134" Jaargang. 1891
Dinsda
9 Juni.
or
Arie Smit,
J.
H. C. Heijse.
J. J. van Kerkwijk.
Mr J. G. van Deinse.
Mr P. (L J. Hennequin.
Middelburg 8 Juni,
Deze courant verschijnt d a g e 1 fj k
met uitzondering van Zon- en Feestdagen'
Prijs per kwartaal in Middelburg en per post franco 2.
Afzonderlijke nommers zijn verkrijgbaar a 5 cent.
Advertentiën20 cent per regel. Bij abonnement lager."
Geboorte-, Trouw-, Dood-, en andere familieberichten, benevens alle
dankbetuigingen; van 17 regels 1.50;
iedere regel meer ƒ0,20. Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
KERKNIEUWS.
KUNST EN LETTEREN.
UIT STAD EN PROVINCIE
1DDELBURGM HI IIMM
The rDKimeler.
Middelburg 8 Juni vm. 8 u. 62 gr.
m. 12 u. 67 gr., av. 4 u. 65 gr. F.
Verwacht O. wind.
Agenten te Vlissingen: P. G. de Vet Mestdagh Zoon, te Goes: A. A. W. Bolland, te Kruiningen: F. v. d. Peijd, te Zierikzee: A. C. de Mooij, te Tholen: W. A. Adverteiittifn
van Nieuwenhuijzen en te TerneuzenM. de Jonge. Verder nemen alle postkantoren en boekhandelaren abonnementen en advertentiën aan, evenals de moeten des namiddags te één uur
advertentie-bureau's van Nijgh Van Ditmae, te Rotterdam, de Gebb. Bei. ine anti, te 's Gravenhage, en A. de la Hak Azn., te Amsterdam. aan het bureau bezorgd zgn, willen
Hoofdagenten voor het Buitenland: te Pargs en Londen, de Compagnie générale de Pnblicité étrangère G. L. Datjbe Cie., John F. Jones, opvolger. des avonds nog worden opgenomen.
Dat alle persoonlijke kwesties nu blijven
rusten
Dat thans alleen de beginselen op den
voorgrond treden
Dat nu gelde de eenige vraagvoor of
tegen de bestendiging van den huidigen
toestand
Wie is voor beginselloosheid, voor het
samengaan van elkaar vijandige politieke
fracties, waaruit onmogelijk een krachtig
bestuur kan voortkomen, hij onthoude zich
of stemme de candidaten der regeerings
partijen.
Maar wie duchtend het gevaar dat
voortkomt uit de bestendiging van den tegen
woordigen toestand, die ons voeren moet en
voeren zal tot de clericale overheersching in
hare zuiverste consequentie verandering
wil, hij late zich geen duimbreed afbren
gen van den weg, dien zijn plicht hem voor
schrijft, door n. 1. morgen (Dinsdag) voor
vijf uur te stemmen op de vrijzinnige candi
daten.
Er dreigt werkelijk ernstig gevaar voor
het vaderland als in het volgende vierjarig
tijdperk het tweetalKuyper-Schaepman
zijn gezag ziet bestendigd of, nog erger,
uitgebreid.
Over personen dient thans niet meer ge
sproken de candidaten, voortgekomen uit on
derling overleg en ernstige bespreking, zijn
nu louter de banierdragers der vrijzinnige,
anti-clericale beginselen.
En de mannen, die wij als zoodanig den
kiezers in Zeeland dringend aanbevelen, zijn
in het
DISTRICT MIDDELBURG,
mF" De kiezers in het district Middel
burg denken er vooral aan om den voornaam
ARIE te zetten, opdat hun stem niet
ongeldig zij.
DISTRICT GOES,
DISTRICT ZIERIKZEE,
(Aftredend lid.)
DISTRICT HONTENISSE,
DISTRICT OOSTBURG,
Ten slotte herinneren wij dat
eens geschreven namen kunnen doorge
haald en door andere vervangen worden
de stembriefjes niet onderteekend mogen
zijn;
men op de stembureau's nieuwe briefjes
kan bekomen;
het zaak is de vergeetachtigen en onver
schilligen aan te sporen
en zooveel mogelijk alle krachten moeten
worden ingespannen.
De Standaard schrijft tot de kiezers:
»De mensch wikt, God beschikt, ook bjj
de stembus.
»En daarom zullen we, vóór de stembus
opengaat, Hem aanloopen, of Zgn gunste ons
mocht vergezellen.
»En dan gaan we de uitkomst met ruBtige
consciëntie tegen.
Wij hebben dan gedaan wat we konden doen.
»En geeft Hjj ons dan de overwinning, dan
zal niet ons, maar Hem de glorie zjjn.
»Of ook beliefde het Hem ons terug te slaan,
dan zult ge immers, naar het woord des Heeren
bp Jesaia, ook nu niet »»op de zaag zien, maar
op de hand die de zaag trok."
Die laatste aanhaling is wel wat ondoor
dacht en gevaarljjk; vooral omdat hetzelfde
blad op bene andere plaats de tegenstanders
der doleantie smeekt toch geen kerkelgken
twist bjj de stembus te doen gelden.
De zaag heeft ook bp zeker leider der partij,
die thans deel uitmaakt van de regeering, zulk
een eigenaardige rol gespeeld, dat het van de
redactie van de Standaard voorzichtiger geweest
zou zijn zulk eene zinspeling maar te vermgden
Zg brengt weer oude voorvallen in herinnering;
die voor velen alles behalve aangenaam
moeten zjjn.
Bjj kon. besl. is, tot hoogleeraar bp de Rgks
Academie van Beeldende Kunsten te Amster
dam benoemd N. van der Waay.
De correspondent van het Vaderland schreef
uit Suriname een uitvoerigen brief, gedagteekend
12 Mei, waarin de volgende bijzonderheden
voorkwamen omtrent de bekende onlusten
aldaar.
Ik heb geen tjjd om u alles te kunnen be
richten wat heden te dezer stede plaats had
en de heer Lohman mag wel tevreden wezen
dat vandaag de kroon op zijn werk door het
gepeupel is gezet. De bestelling van rjjst en
meel heeft, zooals ik reeds mededeelde, hem
de volksgunst bezorgd. Zjjn orgaan Volksbode
heeft hem daarbjj de behulpzame hand gebo
den, Het volk, wjjsgemaakt dat de gouverneur
het vrjj wil maken van het betalen van belas
tingen, doch daarin verhinderd wordt door de
koloniale staten en de burgerij, evenals zjj hem
beletten de ontvangen voedingsmiddelen tegen
lagen prijs van de hand te doen, heeft vandaag
ergerljjk huis gehouden op de bezittende klasse.
"Wat vannacht en morgen gebeuren zal, kan
niemand nog voorzien.
»Dagen achtereen kwamen Para- en Sara-
macca-negers naar de Btad om met Bergen te
overleggen wat op 12 en 13 Mei moest wor
den gedaan. Ook bjj den gouverneur vervoeg
den zp zich. Y óor de gouverneur een dier
deputaties bjj zich ontving, heb ik, ten huize
van een aanzienljjk ingezetene bp het raam
zittende, een gesprek van vier hunner gehoord,
waarbjj zjj zeiden 't niet noodig te oordeelen
bjj den gouverneur te gaan, omdat zp reeds
van Bergen vernomen hadden, wat op 12 Mei
te moeten doen.
Terwijl volksspelen op het plein zouden
plaats hebben en daarvoor de noodige toestel
len waren opgericht, vernielde het gepeupel
verscheidene dier toestellen onder het oog van
den Gouverneur, die met zjjn familie op het
balkon stond, zonder aan de wacht voor het
Gouvernementshuis en de op het plein aanwezige
politiemacht te gelasten, dat tegen te gaan.
Toen werd de boel in de rivier gesmeten. De
proc.-generaal verscheen op het terrein en liet
een charge onder den troep doen. Er vielen 4
of 5 gewonden. Daarop gingen eenigen van
den troep naar den Gouverneur en vroegen of
hjj mede met de Staten feest vierde, waarop
hjj ontkennend antwoordde,
Het volk bedreigde daarop de lieden, die
aan den roeiwedstrjjd zouden deelnemen, indien
zjj dit deden. Slechts de burgerjongens van de
roeivereeniging namen aan den roeiwedstrjjd
deel; niemand durfde 't anders. En zoo viel
het feest in duigen. Toen ging het gepeupel
den waterkant op, sloeg alle ruiten van de
woningen van de Israëlieten stuk, en vernielde
hun daken. Mr. Kalff die waarljjk flink op.
trad en de meeste kalmte aan den dag legde
ziende dat de politiemacht tegen het ge
peupel niet bestand was, liet de troepen op
rukken. Maar toen kwam de Gouverneur zelf
op het tooneel. Hjj zond de militairen naar
huis, na hen eerst hun geweren te hebben
doen ontladen. Met het gepeupel liep hij mede
en telkens, als hjj voor de een of andere
woning stand hield, scheen dit het sein te zjjn
voor het gepeupel om die woning te bombar
deeren. De woningen van mr. C. H. van Meurs,
van den heer Pes, Benjamin Samson, Pinto in
de Saramaccastraat werden deerljjk gehavend-
>Een geloofwaardige ooggetuige verklaart mjj
zooeven, dat de heer Lohman voor de woning
van B. Samson stond te lachen toen het gepeupel
met steenen wierp. Een der bewoners werd
daarop zoo verontwaardigd, dat hjj den gou
verneur toeriep»mr Lohman, dat is uw werk!
Zeg toch san dat volk om op te houden". De
gouverneur antwoordde niet, maar ging met
het volk verder. Dezelfde persoon wendde zich
toen tot den procureur-generaal en bracht een
klacht in tegen den gouverneur als de man,
die het oproer had doen ontstaan. Mr Kalff
antwoordde, dat de gouverneur hem machteloos
had gemaakt door de troepen naar huis te
zenden, maar dat hjj de klacht zou verbaliseeren.
Meer en meer groeide het gepeupel in aantal
toe, en de gouverneur, eindeljjk ziende dat de
zaak te erg werd, smeGkte het folk- naar huis
te gaan. „Wat gjj nu doet, is slechts in het
voordeel der Joden. Morgen zal ik u een groot
feest geven, gaat nu mas,r naar huis", riep de
gouverneur herhaaldeljjk de menigte toe. En
zoo ging de boel van lieverlede uit elkaar.
Maar intusschen zjjn er verscheidene naar Para-
en Saramacca vertrokken om helpers op te
doen. Een politie-agent, die mishandeld was
geworden door een neger en dien hjj arresteerde
op het oogenblik, dat de gouverneur op het
terrein kwam, moest op bevel van den gouver
neur den arrestant loslaten. Maar onmiddellijk
daarop sloeg die neger den politie-agent met
een stok neer. En de gouverneur zweeg"
»Wat hier gebeurd is, is een schande voor de
Nederlandsche regeering, die zulk een dolzinnig
man als mr Lohman tegen alle waarschuwing
in zoo lang heeft gehandhaafd. Is 't niet meer
dan erg, dat de burgerjj het besohaafde en
aan Nederland gehechte deel der bevolking
op deze wijze wordt mishandeld Omdat zjj
als onafhankelijke mannen, als zonen van de
oud-Nederlanders zich niet willen laten ver
trappen door den gouverneur, werden de hall-
barbaarsche Para- en Saramaccanegers maan
denlang stelselmatig opgeruid en cpgezet tegen
hen, die prijs stellen op de orde en handhaving
van het gezag, en nu als hyena's op dezen los
gelaten. De burgerjj is verplicht zich te wapenen.
Terwjjl ik u dit schrjjf heb ik politieagenten
in mjjn woning om mjj te beschermen tegen
een aanval van het gepeupel, dat opgezet is
om mijn huis in brand te steken. Denk niet,
dat het oproer tegen de Joden is, het oproer
tegen allendie met den waanzinnigen
gouverneur niet medegaan".
Het Hbld ontving afschrift van het verzoek
schrift, door 118 personen aan de Koloniale
staten gericht, om »dcu gqirvsmeur telegra-
phisch te gelasten den procureur-generaal niet
verder te Verhinderen in de handhaving der
orde en beveiliging van personen en goederen,"
alsmede van eene schriftelijke aanklacht, door
vier ingezetenen, de heeren C. H. van Meurs,
B. M. Samson, J. G. Samson en J. B. Nassjj,
tegen den gouverneur bjj den procureur-generaal
ingediend. Dit laatste stuk is gedateerd Para.
maribo, 13 Mei en daarin wordt het volgende
meegedeeld, waarop hierboven ook reeds is
gezinspeeld.
Den 12en Mei omstreeks half twee uur des
namiddags kwam eene allengs aangroeiende
menigte uit de heffe des volks van de richting
van het politiebureau naar de Saramaccastraat
aan den waterkant.
Aan haar hoofd bevond zich jhr mr M. A.
de Savornin Lohman, alsnog gouverneur dezer
kolonie, in vertrouwelijk gesprek met verschil
lende personen uit de bende.
Zoodra mr Lohman ter hoogte van de woning
van den heer C. H. van Meurs gekomen was,
werd als op een gegeven sein, een hagelbui
van steenen en andere projectielen op zjjn
balkon en in zjjne woning geworpen, zoodanig
dat het verbljjf op het balkon levensgevaarlijk
was en aan de ramen enz. vrjj belangrjjke
schade werd aangericht.
Dit geschiedde onder bljjkbare goedkeuring
van den heer Lohman, die zich nog sterker
uitte, toen hjj, met zjjne bende ter hoogte van
de heeren Samson gekomen, het Ijjdeljjk en
lachend gtond aan te zien, dat ook daar de
ruiten werden verbrjjzeld, niettegenstaande hem
herhaaldeljjk uit die woningen werd toegeroe
pen, dat dit alles zjjn werk was en hem werd
verzocht aan het schandaal een einde te maken.
Yolgens de bescheiden der vier genoemde
heeren levert het bovenstaande de feiten op,
waartegen bjj art. 57 j° 65 wetboek van straf
recht straf is bedreigd.
lingen, die zjj met haar gezelschap te Melbonrne
zal geven, begonnen met La Dame aux Vamélias
De schouwburg was stampvol, de geestdrift
groot en bjj het slot van het derde bedrijf
stond het gehoor op en zong de Marseillaise.
Bedankt voor het beroep bjj de Ned. Ger,
gemeente (doleerende) te Middelburg door den
heer J. J. A. Ploos van Amstelpredikant bjj
dezelfde gemeente te Reitsumen voor het
beroep naar de Ned. Herv. gemeente te Zuid
zande door den heer H. Snel, candidaat te
Utrecht.
Wekelijksche opgaaf betreffende de Nederd,
herv. kerk.
Beroepen naarMaurik R. Benninck Bolt, te
RekkenBrakel J. Koek, cand.; Dordrecht W.
H. Snetlage, te Achlum Westmaas D. A. Bass
van Charante, cand.; Stavenisse H. Smits, cand
Kockenge P. Kuylman Jr., cand.: Oostermeer c
a. dr J. Schuurmans Stekhoven, te Oudega
a.; en Vlijmen G. van Duyl, te De Rjjp.
Bedankt voor: Eemnes-buiten, J. H. Wensinck
te NjjkerkNaaldwjjk, G. van Rossem, em
pred.Everdingen, J. Steenbeek, cand.en
Brussel, W. Hoek, te Steenwjjk.'
Aangenomen naar Buiksloot J. G. G. Oude
geest, te Akersloot.
De heer prof. A. Pierson, voorzitter
van den raad van bestuur van het Museum
van Kunstnjj verheid op het Paviljoen te Haarlem,
zal op Vrjjdag a. des namiddags twee uren tot
opening van de jaarljjksche vergadering in het
Museum eene voordracht houden over De nieuwe
richting in de Runst.
Deze voordracht is toegankeljjk voor dona
teurs en leden der Maatschappij met hunne
dames.
De heer en mevrouw Orelio zijn voor drie
jaren aan den Nederlandsche opera verbonden.
De toestand van den heer Jacques de
Boer, die aanvankelijk een gunstig verloop
scheen te nemen, is verergerd. Hjj werd ge
kweld door hevige pjjnen in het achterhoofd.
De volstrektste rust is hem aanbevolen. Mocht
beterschap intreden, dan is hem nochtans
minstens zes weken iedere bezigheid ontzegd.
Sarah Bernhardt heeft de reeks vooratel-
Zondag middag kwam per stoombarge
hier aan het muziekcorps De Kunstvrienden van
St Nicolaas, dat onder leiding staat van den
heer Joseph Keppens.
Een zeer talrijk publiek was bjj den »intocht"
aanwezig en begeleidde de musici, die onder
weg een nommei: ten beste gaven, naar de
Groote Markt.
's Namiddags gaf het gezelschap eene matinée
in den Schuttershof tuin, waar echter èn in ver
band met het weder èn omdat in den Buiten
tuin een matinée plaats had, slechts een klein
aantal hoorders aanwezig waren.
Na afloop van het concert werd den Belgi
schen bezoekers, die onder weg zich opnieuw
lieten hooren, weder door een talrjjke menigte
tot aan de Loskade uitgeleide gedaan.
Met dit concert is geopend de rjj van muziek
uitvoeringen, die, zoo als wjj gemeld hebben
in den loop van dezen zomer telken Zondag ge.
geven zullen worden ;wjj kunnen niet zeggen op
schitterende wjjze, want wjj hebben wel eens
oneindig beter muziekgezelschappen uit België
gehad.
In den theetuin werd eene matinée ge
geven door het muziekkorps der dd. schutter jj
onder leiding van zjjn nieuwen kapelmeester,
den heer Jan Morks. Druk bezocht was ook
die matinée niet om dezelfde hierboven aan
gegeven redenen; bovendien: twee muziekuit
voeringen tegeljjk zjjn wel wat veel.
Wjj hoorden de uitvoering van dat muziek
korps met zeer veel genoegener werd ver-
diensteljjk gespeeld en algemeen was de indruk
gunstig. Trouwens, ook bjj openbare uitvoe
ringen op het Molenwater trof ons de zuiver
heid en de eenheid van het ensemble, wat te
meer te waardeeren valt na de ongunstige
omstandigheden, waarin dit korps den afgeloo-
pen winter heeft verkeerd en met het oog op
den korten tjjd, waarin de nieuwe directeur
nog slechts zjjn betrekking vervult.
Zondagmiddag omstreeks kwart over drie
was de Gravenstraat alhier het tooneel van
een hevig standje. Zekere S., die eenigszins
opgewonden was, kwam in een snoepwinkeltje
met het wel uitgesproken doch bljjkbaar niet
gemeend doel daar wat snoepgoed te koopen.
Eerst kreeg hjj woorden met de vrouw des
huizes en vervolgens met den man, waarop hjj,
met behulp van een der omwonenden buiten
de deur gezet werd.
Daarover scheen hjj zoo woedend te worden
dat hjj met de vuist een viertal ruiten stuk
sloeg, wat hem een paar wonden aan de pols
en den arm bezorgde, die zoo ernstig waren dat
hg veel bloed verloor en de deskundigen, die
hem in een herberg in de buurt de eerste ge
neeskundige hulp verleenden, zjjne opname in
het gasthuis noodzakeljjk achtten.
Per brancard werd hg daarheen gebracht.
Zaterdag namiddag trad te Westkapelle
de heer Herman Sngders op tot het honden
van eene politieke voordracht. Een niet on-
aanzienlgk aantal hoorders was opgekomen.
Nadat de heer Sngders den staatkundigen
toestand van de laatste jaren had geschetst;
herinnerd aan hetgeen de liberalen hadden
gedaan tot welzgn van het landen gewezen
op de tekortkomingen hunner tegenstanders
gedurende het ruim driejarig tgdperk van hun
bestuur werd gelegenheid gegeven tot debat.
Daarvan werd gebruik gemaakt door den heer
A. Littoog, voorzitter der an ti-re volution naire
kiesvereeniging te Middelburg. Bgna een uur
sprak genoemde heer om zgne bekende grieven
tegen de liberalen bloot te leggen; terwgl,
toen de 1 eer Sngders repliceerde, de heer
Littoog zich verwgderde, omdat hg te Zoute-
lande propaganda moest maken voor zgne partg.
De St. Crt. van Zondag bevat de statuten
van de vereeniging De kerkelijke kas Oost- en
West-Souburg, die is aangegaan voor 29 jaren
en 11 maanden*
Het bestuur der Vereeniging bestaat uit vgf
leden. De eerste maal treden als bestuurders
op de heeren J. Pouwer, M. Dorleyn, A. Vos,
P. Arendse en J. Suurmond.
Onder de inschrgvingen voor de werken
te Vlissingen, Zaterdag aldaar aanbesteed,
wordt genoemd die van de firma J. M. van
Ditmars en Zn alhier voor het tweede perceel
ad f 8750. Dit is niet juist. Het was de in-
schrgvingssom voor beide perceelen gezamenlgk.
Door den generaal-majoor hoofdintendant
is de levering van aardappelen ten behoevo
van de soldatenmenage van het garnizoen te
Vlissingen gedurende het tgdvak van 15 Juni
1 November 1891 toegewezen aan den heer A.
Botting aldaar, tegen den prgs van 2.69 den
hectoliter.
In het reisplan van de hertogin van Al
bany, zuster van H. M. de koningin-regentes,
is eene verandering gekomen, H. K. H. zal eerst
Zaterdag 13 dezer per mailboot van Queens-
borough hier aankomen op hare doorreis naar
het Loo.
Naar aanleding van het alarmeerend
bericht in ons vorig nommer omtrent de werken
aan het Sas van Goes, is men van geachte,
deskundige zgde zoo beleefd ons het volgende,
als de waarheid in deze, te schrgven.
Vrgdag avond werd door den aannemer op-
zettelgk het malen gestaakt, waarvan het
natuurlgk gevolg was, dat het water in de
bemalen kuip weder toevloeide, daar 2 der 3
pompmaohines tgdelgk onklaar werden.
Van schrik, dat de kuip Zaterdag morgen
wêer vol stond, was dus geen sprake, evenmin
van opgebarsten vloeren enz. Dat moeilgk-
heden bg den bouw worden ondervonden is
zeker, doch even zeker dat deze kunnen en
zullen overwonnen worden, zg het ook dat
vertraging in de oplevering der werken daar
van het gevolg zal zgn.
Benoemd tot gemeente-geneesheer te
s Heer Arendskerke de heer J. W. Jenny
Wegerman van Haarlem, doctor in de medicgnen.
Uit Ellewoutsdgk schrgft men ons
Naar aanleiding van het door de nheer J. C.
van Hattum te Sliedrecht aan de kiesvereeni
ging alhier uitgedrukt verlangen om te be
vorderen dat bg de a. s. verkiezing van een
lid van de Tweede kamer in het kiesdistrict
Hontenisse de hem toegedachte stemmen op
den heer mr J. G. van Deinse worden uitge
bracht, werd in een Zaterdag avond gehouden
vergadering, na heftige en langdurige discussie,
tot het steunen van de candidatuur van den
heer mr J. G. van Deinse besloten onder de
itdrukelgkke voorwaarde evenwel dat de overige
kiesvereenigingen in het district genegen be
vonden worden tot het totstand brengen van
oodanige reglementaire bepalingen, waardoor
het onmogelgk wordt eene of andere kiesver
eeniging bg het stellen van candidaten een
voudig buiten te sluiten.
De heer M. Mol, sedert 1885 lid van den
raad dezer gemeente, heeft om gezondheids
redenen als zoodanig zgn ontslag genomen.
Het te Ellewoutsdgk gevestigde telephoon-
kantoor is heden (Maandag) geopend.
De diensturen zgn geregeld als volgtop'
werkdagen van 8 tot 11 uren voor- en van 2
tot 4 uren namiddags; op Zon- en feestdagen
van 8 tot 9 uren voormiddags.
- Op de vergadering van Ingelanden van
den polder Hoeaekenskerke, gehouden jl. Vrg
dag, kwam o. a. ter tafel eene aanvrage
van den heer J. C. van Hattum te Sliedrecht,
tot het bekomen eener subsidie ten bate van
den aanleg van een stoomtramweglgn tusschen
Ellewoutsdgk en Goes. Met 15 tegen 1 stem
werd besloten geen subsidie van wege dezen
polder te verleenen.
Dr Leo de Leeuw, directeur eener oester»
maatschappij te Wemeldinge, heeft, in ver
eeniging met den heer Rady, van Berlgn, van de
Pruisische regeering concessie verkregen om op
de zuid-oostkust van Borkum oesterbankén aan
te leggen. Reeds is met de planting van jonge
oesters, welke uit Zeeland naar Borkum ver
voerd zgn, een begin gemaakt, (IV. v, d, Dl
