N°. 207.
134e Jaargang.
1891.
Donderdag
3 September.
Middelburg 2 September.
Deze courant ver scheut d a g e 1 f| k s
met uitzondering van Zon- en Feestdagen:
PrQs per kwartaal in Middelburg en per post franco 2.
Afzonderlijke nommers zijn verkrijgbaar a 5 cent.
Advertentiën20 cent per regel: Bij abonnement lager.
Geboorte-, Trouw-, Dood-, en andere familieberichten, benevens alle
dankbetuigingen; van 17 regels 1.50;
iedere regel meer 10,20. Groote letters worden berekend naar plaatsruimte:
KUNST EN LETTEREN.
ONDERWIJS.
UIT STAD EN PROVINCIE.
MIDDELBI IKiSIIII (01 KIM.
Thermometer.
Middelburg 2 Sept. vm. 8u. 64 gr.
m. 12 a 69 gr., av. 4 u. 66 gr. F.
Verwacht Z. W. wind.
Agenten te VlissingenP. G. ra Vei Mestdagh k Zoon, te Goes; A. A. W. Bolland, te Kruiningen: F. v. d.Peijl, te Zierikzee: A. C.ra Moou, teTholen: W. A. Adfertentlën
va» Neeuwenhuijzen en te Terneuzen: M. de Jonge. Verder nemen alle postkantoren en boekhandelaren abonnementen en advertentiën aan, evenals de i moeten des namiddags te éém nut
advertentie-bureau's van Nijgh Van Ditmab., te Rotterdam, de Gebb. Bellnïante, te 's Gravenhage, en A. de la Mae Azn., te Amsterdam. aan het bureau bezorgd zgn, willen
Hoofdagenten voor het Buitenland: te Pargs en Londen, da Compagnie générale de Publicité étrangère G. L. Daube Cie., John F. Jones, opvolger. B jj des avonds nog worden opgenomen.
De redactie van de Standaard trekt te velde
tegen z. g. tendenz-mededeelingen in de, zooals
zjj dit noemt, .liberalistische" pers.
Allerlei berichten, omtrent hetgeen een der
ministers, speciaal die van binnenlandsche
zaken, verricht, doen de ronde in die pers en
zegt z]j„breidt men diteysteem tot alle departe
menten uit, dan kan men het lang volhouden,
om minstens twee keer per week een brevet
van ministerieele arbeidzaamheid aan de heeren
Tienhoven c. i, uit te reiken."
f*Tegen die taktiek waarschuwt het blad het
publiek, dat niet vergeten mag, hoe daarin »een
tendenz steekt, om zelf mooi weer te spelen
nadat men de theorie van het donlcerkleuren
op zpn tegenpartij heeft toegepast."
En toch schjjnt die redactie het stelsel niet
zoo kwaad te vinden, want aan het einde van
haar entrefilet uit zjj de hoop dat een later
kabinet van hare richting er maar uit leeren
moge, hoe „het metterdaad een politieke fout
is, om zich zoo weinig aan de pers te storen,
en daardoor de kans open te laten, dat de
publieke, opinie op een dwaalspoor worde ge
leid."
Wat zjj dus bjj anderen afkeurt, wil zg zelve
laten toepassen. Dat is weêr een van die
raadselachtige inconsequenties, waarover men
zich bg de Standaard wel niet te veel moet
verbazen maar die toch de aandacht trekken.
Tevens bljjkt uit die mededeeling hoe he.t
tusschen de anti-revolntionnaire pers en het
jongste ministerie ook niet alles couleur de rose
was.
Moesten wjj in deze kwestie party kiezen
wy zouden ons scharen aan de zgde van het
afgetreden ministerie. Dat men daden meldt
van eenigen bewindsman wie zal het laken
Dat men mededeeling doet van belangrgke
circulaires, die van het een oi het ander depar
tement uitgaan, wie kan daartegen bezwaar
maken Het is een onhandigheid van de Stan
daard om daartegen te apostelen.
Maar tegen dwaze, opgeschroefde en naar
reclame riekende berichten komen wg op, vooral
nu men van liberale zgde dien verkeerden weg
meer en meer blgkt te bewandelen.
Dat het vorig kabinet die mededeelingen
niet wensohte kannen wg ons voorstellenen
hetzelfde meenen wg ook dat met het huidige
ministerie het geval zal zgn. Onhandige
vrienden bewgzen echter meestal zulke slechte
diensten en vooral Haagsche correspondenten
zgn bgzonder grif met dergelgke tendenz-
berichten, die in de laatste dagen in overvloed
de kolommen van sommige bladen vullen. Dan
weet men te melden dat een minister dit zal
doen; en dan weer dat hg dat zal laten on
derzoeken; oi zeer ernstige voornemens koestert
tot oplossing van daze of gene belangrgke
kwestie.
Ons dnnktmet dit stelsel moesten wg,
liberalen, breken. Het publiek laat zich toch
door dergelgke fraaie en dikwgls niets-zeggende
voorspiegelingen niet meer in slaap wiegen.
Vooruitloopen op de daden van het huidige
kabinet is bovendien gevaarlgk, want dit wekt
Taak verwachtingen op die niet verwezenlgkt
wordenwat de party niet anders dan schaden
kan. Vrg wat beter mag het daarom heeten
af te wachten wat in den vorm van wetsont
werpen ons wordt aangeboden als vruchten
van den gver en de werkkracht der nieuwe
ministers of wat de heeren zelven, bg gelegen
heden dat het paB geeft, hebben te zeggen.
Gaan wg, wanneer het ten minste de bedoe
ling der redactie van de Standaard is om tegen
die reclame-makerg op te komen, op dit punt
met haar mee; zg houde ons ten goede wan
neer wg evenzeer opkomen tegen de sterk
overdreven loftuitingen op bet afgetreden ka
binet een aardigheid waaraan zg zelve ook
mee heeft gedaan.
Zoo lazen wg nog dezer dagen in enkele,
ook liberale, bladen eene lofrede op den mi'
pistor Lobman, dien men van anti-revolution-
naire zgde vooral er op uit is om te verheer-
Igken zeker om hem bg eene eventueels
kamervacature weder boven baron Mackay als
leider op den voorgrond te stellen. Die
lofrede kwam van Tholen; waar door den
afgetreden minister op verzoek van den dis-
tricts-schoolopziener, den heer mr C. de Witt
Hamer, toegestaan was om van 1 September a.
op 's rgks kosten de leerlingen der rgks-nor-
maalschool te Tholen op de schooldagen naar
de inrichting per tram-omnibus te vervoeren
van alle gemeenten, die aan de lgn Tholen—
Stavenisse gelegen zgn.
En daarvoor, heette het, zou de heer jhrmr
A. F. de Savornin Lohman op het eiland Tho
len »in gezegend aandenken big ven."
Nu willen wg gelooven dat de bg dezen
maatregel betrokken personen erkentelgk zgn
jegens den oud-minister, en zeker meer nog
jegens mr. C. de Witt Hamer te Goes, die
den maatregel aanprees, maar is het niet be-
lachelgk te verklaren dat Tbolen voor die een
voudige daad haast in aanbidding voor den
beer Lohman zou neerzinken Wg zien
reeds een standbeeld voor hem opgericht 1 En
alles voor een maatregel, aan welks voorbe.
reiding en tot standkoming anderen het leeu
wendeel hadden, terwgl de minister eenvoudig
zgne goedkeuring gegeven heeft.
Hier hebben wg dus ophieuw een staaltje
van overdreven verheerlgking.
Zgn wg dan blind voor het goede van een
tegenstander? Gelukkig niet.
En wg meenen dit nog eens nadrukkelgk te
moeten constateeren te moeten herinneren aan
den onverdeelden lof, door ons gebracht aan
mannen als Mackay, Bergansius, Havelaar en
Ruys van Beerenbroeknu wg blootstaan aan
een aanval op dit punt door dr S. Sr. C. te
Leeuwarden in het Handelsblad van heden.
Deze gverige schrgver, wiens initialen hem
duidelgk genoeg aanwgzen als een in Mid
delburg ook goed bekend persoon komt
op tegen onze beschouwing over >Ons ambachts
onderwgs."
Nu is het al vrg zonderling en niet overeen
komstig de goede manieren in de pers dat men
tegen eene redeneering van een blad opkomt in
een ander orgaan, tenzg men bgzondere grieven
tegen zulk een blad moge hebben, wat wg
niet weten dat met den heer C. tegenover ons
het geval is.
Waarom zgn aanval niet ter plaatsing ge
zonden aan ons blad, waarin het thuis behoorde
en waardoor wg gelegenheid zouden gehad
hebben ons dadelgk te verdedigen
Thans zouden wg geheel in ons recht zgn,
wanneer wg dien aanval met stilzwggen voor-
bggingen, maar voor ons zelven achten wg ons
verplicht zoo Bpoedig mogelgk te protesteeren
tegen de redeneeringen van den schrgver, vóór
dat men van anti-liberale zgde zich weer haast
deze als wapen te bezigen tegen onze opmer
kingen over de o. i. geveinsde belangstelling,
welke de anti-revolutionairen, met den ex-mi
nister Lohman aan het hoofd, plotseling aan
den dag leggen voor het ambachtsonderwgs.
Volgens den heer C. deden wg het voorko
men alsof de geruchten uit de antirevolntion-
naire pers, dat het afgetreden ministerie zich
ernstig met de zaak van h6t ambachtsonderwgs
zou bezig gehouden hebben, onjuist zgn. Dit
hebben wy volstrekt niet beweerd;
wg namen die geruchten zelfB voor waar aas.
En wg gelooven den heer C. ook gaarne als
hg beweert dat de afgetreden minister Lobman
»met grooten ernst en veel gver dit gewichtige
onderwerp had bestudeerd en reeds vorm aan
zgne denkbeelden had begonnen te geven. Er
«ras reeds uitvoering gegeven aan practische
bemoeiingen, zoodat het te verwachten stond,
dat bg langeren levensduur nog in de aan
staande zitting van het Parlement een wets-
voordracht tot subsidieering van ons ambachts
onderwgs de kamer bereikt zou hebben."
Dit alles nemen wg grif aan; aan dit alles
willen wg hnlde brengen, voor zoover die
verdiend mag heeten; maar wg protesteerden
en protesteeren nog tegen den ophef, die
daarvan gemaakt wordt, en tegen de sympathie,
welke anti-revolutionnaire bladen nu huichelen
tegenover een onderwgs, dat zg vroeger links
lieten leggen of ergerevenals de heer Loh
man, toen hg lid der kamer was. Bovendien,
men vergete niet en de heer C. wgst op
die redeneering onzerzgds volstrekt niet dat
de Tweede kamer weldra weer met vernieuw
den aandrang bg den minister, zoo hg aan
aan het bewind ware gebleven, gevraagd zou
hebben om steun voor dit onderwgs; dat hg
dus om zgne belofte van verleden jaar, hem
door liberalen afgedwongen, ge
stand te doen, wel de hand aan het werk
moest slaanniettegenstaande altgd door
de tot standkoming van ambachtsscholen van
anti-revolntionnaire zijde bestrgding onder
vond terwgl en dit erkent C. toch ook
juist de liberalen de oprichting ervan ter hand
namen.
Dat de liberalen ook op dit punt te kort
zgn gekomen hebben wg eveneens erkend.
Maar om nu nog de meening van Thorbecke
in deze op den voorgrond te stellen, is nietbillgk.
Eerstens liggen er zoovele jaren tusschen dat
verleden en het hedentweedens zgn de om
standigheden zoozeer veranderd dat Thorbecke
ook nu wel tot andere gedachten zou gekomen
zgn en zich scharen zou naast de liberalen,
van wie de strooming in goede richting in
deze uitgaat.
Het slot van het betoog des heeren C. sluit
geheel met onze opwekking aan het adres
der liberale kamermeerderdeid om voor dat
ambachtsonderwgs nu met kracht eens op te
komen. Ook op dat punt. van overeenstemming
wordt echter door hem niet voldoende gewezen;
en daardoor krggen zg, die alleen zgn schrgven
lazen en van het overzicht, dat het Handelsblad
van onze beschouwing gaf, en dat dr C. naar
de pen deed grgpen, geen kennis namen, al
licht een verkeerden indruk van hetgeen wg
met onze opmerkingen bedoelden.
Wg waardeeren wat waardeering verdient;
maar wg protesteeren waar wg meenen dat
men, zooals in deze de z. g. Kuyperpartg, zich
beter voordoet dan men is en zich tooit met
geleende veeren.
Ziedaar de eenige strekking van ons betoog,
dat dr C. niet geheel en al schgnt begrepen
te hebben.
Bg kon. besluit is
aan mr G. van Tienhoven, op zijn verzoek,
eervol ontslag verleend als burgemeester van
Amsterdam, met bepaling dat dit ontslag ge
rekend wordt te zgn ingegaan op 21 Aug. dezes
jaars, en met dankbetuiging voor de vele en
gewichtige diensten, door hem in die betrek
king bewezen;
aan mr B. Post, op zgn daartoe gedaan
verzoek, met ingang van 1 Sept., eervol ontslag
verleend als president der arrond. rtchtb. te
Tiel, eveneens met dankbetuiging.
Staatsblad no. 158 bevat het kon. besluit
van den 13a Aug. jl., tot vaststelling vaneen
algemeen reglement van politie voor rivieren,
kanalen, havens, sluizen, bruggen en daartoe
behoorende werken, onder beheer van het rgk.
Door de kiesvereeniging de Grondwet te
Amsterdam is ter voorziening in de vacature
als lid der Tweede kamer, ontstaan door de
benoeming van mr Tak van Poortvliet tot
minister, zonder discussie, bg acclamatie, als
candidaat gesteld prof. mr T. M. C. AsBer.
Door Burgerplicht is met 88 stemmen tot
candidaat gekozen de heeren W. H. K. Vrolik;
op prof. Asser vereenigden zich 62, op mr J. A.
van Gilse 6 stemmen.
den Salon des Variétés te Amsterdam, zal weder
in België aan den nieuwen Vlaamschen schouw
burg te Antwerpen optreden.
Maandag 11. vierde de geleerde natuur
onderzoeker Hermann von Helmholtz zgn zeven
tigsten verjaardag. Ter herinnering aan dien
dag laat de Berlgnsche academie een medalje
slaan.
Mej. Marie Faassen heeft het gezelschap
van Le Gras en Haspels te Rotterdam verlaten.
Mej. Rika Haspels, dochter van den heer D.
Haspels, is in haar plaatB gekomen.
Van Nederlandsche schrijvers zullen dezen
winter door 't Nederlandsch Tooneel ten tooneele
worden gebrachtEen Deugniet van H. J. Schim
mel een tooneelspel, getiteld Geluk is broos
en een drama in verzen Brancesca's Huwelijk
van Alb. J. J. Seidel.
Naar 't Vad. meldt zal in de eerste helft
van Sept. Coquelin Sr. en Marie Kolb een voor
stelling in het Kurhaus-theater te Soheveningen
geven.
De heer Henry yan Kuyk, regisseur van
Bg de Dinsdag gehouden her-examens en
het tweede toelatings-examen voor het gymna
sium alhier werden toegelaten: tot de 4e kl
W. K. Ch. Hage, tot de 3e E. W. Hendrikse,
H. D. de Witt Hamer en W. H. A. Scholte
tot de 2e kl. K. Ph. Vermaas en tot de eerste
F. J, de Fregtag, T. Jonker, J. la Brand en
A. C. Ealis.
De cnrsus begint met 58 leerlingen.
Voor de betrekking van onderwgzer aan
de openbare school te Boschkapelle hebben
zich bg herhaalde oproeping slechts twee
sollicitanten aangemeld.
Daar in alle gemeenten Dinsdag raads
zitting is gehouden tot beëediging van de her
kozen ot gekozen raadsleden en tot benoeming
van wethouders en leden van commissiën achten
wg het overbodig al de berichten, die daarom
trent bg ons inkomen, op te nemen, stel al dat
plaatsruimte ons dit toeliet. Waar die benoe
mingen dus geen verandering in den bestaanden
toestand brachten, meenen wg haar onvermeld
te kunnen laten.
Op de werf van de kon. maatschappij
de Schelde te Vlissingen is Dinsdag met
goed gevolg van stapel geloopen de voor reke
ning van de provincie Zeeland gebouwde stalen
raderboot Zeeuwsch- Vlaanderen, bestemd voor
den dienst op de Weuter-Schelde.
De machine van het oxylleerende type, als
mede de Btalen stoomketel worden ook op de
fabriek de Schelde vervaardigd.
Deze boot is geheel van staal vervaardigd
en voorzien van een gegoten stalen voorroer
om in de havens niet te moeten draaien en
heeft eene lengte van 147 Eng. voet, eene
wgdte van 20 Eng. voet en een diepgang van
6 Eng. voet.
Het schip is ingericht met kajuiten voor le
en 2e klasse passagiers en heeft eene rookka
mer als dekhut, die van teakhout is aange
maakt en tevens tot ingang naar het eerste
klasse salon dienst doet.
Tusschen de zgdekluizen is eene groote pro-
menadebrug aangebracht, waarop zich eene
stoomstuurmachine bevindt met telegraaf naar
de machinekamer.
Op het voordek is een stoomankerspil ge
plaatst, terwgl de kajuiten met stoom zullen
worden verwarmd. De machine werkt op 150
lbs druk, en is in staat een vermogen van 450
paardenkracht te ontwikkelen, hetwelk hel
schip in de vaart eene snelheid van 13 knoopen
zal geven.
Zondag jl. had, onder leiding van den
heer R. Scholtens, op de sociëteit Nederlandsch
Loodswezen te VlisBingen een muziekuitvoering
plaats, die de verwachting verre overtrof. De
leeftgd der jonge heeren Rg bering (pianist) en
de Gebr. Scholtens (le en 2e viool), die reap
14, 16 en 12 jaar oud zgn, in aanmerking
genomen, hebben zg zich op uitstekende wgze
van hunne taak gekweten -
Vooral no 3 muzikale Taüschungen en no 5
Wenn sich zwei Herzen scheiden, voldeden ten
zeerste en last not least de marsch ad libitum.
Dat het publiek zgne goedkeuring beweeB
door in ruime mate te applaudiseeren, hetwelk
ook ruimschoots was verdiend, doet ons hopen,
dat het bg deze eerste introductie niet big ven zal
en wg roepen daarom den jeugdigen musici
een tot weerziens toe. (Ffes. Ct.)
Te Hoedekenskerke heeft Dinsdag een
tienjarig knaapje uit het vaartuig van een
schipper, tgdens die afwezig was, een zilveren
horloge weggenomen. Het ventje had het
horloge 's nachts bg zich gehouden en den
volgenden morgen, niet wetende wat er mede
te doen, het stuk gemaakt en de stukken in
een Bloot geworpen. De politie is in de zaak
gemoeid.
Door den raad van Colgnsplaat is Dinsdag
met algemeens stemmen benoemd tot onder-
wgzeres aan de openbare lagere schooi mej.
P. J. H. Wgnne. Met de benoemde stonden
op de voordracht de dames H. C. J. P. Esink
en F. Siebenga, allen te Middelburg.
In dezelfde zitting werd de gemeenterekening
over 1890 vastgesteld in ontvang op 14198.28
en in uitgaaf op 13694.05, dus met een batig
saldo van 504.23. N
Volgens het verslag der Nuts-spaarbank
te Zierikzee over 1890 hadden dat jaar 1639
inlagen en 1039 teruggaven plaats. De eersten
beliepen te tarnen ƒ104.725.29; endelaatsten
81.240.30; zoodat meer werd ingebracht dan
teruggehaald 20.484.92.
De inlagen waren verdeeld als volgt: van
beneden f 1 12; van 1 tot beneden 10
45tf van 10 tot beneden f 100 846van
100 tot beneden f 1000 323; en van ƒ1000
en hooger 6.
Aan rente werd bygesohreven f 17.750.19.
De rente bedraagt van f 5 tot 300 vier en
van grootere sommen drie percent.
Op het einde des jaars had het kapitaal der
bank eene waarde van f 579.884.91J; terwgl
aan de inleggers slechts verschuldigd was
f 525.645.49zoodat er een reservefonds is
van 54.239.42J.
Het getal inleggers was to6n tot 2528 ge
stegen n.l. beneden f 1 16van t 1 tot be
ueden 10 85van f 10 tot beneden 100
878; van 100 tot beneden 1000 1496 en
van f 1000 en hooger 53.
In de Dinsdag te Tholen gehouden raads
vergadering is tot wethouder en ambtenaar
van den burgerljjken stand benoemd de heer
I. van Gorsel. Verder werd besloten Job. A.
Boomsluiter ais pachter aan te stellen van
het veer op den Auvergnepolder, M. Christiaanse
voor de visscheryen in den polder Schakerloo,
A. Zomers voor het grasgewas op de begraaf
plaats en P. J. Stoffels van het Hoornwerk
aan de overzgde van den Eendrachten ten
slotte om het bleekveld, behoorende aan het
ziekenhuis, wederom te verpachten aan D. v.
Hiele en den tuin, liggende achter het veer
huis, aan den nieuwen pachter van het veer.
Door den raad van St. Maartensdgk is
tot gemeentebode benoemd D. Hage Jzn. Er
waren 10 sollicitanten.
In de gemeenteraadszitting van Zaam-
slag van Dinsdagnamiddag werd tot wethouder
Benoemd de heer A. Riemens met 5 van de
7 stemmen en wel in plaats van den aftredenden
wethouder, de heer C. J. van Vessem, dieniet
herkozen werd als raadslid. Tot onderwgzer
aan de openbare school te Othene werd met 6
stemmen benoemd de heer K. Wiersma te
Winsum. Met den benoemde stonden op de
voordracht de heeren A. Alberts te Sneek en
J. Vreeken te Hillegom. De benoeming gaat in
op 1 October en de jaarwedde bedraagt 400
De heer P. G. Maandag, te Terneuzen
als lid van de kamer van koophandel gekozen,
beeft aan den voorzitter van den gemeente
raad bericht, dat hg niet genegen iB die be
trekking aan te nemen.
De Terneuzenaars zullen dus nogmaals en nu
voor de zevende maal ter stembus geroepen
worden.
De gemeenteraad van Groede benoemde
Dinsdag tot wethouders de heeren H. G. Ham'
macher en J. A. Risseeuw, in de plaats van
de heeren Joh. Brakman, overleden en A. Ris
seeuw Pz., niet herkozen raadslid. Aan de
bewaarschool werd voor 1892 eene subsidie
verleend van f 150. Op voorstel van burg^
en weth. werd besloten tot aanschaffing van
nieuwe lampan voor de straatverlichting.
Verder werd tot waarnemend hoofd der school;
in de kom der gemeente, op een jaarwedde van
f 700, benoemd de heer J. H. Kohier, onder
wgzer aan die schoolde onderwgzer A. van
Houte werd overgeplaatst van de school aan
den Kruisdgk naar die in de kom; terwijl roof
eerstgenoemde school eene Oproeping zal gedaan
worden voor eene onderwgzeres; tevens belast
met de handwerken. Ten slotte werd de ge-
meentebegrooting aangeboden en werden eemgö
reclames in zake den hoofdelgken omslag be
handeld.
Dit IJzendgke schrgft men ons:
Nadat in de Dinsdagmorgen gehouden raads»
vergadering de rooster van aftreding was vast
gesteld, werden, zooals reeds is gemeld, de
heeren F. J. Calon en J. B. Antheunis gekozen
tot wethouder, beiden met 6 stemmen.
Tot ambtenaar van den bnrgerlgken stand
werd, mede met 6 stemmen, gekozen de heer
Hendrikse.
Daarna werd overgegaan tot het lezen der
notulen van de vorige vergadering, waaruit
bleek dat de rekening over 1890 is vastgesteld
tot een bedrag van, in ontvang 17442.01 J en
in uitgaaf 16150.18J.
De voorzitter deed mededeeling dat hg in
zgne qualiteit als hootd der gemeente gedag
vaard was voor bet kantongerecht in zake dg