaasheid, een staathuishoudkundige mis
daad. Dat is haar honderdmaal onwederleg-
baar bewezen, zjj voelt haar onrechten doet
het toch. Het medeljjden, deze laakbaarste vorm
der zelfzucht, zooals in den laatsten tjjd is
uitgemaakt, is haar te sterkhet overmeestert
haar telkens opnieuw.
Dat onverstandige aalmoezen geven is ook
van den tot bureelambtenaar bij den rjjka water
staat benoemden heer J. Zemel wordt bevestigd
door eene ministerieelei beschikking. Met ingang
van 1 October wordt genoemden heer Middelburg
als standplaats aangewezen.
Vrjjdag avond werd door het bataljon
infanterie in het garnizoen Middelburg eene
nachteljjke velddienstoefening gehouden in de
richting van Yeere met twee party en tegen
over elkander, waarbjj werd gebruik gemaakt
van losse patronen, tot het aanduiden der op
stellingen.
Om half acht uur uitgerukt, keerde de troep
om half elf in het kwartier terug.
Met het oog op orienteeren en waakzaam
heid worden deze oefeningen zeer leerzaam
geacht.
Het stoomschip Zuid-Holland 9 September
van Marseille vertrokken, brengt 5000 balen
gouvernements-koffie voor Middelburg mee.
Ten bureele van den toegevoegden officier
werd heden te Vlissingen aanbesteed de leve
ring van het benoodigde ligstroo, gedurende
het tydvak van 1 November a. s. tot en met
den 31 October 1892.
Insohryvers waren de heeren P. J. Mortier
te VlisBingen en P. Caljouw van Middelburg,
respectiveiyk tegen den prys van f 33.90 en
f 29.20 de 1000 kilogram.
In het Grand Hotel des Bains te Vlissin
gen zyn van 310 dezer de volgende vreem
delingen, allen uit Londen, aangekomende
heer Geo L. Grimston, de heer en mevr. H. B.
Simonson, de heer James Ferry, de heer,
mevrouw en mejuffrouw G. L. Kermaby, de
heer en mevrouw J. H. Hatfield, de heer L
Stein en familie, de heer en mevrouw W.
Cathcart Boyd.
Aangesteld als surnumerair by de Maat
schappij tot Exploitatie van Staatsspoorwegen, met
ineang van 1 Oct. a.'s., ter standplaats Krui
wagen, de heer W. van Liere van Krabbendgke.
Jl. Vrydag voormidd. liep de schoener
Eliza Bain, gez. Couch, van Antwerpen naar
Londen, geladen met zand, op de steenen aan
den dgk, vlak vóór het lichthuis te Hoedekens-
kerke, bewoond door den heer Boogaard. Hoe
wel 2 stoombooten zich aanmeldden, weigerde
de kapitein alle assistentie en is de schoener
omstreeks 6 ure namiddag wêer vlot gekomen.
De firma wed. J. C. Massee Zn. te Goes
is op de Algemeene Tentoonstelling te Alkmaar
van de Hollandsche Maatschappij van Landbouw
bekroond met de volgende pryzenvoor wan
molens 2ea pr.voor graanzuiveringswerktui
gen len pr.voor verzameling werktuigen voor
den akkerbouw, ploegen, eggen, zaaiwerktuigen,
graanmaaiers enz., oen pr.en voor verzame
ling werktuigen voor stalvoedermg, alsstroo-
snyders, haver-, geist-, boonenkneuzers, bieten-
Bnyders enz., len prys.
Op dezelfde tentoonstelling kreeg de firma
Van den Bosch Co., ook te Goes, eene eervolle
vermelding voor collectieve inzending van ak
kerbouwgewassen.
By de heden (Zaterdag) te Axel gehouden
stierenkeuring werden vyt stuks voorgebracht.
iets eigenaardigs. Wie er eenmaal het aange
name van ondervonden heeft zal deze slechte
gewoonte moeieiyk .afleggen. Gg gaat door de
straten eener groote stad en, wanneer gy slechts
open oogen hebt, ziet gg in korten tjja allerlei
vormen van ellendezoowel op geestelgk en
zedeiyk gebied, achter uiterlijken glans ver
borgen, als in den vorm van licbameiyk lgden
door honger en gebrek. Eu als die ellende u dan
plotseling aanziet met een paar oogen, die van
een nog onschuldige ziel of van zwaren strgd
getuigen; en gg beantwoordt dien schuchteren
blik met een greep in uw zak en een ryke
gave, die den arme verrast. O! welk een
heeriyken indruk Die stilzwggende vraag
>Geeft gy dat aan mg Gg, een vreemdeling,
geeft mg zooveel en dan treft een onuit-
sprekelgke blik den weldoener, die voor eenige
dagen alle nood en zorgen gelenigd heeft.
Die verrassing te zien, die blgdschap op het
gelaat van den ongelukkige te lezen, dat is
een genoten wie dat eenmaal gesmaakt
heeft, er behagen in sohept en het zich
toch uit overtuiging en plichtbesef ontzegt,
dien noem ik zoo besloot de mevrouw H.
hare overpeinzingen een Cato, van het stand
punt der staathuishoudkunde. Zg heeft geen
aanleg voor zulk een grootheid, en vooral niet
wanneer zg door en door voldaan is en eigen-
ijjk ieder ander mensch beklaagt, daar hg on-
mogelgk zoo gelukkig kan zgn als zg arm
ander mensch
De eerste prgs werd toegekend aan Abr. de
Koster te Axel en de tweede prgs gesplitst aan
A. A. van Haejst te Zuiddorpe en Wed. M. van
Dixhoorn te Axel.
Het gehucht Sluiskil neemt aldus
schrgft men ons uit Terneuzen in den laatsten
tgd zeer toe in bevolking. Gedurig verrgzen
er nieuwe woninkjes, die bewgzen, dat de
drukte aan de verlengde loskade er tal van
werklieden zich doet vestigen.
Behalve deze nadert de nieuwe Ned. herv.
kerk ras hare voltooiing en heeft met haar
lief torentje een vriendelgk aanzien. De kerk
gangers zullen er zich zeker behaaglgker in
gevoelen dan in het oude lokaal, dat voorjaren
in den goeden ouden tgd tot school
heeft gediend.
En de vergrooting der thans bestaande open
bare school vordert ook goed, zoodat het te
verwachten is, dat reeds spoedig de school
gaande jeugd er behoorlgk plaats in zal vin
den. 't Is waarlgk geen weelde, dat men dit
gebouw grooter maakt.
Te Biervliet is Dinsdagnacht jl. een ar
beiderszoon, dia slaapwandelende zgne legerstede
op den zolder verliet, door de opening van den
zolder voorover gestort op den vloer, waardoor
hg zich zoo ernstig bezeerd heeft, dat hg not
steeds lgdende is aan bloedverlies en er gevaar
voor zgn leven bestaat.
Een zolderluik, en inzonderheid eene trap
wordt zelden in eene arbeiderswoning aange
troffen eene ladder, voor slaapwandelaars zoo
gevaarlgk, is het gewone gemeenschapsmiddel.
Volgens bekendmaking van den minister
van waterstaat is de directie van het telegraaf-
en hulppostkantoor te Oostburg (8e klasse)
vacant. Traktement 1000 en vrge woning.
Sollicitatiën naar de gemelde betrekking
zullen uiterlgk 1 October moeten zgn ingediend.
Voorziening van het plaatsgebrek aan de
scholen A, B, C en D door uitbrei
ding van de schoolgebouwen A
en D en stichting van
eene nieuwe school
te Middelburg.
In de Woensdag middag te Middelburg te
houden raadszitting komt het onderstaande
voorstel van burg. en weth. ter tafel.
Alvorens voort te gaan met de opmaking
van stukken, noodig ter voorbereiding van
door u te nemen maatregelen ter voorziening
in het plaatsgebrek op de lagere scholen A,
B, C en D der gemeente, van welk gebrek u
bereids in Juli van het vorige jaar is gebleken,
nemen wg de vrgheid u de wgze van voorzie
ning, door ons beraamd, onder overlegging van
voorloopige plannen in overweging te geven,
opdat wg altnans in hoofdzaak zouden weten
in welke richting wg ons te dien aanzien
verder hebben te bewegen.
Vooraf zg herinnerd, dat die voorbereiding
zeer is belemmerd door de ziekte en het over-
Igdtn van onzen vorigen gemeentebouwmeester,
niettegenstaande deze, trots zgnen ongunstigen
Zg laat hare dwaasheid den vrgen teugel,
totdat die haren natuurlgken grens bereikt,
omdat de portemonnaie mets meer bevat dan
een visitekaartje.
Van lieverlede is het ook tgd geworden
haren stap wat te verhaasten, want de wind
is opgestoken en er beginnen groote sneeuw
vlokken te vallen. De gele vlammetjes, die in
de lantarens beginnen te flikkeren, waarschuwen
dat de duistenis invalt, maar dat zg niet voor
nemens zgn haar te verdrgven. Onder derge-
lgke omstandigheden heeft de zgstraat, welke
mevrouw H. thans inslaat, iets ongezelligs, en
zg zou heel big zgn als zg er weer uit was.
Zoo liep zg dus zonder zich op te houden
langs een bedelaarster, die op de steenen trap
van, een gesloten winkel zat en bibberend in
een hoek van den muur kroop. De sneeuw
vlokken dwarrelden om haar heen en smolten
op haar gebogen hoofd, dat met een versleten
doek bedekt was. Zg had hare knieën opgetrokken
tot aan haar kin en het dunne rokje reikte nau-
welgks tot aan hare enkels. Hare voeten staken
in oude versleten schoenen en rustten vlak bg
elkaar op een bosje stroo. Een vod, dat vroe
ger een mof van hazenvel was geweest, doch
nu nog slechts een gehavende koker van hazen
vel, moest hare handen voor de koude beschut
ten, doch voldeed slecht aan zgn roeping, want
op vele plaatsen kwamen die handen, waaraan
men zien kon hoeveel zg gewerkt hadden
bibberend te voorschgn.
lichamelgken toestand, nog zooveel hem doen-
lgk was aan het ontwerpen van plannen heelt
gewerkt.
Het aantal leerlingen van onvermogende
ouders, dat voor plaatsing op de scholen A en
B in aanmerking wenscht te komen en die scho
len bereids bezoekt, bedraagt te 'zamen onge
veer 800 leerlingen. Voor school C (bestemd
voor kinderen van minvermogende ouders) be
draagt dat getal 500.
Met inachtneming van de bepalingen van
het kon. besluit, regelende den bouw en de
inrichting van schoollokalen, mogen de bestaande
lokalen van school A bevatten 266 leerlingen,
die van school B 414 en die van school C 360.
Slechts het gebouw school A (Bree) kan naar
onze bevinding op doelmatige wgze worden
vergroot.
Voor dat van school B (Nieuwe haven) is
vergrooting nit een technisch en economisoh
oogpunt ongewenscht, wegens de gesteldheid
van den bodem, waarop zou dienen te worden
gebouwd.
Wat uitbreiding van het gebouw van Bcbool
U (Langedelft, hoek St. Janstraat) betreft, het
valt dunkt ons genoegzaam in het oog, dat
geene voldoende gelegenheid bestaat om te
voorzien in het plaatsgebrek, dat binnen korten
tgd verwacht kan worden nog grooter te worden.
Op grond van het vorenstaande en ter voor
koming van nieuwe uitbreiding binnen korten
tgd zgn wg mitsdien tot de conclusie gekomen,
dat in het plaatsgebrek behoort te worden
voorzien
lo. door stichting van een nieuwe school
voor 600 leerlingen, zgnde het maximum dat
eene school mag bevatten
2o door vergrooting van school A (Bree),
(verdeeld in 6 klassen), met éen lokaal, zoodat
die school 300 leerlingen zou kunnen bevatten
in zes lokalen.
Voor kinderen, wier ouders in staat kunnen
wortlen' geacht ebn jaarlgksOh schoolgeld van
3 te betalen, zouden dan de scholen op de
Bree en de Langedelft, hoek St. Janstraat en
voor die, wier ouders onvermogend zgn, de
scholen B (Nieuwe haven) en de nieuwe school
kannen worden bestemd.
De kosten van de vergrooting van schoei
A zgn geraamd op f 4900 waarvan door het
rgk 25wordt vergoed.,Die wegens het stichten
van de nienwe school en eerste aanschaffing
n de noodige meubelen, leermiddelen en
sohoolbehoeften bedragen ongeveer 65000.
ttierbg is aangenomen, dat de school wordt
geplaatst in den tuin, behoorende bg het aan
gekochte huis in de Wagenaarstraatwordt
de school gebouwd b. v. op de gewezen be
graafplaats bg de Oostkerk, dan zgn de kosten
4000 minder. Wegens het stichten van
die lokalen, waarvoor f 59000 in gemeld bedrag
van 650U0 is begrepen, wordt door het rgk
25 bggedragen.
»Hierbg maken wg u echter nog aandachtig
op een door ons ontvangen schrgven van de
commissie van toezicht op het middelbaar
onderwgs, dd. 29 September 1890 no 387, waarin
de nooazukelgkheid wordt betoogd om ook de
burgeravondschool wegens het steeds toenemend
aantal leerlingen uit te breiden. Moge die
Mevrouw Hwas reeds voorbg, toen de
ellende van dat arme schepsel goed tot haar
doordrong. Zg keerde terug, bleef een poosje
voor haar siaan, volgde met klimmende deel
neming de krampachtige trekkingen van die
ineengedoken gestalte en zei eindelgk
»Het is al laat, vrouwtje, gg moet naat
huis gaan."
De vrouw zag op en antwoordde dat zg op
haar dochter moest wachten, die eerst over
een uur van haar werk kwam en afgehaald
moest worden.
Over een uur dacht mevrouw Hen de
oude vrouw ziet er nu reeds zoo verdacht
slaperig uitdie is in staat om bg drie graad
boven nul te bevriezen. Wat moet ik be
ginnen Wat moet ik oeginnen 1 Een agent,
dien men zou kunnen roepen en verzoeken op
haar te letten, is niet te zien en bovendien
zou zg zich schamen hem aan te spreken. Da
menschen zien iemand altgd zoo raar aan ais
men zoo iets doet. En wat geeft het of zg die
bedelaatster nog langer aanstaart? Die vrouw
begint zich daarover ook reeds te verontrusten
en vraagt zich af wat die dame wil, die daar
maar blgft staan, zonder haar iets te geven.
»Ga weg I" «egt zg, »ga verder 1" en de
angst, het wantrouwen, die daarbg uit hare
blikken spreken, brengen de dame in groote
verlegenheid. Het komt haar voor dat de
voorbggangers haar wonderlgke schuinsche
blikken toewerpen. De toestand begint pijnigt