N°. 180.
134e Jaargang.
1891.
Maandag
3 Augustus.
Middelburg 1 Augustus.
Brieven uit de Hofstad.
Deze courant verschijnt d a g e 11] k s
met uitzondering van Zon- en Feestdagen!
Prijs per kwartaal in Middelburg en per post franco 2.-
Afzonderlijke nommers zijn verkrijgbaar a 5 cent;
Advertentiën20 cent per regel! Bij abonnement lager;
Geboorte-, Trouw-, Dood-, en andere familieberichten, benevens alle
dankbetuigingen; van 17 regels 1.50;*
iedere regel meer 0,20. Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
KUNST EN LETTEREN.
ONDERWIJS.
UIT STAD EN PROVINCIE.
J. C DE WAAL.
til I) IIIIIII IN,Sllll. (III RANT.
Theimaineter.
Middelburg 1 Aug. vm. 8 u. 64 gr.
m. 12 u. 67 gr-, av. 4 u. gr. F.
Verwacht N. W. wind.
Agenten te VlissingenP. G. de Vet Mestdagh Zoon, te Goes: A. A. W.Bolland, te Kruiningen: F. v. d. Peijd, te Zierikzee: A. C. de Mooij, teTholen: W. A. Advertentiën
van Nieuwenhdijzen en te TerneusenM. de Jonge. Verder nemen alle postkantoren en boekhandelaren abonnementen en advertentiën aan, evenals de j moeten des namiddags te één nut
advertentie-bureau's van Nijgh Van Ditmab, te Rotterdam, de Gebb. Belinfante, te 's Gravenhage, en A. de la Mab Azn., te Amsterdam. aan het bureau bezorgd sjjn, vrilles
Hoofdagenten voor het Buitenland: te Parys en Londen, de Compagnie générale de Publicité étrangère G. L. Daube Cie., John F. Jones, opvolger. zp des avonds nog worden opgènome*.
31 Juli 1891.
Zoo nu en dan zou men gaan twyfelen of
wy nog wel in een constitutioneel land leven,
zóo inconstitutioneel schynt de aanhangige
ministerieele crisis behandeld te worden. Ik
zeg schijnt, omdat zeker niet alles waar is, wat
dienaangaande wordt verhaald. Zoo is byv.
de heer Heemskerk volstrekt niet geraadpleegd
over de samenstelling van een kabinet, althans
dat onderwerp was niet het doel van zyn reis
naar het Loo. Die minister van staat werd
door de koningin-regentes ten gehoore ont
vangen in zjjne qualiteit van lid der commissie
betreffende de nalatenschap van wijlen koning
Willem III. Dat toen ook over de ontslag
aanvrage van de tegenwoordige ministers een
woord zal gesproken zyn, is zeer wel mogelijk,
maar daaraan is geen politieke beteekenis te
hechten. Dat by dit onderhoud niet de direc
teur van het kabinet tegenwoordig was, wat
de Amsterdammer in stryd met de usantie noemt,
is dus ook niet zoo verwonderlyk. Maar ook
al betrof het onderhoud de kabinets-formatie,
dan is het nog niet duidelyk waarom de direc
teur van het kabinet daarby zou moeten zyn.
Die onverantwoordelijke ambtenaar, op welks
bestaan de grondwet zelfs met geen enkel
woord zinspeelt, heeft met de politiek niets te
maken, en als hy invloed heeft by de regentes,
dankt hy dit aan zyn persoonlyke eigenschap
pen, geenszins aan zyn betrekking, en het is
zeer de vraag, of het wel gewenscht, zelfs wel
constitutioneel is, dat een onverantwoordelijk
persoon een zeker gezag kan doen gelden,
zich plaatsende tusschen de kroon en har
verantwoordelijke raadslieden. Het kabinet
behoort in onze staatsinrichting niets anders
te zyn dan een bureau van doorzending van
stukken tusschen de departementen van alge
meen bestuur en de kroon, vice-versa. De
directeur of een ander ambtenaar van het
kabinet biedt de stukken aan den koning of
de koningin of de regentes aan ter teekening,
geeft daarby de verlangde inlichtingen maar
mag zich niet de macht aanmatigen om den
een of anderen, door een minister voorgestelden
maatregel te ontraden. Het kabinet heeft ver
der alleen de bevelen van H. M. over te bren
gen aan de ministers. Het ambt ljjkt dus
heel wat mooier en gewichtiger dan het is,
en erlangt het zeker gewicht, dan geschiedt
dit ten onrechte en ten koste van de constitu-
tioneele beginselen.
Het zou dan ook groote bevreemding wekken
als de heer Van Tienhoven, een zoo waardig
opvolger van de vroegere machtige burge
meesters van Amsterdam, zich in die rol van
directeur van het kabinet zou willen schikken.
Als hy werkelyk dat ambt mocht aanvaarden
by een eventueel aftreden van den heer Alewijn,
dat ik reeds maanden geleden aankondigde,
dan zal hy vermoedelyk daaraan een meer
constitutioneel karakter trachten te geven,
door byv. daaraan den titel en de verantwoor
delijkheid van minister te verbinden. Vandaar
wellicht het praatje, dat mr Van Tienhoven,
een ministerie samenstellende, zelf geen porte
feuille zou aannemen.
Nog bedenkelijker dan de politieke invloed
tan den directeur van het kabinet, zoolang
deze onverantwoordelijk is, zou die zyn
van een particulier secretaris van H. M.,
•waarover eveneens de Amsterdammer het een
en ander wist te verhalen. Wanneer zoo
iemand de uitvoering van het programma,
waarmede de meerderheid der volksvertegen
woordiging in de gegeven omstandigheden
moet optreden, bemoeilijkte en dus dat optre
den zelf in den weg stond, zou het werkelijk
met onze constitutioneele eischen en gebruiken
zoo goed als gedaan zyn. Het is waarlijk in
het belang van bet land en niet minder in
dat van de koningin-regentes zelve te hopen,
dat H. M. zich niet op die wyze van den con-
stitutioneelen weg zal laten afbrengen. In dit
opzicht handhave koningin Emma de goede
tradities van wylen Haren Gemaalzjj zal er
de liefde en gehechtheid des volks, die reeds
zoozeer haar deel zyn, door versterken.
Wat ook inconstitutioneel zou wezen, is de
inhoud der opdracht, die aan den heer Van
Tienhoven zou gegeven zyn. Hem zou niet
uitdrufckeljjk zyn opgedragen een nieuw minis
terie van acht homogene mannen aan H. M.
voor te stellen, maar enkel om met zyne poli
tieke geestverwanten te overleggen over de
keuze van personen, die aan het hoofd der
departementen van algemeen bestuur zouden
kunnen geplaatst worden.
Dat op die wyze zjjn pogingen schipbreuk
leiden is zeer begrjjpeljjk, want ieder politiek
man, by wien de mandataris der regentes aan
klopt, zal terstond, alvorens verder te onder,
handelen, willen weten of werkelyk een offici-
eele opdracht tot kabinets-formatie is gedaan,
en by een ontkennend of weifelend antwoord
op die vraag, is het natuurlyk, dat men zich
niet verder bindt door uitlatingen over de
hoofdbeginselen van het aanstaand politiek
beleid, zoodat het verkrygen van overeenstem
ming hoogst moeilyk, zoo niet onmogelyk is.
Wat moet intusschen op die wijze van de
zaken worden De tijd verloopt ongebruikt, of
althans nutteloos besteed, en dit is te ernstiger
in dezen tijd van het jaar, waarin de begroo
tingen moeten worden opgemaakt. Deze zijn
thans aan de verschillende departementen ge
reed, doch kunnen uit den aard der zaak niet
naar den Raad van state verzonden worden,
omdat de volgende ministers de ontwerpen
toch onmiddellijk zouden terug vragen teneinde
daarin veranderingen aan te brengenhet
spreekt toch van zelf, dat zjj zich niet in allen
deele by de plannen hunner voorgangers zullen
neerleggen.
Ook heeft het dralen en talmen reeds ten
gevolge gehad dat personen, die als aange
wezen zjjn om hetzjj een ministerie te vormen,
hetzjj daarin zitting te nemen, het wachten
moede, op reis zyn gegaan, waardoor overleg
met hen zeer bezwaarljjk is geworden en
indien zjj alsnog mochten worden geroepen
weer eenige dagen zouden moeten verloopen
alvorens zy zich op het Loo zouden kunnen
aanmelden.
Indien ik alleen over de crisis schreef, is
het niet bjj gebrek aan andere stof, maar alleen
omdat het verloop, of liever de stilstand van
die crisis zoo merkwaardig en gelukkig eenig
in onze constitutioneele geschiedenis dreigt te
worden. De schuld wordt door onze tegenstan
ders natuurlyk gegeven aan de liberale party,
die het bewind zou hebben opgeëischt zonder
gereed te zyn het te aanvaarden. Goed inge
lichte personen weten echter wel beter en
zoeken de schuld elders, waar zjj ook werkelyk
gelegen is. Hunne ervaringen zyn lang niet
verkwikkelijk en bemoedigend ten opzichte van
al hetgeen in deze zaak door den een is gedaan
en door den ander is nagelaten waar juist de
een zich moest onthouden, de ander meer
krachtig handelen. Als ten slotte het land
maar niet de dupe wordt van de inconstitutio-
neele begrippen, die tegenwoordig schynen te
worden gehuldigd en dreigen in toepassing te
worden gebracht.
De Maasbode schrjjft heden eenige zeer juiste
en, tegenover al de dwaze beschouwingen, die
dezer dagen sommige anti-liberale bladen le
veren, zeer te waardeeren regelen over de
crisis.
Het blad wjjst er op, evenals wy deden, dat
de lange duur der ministerieele crisis meer en
meer opzien begint te baren. Want, zoo vraagt
men zich onwillekeurig af, indien een crisis,
waarvan de oplossing zóo voor de hand ligt,
zoo moeilyk uit den weg te ruimen is, hoe zal
het dan wel moeten gaan, wanneer wij eens
mochten komen te staan voor een crisis, waar
van de oplossing niet zoo gemakkelyk is te
vinden
Voorzeker draagt de omstandigheid, dat H,
M. de Koningin-Regentes uiteraard nog weinig
ondervinding heeft van de werking der con.
8titutioneele monarchie, er toe bjj om de crisis
langer te doen duren, dan anders wel het
geval zou zijn. Leefde koning Willem de III
nog, dan zou vermoedelijk de crisis reeds lang
opgelost zyn. Immers in Nederland, evenals
in andere constitutioneele landen, zooals België,
Engeland enz., is het wel geen geschreven wet,
doch behoort het tot de vaste gewoonte, om
de regeering in overeenstemming te doen zyn met
de meerderheid der volksvertegenwoordiging
Wel schynt het dat er een poging in deze
richting is beproefd en een opdracht aan den
heer Van Tienhoven is verstrekt, maar van
eenig resultaat daarvan, aannemende dat de
opdracht inderdaad geschied is, is nog niets
gebleken.
Wanneer men daarbij bedenkt, dat de
corypheeën der liberale party, zooals de heeren
Tak van Poorvliet, Smidt, enz, sinds eenigen
tyd in het buitenland vertoeven, dan blijkt,
dat, zoo er al pogingen beproefd zyn om tot
een oplossing te geraken, men in elk geval
blykbaar niet aan de goede kantoren heeft ge
klopt.
Het is volgens onze meening dan ook niet juist,
om nu reeds te spreken van aarzeling bjj de libe
rale party, zooals een katholiek blad dezer dagen
deed.
De eerljjkheid ook jegens den tegenstan
der gebiedt o. i. om de liberale party geen
zaken toe te dichten, waaraan zy part noch
deel heeft.
Vóór den uitslag der verkiezingen heeft de
geheele liberale pers als hare meening te
kennen gegeven, dat het optreden van een
liberaal ministerie geheel in den aard der
zaak lag, wat trouwens zoo algemeen werd
erkend, dat ook in de niet-liberale pers zulbB
schier geen tegenspraak ondervond. Van
een veranderde zienswijze is nog niets ge
bleken, terwjjl van een verlegen zitten met
de overwinning natuurlyk geen sprake kan
zyn, zoolang zy, die als het ware aange
wezen zyn om een nieuw ministerie te vormen,
daartoe niet zyn aangezocht.
Maar hoe dit alles ook wezen moge, één
ding is in elk geval meer dan waarschijnlijk,
nl. dat, wanneer de tegenwoordige regeering
in 't eind mocht aangezocht worden om de
portefeuilles te behouden en daaraan gevolg
geeft, het spoedig zou blyken, dat een con
stitutioneele samenwerking tusschen de regee
ring en de nieuwe kamer niet mogelyk zal zyn.
By het kon. besluit
is benoemd tot notaris binnen het arr. Leeuw
arden, ter standplaats Makkum, gemeente
Wonseradeel, E. Wassenbergh, candidaat-notaris
te Prinsenhage
is aan C. P. Holst Gzn., op zyn verzoek,
eervol ontslag verleend als leeraar by de nor
maalschool voor teekenonderwyzers te Amster
dam
is de tyd van duur der detacheering by de
landmacht in West-Indië van den sedert tot
eersten-luit. bevorderden tweeden-luit. L. J. K.
de Reede, van het wapen der inf. van het
leger hier te lande, verlengd met driejaren en
alzoo nader bepaald op zes jaren
is benoemd tot broeder in de orde van den
Nederlandschen Leeuw de gepensionneerde con
ducteur der art. 1ste kl. O. A. Lankhout, thans
militair wachter en waarnemend conducteur
der art. op het fort by Vechten en drager van
de medaille der Citadel van Antwerpenen
is aan het hoofdbestuur der vereeniging on
der de zinspreuk Trouw aan Koning en Vader
land, gevestigd te Utrecht, tot ondersteuning
van behoeftigen, gerechtigd tot het dragen van
het Metalen Kruis of de Citadel-medaille, mach
tiging verleend tot het houden eener collecte
door het geheele ryk op 31 Augustus, ot op
een anderen, nader door den minister van
binnenlandsche zaken te bepalen dag.
De St.-Ct bevat het verslag der commissie,
in 1890/91 te Utrecht belast met het ainemen
der practische examens van arts en tandmeester.
De commissie vestigt de aandacht van den
minister er op, dat de uitslag van het examen
voor utandmeester over het geheel weinig be
vredigend is, en meent dit voor een deel te
moeten toeschryven aan gebrekkige regeling
van de voorwaarden waarop het tandmeester
schap verkrijgbaar is.
De minister van binnenlandsche zaken
heeft aan de commissarissen des konings ver
zocht, de aandacht van de burgemeesters te
vestigen op de met 1 Sept. a. s. in werking
tredende wet betreffende de verandering van
»koning" in »koningin", in officieele stukken,
ambtstitels enz.
Zooals wy meldden zyn de oorspronke
lijke brieven, gewisseld tusschen Goethe en
mevrouw Yon Stein, dezer dagen, voor eene
aanzienlijke Bom te koop geboden aan de ko
ninklijke bibliotheek te Berlyn. Deze heeft er
voor bedankt. Verschillende handschriften-
opkoopers in Duitschland en elders hebben
zich thans aangemeld om de brieven te koopen.
Te Utrecht is met goed gevolg examen
1. o. in de Engelsche taal afgelegd door mej.
J. C. C. Voorbejjfcel van Noordwelle.
Wij wijzen de kiezers te Middelburg op de
herstemmingen die Dinsdag moeten plaats
hebben voor twee leden van den gemeenteraad.
Bjjzondere redenen hebben wy om vooral de
liberale kiezers in onze gemeente en niet het
minst de leden der kiesvereeniging Eendracht
maakt macht zeer uitdrukkelijk in
overweging te geven voor de eer dier vereeni
ging en voor de liberale beginselen zich op de
bres te stellen.
Den dag na het bekend zyn van den uitslag
der verkiezingen hebben wy reeds gewezen op
het gevaar dat ons dreigt.
Allerlei byredenenallerlei overwegingen'
die buiten den beginselstrijd staan, zouden
velen kunnen bewegen om twee anti-revoluti-
onnaire candidaten te stemmen wat het gevolg
hebben zou dat in ons liberaal Middelburg die
partij een niet gering te achten, ja zelfs voor
het vervolg een gevaarlijken invloed in onzen
raad zou kunnen uitoefenen.
Men zjj dus voorzichtig.
En vooral dienen de leden der kiesvereeniging
en daaronder in de eerste plaats zy die
hunne stem gaven aan het besluit om candi
daten voor den gemeenteraad te stellen zich
er voor in te spannen om die kiesvereeniging
voor een échec te bewaren.
Daarom dringen wy vooral by de liberalen
aan om op bet blauwe stembriefje den
naam te zetten van den heer
Wat het witte briefje betreft, de liberalen
behoeven omtrent de invulling daarvan zich
zeiven alleen rekenschap te geven. De leden
der kiesvereeniging zyn, uit zedelyk oogpunt,
in deze niet gebondenzy kunnen zich zelfs
onthouden; maar zoo zjj stemmen willen, dan
geven wy hun, op de vroeger uiteengezette
gronden, in overweging dit te doen op den
heer W. J. J. KOOLE.
In de Vrjjdag door de Vereeniging tot
bevordering van goede voorstellingen op kunstgebied
te Middelburg gehouden algemeene vergade
ring werd de rekening over 1890—-1891 goed
gekeurd en zyn eenige voorgestelde wijzigingen
in het reglement aangenomen, terwijl verder
het bestuur, bestaande uit de heeren Henri
Tak, F. M. Wibaut en J. v. d. Leijé, bij
acclamatie werd herkozen. Genoemde heeren
aanvaardden hun hernieuwde mandaten.
Aan het jaarverslag, op dezelfde vergadering
uitgebracht, is het volgende ontleend
Door tusschenkomst der Vereeniging werden
in den vorigen winter gegeven een concert door
den heer S. van Groningenvoordrachten door
den heer August Junkermanntwee tooneel-
voorstellingen door het gezelschap van de
heeren Le Gras Haspels en drie door het ge
zeischap van de heeren De Vos Van Korlaar.
Het concert van den heer Van Groningen
en de voordrachten van den heer Junkermann
leverden aanzienlijke tekorten op. Junkermann,
die in vele plaatsen van ons land voor stamp
volle zalen was opgetreden, had hier slechts
een klein aantal toehoorders, niettegenstaande
de toegangsprjjs, in vergeljjking met die in
andere steden, laag was gesteld. Deze beide
tekorten, hoewel teleurstellend voor het be
stuur, behooren tot de soort die de Vereeni
ging bestemd is te dragen.
Bedenkelijker is bet dat de tooneelvoorstel
lingen bijna allen aanzienlijke tekorten hebben
opgeleverd. Van sommige zjjden werd de
meening uitgesproken dat de prjjzen der hoogere
rangen te hoog werden gesteldhet bestuur
heeft de proef genomen en deze prjjzen ver
laagd doch de uitkomst is treurig geweest.
Nieuwe, oorspronkelijke Hollandsche stukken
zooals Fatsoen en Eerloos, waarvan het bekend
was dat ze goed werden gspeeld, leverden
groote tekorten.
Ook Aleid en het fabriekskind, een voor
stelling die zonder twyiel tot het beste behoort
wat men in Nederland op het gebied der
tooneelspeelkust kan zien, gaf een groot tekort.
Vorstenschool had een volle zaal en dekte
even de kosten.
Enkel met Pension Scholier werd een vry
belangrjjk voordeelig saldo verkregen.
Zooals uit eene in dit nommer voorkomende
advertentie blijkt gaat het zeetochtje naar
Ostende, dat op Zondag ochtend bepaald was,
wegens het ongestadige weder niet door.
Morgen (Zondag) zal, bij gelegenheid van
den verjaardag van H. M. de koningin-regentes,
te half twee uur eene groote parade worden
gehouden op het Molenwater door de troepen
in dit garnizoen.
De schutterjj noch het muziekkorps zullen
aan die parade deelnemen.
De tweede luitenant J. Dorré van het
2e bat. 38 regiment infanterie, sedert 1 Meijl.
te Terneuzen gedetacheerd, keerde heden in
het garnizoen Middelburg terug.
Heden morgen omstreeks 8 uren is op de
werktuigen-fabriek van de beeren Van der klip
en Jolmers een knaap van een jaar of veertien
met eene hand tusschen een in beweging zjjnde
machine gekomen, tengevolge waarvan hem
twee vingers zyn afgesneden.
Donderdagavond viel, tengevolge van eigen
onvoorzichtigheid, een paartje, dat zich in een
der velocipede-tenten op de Markt alhier ver
maakte, uit een schuitje op den grond. Da
jonge man kwam er met lichte kneuzingen af,
doch het meisje bekwam zoo hevige wonden
aan het hoofd dat zjj in bewusteloozen toestand
naar eene apotheek in de nabjjheid werd ge
bracht en daar de eerste verzorging ondervond.
Zjj is nog bedlegerig dochnaar men ons
mededeelde, haar toestand is niet levensge.
vaarljjk.
In den nacht van Donderdag op Vrydag
had op de Varkenmarkt alhier eene vry hevige
vechtpartjj plaats tusschen een man en eene
vrouw. Een politieagent, die de vechtenden
scheiden wilde en den man in arrest brengen,
werd door ham zoo hevig in den duim gebeten
dat geneeskundige hulp moest worden inge
roepen.
Door de politie alhier is opgespoord eene
party oud koper enz., die sinds Woensdag ver
mist werd door een schipper, die aan de kade
alhier lag. Een der vermoedelijke daderB ia
naar het huis van bewaring overgebracht.
Volgens bericht in de Hollandsche bladen
zyn plannen en de begrooting voor den bouw
van een nieuw havenstation te VliaBingen door
den minister van waterstaat goedgekeurd en
zal binnen korten tyd met den aanbouw van
dat station een aanvang worden genomen.
Ook aan het station te Goes zyn thana
verkrygbaar gesteld perronkaarten a 5 ets,
geldig voor éen uur.
Te Oudelande had Donderdag by ongunstig
weder de plechtige intocht van den burgemees
ter dier gemeente, den heer H. A. Mol, plaats.
Te ongeveer vier uur zette de Btoet, bestaande
uit ruim vyftig ruiters, een groot aantal bur
gers en jongelingen met de commissie van het
feest, in een rjjtuig gezeten, in hun midden,
zich in beweging om den nieuwen titularis aan
de grens der gemeente te gaan verwelkomen.
By aankomst in de gemeente, die door velen
in feestdos was gestoken, werd hy in het ge
meentehuis hartelyk verwelkomd door den waar-
nemenden burgemeester, den gemeenteraad en
den secretaris, alsmede door enkele burgemees
ters uit naburige gemeenten, de onderwyzers,
bestuursleden der kerk en vele andere autori
teiten. Tot middernacht bleef men gezellig
byeen en dat er menige dronk aan hem en
zyne familie, o. a. ook eene aan ons vorstelyk
huis, werd gewjjd laat zich begrypen. Velen»
ja «eer velen werden door hem gul onthaald»
terwyl de mingegoede burgery op krentenbrood
en de schoolkinders op chocolade en koekjes
getracteerd werden. Tot laat in den nacht
heerschte er eene vroolyke stemming op het dorp»
terwyl alles in de beste orde afliep. (G. Crt.)
Onder het opschrift Oesters komt in de
Iersche en Thoolsche courant het volgende voor i
Niettegenstaande het herhaaldelijk terugko
mende gure weder behield het water lang eene
goede temperatuurdoor den laatsten veelvul-
digen regen is het nu evenwel aanmerkelyk
afgekoeld.
Onvermijdelijk zal dit een nadeeligen invloed
op het oesterbroed doen gevoelen.
Langzamerhand kan men eenigeruiate een
oordeel over den aanslag gaan vormen. Deze
zal zeker niet meer dan middelmatig zyn.
De Boomkil en de Yerseksche bank zjjii
slecht bedeeld, Kattendyke en Noord-Beveland
iets beter. Veel pannen zyn niet aangeslagen
en enkele kweekers brengen ze van de Boomkil
enz. naar Kattendyke om nog eenig broed tö
vangen. Natuurlyk gaat dit met nieuwe kosten
gepaard.
Bovendien is men niet zonder vrees, dat,
evenals verleden jaar, veel broedjes door do
koude zullen vernietigd Worden in plaats van
te ontwikkelen.
Van uit Antwerpen gaan reeds mosselen naaf
Parjjs, zoodat de verzending naar Frankrjjk ook
van hier ?vel niet lang meer zal uitblyven.
Volgens bericht uit Bruinïsse is het plaa
om het by den Blindendam van Brüiniase ge
zonken aakschip Voorwaarts te lichten» nadat
men het eenmaal gedeeltelyk boven water
heeft gehad, opgegeven moeten worden, omdat
het door de eerste werkzaamheden recht ge
komen en bijgevolg vol zand gestroomd
