BIJVOEGSEL
Middelburg 20 Mei.
VAH BB
YAH
Donderdag 21 Mei 1891, no. 117.
Rhenania wijst nog eens op het vervoer van
petroleum in tankschepen, wat niet ontbloot
is van gevaren, althans als de voorzorgsmaat
regelen, met of zonder opzet, verzuimd worden
toe te passen.
Dezer dagen nog viel aan de petroleum-
tankboot Tankarville te Newport (Wales) een
droevig ongeluk voor, waarbjj 6 personen bet
leven verloren en 13 gewond werden, voorzeker
een trearig voorbeeld, dat het vervoer van dit
wereldartikel aan de vereischte voorzorg en
inspectie niet is onderworpen. Geschiedt het
zoogenaamd ongeluk in open zee, dan treft
dit de superieuren en bemanning der tankboo
ten alleen doch wanneer soortgelijk ongeval
aan eene boot in veilige haven of op binnen
wateren overkomt, wie draagt dan de verant
woordelijkheid er van In de eerste plaats
de vervoerder natuurlijk, maar toch zal de verant
woordelijkheid terugslaan op hen, die ter
voorkoming van ongelukken niet genoegzaam
de preventieve maatregelen met alle gestreng
heid in toepassing brengen. Daaronder behoe
ven niet gerangschikt te worden eenzjjdige
bepalingen waardoor gebruikmaking van
petroleum-tankbooten bemoeieljjki wordt, alleen
dat de voorschriften opgevolgd worden, die ons
de praktjjk in het belang van de aigemeene vei
ligheid alB nuttig en dienstig aan de hand
doen.
Ten opzichte van petroleum-tankstoomers
bericht een der Lloyds experts dat hem bp
onderzoek gebleken is hoe door de dubbele
schotten, die aangevuld moesten zjjn met water
ten einde de machine- en stookruimte van de
petroleumtanks te Bepareeren, de olie door een
nietige lekkage in de tusschenruimte der
schotten gedrongen was en met gassen vervuld.
Uit een verder ingesteld onderzoek bleek dat
het voorschrift, do tusschenruimte dier schot
ten met water aan te vullen, niet stipt werd
nageleefd, ten einde de stoomers op den maxi
mum-diepgang met petroleum, d. w. z. vracht-
gevend, te beladen, hetgeen niet gebeuren kan,
wanneer die tusschenruimte met water volge
pompt wordt. Daar echter is voorgeschreven
de dubbele waterdichte schotten met water
aan te vullen, waardoor de olie verhinderd
wordt door een lekkage te dringen, en de
onmiddelijjke nabijheid van de hoogere tempe
ratuur van stook- en machinekamer geneutra
liseerd en ontwikkeling van ontplof- of ont-
brandbare gassen voorkomen wordt, daar mag
men redeljjkerwjjze eischen dat de petroleum-
tankstoomers bij het binnenloopen eener haven
aan bedoelde voorschriften van meerdere vei
ligheid voldoen.
Op grond van het meer en meer bekend
worden van gegevens, elders opgedaan, acht
Rhenania het zeer wenscheljjk dat, even als in
zekere tjjden, schepen, uit besmette havens
komende, aan een quarantaine onderworpen
wordenpetroleum-tankbooten, alvorens hun
het opstoomen te veroorloven, een onderzoek
ondergaan of zjj voldaan hebben of voldoen
aan de gevaarlooze overbrenging van hun in
houd. Ontploffing of ontbranding der lading
ran een petroleum-tankboot, wat thans niet
meer tot de zeldzaamheden behoort, zou op
een betrekkelijk nauwe doorvaart, tot b. v.
Amsterdam, van veel drukkender en langduriger
gevolgen kunnen zijn dan het zinken van eene
boot of schip midden in het vaarwater.
Het vervoer van petroleum in tankschepen
op den Rjjn is gereglementeerd en al neemt
die wjjze van vervoer door de scherpe concur
rentie in dit artikel voortdurend toe, toch zjjn
de gevaren, daaraan verbonden, niet te verge
lijken met de tankbooten die uit zee in de
haven komen, omdat de petroleum-tankschepen
op den Rjjn geen sleep- of stoomvermogen be
zitten, waardoor zjj in hoofdzaak de gevaren
missen, die binnenkomenden zee-tankschepen
in zich vereenigen.
De tentoonstelling van oud porselein en
aardewerk in het gebouw van het
Zeeuwsch Genootschap der Wetenschappen.
doos
T H A O.
Bp kon. besl. is de gedane benoeming van
mr. F. J, Sprenger tot kapitein bp de dienst
doende echutterjj te Middelburg ingetrokken,
en aan mr. F. J. Sprenger eervol ontslag ver
leend als lste-luitenant bp genoemde schutterp.
Verder is benoemd tot directeur van het
telegraafkantoor en brievengaarder te Bruinisse,
H. J. K. Buwalda, thans in gelijke betrekking
te Wemeldinge.
Aan dr. C. Leemans is, op zpn verzoek, eer'
vol ontslag verleend als directeur van het
rijksmuseum van oudheden te Leiden, behou
dens aanspraak op pensioen en met dankbe
tuiging.
Aan A. F. de Boer is, op zpn verzoek, eervol
ontslag verleend als leeraar aan de Rpks-
hoogere burgerschool te Meppel.
Eindelpk is benoemd, bp het personeel van
den geneeskundigen dienst der landmacht,
tot officier van gezondh. 2e kl. de student in
de geneeskunde (arts) C. H. ter Laag.
Door de arr.-rechtbank te Leeuwarden is, ter
vervulling van de vacature van kantonrechter
te Berlikum, opgemaakt de navolgende alpha-
betisohe lpst van aanbeveling
mr. J. H. Dull, griffier bp het kantongerecht
te Onderdendammr. E. Schaafsma, griffier
bp het kantongerecht te Dokkum, en mr. T. S.
Tromp, subst.-griffier bp gemelde rechtbank.
Uit Atjeh brengt de jongste mail dd. 17
April geen nieuws van aanbelang.
Hoewel het een uitgemaakte zaak schpnt,
dat de overste Pompe van Meerdervoort tot
gouverneur van Atjeh benoemd en in verband
daarmede bp keuze tot kolonel bevorderd zal
worden, zoo wordt de quaestie over het alge
meen zoo geheim behandeld, dat in militaire
kringen, die anders nog al gauw nieuwtjes
speuren, nog niets met zekerheid omtrent deze
mutatie bekend is.
Men verbindt verder aan de bestuursveran-
dering der Noordkust van Sumatra den maat
regel om den tweeden commandant te doen
vervallen, maar daarentegen den nieuwen
gouverneur een majoor als chef van den staf
en een kapitein als sous-chef van den staf toe
te voegen.
Komen de bedoelde wpzigingen tot stand,
dan zal, naar ons van Atjeh gemeld wordt,
de tegenwoordige chef van den staf aldaar,
kaptein Van Heutsz, met verlof naar Europa
vertrekken. JB.)
In de vroeger vermelde zaak van den post-
diefstal schjjnt de politie de daders op het
spoor te zpn. Er is reeds een bedrag van
ƒ33,400 aan bankbiljetten gevonden. Tien
personen zpn reeds in arrest.
III.
Het Oostersche porselein had langen tijd in
Europa de aandacht getrokken en diende tot
versiering der verblijven der vorsten en edelen.
Zoo vormde Augustus de Sterke de beroemde
verzameling, die later de kern werd voor de
rijke verzameling in Dresden, thaus de voor
naamste van dien aard in Europa.
Verschillende malen was het reeds te vergeefs
beproefd om het kostbare materiaal, dat door de
Oost-Indische compagnie werd aangevoerd en
in den handel gebracht, na te maken.
Na een tieojarigen arbeid gelukte het den
voormaligen Berlijnschen apothekersbediende
Böttger een zelfstandigheid samen te stellen,
die na behoorlijk verwerkt en gebakken te zijn,
een porselein opleverde dat het Oostersche zeer
goed nabij kwam.
Böttger bevond zich gedurende dien tijd in
gevangenisechap, daar hij als alchemist door
den koning veroordeeld was om goud te maken.
Door zijne uitvinding was de eerzucht en de
prachtliefde van den Koning bevredigd en reeds
in November 1707 zien wij de eerste porselein'
fabriek to Dresden verrijzen. Drie jaren later
Maatschappij tot Nnt van 't Algemeen.
Amsterdam, 20 Mei.
Onder leiding van den voorzitter des hoofd-
bestuurs, mr H. J. Kist, werd heden, in het
gebouw der Prije Gemeente alhier, de 105e
aigemeene vergadering gehouden van boven
genoemde Maatschappij. De voorzitter opende
de vergadering met de traditioneel geworden
lange redevoering, waaraan o. a. het volgende
iB ontleend.
Na de afgevaardigden welkom geheeten te
hebben, herinnerde de heer Kist er aan dat
hp tien jaar geleden, in andere omstandighe
den, eveneens de eer bad de vergadering te
openen. Toen was de wet op het lager on
derwijs van 1878 in werking getreden en werd
de vraag besproken of niet, daarin voorzien,
ook de taak van het Nut als afgeloopen kon
beschouwd worden.
Het antwoord van den voorzitter luidde
ontkennend. In de eerste plaats reeds om het
onderwps zelf. Wil behouden worden wat
verkregen is, zoo sprak hij toen zoo z
nog menige strpd gestreden en voortdurende
waakzaamheid betracht moeten worden.
En spoediger dan de voorzitter verwacht
had is zpne vrees bewaarheid.
De wet van '88 is die van '78 ten deele
komen afbreken en heeft de openbare school
weder in gevaar gebracht.
Een wps beleid moge wellicht nopen in
hetgeen 's lands wetgever heeft beslist voor
het oogenblik te berusten, van rusten op het
gebied van het volksonderwijs kan vooreerst
geen sprake zpn.
Daarna deed de voorzitter de vraag of na
de verloopen tien jaar het volksgeluk volkomen
is en het Nut op de behaalde lauweren kan
gaan rusten en het antwoord ligt voor de hand.
Al is de toestand der volksklasse veel verbeterd,
zoo is hjj meer zorgeischend dan te voren.
Eenerzpds heeft de vermeerderde belangstel
ling in het lot der minbevoorrechte klassen
allerwege de zucht tot onderzoek geprikkeld.
Enquêtes zpn gehouden. Bp de zorg voor
de behoeftigen is de noodzakelijkheid der
kennis van oorzaken en toestanden meer en
meer op den voorgrond getreden en alzoo zpn
vele gebreken en misbruiken, vroeger minder
bekend, aan het licht gekomen en is, terwijl
het kwade zelf verminderde, de kennis van
het kwade voortdurend toegenomen.
Van de andere zjjde hebben juist de verbe
terde toestanden der minbevoorreohte klassen
en de verhooging van hunne ontwikkeling
nieuwe gezichteinders geopend.
De wenschen zjjn toegenomen naar de mate
zjj gedeeltelpk waren bevredigd.
De ongemeene uitbreiding der industrie heeft
den napver gewekt op de groote voordeelen,
daaruit door sommigen verkregen. De groote
opeenhoopingen van werklieden hebben het
vereenigingsleven doen toenemen; alle voor
spiegelingen van betere maatschappelijke toe
standen en hersenschimmige verwachtingen
hebben bp velen ingang gevonden.
Onstuimige begeerten zpn gekweekt en wilde
hartstochten opgewekt, en het valt niet te
ontkennen dat in ons land gelukkig min
der dan elders in de onderste lagen der
maatschappp een staat van onbevredigdheid en
gisting is waar te nemen.
Waartoe zal die toestand leiden? Tot ont
wikkeling waaruit vermeerdering van volks
welvaart, vermeerdering vooral van volksbe
schaving geboren worden, of tot een tjjdperk
van geweld en bandeloosheid, wellicht tot eene
geheele omkeering waarbjj, naar de idealen
van sommigen, de staat de eenige bestuurder
van allen arbeid en voortbrenging worden zal?
Eene gunstige uitkomst is te verkrpgen door
krachtsinspanning, door goeden wil, door soli
dariteitsgevoel van allen door de medewerking
van meer- en minderbevoorrechten; van macht
hebbenden en lager geplaatsten.
Wp zpn in dit opzicht reeds aanmerkelpk
vooruitgegaan.
Maar ook hier geldt hetdankbaar maar
niet voldaan.
Hoeveel arbeid zal nog verricht, hoeveel
krachtsinspanning nog aangewend moeten
worden 1
En daarbjj zal niet alleen veel, maar ook
eerlpk en oprecht gestreden moeten worden.
Wil eene bevredigende oplossing der veel
bewogen phase, waarin de maatschappp ver
keert, mogelpk zpn, dan moet in de eerste
plaats op waarheid en recht vertrouwd wor
den; dan moet de heiligheid der middelen de
eerste en onmisbare eisch zpn.
Na erop gewezen te hebben, hoe door woord
en geschrift daarnaar moet gestreefd worden,
wees de voorzitter erop dat nevens het open
bare woord en den persoonlijken omgang de
daad staat.
De noodzakelpkheid om practische hulp en
bijstand te verleenen aan hen, die het behoeven
om den zwaren strpd des levens te voeren, en
hun toestand te verbeteren, dringen zich tegen
over de utopieën onzer dagen meer op den
voorgrond dan vroeger.
De negentiende eeuw heeft zich gekenmerkt
door een groote mate van vrpheid op elk ge
bied vrpheid van gedachte, vrpheid van arbeid,
vrpheid van verkeer, vrijheid van vereeniging
hebben op deze eeuw haar stempel gedrukt.
En de gevolgen zpn niet uitgebleven. Da
inspanning der individuen, de vrpe werking
van allerlei vereenigingen, de aigemeene wed.
ijver daardoor in het leven geroepen en ge
prikkeld, hebben een ongemeenen vooruit
gang medegebracht in wetenschap en kennis,
in industrie en voortbrenging, in welvaren en
werd deze naar Meissen overgebracht om die
stad eenigszins te gemoet te komen voor de
schade, in den oorlog geleden. Böttger bleef
te Dresden en kwam slechts nu en dan te
Meissen.
De fabriek geleek geheel op eeü vesting
daar men het geheim van de samenstelling van
het deeg en de verdere behandeling wenschte
te behouden, zoo werden de arbeiders opge
sloten en bij hun vertrek onderzocht of zij
soms eenige hoeveelheid der kostbare stof bij
zich droegen.
Bovendien moesten allen zweren, dat zij het
geheim zouden bewareDen men weet wat dat
in dien tijd wilde zeggen, want op schending
van den eed stond de doodstraf.
Het Saksische porselein is altijd zeer gezocht
geweest en de goede stukken worden tegen
hooge prijzen betaald. De tentoonstelling bevat
veel fraais op dat gebied; de groote toonkast
in het midden van de zaal is er bijna geheel
mede gevuld en geeft een goed beeld van dezen
tak van nijverheid.
Men kan het Saksische porselein in vier tijd
perken verdeelen, namelijk: de Böttgersche tijd
(17101720), de Heroidsche periode (17201740
het Rocoeco tijdvak (17401774) en de periode
van Marcolini (17741814).
De eerste tijd leverde hoofdzakelijk een
bruinachtig porselein op, zoogenaamd steengoed
van Böttger, alsmede witte beeldjes en derge
lijke kleine zaken.
Bijna onmiddellijk na Böttger's dood had
er een groote verandering in de porseleinfabri-
oatie plaats, die door de volgende twee feiten
werd veroorzaakt: lo de verbetering van het
schilderwerk op het porstlein, dat tot nu toe,
door het afbrokkelen van de verf, zeer weinig
te beduiden had gehad en nu door den uit
Weeuen naar Meisssen getrokken schilder
Herold werd ingevoerd, en 2o de kunst om
onder het glazuur met blauw te schilderen.
Te gelijkertijd verbeterde ook de pate en
het glazuur en verkreeg het Saksisch porselein,
door de samenwerking van verschillende kun
stenaars, niet alleen toegang tot de wereldmarkt
doch zelfs eene beroemdheid, die de fraaiste
Oostersche porseleinen op den achtergrond drong.
Van ai dat tijdstip dagteekent ook het plaatsen
van een merk op het porselein in 1723 komen
de eerste stukken voor, gemerkt KPM [König
licht Porcelain-Manufactur.)
In 1726 verschijnen de gekruiste zwaardjes,
die sedert dien tijd steeds op het Saksisch
porselein voorkomen.
Herold bleef tot 1740 de leidende man aan de
beroemde fabriek en vond in den decorateur
Kandler zulk een ijverig medewerker, dat deze
spoedig een zelfstandige richting insloeg en
daardoor grooten invloed op bet product uit
oefende.
In de daarop volgende rococco-periode won
het fabricaat in technische volkomenheid der
vormen, en het is uit dien tijd dat de groote
verscheidenheid van kleine beeldjes dagteekent,
waarvan onze tentoonstelling er een groot aan
tal te zien geeft. Voor een deel werden
deze gemodelleerd door den Parijzenaar Acier,
die in 1753 aan de fabriek werd verbonden.
Na 1774 trad een tijdperk van verval in
bevolking, ia leven en beweging over alle
deelen der wereld.
In de laatste jaren echter vertoont zich bjj
velen een neiging tot reactie en worden idealen
gevormd, die inkrimping, zelfs opheffing der
vrpheid noodwendig met zich voeren.
Terwpl de volksleiders onzer dagen, ter ver.
wezenlpking hunner plannen, van de wapenen,
die de vrpheid hun biedt, op meer dan kwistige
wjjze gebruik maken, brengen hunne plannen
mede de tenietdoening dier vrpheid op bpna elk
gebied.
Vrpheid van arbeid, v rpheid van beroepskeus
vrpheid van handel en verkeer, vrpheid van
sparen, vrjjheid van vereeniging, zouden nood
wendig gedoemd zpn te verdwpnen.
Niets meer zoude gewacht worden van de
vrpe werking en wedjjver der individuen en
vereenigingen maar alles van den Staat en van
dwang. En mochten die idealen ten slotte voor
verwezenlijking vatbaar blpken, dan zoude
tevens de vrpe mensch tot den staat van machine
zpn teruggebracht.
Tegenover deze richting staat het streven
van hen, die in vrpheid, in vooruitgang van
den menBch blpven vertrouwen. Het streven
ook van onze maatschappij.
Ook zij wil volksgeluk bevorderen, den
levensstandaard der lagere klassen verheffen
den zedeljjken en maatschappeljjken toestand
des volks verbeteren.
Maar wanneer aan het volk wordt gedacht,
dan denkt men in de eerste plaats aan den
mensch en dan ziet men in het volk de ver
zameling van zelfstandige, zelfbewuste indivi
duen.
En wanneer men verbetering wenseht aan te
brengen, dan tracht men in de eerste plaats
bp den mensch dat fiere zelfbewustzpn op te
wekken, dat hem in staat stelt, hetzp alleen,
hetzp in vereeniging met anderen, den moeiljj-
ken strpd des levens mede te strpden en aan.
den wedjjver deel te nemen, die tot verhooging
van kracht en menschenwaarde voertdan
trachten wp ook de materieele hulpmiddelen
onder het bereik te brengen van hen, die
daaraan behoefte hebben.
Voorzeker niet elke wedpver is edel. Van
de beste zaken kan, wanneer eerljjkheid en
barmhartigheid ontbreken, een verkeerd ge
bruik gemaakt worden. Maar dat mag geen
reden zpn het persoonljjk streven naar verbe
tering, dien grootsten factor van vooruitgang,
te onderdrukken.
Veel is reeds in die richting gedaan en het
Nut mag zeggen quorum pars magna fui»ik
heb daaraan mjjn deel gehad."
De voorzitter sloot zpn rede met de volgende
zinsnede, waarmede hjj terngkwam op de in
den aanvang gestelde vraag
»Zal dit veelbewogen tjjdperk, dit tpdperk
van wenschen en droombeelden, van woelende
hartstochten en driesten overmoed, maar ook
van ongekenden vooruitgang en klimmende be.
langstelling, in de uitkomst bljjken te zpn ge-
weest een tpdperk van ontwikkeling, waaruit
een betere toestand geboren wordt, of zal het
leiden tot een staat van bandeloosheid, gevolgd
wellicht door vernietiging van hetgeen onze
eeuw heeft tot stand gebrachttot nivelleering
van al wat zich boven het middelmatige ver
heft, en zal in de wereldgeschiedenis de negen
tiende eeuw te boek staan als een »unieum",
als de zeldzame eeuw van de vrpheid, die ge
volgd werd door eeuwen van werktuigelpken
dwang en uitdooving van den individu
»De geschiedenis alleen kan het antwoord
gevenmaar, wat spreker betreft, optimistisch
gezind als hp is, zoude hp eene gunstige oplos
sing durven voorspellen, wanneer alle welden-
kenden daartoe ernstig medewerkten, strpdende
enkel met zuivere en eerlpke wapenen, ver
trouwende in de kracht van waarheid en vrp
heid en bp dit alles bezield met barmhartig
heid en menschenliefde."
Deze toespraak werd door de vergadering
slechts flauw toegejuicht.
Uit het verslag van het hoofdbestuur aan
gaande den staat der maatschappp en zpne
verrichtingen gedurende 1890/91, dat gedrukt
aan de leden werd rondgedeeld, bleek o. a. dat
het ledental niet onbelangrpk was vooruitge
gaan en klom van 15667 tot ongeveer 16159,
welke vermeerdering wordt toegeschreven, voor
een deel aan de propagande, die vele departe
menten in 't werk stelden door middel van
het geschrift van den algemeenen secretaris
voor een ander deel aan opwekkende voor
drachten.
Het getal aigemeene leden steeg van 7 op
13; 7 nieuwe departementen werden opgericht,
te Berkhout, Beilen, Broek op Langendpk,
Brugge, Driehuizen, Eilda en Tongeren, terwpl
het departement 's Gravendeel werd ontbonden
De periodiek aftredende leden des hoofdbestuurs,
dr J. Zeeman te Amsterdam en mr H. L.
Drucker te Leiden, werden vervangen door de
heeren C. J. M. Dpkmans te Amsterdam en dr
W. Koster te Hilversum.
Uit de rekening over 1889/90 bleek, dat de
toestand der financiën niet gunstig is. Wel be
hoefde van de machtiging, aan het hoofdbestuur
verleend, om 10500 van het kapitaal te ver
zilveren, slechts voor 4000 gebruik gemaakt
te worden en bleef er een saldo van f 25 over,
terwpl voor 12000 in prolongatie werd
belegd en het vaste fonds vermeerdsrde met
5900 2§ pet. insohrpring op het grootboek,
doch bp nauwkeurige beschouwing der rekening
en begrooting, in verband met de toenemende
werkzaamheden der maatschappij, zal men zien,
dat versterking der middelen dringend nood
zakelijk is. Van het saldo der rekening der
vroeger voorgenomen stichting der kweekschool
voor bewaarschoolhouderessen is weder J 1000
aan de kweeksohool te Leiden uitgekeerd, zoodat
nog 1025 over is.
Da commissie van onderzoek naar hetgeen
geschiedt voor verbeterde arbeiders-woningen,
is met haar arbeid gereed. Haar rapport is
verzonden en voor f 1.50 verkrpgbaar gesteld-
De kosten van het drukken ad 2000 moeten
echter met 552 verhoogd worden.
Het rapport van de commissie van onderzoek
naar den toestand en de werking van de be
grafenisfondsen hier te lande zal vermoedelijk
nog dit jaar aan de dep. kunnen worden toe
gezonden. In gevolge besluit dar vorige ver
gadering was f 500 gegeven aan het ondersteu
ningsfonds voor de Tentoonstelling tot bevordering
van veiligheid en gezondheid in fabrieken en
werkplaatsen.
Met aanvankeljjk bevredigenden uitslag is
een schoolfonds bpeengebracht, waaruit aan de
>gemengde commissie voor onderwpsbelangen"
gelden zullen worden verstrekt voor haar be-
langrpke taak. Tot 1 April is gestort of toege
zegd voor f 8512 in eens, en 1493 in jaarl.
bpdragen. Hiervoor bepverden zich zeer de
dep. Leiden, Groningen, Utrecht enz. Van 135
aangevraagde voordrachten werden er 123
gehouden door verschillende sprekers. Uit de
verslagen omtrent deze voordrachten blpkt dat
sp zeer gewaardeerd en de belangen der maat
schappij er niet weinig door bevorderd worden.
Ook aan de redactie van eenige kleine ge
schriften werd door het hoofdbestuur veel zorg
gewjjd. Uitgegeven zpn drie populaire werkjes
van dr W. KoBter, J. W. van der Linde en
dr A. C. 3. Snpders.
Behalve subsidiën, voortvloeiende uit vroegere
besluiten, werd voor verschillende doeleinden
geldelpke steun verleend aan Woerden f 1500,
Oud-Beierland f 2000, Sassenheim f 1000,
Amersfoort f 250 voor oprichting of instand
houding eener bewaarschool; aan Bodegraven
100, Franeker 125, Leeuwarden 250,
Schiedam 150 voor oprichten of ondersteunen
van cursussen tot vorming van helpsters in
bewaarscholen; aan 20 departementen werd
f 540 verstrekt voor volksbibliotheken enz.,
waaraan tevens eenige boekwerken gezonden
werden.
Tengevolge der rpkssubsidie van 8120 aan
de Kweekschool voor onderwjjzeressen te Haar
lem, werd de gevraagde toestemming van het
bestuur om het voor 1889 verhoogde school
geld weder te verlagen gegeven.
Ofschoon ditmaal slechts éen voorstel uit da
departementen kwam, welke bescheidenheid
het hoofdbestuur waardeert, gaf het den wenach
te kennen dat de departementen hun idealen
en wenschen aan de algemeens vergadering
in duidelijk geformuleerde en helder toege
lichte voorstellen kenbaar zouden maken.
Na samenstelling van het kiescollege, ver
meld in art. 41 der wet, kwamen de bestunre-
voorstellen aan de orde.
Alvorens daartoe over te gaan vroeg de
voorzitter de urgentie voor een bestuurs
voorstel, strekkende om het kapitaal der
tot directeur werd aangesteld Marcolini, die
zich hoofdzakelijk ten doel stelde van het artikel
een handelsproduct te maken en minder lette
op schoone vormeu en voortreffelijke uitvoering.
Het merk van de gekruiste zwaarden werd in
uien tijd voorzien van een puntje aan de onder
zijde, tusschen de zwaardjes geplaatst.
Op de tentoonstelling is een terrine aanwe
zig, op het deksel waarvan een cupidootje een
hoorn des overvloede uitschut bloemen en
vruchten verspreiden zich over het deksel. Dit
stuk behoort in die periode thuis.
Het Saksisch porselein is menigmaal nage
bootst en is alsdan met een valscb teeken
voorzien. De Parijsche fabriek van Jaeqnes
Petit legde zich na 1823 bijzonder hierop toe.
Een porseleinsoort, die ouk talrijk voorkomt
en zelf menigmaal met het Saksisch wordt ver
ward, is dat van Höch3t aan den Main. Dit
fabrikaat dagteekent van 1740 en is gemerkt
met een radje, in blauw, somwijlen voorzien
van een kroontje. Het rad is ontleend aan het
wapen van den aartsbisschop van Mainz. Van
deze tabriek komen hier ook verschillende zaken
voor.
Te Ludwigsburg werd in 1758 door zekeren
Ringler een porseleinfabriek gesticht, die een
fabrikaat leverde dat, wat vereieiingswijze
aangaat, veel overeenkomst had met het Sak
sischede pate is echter zoo wit niet en zweeft
naar het geelachtige. Het produet is gemerkt
met een dubbele C, somwijlen voorzien van
een kroonin het laatste geval wordt bet
Kronenburgsch genoemd.
Het servies, waarvan enkele stukken in de
schuine tconkas bij den iDgang voorkomen, is
aldaar vervaardigd.
De porseleinfabrieken volgden elkafir in
Duitschland snel opin 1763 stichte Frederik
de Groote te Berlijn een dergelijke inrichting,
die onder zijn invloed eene groote vermaard
heid verkreeg. Doordien hij uit Meissen alle
benoodigdheden naar Berlijn voerde, verkreeg
het fabrikaat een graad van volkomenheid
die slechts te Meissen kon worden geëvenaard.
In laatstgenoemde toonkast bevindt zich een
koffie- en theeservies, dat fraai met bloemen is
beschilderd. De twee grootste beeldjes in de
toonkast met Duitsch porselein ztjn mede uit
de Beriijnsche fabriek afkomstig. Het merk
van het Beriijnsche fabrikaat is een scepter
waaraan in 1830 de letters KPM werden
toegevoegd. Een kop en schotel, de laatste
met wapen versierd, dagteekent uit dien tijd.
Een fabrikaat, dat veel overeenkomst bad
met het Beriijnsche, werd in de omstreeks d» n-
zelfden tijd bloeiende fabriek te Fürster berg
vervaardigd, bet werd gemerkt mst een F.
Op het schoteltje leest men in bloementaal
Wandle auf [Rosen) und Vergiss mir nicht).
Het kopje ia een geschenk van Prinses Louise
van Brunswijk, dochter van Prins 'Willem V,
aan Mevrouw Meijners Macarê; vermoedelijk is
het portret dat van gemelde Prinses.