N°. 139
134e Jaargang.
1891.
Dinsdag
16 Juni.
Middelburg 15 Juni.
Deze courant verschijnt d a g e 1 Q k s
met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Prijs per kwartaal in Middelburg en per post franco 2.-
Afzonderlijke nomruers zijn verkrijgbaar a 5 cent.
Advertentiën20 cent per regeU Bij abonnement lager.
Geboorte-, Trouw-, Dood-, en andere familieberichten,, benevens alle
dankbetuigingen; van 17 regels 1.50;
iedere regel meer 0,20. Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Valsche redeneeringen.
ONDERWIJS.
KERKNIEUWS'
UIT STAD EN PROVINCIE.
MIDDILBIIRGH COURANT
The nnuweter,
Middelburg 15 Juni vm. 8 u. 58 gr.
m. 12 u, 63 gr., av. 4 u. 65 gr. F.
Verwacht Z. W. wind.
Agenten te Vlissingen: P. G. de Vet Mistdagh Zoon, te Goes: A. A. W. Bolland, te KruiningenF. v. d.Peijb, teZierikzee: A. C.deMooij, teTholen: W. A.
van Nieuwenhtjijzen en te TerneuienM. de Jonge. Verder nemen alle postkantoren en boekhandelaren abonnementen en advertentiën aan, evenals de
advertentie-bureau's van Nijgh Van Ditmae, te Rotterdam, de Gebk. Belineante, te 's Gravenhage, en A. de la Mas Azn., te Amsterdam.
Hoofdagenten voor bet Buitenland: te Parys en Londen, de Compagnie générale de Publicité étrangère G. L. Daube Cie., John F. Jones, opvolger.
Advertentiën
moeten deB namiddags te één uur
aan het bureau bezorgd zyn, wille*
zy des avonds nog worden opgenomen.
L
De redactie van de Standaard heeft hare
meening geuit over de verkiezingenen wij
hebben daardoor het gevoelen vernomen van
den grooten man, tegen wiens beleid en
wiens partij de gewichtige strijd gericht is
geweest en ook die op Dinsdag 23 Juni zal
gevoerd moeten worden.
Als wij haar beschouwing nauwlettend lezen,
dan verwondert het ons niet dat die redactie
liefst eenige dagen liet voorbijgaan vóór zij
spraken dat „al brandde het woord
haar op de tong", zooals zij zelve zegt
zij liever een wachter zich voor den mond
plaatste dan door voorbarigheid of haastig
heid minder goede woorden te kiezen,
waardoor allicht de ijver voor de herstem
mingen bij de vrienden zou worden gedoofd.
Van eene overwinning kon niet geschreven
worden dat ware al te dwaas geweest.
Van een neerlaag al wordt die door
menig aanhanger der anti-revolutionnaire
partij eerlijk erkend mocht men nog
minder gewagen.
Er moest een middelweg gevonden wor
den en dit gelukte.
Eerstens is men begonnen met te cijferen;
men heeft het bekende kunststukje weer
uitgehaald om de stemmen, uitgebracht op
niet-liberale candidaten, bij elkaar te tellen
en dan te verkondigen dat hierbij duidelijk
blijkt hoe eigenlijk onze partij verre in de
minderheid is.
Deze quasi handigheid is echter al zoo
dikwijls toegepast, maar, op den keper be
schouwd, zoo onhandig dat zij geen waarde
meer heeft. Hetzelfde toch zou van elke
partij gezegd kunnen worden, die zelfstan-
dig staat en eene meerderheid in de kamer
brengt. Stel dat de anti-revolutionnairen
eens zulk eene meerderheid hadden verkregen
dan zou, bij optelling der stemmen, op li
beralen, katholieken, radicalen, volkspartij
mannen en sociaal-democraten uitgebracht,
nog sterker blijken hoeveel krachtiger de
anti-anti-revolutionnairen gezamenlijk waren.
De kwestie is echter veel eenvoudiger.
By de verkiezing op 9 Juni is onloo
chenbaar gebleken dat de liberale par
tij in het land de meeste aanhan
gers telt, want op hare candidaten
stemden, volgens de optelling van de Stan
daard zelve, 91.843 kiezers, tegen 66.888
op anti-revolutionnairen en 43.351 op ka
tholieken, om van de andere candidaten
niet te spreken. Al die minderheden op
tellende, komt men wel tot een hooger
cijfer dan 91.843; maar dan heeft men nog
niet bij elkaar den aanhang van een zelf
standige partij, die regeeren kan.
Het tweede, ook van andere zijde reeds
gebezigde, argument om den indruk van
het dén 9en Juni verkregen resultaat te
Verzwakken of weg te nemen, is de onge
rechtigheid dat de groote steden als enkel
voudige districten bleven bestaan. Wij
laten de kwestie zelve op dit oogenblik
rusten, omdat zij niet aan de orde is, al
bekennen wij ons niet tegen splitsing dier
steden in meervoudige distrieten te ver
zetten, mits dit plaats hebbe bij eene geheele
herziening van onze kieswet, maar wij be
roepen ons, om de meening te bestrijden
dat, waren die steden in meer dan éen
district gesplitst, de uitslag anders zou ge
weest zijn, op het door het Handelsblad
duidelijk bewezen feit dat zelis, stel de
z. g. stedenwet ware aangenomen, de uit
slag der stemming in Amsterdam precies
dezelfde geweest zou zijn als zij was acht
dagen geleden, en er eveneens liberale
vertegenwoordigers gekozen zouden zijn.
Het blad toonde duidelijk uit een over
zicht van de stemming in de onderscheidene
bureau's in de hoofdstad aan dat in de ver
schillende onderkiesdistricten de liberalen
over heel de stad niet alleen sterker zijn
dan eenige andere partij, maar tevens i n
alle onderkiesdistricten de vol
strekte meerderheid door een liberaal be
haald werd.
Bij deze opgave waren van de verschillende
partijen de candidaten genomen, die de
hoogste en laagste cijfers verkregen.
Ten einde de Gijfers zoo zuiver mogelijk
te maken, waren tevens de zoogenaamde
telcandidaten genomen, dus niet de candi
daten, die ook door andere groepen gesteund
werden.
Die beide beweringen kunnen wij dus
laten voor hetgeen zij zijnzy zijn niets
dan valsche redeneeringenal put daaruit
de Standaard ook motieven voor een bemoe
digend woord.
Er was echter nog heel wat anders, dat
dr Kuyper stof tot bemoediging geeft. Goed
alles overziende viel eigenlijk, volgens hem,
de uitslag wel mee. Ja - het is waar
er was een gevoelig verlies geleden dit
werd even terloops aangestipt maar het
heeft nog niets van „een uitzetten der anti-
revolutionnaire partij, gelijk men gedreigd
had." De acht en twintig zetels daalden
niet beneden de helft, wat te verwachten
ware geweest; „het verlies bedroeg maar vijf
zetels, terwijl twaalf anti-revolutionnaire
kamerleden terstond gekozen werden en bij
de herstemmingen, de kansen in tien distric
ten goed staan, en in nog vier anderen niet
zoo kwaad."
Dit laatste is een zeer optimistische rede
neeringwaarover alleen de 23e Juni
uitspraak kan doen.
En dit alles overwegende „gevoelt ge"-
zegt de Standaard tot zijn aanhang „dat
er nog geen sprake van teleurstelling en
geen zweem van grond voor klacht is, omdat
we niet heel de winste van 1888 behielden.'
Een gelukkig mensch, dat zich in tegen
spoed troosten kan.
Wij laten gaarne aan de Standaard het
genoegen op die wijze te waken dat de
moed zijn vrienden soms in de schoenen
mocht zinken.
Er is iets anders, dat ons, liberalen, meer
direct aangaaten waarover wij ons ge
drongen gevoelen een en ander in het midden
te brengen.
De Standaard verdiept zich, om zijne preek
tot bemoediging te voltooien, natuurlijk ook
in de vraag, waaraan wij, liberalen, het ver
kregen succes hoe luttel ook in onze
oogen, zoolang de herstemmingen ons nog
niet meer schenken hebben te danken
„Daaraan dat onze beginselen veld wonnen?
Dat onze aanhang toenam Of dat wij ge
reed staan het land te redden
Dr Kuyper geeft op die vragen, het spreekt
van zelf, een beslist ontkennend antwoord.
Of wij nu het tegenovergestelde beweren, het
zal weinig baten. Toch veroorloven wij ons
de opmerking dat, stel al dat de liberalen
niet vooruit gingen, de ultra-anti-revolu
tionuairen zeker in elk geval beslist zeer
achteruit liepen.
In hoever wij gereed zijn om het land te
redden, is een kwestie, die eerst aan de orcl
komt, wanneer onze party geroepen mocht
worden om de regeeringstaak op zich te
nemen. En zoover zijn wij nog niet.
Waaraan de liberalen hunne overwinning
dan wel danken
Volgens de Standaard „le aan de Roomsche
dissidenten; 2e aan de indiening der leger-
wet3é aan de hulp van sommige orthodoxe
predikanten in de Ned. Herv. kerk; 4e aan
de suikerwet5e aan Marnix6e aan het
speculeeren op personaliteiten7e aan het
spelen met hun eigen beginselen en met hun
eigen manifest en 8e aan stembusmiddelen,
waar geen naam voor is, en waaronder kunst
matige kiezersteelt, pressie van landheeren
en sehijnvertoon van vroomheid de eerste
plaats innemen".
Beschouwen wij dit lijstje eens van nabij.
De juistheid der drie eerste punten valt
misschien niet te ontkennenmaar dit is
toch ook zeker dat in tal van districten de
invloed van de legerwet eerst bij de herstem
mingen blijken zal. Op den 9en Juni toch
traden de katholieken met eigen candidaten
op en werden liberalen gekozen, die zelfs bij
samengaan der twee bondgenooten de meer
derheid zouden verkregen hebben.
En wat nu speciaal punt drie betreft
stel dat dit waar is en dat menig orthodox
predikant de liberalen geholpen zou hebben
wat wy sterk betwijfelen, want meerendeels
onthielden zij zich of stemden zij den liberaal
niet doch wel een gematigd anti-revolution-
nair, dan rest nog de vraagaan wie de
schuld daarvan anders dan aan dr Kuyper
en de zijnen Zij hebben die Ned, herv.
kerk op hare grondvesten doen dreunen
zij hebben daarin beroering en een oogenblik
haar bestaan in gevaar gebracht.
Wat nu de suikerwet aangaat, zij heeft
over het algemeen waarlijk by de liberalen
geen dienst gedaan als agitatiemiddel. En
waar dit soms, b. v. in het district Goes
mocht gebeurd 2ijn, daar bleek de kracht
van dit middel al zeer luttel. De heer
Keuchenius behield bijna zijn getrouwen
aanhang. In het eenige district in Zeeland,
waar overwonnen is wij bepalen ons
gemakshalve tot eigen kring waarvan wij
het best op de hoogte zyn in het district
flontenisse,. is juist door de toongevende
organen de suikerwet als een goede wet
aangemerkt en dus niet als wapen tegen
het kabinet gehanteerd.
Over den invloed van Marnix kunnen wij
gevoegelijk zwijgen; dr Kupyer zelf zal dit
argument wel van zeer weinig waarde achten;
maar ernstiger en meer direct tot onze
partijgenooten gericht zijn de drie laatste
punten, die wij in een volgend opstel aan
een critiek willen onderwerpen.
Men verzekert, dat het ministerie alle over
wegingen omtrent zyn al of niet aan het
bewind bljjven in verband met den uitslag der
jongste verkiezingen zal laten rusten tot
na de herstemmingen zou men zeggen, neen
tot na het bezoek van den keizer van Duitse fa-
land hier te lande.
Nu, het een volgt kort op het anderen het
is goed gedacht om voor en tydens dat hooge
bezoek de koningin-regentes niet lastig te
vallen met een miniBterieele crisis.
De Meimaand is een zeer schrale maand
geweest voor de schatkist. Zij heeft 940,000
minder opgeleverd dan Mei 1890. Ten deele
wordt dit verschil later vergoed, nl. wat de
180,000 betreft, welke de directe belastingen
ten achter zyn gebleven. Dit kan niet worden
gezegd van de 218,000, welke de accijnzen
minder hebben opgebracht, die alle ten achter
zyn by het vorige jaar. Hetzelfde geldt vaji
de indirecte belastingen die 280,000, de in
voerrechten die 68,000, de domeinen die
ƒ105,000 lagere ontvangst aanwijzen. Ook de
telegraaf is ƒ3000 ten achtergebleven. Alleen
de posterijen gingen ƒ12,000, de loodsgelden
2000 vooruit.
Daar het verschil der eerste vier maanden
slechts ruim 3 ton ten gunste van 1891 was,
heeft de lage opbrengst van Mei een achter
uitgang van ruim 6 ton voor de vyf verloopen
maanden ten gevolge gehad. Den grootsten
achterstand vindt men by de indirecte belas
tingen die reeds een nadeelig verschil van
ƒ707,000 aanwyzen over alle onderdeelen, en
by de domeinen die 455,000 minder opbrengst
gaven, te zamen 1,160,000.
Daartegenover staan ƒ115,000 meer uit de
directe belastingen, f 317,000 meer uit de ac-
cynzen (het gedistilleerd gaf ƒ430,000, zout
44,000, zeep 20,000 meer, maar bet ge
slacht 111,000 en Buiker 55,000 minder
voorts ƒ94,000 meer uit de posteryen, ƒ43,000
meer uit de rykstelegrafen en f 4000 meer uit
de invoerrechten. Deze baten maken echter
het verlies van ruim 1 millioen op de beide
genoemde middelen lang niet goed.
(Hbld.)
By kon. besl. is benoemd tot directeur van
het postkantoor te Laren E. T. J. Dinaux,
thans commies der posteryen van de 3de klasse.
De minister van oorlog brengt ter kennis
van belanghebbenden, dat tegen 21 Juli a. s.
weder pupillen op de pupillenschool te Nieu-
wersluis zullen worden geplaatst.
Yan de alsdan openstaande plaatsen zullen
er wellicht eenige kunnen worden vervuld
door zonen van niet-militairen (onder »niet
militairen" worden ook begrepen gepaspor
teerde militairen en gepasporteerde schepelin
gen) tegen betaling eener jaarlijksche bydrage
van 50, in het begin van ieder kwartaal, by
vooruitbetaling, telkens voor 1 gedeelte te
voldoen; de overige plaatsen worden kosteloos
vervuld door zonen van hen, die in dienst zyn
by de zee- of by de landmacht hier te lande
of in Oost- en West-Indiè', alsmede van hen
die in dien dienst, hetzij als militair, hetzij
als schepeling, gepensionneerd, gegageerd ot
overleden zyn, en van hen, die als gepenBion
neerd of gegageerd militair of schepeling
overleden zyn.
De vereischten tot toelating worden vermeld
in de St. Crt. van heden.
De uitslag der eind-examens aan de le afd,
der krijgsschool te Breda is dat geslaagd zyn
Artillerie hier te lande de 2e luits. W. E
van Dam van Isselt, J. H. Bloem, jhr C. A. M
Wittert, E. A. D. E. Carp, J. L. Bels, P. vaii
Asselt, J. van Boven, W. van der Koogh, H
J. Doorman, G. de Josselin de Jong, F. W
Gautzsch, J. C. A. Jansen, P. Visser, G. A. O
Immmk, W. de Reus, W. L. van Warmelo,
H. J. L. C. Bax.
Art. in O.-I.H. van Witsenburg, J. de Boer
A. Becking, J. F. C. Deibert.
Genie hier te landeC. A. Boonacker, G,
H. J. Vaal.
Genie in O.-I.: J. B. In 't Veld, C. J. de
Bruyn, C. L. Schleijer.
By het eind-examen der cadetten 4e studie
jaar aan de K. M. academie te Breda zyn
geslaagd: infanterie h. t. 1. J. A. Leers, M. M,
Eyssel, T. Boekholt, J. C. Wagner, J. F. N
Bax, C. A. J. Struiken, F. J. G. W. Leers, H.
Boet, H. S. F. Leetz, F. J. Backer, J. W. D,
Duburg, H. J. den Beer Poortugael, G. N. Hil
wig, A. W. F. G. Bolken, J. H. Makkink, W
Scherpenhuyzen, P. A. W. van Eeten, F. E.
Collard, J. W. Getken, J. H. Brackmann van
de Water.
Cavalerie h. t. 1.H. W. K. Vertholen de
Salve de Bruneton, jhr T. H. Röell, G. J. C.
van Zyll de Jong, G. J. Kievit, jhr A. A. Cal-
koen, A. W. E. Gelderman, C. J. J. Sixma
bar. van Heemstra.
Artillerie h. t. 1.B. D. Bleckmann, C. A.
Prins, W. du Vyn, A- K. L. Verschoor, R. F.
Kutsch Lojenga, N. V. Kuiper, P. D. van Essen
H. L. J. Badinge, jhr J. T. van der Wyck, M.
Faassen, W. H. baron van Heerdt, O. Witsen
Elias, J. A. Kaub, J. Hirschig, A. C. A. Perk.
Genie h. t. 1.P. J. P. van der Steur, W.
Hanegraaf.
Infanterie in 0.-1.R. ten Selden, K. F. E,
Gerth van Wyck, A. Geertsema Beckeringh,
J. H. Daam, J. J. Munniks de Jongh, A. Ruysch
van Dugteren, L. Weber, P. H. Soetens, A.
Kruisheer, G. van Ginkel, A. Rjjkens, J. P.
Hendriks, V. Schur, C. Körfmacher, M. van der
Vliet, J. W. Scholten, D. van Geuns, J. H. G,
Wichers, P. J. de Grujjter, A. M. P. Krjjgei-,
J. Rippe, P. Hajenius, H. Valkenburg, F. C. H
Hirscbmann.
Artillerie in O.-I.P. M. Vis, J. E. Timmer,
H. C. G. Meyners, J. H. C. Castens, jhr J.Wichers
Genie in O.-I.: L. H. van 't Sant.
Omtrent de herkiezingen van Friesland
schryft men aan het Hbld.
Het is buiten kyf, dat de volksparty in de
districten Franeker, Wolvega en Bergum bjj
de a. s. herstemming de macht heeft of deze
door liberale of anti-revolutionnaire kamerleden
zullen vertegenwoordigd worden, terwyl zij in
Schoterland zal te stryden hebben tegen de
vereenigde liberalen en radicalen.
Zooals in 1888 is nu ook weder de toestand
in de districten Wolvega en Schoterland. Werd
toen een soort van overeenkomst gesloten tus
scben de anti-revolutionnairen en volksparty,
te verwachten is het, dat eene herhaling
daarvan thans niet zal volgen.
Een feit is hft dat de voorzitter van het
kiescomité der volksparty in het district Wol
vega er op aandringt bij de herstemming de
stemmen uit te brengen op den candidaat der
anti-revolutionnairen, den heer Brummelkamp,
doch vele leden der volkspartij zyn het hier
mede niet eens. Ook de leider G. L. v. d.
Zwaag, die candidaat der volkspartij was in
dat district, is eene andere meening toegedaan
en meent dat het kiescomité geen candidaat
moet aanbevelen, doch het geheel moet over
laten aan de persoonlijke inzichten der kiezers,
wjjl de volksparty naar zyne meening van de
beide candidaten even weinig te wachten heeft.
Wat in sommige bladen is gemeld, dat de
heer Treub zich in Schoterland by de herstem
ming zal terugtrekken, is.onjuist. Vóór de
verkiezing gaf deze candidaat de verklaring,
zich staande een herstemming in geen geval
terug te trekken.
Te Heerenveen werd Donderdagavond eenè
vergadering van het kiescomité gehouden,
waarin ook de heer Doruela Nieuwenhuis aan
wezig was. Naar ik verneem gaf deze te ken
nen, dat, nu geen enkele zyner geestverwanten
gekozen was, hjj voor zich persoonlyk wenschte
niet verkozen te worden, doch om de party
zyne candidatuur zou blyven handhaven.
Ook daar moet de vraag hoe nu te
handelen besproken zyn, doch een besluit
om zich met de anti-revolutionnairen in con
tact te stellen, werd niet genomen.
In bet district Franeker schjjnt de volks
party te zullen keeren ten gunste van den
candidaat der anti-revolutionnairen, den heer
Van Vliet, dien men boven den heer Lieftinck
de voorkeur geeft, omdat hy zich zoo hebben
leeren kennen als een voorstander van land
nationalisatie en meer democraat is in het oog
der volksparty dan de heer Lieftinck.
En het district Bergum
Zooals bekend is, is De Klokonder redactie
van den heer G. L. v. d. Zwaag, een der meest
gelezen organen der volksparty in de provincie.
Dit orgaan, de a. s. herstemming bespre
kende, raadt der volksparty in het district
Bergum aan, den candidaat der anti-revoluti
onnairen, den heer L. W. de Vries, niet te
stemmen, doch pleit evenmin voor de candi-
datuur-De Kanter, althans niet op duidelijke
wijze.
In het district zelf gaan echter stemmen
in de volkspartij op, om den heer De Kanter
te steunen.
In ons vorig nommer is onder de geslaag
den bjj de examens aan de Polytechnische school
verzuimd te melden den heer J. J, L. Bourdrez,
die voor het eerste gedeelte slaagde voor civiel,
bouwkundig en werktuigkundig ingenienr.
De heer P. L. Los te Terneuzen, benoemd
tot onderwijzer aan de tweede christelijke Bchool
te Vlissingen, heeft voor die benoeming be
dankt.
In de vergadering van 't onderwyzera
gezelschap Krabbendyke, Zaterdag te Kruinin
gen gehouden, werd als secretaris-penning
meester met algemeene stemmen op een na
herkozen de heer I. Ljjbaart, hootd der school
te Krabbendyke, die weder, gelijk reeds zoo dik-
wjjlB, die benoeming bereidwillig aannam.j
Genoemde heer, tevens lid van het hoofdbe
stuur, deelde mede, wat in de vergadering van
dat bestuur was verhandeld. Daaruit bleek
dat de algemeene vergadering van de Zuid-
Bevelandsche onderwyzersvereeniging dit jaar
zal plaats hebben op 24 Juli in de Prins van
Oranje te Goes.
Na eene lezing over »het vervloeien van het
op school geleerde en middelen om dit te ver
beteren" van den heer De Korte te Ierseke
stelde de heer Yerhage, hoofd der school te
Kruiningen, voor om het art. van het huis
houdelijk reglement, hetwelk onmiddellijke her
kiezing van den president en vice-president
na eene 3 jarige functie uitsluit, te wjjzigen.
Hierover kan eerst in de volgende vergadering
beslist worden.
Wekelijksche opgaaf betreffende de Neder éi.
herv. kerk.
Beroepen naar Klaaswaal J. J. vaü
Walsem te Noordwyk aan ZeeKattencijjkë
en Borssele W. Magendans, cand.Beetguih
R. J. Jungius te DeldenWarga W. Mekking
te Arum; en Longerhouw c. a. J. Hoekstra te
Workum.
Bedankt voor Yerse ke Bos van Charante'
cand.; Gouda J. Ossewaarde te Sluis; Elburg
C. Bouthoorn te Dirksland West-Terschelling
dr S. P. Heringa te Purmerland; en Huins c.
a.C. J. Boers te Blankenham.
Aangenomen naar Buiksloot J. G. G.
Oudegeest te Akersloot.
Den eersten October van dit jaar hoopt
de zangvereeniging Concordia alhier haar tien
jarig bestaan te herdenken en zy wenscht dat
te doen op eenigszins feestelijke wjjze door het
geven van eene uitvoering voor leden en ge-
noodigden.
Deze zangvereeniging, op initiatief van den
heer D. W. Louis opgericht en van den be
ginne af onder leiding van den heer H. C. de
Waal, gaf er herhaaldelyk blyk van dat met
de jaren hare krachten toenemen en verbeteröSf