N°. 131
134e Jaargang.
1891.
Zaterdag
6 Juni.
Middelburg 5 Juni.
Onze candidaten.
Deze courant verschijnt d a g e 1 Ij k
met uitzondering van Z o n en F e .e s t d a g e nl
Prijs per kwartaal in Middelburg en per post franco 2.-
Afzonderlijke nommers zijn verkrijgbaar a 5 cent.
Advertentiën20 cent per regel.' Bij abonnement lager:
Geboorte-, Trouw-, Dood-, en andere familieberichten, benevens aüe
dankbetuigingen; van 17 regels 1.50;
iedere regel meer f 0,20. Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Zal er dit in bet laatste jaar op verbe
terd fijn?
Tot welk district behoor ik
ÖIT STAD EN PROVINCIE.
KERKNIEUWS-
Verkiezingen.
IIDDELBllMl mum.
ww
SS
Thennonieter. Agenten te Vlissingen: P. G. de Vet Mxstdagh Zoon, te Goes: A. A. W.Bolland, teKrniningenF. v. d.Peut-, te ZierikzeeA.C.de Mooij, teTholenW. A.
Middelburg 5 Juni tm. 8 n. 65 gr. tan Nlettwenhuijzen en te TementenM. de Jonge. Verder nemen alle postkantoren en boekhandelaren abonnementen en advertentiën aan, evenals de
zn. 12 u. 69 gr., av. 4 u. 68 gr. F. I advertentie-bureau's van Nijgh Van Ditmar, te Botterdam, de Gebr. Belineante, te 's Gravenhage, en A. de la Mar Azn., te Amsterdam.
Verwacht verand. wind. Hoofdagenten voor het Buiten)and: te Parjjs en Londen, de Compagnie générale de Publicité étrangère G. L. Daube Cie., John F. Jones, opvolger.
Advertentiën
moeten des namiddags te één uur
aan het bureau bezorgd «jjn, willes
z jj des avonds nog worden opgenomen.
i.
Zoo uitvoerig mogelijk hebben wij in een
viertal opstellen aangetoond, waarom wij
verandering in het tegenwoordig bestuur des
lands noodig achtenmaar bet is nuttig in
het kort de gronden te herhalen, waarop dit
gevoelen rust, vóór wij de personen aanbe
velen, die wij in Zeeland gaarne zagen ge
kozen om aan zulk eene verandering mede
te werken.
Aan de tegenwoordige regeeringsmannen
moeten naar onze meening de teugels van
het bewind worden ontnomen, omdat
zij tal van beloften onvervuld lieten, die
namens hunne party zijn gedaanen daar-
door, vooral met de landbouwers,
een onzedelijk en oneerlyk spel is gespeeld
niet het minst de departementen van
financiën, marine en koloniën
gedurende hun regeeringstijd de bewijzen
leverden van werkeloosheid, slecht en ge
vaarlijk beheer;
zij den weg bereiden voor het drukkend
bestuur van een onvervalscht ultra-clericaal
kabinet, bestaande uit mannen, geheel naar
het hart van dr Kuyper en dr Scbaepman;
door het bestuur van den heer Keuche-
fiius als minister en door de droeve gebeur
tenissen in Suriname de bewijzen geleverd
zijn, welke gevolgen eene dergelijke regee
ring voor het land zou hebben
het in het driejarig tijdvak, dat achter
ons ligt, voldoende bleek hoe het samen
gaan van de beide fracties louter het mid
del is om elkaar te bevoordeelen, ten koste
van 's lands belang.
Na deze herinnering willen wij thans
wijzen op de personen, die in Zeeland, na
overleg en bespreking, waardig zijn gekeurd
om als banierdragers van de vrijzinnige be
ginselen op te treden. Zij zijn allen bekende
persoonlijkheden, mannen over wie wij niet
behoeven uit te wijdenen omtrent wier
eigenaardige verdiensten voor Zeeland wij
meermalen de kiezers voorlichtten.
Onze taak is dan ook ditmaal bijzonder
gemakkelijk.
Voor het district Middelburg is de
heer ARIE SMIT weêr de aangewezen
man.
Als wij nagaan, hoe hij reeds eenmaal
als vertegenwoordiger van dat district in
de Tweede kamer optradhoe in 1888 zijn
gewezen mede-afgevaardigde, deheerButeux
in het nommer der Middelburgsche courant
van 3 Maart van dat jaar zich gedrongen
gevoelde de kiezers met ernst en na
druk uit te noodigen om op den heer
Arie Smit te stemmen, omdat hij waarlijk
overtuigd was dat diens benoeming tot lid
der Tweede kamer in het belang van
het vaderland en dus ook van
ons district zou z ij nen dat dis
trict dan vertegenwoordigd zou worden door
„een man van invloed en er va
>r i n g", Aan behoeft de geschiktheid van
iflen beer Smit als (kamerlid niet verder
breedvoerig besproken te worden.
Zijn ervaring, destijds opgedaan als lid
der commissie van enquêtezijn optreden
en zijne in de kamer zeer gewaardeerde
adviezen, waar het zaken van practisch
belang betrof, waren in die dagen van 1888
redenen te over om opnieuw te trachten hem
een mandaat op te dragen.
Dit is destijds niet mogen gelukken.
Door eene betrekkelijk kleine meerderheid
werd hy gedwongen zyn zetel af te staan
aan een ander, aan wiens bezadigdheid maar
ook aan wiens strenge vasthoudendheid aan
de nltra-anti-revolutionnaire beginselen wij
de hem daarvoor toekomende hulde niet
willen onthouden. Juist om die beginselen
hebben wij echter ernstige bedenking tegen
giijpe herkiezingterwijl wy op tevens de
vraag veroorloven of ons district wel in
hem den bekwamen vertegenwoordiger bezit,
dien wy zoo zeer behoeven den man van
de praktijk, vooral op het gebied van in
dnstrie, handel en scheepvaart, zooals de
heer ARIE SMIT een is!
De belangstelling voor zijne vroegere
woonplaats Vlissingen is bij den heer Smit
niet verflauwd in de jaren, dat hij buiten
ons parlement is gebleven en buiten Zeeland
woont. Dit zou men in onze omgeving
kunnen getuigen. Al was hy voor Vlissin
gen niet meer als burgemeester werkzaam
zijn oog hield hij toch op de belangen dier
gemeente gevestigdwaar hij kon, trachtte
hij nog altijd die belangen te bevorderen.
Maar zijn macht en zijn invloed in officieele
kringen was gebroken. Men bedenke dit
vooralen daarom te meer, bij de zuiver
practische belangen, die meer en meer op den
voorgrond treden, kan het niet anders of
een ARIE SMIT moet, evenals vroeger,
een te waardeeren element zyn in onze
Tweede kamer; en zijn verkiezing een voor
Vlissingen en geheel Walcheren dringende
noodzakelijkheid.
De liberalen in het district Goes ver-
eenigden zich weer op den heer J. H. C.
HEIJSE. Toen in het vorig jaar de
heer Keuchenius als minister van kolo
niën was gevallen, omdat hy als staatsman
deerlijk fiasco had gemaakt, had er eene
onderlinge schikking onder de anti-revolu-
tionnaire vrienden plaats, die ons doen
denken aan meerdere dergelijke pogingen
om de strijders voor de partij te bevoor
deelen. Wij hebben slechts te wijzen op
Suriname, waar wij thans om redenen, die
wij liefst niet noemen zullen, reeds een
tweeden persoon naar Kuyper's harte onder
dak gebracht zien.
En zoo ook schoof in 1890 de minister
Mackay wat op zij om plaats te maken voor
jhr mr A. F. de Savornin Lohman als mi
nister van binneDlandsche zaken; en was
voor mr Keuchenius tevens de zetel in het
district Goes beschikbaar. Het spel gelukte
goedde meerderheid in Goes laat trou
wens gemakkelijk met zich spelende
heer Keuchenius werd met 1548 stemmen
gekozen; maar toch kreeg de heer Heyse
1153 stemmen.
En de heer Keuchenius heeft in dien tijd
zich door niets de eer waardig getoond,
welke hem bewezen is. Hy sprak in den
eersten tijd minder dan gewoonlijkmaar
onlangs heeft hij weer op het gebied der
praatlustigheid een stout stuk verricht; en
zelfs den voorzitter verschalkt, die daardoor
in moeilijkheden geraakte met beider geest
verwant, den president der anti-revolution-
naire club. Dat de heer Keuchenius door
dik en dun zijn vriend den gouverneur van
Suriname verdedigde ligt voor de hand doch
pleit ook alweer niet voor zyn staatsmans
kunst.
Wat hy overigens voor de belangen van
het district Goes heeft gedaan is ons onbekend;
wij zien verlangend uit naar inlichtingen
daaromtrent.
Tegenover dezen man, wiens eenige ver
dienste moet gezocht worden in zijn „ge
tuigen", zijn „belijden", waarmee hij ten
slotte in onze Oost-Indië heel wat verwar
ring zou hebben gesticht, staat de heer J.
H- C. HEIJSE; een man die altijd fliDk
in de bres springt als er iets gedaan moet
worden in het belang van Zeeland, dat hy
als lid van Gedeputeerde staten van a tot z
kent; een man dien men naar zijne begin
selen niet behoeft te vrageneen man die
durft en kan spreken, die steeds zegt waar
het op staat, en die in Zierikzee door velen
wordt gerespecteerd om zyn werken en steu
nen van al wat goed is.
In 1890 waren de kiezers al niet bijster
opgewonden voor decandidatuur-KencheninsJ
Hy kreeg een zes honderd stemmen min
der dan jhr De Savornin Lohman het jaar
te voren, in 1889.
Heel warm loopt het kiezerspersoneel voor
hem dus niet.
Wij betwijfelen het.
By zoo totaal gebrekfaan belangstelling in
het district, dat hy vertegenwoordigt, als de
heer Keuchenius toondebij de teleurstel
lingen, die de landbouwer van deze regeering
ondervond, zal men nu allerminst zich voor
dezen candidaat kunnen beijverendie als
anti-revolutionnair minister een liberale ko
loniale politiek huldigde en toen hij geroe
pen werd juist de beginselen, waarvoor hij
altijd zoo ijvert, tot eene levenwekkende
kracht te maken, ze deerlijk fiasco deed lijden.
Des te meer reden voor de vrijzinnigen
om krachtig en aaneengesloten zich voor
den heer J. H. C. HEIJSE in de bres
te stellen.
Ala antwoord op die vraag herinneren wy
dat behooren tot het district:
middelburg- de kiezers in de gemeenten
Middelburg, Vlissingen, Yeere, Oostkapelle, Dom'
burg, Vronwepolder, Serooskerke, Aagtekerke,
Grypskerke, Westkapelle, St. Laurens, Melis-
kerke, Zoutelande, Biggekerke, O. en W. Souburg,
Koudekerke, Bittbem en N. en St. Joosland.
Hun bevelen wy ten dringendste aan den beer
Arie Smit.
Goes de kiezers die wonen in Goes, Arne-
muiden, 's Heer Arendskerke, 's Heer Abtskerke,
Wolfaartsdjjk, Heinkenszand, 's Gravenpolder,
Kattendjjke, Kloetinge, Wemeldinge, Wisse-
kerke, Colynsplaat, Cortgpne, Cats, Tbolen, Ond
Vosmeer, Poortvliet, St. Annaland, Stavenisse,
St. Maartensdyk, Scherfenisse en St. Pbilipslan'd,
J. H. C. Heijse is de man, op wien de
kiezers in dat district hun stem met alle ver
trouwen kunnen uitbrengen.
SEierikzee de stemgerechtigden in de ge
meenten Zierikzee, Haamstede, Noordwelle, Re
nesse, Serooskerke, Burgh, Eikerzee, Ellemeet,
Brouwershaven, Zonnemaire, Duivendyke, Kerk'
werve, Noordgouwe, Dreischor,Oosterland, Nieu-
werkerk, Ouwerkerk, Bruinisse, Goedereede,
Ouddorp, Stellendam, Dirksland, Melissant, Mid-
delbarnis, Sommelsdyk, Oude Tonge, Nieuwe
Tonge en Herkingen.
Den veteraan der kamer «F. <J. van Kerk
wijk zullen zeker de kiezers in dat district
wel gaarne hun stem willen geven.
Hontenisse zy, wien het kiesrecht is toe
gekend in de gemeenten Hontenisse, Overslag,
Zuiddorpe, Koewacht, Boschkapelle, Hulst,
Clinge, St. Jansteen, Stoppeldyk, Hengstdyk,
Grauw en Langedam, Osseniese, Rilland-Bath,
Waarde, Schore, Kruiningen, Krabbendyke,
Yerseke, Kapelle, Borssele, Driewegen, Nisse,
Ovezand, Hoedekenskerke, 's Heerenhoek, Oude-
lande, Ellewoutsdjjk en Baarland.
Voor dat district bevelen wy aan den heer
mr J. G. van Ueinse.
Oost burg allen die recht hebben om te
stemmen in de gemeenten Oostburg, Cadzand,
Retranchement, Zuidzande, Sluis, Aardenburg,
Eede, St. Kruis, Waterlandkerkje, IJzendyke,
Breskens, Groede, Nisuwvliet, Schoondyke,
Hoofdplaat, Biervliet, Terneuzen, Hoek, Philip
pine, Westdorpe, Z aam slag, Sas van Gent en
Axel.
In mr P. C. J. Henneqnin zal dat
district een in vele opzichten goed vertegen
woordiger kunnen krygen.
By kon. besluit zyn benoemd tot ontvanger
der directe belastingen en accynzen te Eind
hoven, buitengemeenten, J. Hanegraaff van der
Colff, te Dongen c. a.; Loenen c. a. I. Noë,
te Hellevoetslui8 o. a.Barneveld c. a. J.
Mulder, te Bellingwolde; Beek c. a. (Lim
burg) W. C. Kuyk, te Tiel, buitengemeenten
Buiksloot o. a. J. J. Kok, te Maurik; Scher-
merhorn c. a. J. A. de Lussanet de la Sablo-
nière, te Nieuwesluis c. a.Bellingwolde C. P.
Vogelenzang, surnumerair uit de inspectie
Rotterdam en tot ontvanger der directe be
lastingen, invoerreohten en accynzen te Eysden
(station) c. a. A. van der Vliet, Burnumerair
uit de inspectie Groningen.
By kon. besluit van 1 Juni 1891 no 15 zyn,
op grond van verkregen rechten, ingevolge de
wet van 9 Mei 1890 Staatsblad no 79) betref
fende de pensioenen der weduwen en weezen
van burgerlyke ambtenaren, nog de volgende
pensioenen verleend aan C. Boom, wed. WF
A. van Nouhujjs. ontvanger der directe belas
tingen 600T. C. van der Leeden, wed. J
Dommisse, sloeproeier by 'sryks belastingen
90; W. H. Bekooy, wed. J. Baak, kommies
le klasse by 's ryks belastingen 154C.
Monjé, wed. G. Simmons, rjjkshavenmeester
175; F. P. H. Blankert, wed. mr F. J. Hen-
nequin, kantonrechter 367 J. M. W, Van
der Loeff, wed. mr. F. N. van Dam, kanton
rechter 134; B. Driessen, wed. F. J. Gjjsen,
commies 2e kl. by de rijksbelastingen 74;
J. E. Bloem, wed. jhr mr W. C. de Jonge,
griffier by het provinciaal gerechtshof in Zee
land 380H. E. Schoonman, wed. J. J. Bel-
lingwout, leeraar aan de Ryks Hoogere bur
gerschool te Middelburg, /334; C. E. Simons,
wed. mr Chr. Diemont, reobter in een arron-
dissements-rechtbank f 720.
Den 12den Mei is het 26ste zittingjaar van
de koloniale staten van Suriname geopend.
De zaal was door de zorg van de feestcom
missie, voor de viering van bet zilveren feest
der koloniale staten, versierd met groen en
bloemen.
De gouverneur, de heer Lohman, had den
secretaris, den heer Tonckens, opgedragen de
Staten te openen.
De beer Tonckens hield na binnengeleid te
zyn een rede, waarin hy in de eerste plaats
enkele cyfers uit de begrooting voor 1892, te
geljjk ingediend, mededeelde. Deze begrooting
bedraagt in uitgaaf 1.666,219, en ontvangst
ƒ1,492,013, zoodat het subsidie uit 's lands
kas bedraagt 174,206 of 56,921 minder dan
voor het loopende jaar.
Het subsidie voor 1890 is ver beneden de
raming gebleven. Toegestaan was 306,340,
doch Blecbts werkelyk noodig was f 6421 of
drie ton minder. Dit is vooral te danken aan
de hoogere, opbrengst der invoerrechten welke
719,543 of bjjna twee ton boven de raming
gaven. Het uitvoerrecht heeft 10,000 boven
de raming opgeleverd, de accjjnB op het bin-
nenlandscb gedistilleerd ongeveer 2500
minder.
Na nog enkele mededeelingen omtrent de
verschillende producten des lands gegeven te
hebben, wensebte de beer Tonckens de staten
namens den gonyerneur geluk met bun 25-jarig
feest en verliet de vergadering.
In de hierop gevolgde tweede zitting der
Staten werd, na afloop der werkzaamheden, de
feestcommissie uit de burgery ontvangen. De
beer J. P. W. van Ejjck, oud-ommegaand
rechter en lid van het hoofdbestuur van bet
centraal-comité uit de feestcommissie, sprak den
Staten toe. Hy herinnerde aan den vorm van
bestuur vöor 1865, bracht hulde aan minister
Fransen van de Putte, aan wien het RegeeringB-
reglement te danken is, en eindigde met den
voorzitter een presidentshamer, met toepasse
lijke opschriften, aan te bieden, het werk van
Surinaamsche njjverheid.
Nudat de voorzitter der Staten geantwoord
had, werd de vergadering gesloten en bereidde
zich een ieder tot feestvieren.
»Doch helaas, zegt de Suriname van 15 Mei,
waaraan deze mededeelingen zyn ontleend,
spoedig daarop, reeds om 10j uur, werd de
feestvreugde verstoord, en kwamen de vrienden
van mr Lohman—Bergen in opstanden verzet
tegen de openbare macht en tegen de burgery.
>De opstand duurt alsnog voort, en zyn er
reeds tal van verminkten en zelfs een doode
te betreuren.
>De spanning, waarin de gebeurtenissen van
Dinsdag tot nu toe ons gebracht hebben, belet
ons daarover uit te weiden. Wy hopen later
Op een en ander terug te komen.
»Dit slechts willen wy constateeren, dat van
al de feestelijkheden, met uitzondering van den
wedstrjjd met sobeepssloepen, door het gevaar
waarin de stad verkeerde, niets is gekomen.
Zelfs deze wedstrjjd heeft plaats gehad ender
toezicht van eene met politie gewapende stoom-
barkas, daar de equipages van de booten, die
deelnamen, door de oproerlingen met geweld
op de rivier waren bedreigd.
»Onze drukkerjj, met vernieling en verbran
ding bedreigd, wordt door 4 gewapende man
schappen der politie bewaakt.
»Ook de drukkerjj van Be West-Indiër, die
op geljjke wjjze bedreigd is, staat onder toe
zicht der politie."
St. Philipsland en heeft bedankt voor bet be
roep naar Gapinge.
Woensdag had in de parochiale kerk van
Philippine de installatie plaats van des pastoor;
den Z. Eerw. heer J. Wytvliet. De deken van
Aardenburg leidde de plechtigheid en Bprak
een toepasselijk woord tot herder en gemeen
tenaren.
Gedurende den korten tjjd, dat de he r
Wytvliet te Philippine is, heeft hy zich reeds
algemeen bemind gemaakt.
Van alle huizen wapperde de nationale drie
kleur. Straten en huizen waren bovendien
met groen en bloemen versierd, ook ter gele
genheid van de komst van Z. D. H. den bisschop
van Breda, die onder het gelui der klok en
het bulderen van het geschut Woensdag avond
zyn intocht deed. Gelyk wij reads meldden
diende Z. D. H. Donderdag morgen het H.
Vormsel aan kinderen van Terneuzen en Philip
pine toe.
Uit achterstaande annonce bljjkt dat Zon
dag a. het kunstmuseum alhier voor een ieder
ad tien cent ter bezichtiging zal worden open
gesteld. Wy willen hopen dat velen zullen
gebruik maken van die gelegenheid om eenige
goede schilderstukken te beschouwen.
Naar men ons meldt wordt H. K. H. da
hertogin van Albany, op hare doorreis naar
het Loo, a. Donderdagmorgen 11 dezer per
mailboot te Vlissingen verwacht, om per aan-
sluitenden trein te 7.24 de reiB te vervolgen.
Naar de vacante betrekking van onder
wijzer aan school 1 (hoofd de heer Z. Bouwens)
te Yerseke hebben zich tien sollicitanten
aangemeld.
r- In de Woensdagavond te Sint Annaland
gehouden vergadering der Vereeniging van
Burgemeesters en Secretarissen in het eiland
Tholen werden herbenoemd als bestuursleden
de heeren A. J. Bierens en A. F. Hanssens,
resp. als voorzitter en als secretaris-penning
meester. Er werd o. m. besloten zich aan te
sluiten by den Nederl. Bond ter bestrijding van
overdreven Zondagsrust op het gebied van post-
en telegraaf verkeer. De volgende vergadering
zal in Augustus a. s. te Stavenisse plaats
hebben.
Beroepen bjj de Ned. Herv. gem. te Yerseke
de heer D. A. Bos van Charante, candidaat
te Rotterdam.
De heer H. Snel, candidaat te Utrecht, ia
beroepen naar de Nederd. herv. gemeente te
De anti-revolutionnaire kiezers in Nieuw
en Sint Joosland waren tegen Donderdagavond
uitgenoodigd tot eene bijeenkomst in deRoode
Leeuw, om door een partyleider de gedragsljjn
der tegenwoordige meerderheid in de Tweede
kamer der Staten-generaal en der regeering te
hooren verdedigen.
Tegen het bepaalde uur was een zeer groot
aantal vrijzinnige kiezers in het koffiehuis aan*
wezig benevens een vjjftal anti-revolutionnai-
ren, die echter ten slotte zich zeer gezellig bjj
de vrijzinnigen aansloten.
De »leiders", waarvan de eene, de heer Bujjse,
redacteur van de Zeeuw, in die streek geheel
onbekend was, verklaaiden dat de lezing niet
kon doorgaan en keerden precies zooals ze
gekomen waren naar Middelburg terug, echter
met de ondervinding dat de NieuwlandBche
bodem voor de cultuur van hunne beginselen
alles behalve geschikt is.
Te Veere trad Donderdag avond te acht
uur de heer Herman Snyders op om voor een
belangstellend gehoor den politieken toestand
te bespreken en de liberale beginselen te ont
vouwen. Met hem trad in debat de heer J.
Buyse, van Goes; die op bezadigde wjjze een
pleidooi leverde ten gunste van deze regeering
en de anti-revolutionnaire party. De heer
Snyders weerlegde hem op verschillende punten:
Donderdag avond trad in de vereeniging
Vrijheid en Orde te Kapelle als spreker op de
heer mr. J. G. van Deinse, de candidaat der
liberale party in het kiesdistrict Hontenisse.
Hy zeide dat men op dit oogenblik van hem
geen politieke voordracht mocht verwachten,
daar hy geen studie had kunnen maken voor
een dergelijke lezing, omdat hy er niet op
gerekend had candidaat gesteld te worden.
Het was hem dan ook meer te doen nader
kennis te maken met zyn kiezers en te geljj-
kertjjd zyne politieke gevoelens bloot te leggen J
wat hjj ook deed. Hy besprak het program
der Liberale Unie, dat hy op een kleine uit
zondering na in zyn geheel gaarne onderschreef
en waarvan elk pnnt duideljjk door hem werd
uiteengezet.
Van de gelegenheid tot debat werd geen
gebruik gemaakt. De zaal was goed gevuld j
ook verschillende tegenstanders waren swvesigj
