N°. 199. 134" Jaargang. 1891. Dinsdag 25 Augustus. Middelburg 24 Augustus. Deze courant verschijnt d a g e 1 Ij k met uitzondering van Zon- en Feestdagen; Prijs per kwartaal in Middelburg en per post franco 2. Afzonderlijke nommers zijn verkrijgbaar a 5 cent. Advertentiën20 cent per regel: Bij abonnement lager: Geboorte-, Trouw-, Dood-, en andere familieberichten, benevens alle dankbetuigingen; van 17 regels 1.50; iedere regel meer 0,20. Groote letters worden berekend naar plaatsruimte; HIDDIIIil KI.SIIII (111 RIM. iiir Thermometer. Middelburg 24 Aug. Tm. 8 e. 61 gr. m. 12 u. 67 gr., av. 4 u. 65 gr. F. Verwacht W. wind. Agenten te Ylissingen: P. G. de Vet Mestdagh Zoon, te Goes: A. A. WBolland, te KruiningenF. v. d. Peul, te ZierikzeeA. C. de Mooij, teTholenW. A. tan Nhowenhuijzen en te TementenM. dn Jonge. Verder nemen alle postkantoren en boekhandelaren abonnementen en advertentiën aan, evenals de advertentie-bureau's van Nijgh Van Ditmar, te Rotterdam, de Gebr. Belintante, te 'sGravenbage, en A. de la Mar Azn., te Amsterdam. Hoofdagenten voor het Buitenland: te Parjjs en Londen, de Compagnie générale de Pnblioité étrangère G. L. Daube Cie., John F. Jones, opvolger. Adwertentlfin moeten des namiddags te éém nu* aan het bureau betorgd sjjn, willen zjj des avonds nog worden opgenomen. Welkomstgroeten. Tot besluit laten wjj hier nog enkele oor deelvellingen der pers volgen over het nieuwe ministerie, en wel in de eerste plaats van een paar organen dor tegenpartij. Het bitterst uit zich het Centrum j en geen wonder. Als wjj aan hét slot van diens betoog de wanhoopskreet lezen »Eeu liberaal ministerie, met ministers van oorlog en financiën als boven vermeld; «Een liberale kamermeerderheid; »Een breuk met onze vroegere bondgenooten; «Ziedaar den toestand waarin wjj katholieken geplaatst zjjn. «Waartoe dient het dien te verbloemen Dan bemerkt men al dadelijk waar de schoen wringt. Maar vragen wjj is het billijk, om dit alles, een gevolg der omstandigheden, waaraan vooral het Centrum en zjjn leidsman dr Schaepman zelve voor een groot deel schuld hebben, een ministerie bard te vallen, dat nog zjjn taak moet beginnen Dit kabinet boezemt het Centrum hoegenaamd geen vertrouwen in. Tegemoetkoming aan zjjn grieven op het gebied van hooger en middelbaar onderwjjs, een christelijke oplossing der sociale vraagstukken, eene christelijke koloniale politiek, een zninig beheer, verzachte belastingen vreest het van dit ministerie niet te kunnen ver wachten. Dit alios ligt voor de hand, dunkt ons. Een liberaal ministerie toch sou zjjn beginselen verloochenen als het op die punten het Centrum welgevallig wilde zjjn. Van den heer Seyffardt als luitenant-kolonel verwacht het blad natuurlijk ook weinig of niets. Gansch anders klinkt het oordeel van de Maasbode, die, ook alweer eenzijdig, zich ver heugt dat door het optreden van dit kabinet de legerwet van de baan is. En bet blad begint reeds lonkjes te geven aan het ministerie, De stenn der katholieke partjj wordt het voorgespiegeld, wanneer het «goede maatrege len" voorstelt. En wat kan vraagt het blad een ministerie meer verlangen, vooral een ministe rie dat op zijne eigene partij nitt rekenen kan, dat in zaken van kiesrecht, belastinghervor ming, oorlog enz. in zjjne eigene rjjen de grootste en scherpste verdeeldheid vindt In een nadere uiteenzetting van die meening verklaart het blad geen uitbreiding van het kiesrecht te willen; dat is al genoeg uitgebreid, In elk geval wenschen de katholieken te wach ten totdat van de nu gegeven bevoegdheid behoorljjk gebruik wordt gemaakt. «Zij vinden het dollemanspolitiek het kiesrecht uit te breiden, zoolang niet de helft der kiezers aan de stembus verschjjnt. Welnu, bjj hen vindt de nieuwe regeering den steun,dien het verliezen zou by zjjne radicale vrienden, een steun, die het het verlies rjjkeljjk zou vergoeden." Eenigszins zonderling volgt dadeljjk daarop de verzekering: «Maakt de regeering een rechtvaardige kieswet, de hnlp der Katholieken zal haar niet onthou den worden." Da Maasbode gaat dit dienen wjj ter verduidelijking op te merken uit van de stelling dat het ministerie door uitbreiding van het kiesrecht zjjn eigen graf delft; vol doet het echter niet aan den wensch daartoe, dan krjjgt het de oppositie der radicalen ergo handelt het om uit dit labyrinth te geraken het best door den steun der katholieken te zoeken. De grootste vreugde legt verder het blad aan den dag over het optreden van den heer Seyffardt. Hjj zal de legerwet intrekken, dat is bjj de Maasbode uitgemaakt. Maar wat zal hjj er voor in de plaats geven „Een legerwet, van het ministerie uitgaande, en die weder de oppositie der katholieken zou uitlokken, iB volgens het blad, ondenkbaar, tenzjj de geheele liberale party het verstand verloren hebbe, en zy eenigen ernst hechte aan den toast op den persoonlijken dienstplicht, waarmede de heer Rutgers van Rozenburg er haar met vermake- ljjke list heeft laten inloopen. „Want dit staat zoo zegt de Maasbode ter waarschuwing als een paal boven water den persoonlijken dienstplicht nemen wjj aan noch van een liberaal noch van een anti' revolutionnair ministerie, al zouden wjj dan ook den toorn van al de officieren des legers pp ons moeten ladenen als de anji-revolu tionnairen bjj de jongste verkiezingen nog niet genoeg geleerd hadden en dus hun spel nog eens zonden willen herhalen, zon hun onge twijfeld in 1895 een nog veel hardere les wachten. «Overigens zal de heer Fierson, de bekwame directeur der Nederlandsche Bank, wel wat beter de schatkist tegen het militairisme ver dedigen dan zjjn voorganger." Na al die waarschuwingen komt het blad tot de opsomming van hetgeen de katholieken als prjjs van hun steun verlangen. In de eerste plaats mag het ministerie niet aan de gewij zigde schoolwet raken. Dit is o. i. volkomen correct, mits het die wet rechtvaardig uitvoere en op zjjn hoede zy tegenover de toepassing op onze openbare school van middelen als de heer Wjjnen beeft aangegeven. In de tweede plaats en hier komt de aap uit den mouw verlangt de Maasbode van dit ministerie herstel van het gezantschap bjj den paus. En ziedaar een eisch, waaraan door een Nederlandsch ministerie van welke kleur ook naar onze meening nooit mag worden voldaan. Een ander orgaan der oppositie, de Standaard moet, dunkt ons, van zulk een eisch wel op' schrikken. Dat blad heeft natuurljjk geen enkel licht punt aan te wjjzen. Ter wjj 1 anderen, zelfs tegenstanders, de eerlykheid en de goede eigen schappen van den heer Yan Tienhoven prjjzen, weet het z. g. vrome orgaan niets anders te doen dan steenen te werpen op dien, z. i «versleten" ex-burgemeester van Amsterdam< die ook als politiek man alweer in een benepen positie is gedrukt en niet de natuurlyke tolk en leider van een hervormingsgezinde staatkun dige groep kan zjjn. Zjjn naam klinkt te dof om te bezielenen daardoor krjjgt heel het kabinet «een gedempt karakter, dat de ambt- genooten moeilijk kunnen beteren." Het optreden van den heer Pierson moet, volgens de Standaard «plutocratische bezorgd heid" wekken; en omtrent den minister Tak van Poortvliet herinnert het blad dat hjj was minister in het kabinet, dat de scherpe resolutie aandorst, en dus in den raad der kroon aan die scherpe resolutie zjjn stem geeft gegeven. Yau Seyffardts optreden voor oorlog zal ons publiek zoo schryft het orgaan van dr Kuyper minder dan niets begrjjpen", en «Smidt voor justitie is wel geschikt, om den vrienden ««der hervormde kerk"" slapelooze nachten te bezorgen. Zjjn studie over scheiding van kerk en staat, en zyn artikelstaatshulp aan de kerk, naar art. 168 der Grondwet zy hun ter lezing en herlezing aanbevolen. «Wat van den heer Jansen voor marine en van den meer radicaal getinten heer Lely voor waterstaat te wachten is, kan ternauwernood gegist overmits hun denkbeelden nog omsluierd zyn. En misschien mag alleen van den libe ralen heer Yan Dedem hope gekoesterd, dat hjj voor Indië niets bederven, en iets goeds zal tot stand brengen. «Moesten we derhalve voor dit kabinet den horoscoop trekken, dan ware de voorspelling zeker niet gewaagd, dat bet tot de splyting van den liberalen stam in een conservatief en meer geavanceerd deel een niet onbelangrijke bjjdrage zal leveren. «Yan een hervormingsgezind kabinet beeft het zelfs de allures niet. Eer maakt dit kabinet den indruk van autoritair te zullen zyn, «Men sprak eertjjds ook op het schip van staat wel van oude rotten. Wjj nu zullen ons wel wachten met zoo oneerbiedige uitdrukking thans nog van ministers der kroon te spreken Maar verzwegen mag toch niet, dat er drie mannen in dit kabinet zitting erlangen, die al den indruk maken van staatslieden, die in den politieken doolhof den weg weten, door knede diplomaten zyn, en nitnemend de kunst verstaan, om de polyparmen van hun macht ver te doen reiken, en te doen reiken in de richting die hun gevalt. «Van wat naar het «democratische" ook maar zweemt, hebben deze stuurlieden een hartgrondigen afkeer. Ze zyn, Lely uitgezon derd, vertegenwoordigers van de periode der satigfaits, die achter ons ligtmaar missen alle gemeenschap met de sociale beweging, die thans het hart der volken heeft ingenomen «Politiek gesproken, houdt ze onze staatkun dige ontwikkeling dus op, en kunnen, ook al trappen ze het wiel van staat, dat de vonken er by afvliegen, ons niet anders dan een periode van stagnatie doen intreden. Aan velerlei mogen ze de hand slaan, maar de politieke ontwikkeling brengen ze niet verder. «En wat voor ons, Christenen in den lande, het bitterst is' op het oogenblik, toen deze manneg van bet regeerkasteel bezit namen wierd boven de poorte van dit kasteel de Banier van het Kruis van Clri'us neergehaald. Niet door de macht van het liberalisme, maar door het verraad van enkele bedienaren des Woords." Het blad, dat zich het monopolie van chris telijkheid toeëigent, kan dus niet nalaten een ge- of den anderen wensch het is genoeg zeker voeligen, vrjj onchristeljjken Seilenhieb te geven te weten dat dit geen Kabinet van stilzitten is. «Het is toch wel duidoljjk, dat by eene nieuwe «Maar ook door de besten kan slechts onder I kamerverkiezing na uitbreiding van het kies- aan sommige «geliefde broeders", die echter van hun standpunt volkomen recht zouden hebben dr Kuyper en de zjjnen beleefd te verzoeken de hand eens in eigen boezem te Bteken. Ten Blotte geven wjj nog even het woord aan een drietal liberale bladen: en wel de Arnhemsche courant, Het Nieuws van den Dag en het Utrechtsche Dagblad. Zjj toonden zich Jantjes secuur" door hun oordeel niet te zeggen voordat de Staatscourant had gesproken. Het Arnhemsche blad erkent een over het algemeen gunstigen indruk van deze nieuwe combinatie te hebben ontvangen. De heer Tak van Poortvliet zal aan het ministerie zyn ka rakter geven dit blykt daaruit, dat hjj de portefeuille van binnenlandsche zaken heeft aanvaard. Het begroet zyn optreden als zoo danig met vreugdebet weet dat van hem eene flinke regeling, geen talmen en modderen, te wachten is. De optreding van den heer Pierson verrast de Arnh. Cl. «Eerljjk bekend, hebben wjj zegt zy aan de daaromtrent loopende ge- ruchten getwjjfeld, het alleszins menscbeljjb achtende, dat men eene positie als de zjjne boven het precaire en ondankbare van een ministerzetel bljjft verkiezen. Zyn optre den is een wezenljjk offer aan 's lands belang gebrachtde liberale partjj mag er trotBch op zyn dat een harer meest uitstekende mannen, een economist van groote vermaardheid, ook bui ten ons land, de moeiljjke taak. van de rege ling van het belastingstelsel en zooveel andere dat betreft, zjjn moeite beloond gezien. ►Voor de party, die vooruit wil en niet schroomt nieuwe denkbeelden te aanvaarden, begint nu een tjjdperk van groote en bljjde verwachtingen, 't Zou verkeerd zjjn, te gaan haarkloven over de prioriteit van den eener, langen, eene herziening der kieswet tot stand, de Tweede kamer weer zal moeten ontbonden worden en nieuwe verkiezingen zullen plaats hebben, wat een groot deel van den tjjd zal in beslag nemen. De overzicht-schrijver teekent hierbjj aan éene voorwaarde gewerkt, iets tot stand ge bracht worden er moet oprechte geneigdheid I tot samenwerking gevonden worden bjj de vrienden in de Staten generaal. Geen onvruchtbaar parlementair steekspel, maar daden recht de samenstelling van de kamer lichteljjk zoo zon knnnen uitvallen, dat er weer een ander kabinet moest optreden. Dan zou het dus weinig gebaat hebben of er al eene wjjle eenige uitnemende mannen aan de groene tafel geze- Het Utrechtsch Dagblad, hoewel erkennende ten hadden, die «grond tot goede terwachtin- dat het ministerie bestaat uit mannen, aan gen" hadden gegeven." wier bekwaamheid en vrijzinnigheid niemand behoeft te twyfelen, wil niet ontveinzen dat bet niet is samengesteld zooals het dit zon hebben gewenscht. Het had gehoopt dat het nieuwe kabinet een weerklank, een weerslag zon zyn van den strjjd aan de stembus, en alzoo zou omvatten de begaafdste en-invloedrijkste woordvoerders van de verschillende schakee ringen der vrjjzinnige richting. Dit is niet het geval en daarom zegt het 'blad kunnen wjj de nieuwe ministers niet met die buitengewone ingenomenheid en vreugde tegemoet treden, welke zjj onder ander® omstandigheden om hunne persoonljjke gaven voorzeker recht zonden hebben van ons te ver wachten. Niettemin begroeten wjj allen als geestver- Dat is volkomen waarmaar daarom is onzo redeneering nog niet onbegrjjpeljjk. In de eerste plaats wjjzen wjj er op dat er voor de liberalen nog heel wat anders, nog heel wat meer te doen is dan kieerechtuitbrei- ding en belastinghervorming, zoodat men ook op vele andere punten verwachtingen kan koesteren. Die niet te hoog spannen raadden wjj aan in verband met de twee eerste, drin gende eischen van het oogenblik. Gaat men nu eerst tot verandering der kies wet over, dan, ja bestaat de mogelijkheid, in de Haarlemsche Courant aangegevenmaar evenzeer is het mogeljjk dat bjj eene goede herziening en eene verstandige regeling der met de geldmiddelen in verband staande on- ern8t is' niet alleen om de met z0° veel ze,f' derwerpen wel heeft willen aanvaarden. Slaagt hij niet, dan zal men de kans op hervorming op dit gebied wel kunnen opgeven, „De andere ministers hebben in verschillende betrekkingen getoond wie zy zjjn, of genieten een goeden naam in hun vak, zoodat het vast staat, dat het dit achttal raadsleden van de kroon niet aan geschiktheid en bekwaamheid ontbreekt. Slechts twee punten zyn er, waaromtrent by ons eenige twjjfel bestaat. Is het goed gezien, dat aan den heer Van Tienhoven de portefeuille van buitenlandsche zaken is toebedeeld? Schoon niet sterk ingenomen met de diplonfhtie en haar werk in het algemeen, achten wjj het, met het oog op de vele eigenaardigheden van wanten en wy hopen vurig dat de vreeze, die kiegbev0 dheid de liberalen veraterkt uit den ons op dit oogenblik, met het oog op de sa- menstelling van dit kabinet, voor de toekomst I 8 zu en omen- der vrjjzinnige richting vervult, zal worden Maar bovendienniet recht begrepen is de beschaamd, en spoedig zal bljjken uit de door I beteekenis der door ons geschreven zinsneden het ministerie straks af te leggen verklaring «Wordt aan het algemeen geuite verlangen in de kamer en uit de in te dienen wetten dat I voldaan, dan zal het eerst een wetsontwerp wy hier staan tegenover mannen, wien het inge.diend en behandeld moeten worden tot herziening der kieswet. Dat is de dringende I eisch van het oogenblik, die uitbreiding van ons kierecht vordert." Daarin wordt niet onze meening maar de feiteljjke toestand weergegevenaangestipt de strooming die zich voordoet en die ook hare uiting vindt in het manifest der Liberal Unie. Wy hebben j in het begin van ons betoog beide herzieningen èn van de kieswet èn van het belastingstelsel in éen adem genoemd als „de eerste, dringende eischen van het oogen blik." Beide kunnen desnoods tegeljjker- verloochening verworven eensgezindheid onder de vrijzinnigen te handhaven en te bevestigen, maar bovenal om in vooruitstrevenden zin de vraagstukken op te lossen en de wetten tot stand te brengen, die zyn opgenomen in het programma van beginselen, dat bjj de meer derheid van ons volk weerklank vond en oes daarom aan de stembus deed zegevieren.' Verder hoopt het blad dat de hervorming van ons belastingstelsel het eerBt op de rol der werkzaamheden worde gebracht. En hiermee zyn wy aan het einde van ons I overzicht. Wy gaven dit gebruikelijkerwijze, maar dit- t y d worden ingediend; de natie weet dan wat maal vooral ook omdat het voor hen, die belang van gn kabinet ten aanzien van beide ta het internationaal verkeer der regeeringen, 19*-e^en in de politieke geschiedenis van ons I waoyien heeft. altoos beter dat een diplomaat dan een outsider hoe bekwaam die mag zyn, als minister van buitenlandsche zaken optreedten er zjjn bekwame liberale Nederlandsche diplomaten beschikbaar. Moest de heer Van Tienhoven volstrekt in de combinatie worden opgenomen, men had hem de portefeuille van waterstaat kunnen opdragen. Van de zaken van dit depar- land, belangrijk is te weten, hoe de organen der verschillende partyen zich uiten over een Over den voorrang twisten wjj liefst niet, liberaal ministerie' zooals er in geruimën tjjd Wil het kabinet eerst de belastinghervorming niet een optrad. Wat al verschillende verwachtingenwat al wat al eisehen ter hand nemen en is dat de voorwaarde, waarop de heer Pierson het moeiljjk ambt van minister aanvaardde, wjj zullen ons daarbjj neerleggen. En menig liberaal zal hetzelfde doen als hjj de overtuiging heeft dat een ervaren, talentvol man als de tegenwoor-* meeningen overdreven hebben zjj kunnen vernemen Een onmogeljjkheid voorzeker voor ditkabi tement is de burgemeester van Amsterdam Ine* ortt aan de laatste te voldoen. natuurlyk volkomen op de hoogtehet voor- Tegenover die eischen en de oppositie van beeld van den nieuwen minister van binnen- de z«da der <Sf<wuto<mf-partjj is eensgezindheid dl«e vaD financiöa' lemand die weet landsche zaken toont, dat de beste ministers van der liberale meerderheid in d® Tweede kamer Kat hjj wil, ons in goede richting zal sto waterstaat voor ons land niet altoos nit het meer dan noodi8- ren en eene lang gewenschte en dringerd ingenieursvak voortkwamen. Dit zjj echter I Telenrgestelden, waarvan het Utrechtsch Dag-1 noodige herziening met kracht ter hand nemen zonder eenige kleinachting van den heer Lely ^lad zich tot echo maakt, bedenken dat het jjoe de regeering nu over een en ander, en 6gd> thans meer dan ooit voor de liberale party fen tweede begrjjpen wjj zoo eindigt het Sejdt erop of voor 8° 0 de r on d e r. blad zjjne beschouwing - de optreding van ,Geen onde/lln«e haarkloveryen, die de libe- den heer Seyffard als minister van oorlog niet, ralen van hunne zwakke zyden doen kennen, vooral met het oog op de aanhangige legerwet. bt8iere« hrt treden onzer party ah regee- In de Tweede kamer was de heer Seyffardt, even- ™>8sparty. Het Nederlandsche volk is in zyn als de heer Tak, tegenstander van die wet; maar hart vryzinmg; maar wil ook gaarne vruchten aan de orde wordt gesteld; en daarom ook de heer Tak vond dat de minister Bergansins zien van een beleld> dat ln dle ric«itiiig wordt I aehtten wjj eene waarschuwing, zooals wy die te ver, de heer Seyffardt, dat hjj niet ver genoeg 8evoer I gaven, gansch niet Overbodig, ging. Wil men den heer Tak anti-militarist noemen, dan heeft de heer Seyffardt aanspraak op den naam van militarist in de tweede macht. Onze beschouwing omtrent het ministerie I vooral over de voorkeur in deze denkt zal, hopen wjj, spoedig bljjken uit de troonrede* Maar zoolang wjj daaromtrent nog ifl het onzekere verkeeren, bljjft toch altjjd de moge lijkheid open dat de kiesrecht-kwestie het eerst Ligt in de optreding van deze beiden in een- Tak-Yan Tienhoven behoeft op een enkel punt zelfde ministerie, dat tot regeling ook van de I eenige nadere toelichting. militaire instellingen verplicht en verbonden is, nu de beteekenis, dat heiden iets hebben toege geven en op den grondslag van het onfwerp- Bergansius, in hoofdbeginsel door de Tweede kamer goedgekeurd, tot overeenstemming zyn geraakt Het zou ons wenschelyk voorkomen, I Het is de bekwame schryver van het pers overzicht in de Oprechte Haarlemsche courant, die ons opmerkzaam maakt op de noodzake lijkheid van zulk eene opheldering. Hjj be- grypt niet, hoe wjj in het begin van die maar bekendheid met het karakter van de beide I beschouwing kunnen schryven over «den grond ministers doet ons met^ nieuwsgierigheid eenig 1 tot goede verwachtingen omtrent belasting- nader licht verlangen. hervorming," nu de heer Pierson als minister Het Nieuws van den Dag, dat, toen het zjjne |van financiën 0ptreedt, terwjjl wy aan het slot ervan verklaren ons tot omzichtigheid De nieuw opgetreden ministers hebben 2atef- dag de zaken uit de handen van hnnue ambts voorgangers overgenomen en hunne functiën aan de departementen aanvaard. De afgetreden ministers namen op de gebrui- keljjke wjjze afscheid van de ambtenaren, en hunne opvolgers lieten zich de hoofden der af- deelingen voorstellen. De nieuwe ministers verleenen audiëntie: die van justitie eiken Dinsdag te half twee uurvan financiën eiken Donderdag te twaalf urenvan oorlog op denzelfden dag te éen uur; van in ar ine eiken Vrjjdag te elf urenvan binnenlandsche zaken: eiken Zaterdag, te beginnen 5 Sept., te twaalf uren en die van w a t e r s t a a t ook eiken, gevoelens neerschreef, Centrum en Standaard nog niet gelezen had, gelooft, zonder vrees voer tegenspraak, tezmogen zeggen, dat het nieuwe U6110^ te z,en ln het °P™kken f° Kabinet door vriend en vyand gehuldigd zal verwachtingen omtrent den parlementairen zaterdag te éen uur, worden als eene verzameling van degelyke I arbeid, vooral in het eerste jaar; omdat, komt, I De minister van buitenlandsche zaken deecj ernstige mannen. Pe samensteller heeft, wat I overeenkomstig het vrjj algemeen geuite ver» [hieromtrent nog geene aankondiging*

Krantenbank Zeeland

Middelburgsche Courant | 1891 | | pagina 1