NT0. 117
134" Jaargang.
1891.
Donderdag
21 Mei.
Middelburg 20 Mei.
Dr KUIPERS JUBELTOON.
Verspreide Berichten.
Advertentiën20 cent per regel: Bij abonnement lager:
Geboorte-, Trouw-, Dood-, en andere familieberichten, benevens aüe
dankbetuigingen; van 17 regels 1.50;
iedere regel meer ƒ0,20. Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Bij deze oourant behoort een Bijvoegsel
UIT STAD EN PROVINCIE
MIDDELBURG» COURANT.
Deze courant verschqnt d a g e 1 ij k s
met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Prijs per kwartaal in Middelburg en per post franco 2.
Afzonderlijke nommers zijn verkrijgbaar a 5 cent.
The rmnm eter.
Middelburg 20 Mei ra. 8 u. 55 gr.
m. 12 u. 63 gr., av. 4 u. 62 gr. F.
Verwacht Z. W. wind.
Agenten te Vlissingen: P. G. de Yet Mestdagh Zoon, te Goes: A. A. W. Bolland, te Krniningen: F. v. d. Peijl, te Zierikzee: A. C. de Mooij, te Tholen: W. A.
vah NnsuwENHunzEN en te Tern en renM. de Jonge. Yerder nemen alle postkantoren en boekhandelaren abonnementen en advertentiën aan, evenals de
advertentie-bnrean's van Nijgh Van Ditmar, te Botterdam, de Gebr. Beuntante, te 's Gravenhage, en A. de la Mar Azn., te Amsterdam.
Hoofdagenten voor het Buitenland: te Parjjs èn Londen, de Compagnie générale de Publioité étrangère G. L. Daube Cie., John F. Jones, opvolger.
Advertentiën
moeten des namiddags te één uur
aan het bureau bezorgd zjjn, wille*
zjj des avonds nog worden opgenomen.
Een woord tot inleiding.
Maranatha de Heere komt
Zoo klonk het de vorige week Dinsdag
binnen Utrecht's veste uit den mond van
den leider der ultra-anti-revolotionnaire partij,
die met de zijnen vol afschuw over
1789 is vervuld en gruwt
den man
de revolutie van
van de beginselen die daaruit zijn voortge
komen maar die daartegenover niet opzag
om op het gebied, waar vrede en liefde
den boventoon moesten voeren, de grootste
beroering te wekken. Den man, die eene
omwenteling te weeg bracht in de kerk, welke
hij eenmaal diende, en verdeeldheid onder
zoovelen, die niets liever wenschten dan rust
en het recht om vreedzaam te blijven in de
kerk en in het geloof, door hen steeds toe
gedaan. Den man, die dit alles ziende
en wetende een danktoon aanslaat, omdat
„een actie op kerkelijk gebied, die elders
nauwelijks den waterspiegel zou doen rim
pelen, in ons vaderland nog in staat bleek,
het slijk uit de diepte naar boven te woelen
cn die hen, welke zich tegenover hem
plaatsten, op éen lijn stelt met een „verrader
en „den man van Iscarioth."
Is het wonder dat bij zulke uitingen de
redactie van een Vaderlander grijpt naar de
pen en met verontwaardiging over deze
godslasterlijke woorden," dr Kuyper en den
cijnen toeroept„Hoe, omdat wy niet met
u, dr Kuyper, onder éen mantel strijden,
met n geen bondgenootschap sluiten met
Rome; met u niet gaan, omdat wij in u
niet zien den Geest van Christusomdat wy
openlijk tegen u ons verklaren, en anderen,
die gij hebt verbitterd, zoeken te winnen
voorden Heer, daarom scheldt gij ons „ver
raders," en meent gij in ons te zien een
openbaring van „den mensch der zonde, den
zoon des verderfs, die zich tegenstelt en
verheft boven al wat God genaamd, of als
God geëerd wordt?" (2 Thess. 3).
„Weet gij wel, welke schrikkelijke dingen
gij zegt? o Gij weet het zeer wel; en gij
weet, waarom gy ze zegt, in het midden
Van een vergadering, die door zulke woor
den moet worden bewerkt.
„God zal in den dag des oordeels u en
dr. Bronsveld oordeelen, en dit verzekeren
wij u, dat wij niet gaarne verantwoordelijk
zouden wezen voor „den laaghartigen
gruwel" van een Judas, een verrader te
schelden een man, die zich nooit heeft ge
schaamd een belijder van Christus te zijn.
Zeg, dat de menschen, aan wie gij dacht,
dwalen, maar op hen de schrikkelykste
Woorden en oordeelen der Schrift toe te
passen: hoe hebt gij het durven doen, dan
alleen, omdat gij alles durft?
„En wat nog droeviger is zoo zegt
de Vaderlander ten slotte. „Het is, dat
deze woorden worden aangehoord zonder
die ons de broeder-
niet durven ont-
revolutionnaire afgevaardigden, die zich
onder zyn vaandel scharen, gruwen van de
Fransche revolutie, maar stellen er een eer
in zich de democraten onder hunne partij
genooten te noemenzich te tooien met den
titel van volksmannen, die niet mogen
stilzitten, maar „van Christenwege verplicht
en gehouden zijn, om, er kome van wat er
van kome, moedig in de bresse huns volks
te gaan staan, en een Christelijk-demO'
cratische ontwikkeling van onzen volksstaat
voor te bereiden."
Dat te willen en dan af te geven op,
of zich te verklaren tegen eene revolutie, die
trots alle fouten welke haar aankleefden
en die by volksbewegingen nooit te vermijden
zijn het volk vrijmaakte van willekeur
van vorsten en bevrydde van priester
heerschappijeen revolutie, waaraan wij
nu danken de vrijheid van gedachten, de
handhaving der rechten van het volk
tegenover het despotisme, waaronder Rusland
o. a. nog bukt, het is onverklaarbaar en
komt ons ODvereenigbaar voor met eene
gezonde opvatting der begrippen omtrent
volksrechten en volksplichten.
protest door mannen,
hand niet weigeren, die
kennen dat wij behooren tot Gods kinderen.
Dat is misschien „lódghartig" maar
zeker lafhartig. Gij zult het begrijpelijk
vinden, dat wy geen steun kunnen geven
aan iemand uwer, die ons op één lijn stelt
met Judas Iscarioth. Gij zult van zulke
menschen ook geen steun verlangen. Gaat
voort met dr Kuyper toe te juichen en te
volgen. Wij zien u met droefheid gaan, en
met vreeze, want het einde van uw weg,
wat kan het anders wezen dan teleurstel
ling en ellende
Dr Kuyper en op zyn voetspoor zoo
vele anderen, onder wie ook de anti-
Maar de religie moet in eere gehouden
worden; zoo heet het aan die zijde. Een
eeuw geleden werd daaraan te kort gedaan,
dat is de groote grief, die men tegen de
revolutie heeft.
Elke beweging leidt tot uitersten, tot
buitensporigheden. Geen wonder dan ook
dat toen vóór de revolutie herhaaldelijk
gebleken was, hoe vorsten en dienaren der
kerk samenspanden om het volk onmondig
te houden en het, in strijd met de beginselen
van den Christelyken godsdienst, te ver
drukken en tot speelbal te maken van
zichzelven om aan eigen gezag en lust tot
genot vrijelijk bot te kunnen vieren, to
was het zeggen wij, geen wonder dat
men den z. g. godsdienst, zooals men dien
slechts kende uit de toepassing van heersck
zuchtige grooten en priesters, verfoeide en
den rug toekeerde.
Maar hoe kort duurde die overdrijving,
waarbij eenvoudig aan de godin van de rede
het woord werd gelaten Hoe goed was de
strooming, die ook uit deze beweging voort
kwam, toen wij den waren godsdienst leerden
waardeeren en erkennen, den godsdienst der
algemeene menschenschim, die aan elke
kerkbelijdenis de vryheid laatelk mensch
niet naar zijne woorden maar wel naar zijn
daden leert afmeten, en vooral voor volks
nooden, volksrechten, volksbehoeften en
volksplichten meer oog en oor doet hebben
dan voor de dagen, die in Frankrijke
geschiedenis zulk een gewichtige rol speelden
en van zulk een grooten invloed op de
wereldgeschiedenis zijn geweesten waarte
gen dr Kuyper zich allerminst mag verzetten,
hij die, getuigen zijn verleden en zijn heden,
niet opziet tegen eene revolutie, wanneer hij
meent dat die noodig en nuttig is.
Wij zullen over het nut of het kwaad en
de behoefte van die beweging, door hem
uitgelokt en nog altijd voortgezet, ons niet
een oordeel aanmatigen, want het kerkelijk
gebied is niet het onze. Wy wezen er
Blechts even op om de inconsequentie van
dr Kuyper's houding aan te toonenen
omdat dezelfde beweging ook zoo nauw ons
politiek leven raakt. Dr Kuyper moge in
zyn jubeltoon daarover losweg heenglijden
wat hij zeide was reeds genoeg om den
haat aan te wakkeren, de tweedracht weer
te doen ontbranden.
En ook tegenover anderen, tegenover de
katholieken was hij onbillijk, zoowel als
tegenover ons liberalen.
Daarop te wijzen, aan te toonen hoe een
zijdig hij is geweest in den kring van zijne
„Mannenbroeders", die hem als hun afgod
beschouwen, dat is het doel van onze
opstellen waarin wy achtereenvolgens zullen
aantoonen den Ondank en de grootspraakdie
van zijne lippen vloeidenhoe hij sprak
over Een eer die den anti-revolutionnairen niet
toekomtom ten slotte te wijzen op de
Fouten en tekortkomingen, welke hoofdzakeiyk
te wijten zjjn aap de mannen, die zjjne
beginselen huldigen en zijn volgelingen bi
uitnemendheid zijn.^
In verband met de niet-benoeming tot derden
onderwijzer van den heer P. Teunisaen te Am.
sterdam, en met de moties van de heeren Trenb
en Van Hall heeft de heer Hovy de volgende
o. i. zeer verstandige motie ingediend: »Over.
wegende, dat by iedere voordracht voor benoe
ming of bevordering en niet het minst waar
znlks geldt het geven van onderwys, de leden
van den raad de meest volkomen vryheid moeten
behonden om naar hun geweten te beoordeeleD
of zjj den (of de) voorgedragene al dan niet hun
vertrouwen schenken mogen, gaat over tot de
orde van den dag."
Hoezeer wy elke, zelfs zydelingsche inbreuk
op de vryheid van gedachten en uiting daarvan
mits die op gepaste wjjze geschiedde en niet
gevaar oplevere voor de algemeene orde en
veiligheid afkeuren, meenen wy toch ook dat
elk raadslid het recht heeft by een voordracht
zyn stem uit te brengen op den tweeden of
derden voorgedragene, zonder rekenschap te
moeten geven, waarom hy den eersten niet koos,
In de Dinsdag te Amsterdam door de ver-
eeniging Volksonderwijs, onder leiding van mr,
H. Goeman Borgesius, gehouden algemeene
vergadering, bleek uit het jaarverslag dat het
ledental klom van 6602 tot 6688 en het aantal
afdeelingen van 103 tot 110.
De toestand der kas is vry gunstig; het batig
saldo was f 51 hooger dan het vorige jaar.
Tot leden van het hoofdbestuur werden be
noemd in de vacature mr. C. A. J. Willeumier
overleden Versluys en Van Willingen niet
herkiesbaar) de heeren Degenhardt te Amster
dam, De Kanter te Haarlem en Yan Gilse te
Botterdam.
Goedgekeurd werd, op voorstel van het
bestuur, om het Volksblad ook in 1892 als
orgaan der vereenigmg maandelijks uit te
gevenom voor 1892 de contributie aan de
algemeene kas voor ieder lid op 0.75 te be
palen om voor 1892 wederom 500 in het
schoolfonds by te dragen, en om de afdeelingen,
die niet aan haar financiëele verplichtingen
voldoen aan de algemeene kas, van de lyst der
afdeelingen te schrappen, echter na voorafgaan,
de herhaalde aanmaningen en met bepaling,
dat de geroyeerde afdeeling recht van beroep
heeft op de algemeene vergadering.
Een voorstel van het hoofdbestuur, om de
wenschelykheid uit te spreken, dat in de
volksvertegenwoordiging een meerderheid zit
ting neme, die invoering van leerplicht nood-
zakelyk acht, met nitnoodiging aan de afdee
lingen om al het mogelijke te doen om daartoe
te geraken, werd ingetrokken.
Op voorstel van de afdeeling Amsterdam I is
besloten om zich tot de gemengde commissie
voor onderwysbelangen te wenden met ver
zoek naast en afgescheiden van het regee-
ringsverslag een zoovesl mogeljjk juist verslag
op te maken van den toestand van het lager
onderwys hier te lande en daarin op te nemen:
lo een statistiek van den leeftyd, waarop iedere
leerling geplaatst wordt; ingeval van de late
plaatsing de redenen van vertraging2o een
staat van de bevolking der klassen in verband
met den leeftyd der leerlingen3o een indee
ling van de schoolbevolking naar de grootte
der klassen; 4o een staat van den leeftyd,
waarop de leerlingen de school verlaten met
opgaaf der laatste afdeeling. Yerder is op
verzoek van Groningen besloten tot de regeering
het verzoek te richten om het regeeringsverslag
uit te breiden met bovengenoemde statistieken.
Verworpen werden twee andere voorstellen
van dezelfde afdeeling Amsterdam I, en wel
met 52 tegen 48 stemmen een om aan de
regeering te verzoeken art. 24 der onderwijswet
zoodanig te wyzigen, dat binnen weinige jaren
de verhouding tusschen het aantal leerlingen
en onderwyzers weer is, zooals die in de wet
van 1878 gevorderd werd en om de opleiding
van onderwyzers tydelyk zulk een uitbreiding
te geven, dat spoedig het herstellen dezer ver
houding weer mogelyk isen het tweede om
aan de regeering te vragen, dat aan alle school
gaande kinderen, die daaraan behoefte hebben
van staatswege voedsel en schoeisel worde
verstrekt.
Ten slotte is nog goedgekeurd een voorstel
van Bolsward om leedwezen uit te spreken
over het feit, dat de regeering bjjna nooit vrij
stelling verleent van de verplichting tot het
heffen van schoolgeld aan een gemeente, zelfs
njet als deze geen stegemoetkoming jn de
kosten" van noode heeft en door de heffing van
schoolgeld het openb. onderwys benadeeld wordt.
De volgende algemeene algemeene vergadering
zal ook te Amsterdam plaats hebben.
De uitvoering van bet muziekkorps der
dd. schuttery, die Maandag wegens het ongun.
stig weder niet is doorgegaan, zal nu plaats
hebben Zondag 24 dezer van twee tot vier
uren op het Molenwater.
Het programma is hetzelfde als voor de
eerst aangekondigde.
In eene op heden te Nieuw- en Sint
Joosland gehouden vergadering van ingelanden
van den Middelburgschen polder bracht de
ontvanger-griffier in herinnering dat de heer
C. Polderdjjk gedurende 30 jaren de betrekking
van djjkgraaf van dien polder met ijver en
toewjjding had vervuld en bood hy hem ter ge
dachtenis aan dat feit een fraaien voorzitters
hamer met zilveren plaat en inscriptie aan
Uit Borssele schrjjft men ons de volgende
meer of minder belangryke berichten
In deze gemeente heeft men slechts een korte
vreugde beleefd van den omnibuBdienst op Goes
v.v. Voor eenige dagen werd de avondrit van
en naar Goes er afgeknipt en thans zyn ook
de drie overige opgeheven, zoodat alles tot de
geschiedenis behoort met deze uitzondering dat
des Dinsdags nog een wagen zal rjjden des
morgens van Borssele naar Goes en des avonds
terug tegen een verhoogd tarief. Met het oog
op dit laatste bestaat gegronde vrees dat het
restant van den dienst ook spoedig gestaakt
zal worden.
Van 's Heerenhoek naar Goes en omgekeerd
zullen voorloopig twee ritten in stand bljjven
De heer A. van Overbeeke Chrzlid van den
gemeenteraad, heeft, uit hoofde van ver ge
vorderden leeftjjd, als zoodanig zyn ontslag
genomen.
Dinsdag werd hier een fraaie otter geschoten.
Met zyn staart er by gerekend had hy eene
lengte van 1.02 meter.
Aan het Sas te Goes verbrandde heden
een machinist deerlyk de armen, door het
gieten van petrolenm in het vuur.
Men schrijft ons
Het overgaan eener herberg in andere handen
is zeker in de steden geen gebeurtenis, die al
gemeen belangstelling wekt, ten plattenlande,
vooral op kleine dorpen, echter wel. De dorps
herberg is daar meer dan de plaats, waar men
de slechte gewoonte heeft 's werelds zorgen
weg te spoelen, of op onschuldiger manier tyd.
verdryf zo.kt in een praatje, een spelletje en
natuurlyk ook een glaasje. Zy is ook voor
sommigen by uitsluiting de plaats, waar be
langryke verkoopingen gehouden worden, waar
vroeger schier overal gemeente- en polderbe-
langen besproken en behartigd worden. Doch
bovenal is zy de plaats, waar de schalksche
Amor in den bloeityd des levens zjjne triomfen
viert. Daar gevoelen Colyn, de brave boeren,
zoon, vroolyk Fransje en bloode Piet het jong.
zyn het best met hunne uitverkorenen onder
dans en minnekoozery. En voor rjjperen van
leeftyd en ouderen van dagen zyn meestal
zoete herinneringen, helaas, ook wel eens bittere
verbonden aan de dorpsherberg.
Dtarom geschiedt het verwisselen van her
bergier, ten Zuid-Bevelandschen plattenland
ten minste, niet zonder eenige festiviteiten
Zoo heeft de jongelingsschap te Nisse op
Pinkstermaandag een nieuwen herbergier geïn.
stalleerd door het uit- en inwendig versieren
zjjner herberg. De man van den dag trak
teerde naar oud gebruik en 's avonds zwierden
en sprongen de jongens en meisjes rond op de
lustige maat van den bekenden Zuid-Beveland
schen dans. Het oude misschien wel uit
de middeleeuwen afstammende gebruik, dat
de herbergier met zjjne vrouw onder eene
door jongelieden gedragen eereboog het dorp
rondwandelde ontbrak er echter aan. Tot eer
der jeugd liep de feestelijkheid af zonder
ongelukken of baldadigheden.
Ter aanvulling van zyn verslag omtrent
de opening der tram lyn Eecloo-Water vliet-
Nederlandsche grens zie bijvoegsel meldt
onze correspondentHet vuurwerk werd door
honderden bygewoond en vond algemeenen
bjjval. Het was geleverd door de firma M.
Leyhausen—Diericx te Eecloo. Behalve de
Egyptische kolommen, vuurbergen, pylers met
mozaïken, vuurpijlen en lichtgevende slingers
maakten vooral de allegorie Nederland-België-
Iram 1891, gevormd door 400 lansen en om.
ringd door 50 Romeinsche kaarsen in battery,
een grootschen indruk.
In het Weekblad de Amsterdammer komteen
grappige persiflage voor op de spreeklust van
mr. Keuchenius in de Tweede Kamer. Zooals
men weet is hij de vorige week niet tot de orde
geroepen, schoon hy vyfhonderd uit praatte
over alles en nog wat, terwjjl de hh. Yan
Dedem, Van Houten e. a. telkens streng by het
onderwerp werden gehouden, kan 't slot zyner
rede betuigde mr. K. den Voorzitter dan ook
xjjn dank dat hy hem had laten uitspreken.
De Amst. geeft ons thans te zien, hoe het ge
val zich heeft toegedragen. De heer Beelaerts,
is tydens de redevoering in slaap gevallen,
evenals alle leden.
Hoe weelderig het in het huis van som
mige bedelaars kan toegaan, blykt uit de vol
gende beschry ving van zulk een gezindoor het
genootschap Liefdadigheid naar vermogen ge
geven.
's Morgens gebruikt men voor ontbjjt eenige
eieren en cadetjes (ander brood komt niet op
tafel), 2 fleschjss bier en een paar maatjes je
never. Ging men vroeger, toen men in logemen
ten nachtverblijf hield, dineeren in een der re
staurants op het Damrak f 1 de persoon, thans
wordt tehuis het middagmaal gebruikt en wordt
er gewoonljjk soep, vleesch, Malta-aardappelen
en groenten opgedischt een bloemkooltje ad
f 0.40 is niet te duur Drie kan melk daags
en ongeveer 50 eieren per week worden volgens
verkregen onpartydige information bovendien
voor de behoeften noodig geacht.
De man loopt netjes gekleed over straat,
maar zoowel hy als zjjne vrouw zyn als dronk
aards bekend.
Volgens een bericht uit Londen aan het
Hdbld. overweegt een voorloopig comité aldaar
ernstig de mogeljjkheid eener Nederlandsche
tentoonstelling in 1892.
Blykens de volkstelling den 5den April
van dit jaar in Engeland gehouden, leeft te
Salford in het noorden een man die 110 jaren
en 5 maanden oud is. Hy heet WiliamHamp-
son, heeft alle zintuigent ot zyn gebruik, is nog
vlug ter been. Hjj heeft altjjd in armoedige
omstandigheden verkeerd en nooit buiten ge
woond.
Heden is te Weenen het internationale
postcongres geopend.
De prins van Wales is grootvader gewor
den. Zyn oudste dochter, de hertogin of Fife,
is bevallen van een dochter.
Onlangs overleed te Anderson, lnd., onder
de hevigste pynen, zekere George Stark. Hy
was een cigarettenrooker, en het overdadig
gebruik van deze zoo het scheen onschuldige
papiertjes, heeft volgens verklaring der genees-
heeren, zyn vroegtjjdigen dood ten gevolge ge
had. Kort na zyn dood werd zyn geheele
lichaam als groen. De geneesheeren schreven
die verandering toe aan de vergiftige bestand®
deelen, die de cigaretten bevatten.
Wat men al niet verzintom
het publiek te amuseeren. Te Parjjs
in het Hippodrome zal binnenkort een groot
pantomime Nero opgevoerd worden, dat byzon-
dere voorbereiding heeft noodig gehad. Daarin
zal namelyk een strjjd van gladiatoren voor
gesteld worden, waarbjj twaalf tot vyftiea
leeuwen in het ruime renperk worden losgelaten.
Wanneer men zoo voortgaande ten
slotte eindigen zal om te voldoen aan den
overprikkelden smaak van het uitgaande pu
bliek is niet te zeggen. Maar dat men veel
geld kan uitgeven voor zulke dingen, met hoop
op rente, blykt wel uit de kosten, die voor een
dergeljjke voorstelling worden gemaakt en die
men eenigszins kan nagaan als men weet wat
er zoo al voor zulk een pantomime gedaan
wordt.
Om de toeschouwers te beveiligen, is een
inrichting gemaakt, waardoor op het gewenschte
oogenblik een yzeren hek het geheele perk
van 185 meters omtrek omgeeft, terwjjl het
even plotseling kan verdwjjnen. Het hek be
staat uit één stuk en weegt 32000 K.G. De
tralies zyn van boven vorksgewys omgebogen,
zjjn 3) centimeter in doorsnede en staan 13
centimeter van elkaar. Het hek is vier en een
halve meter hoog. Het verdwjjnt geheel in
een gemetselde gleuf of sloot, die om het cir
cus loopt en wordt gedragen door 16 liften.
Die gleuf of Bloot wordt door een plank be
dekt, welke door het opstygende hek wordt
weggeduwd. Het succes als onverwachts een
hek van die grootte uit den grond oprjjst
het duurt 40 seconden in het geheel zal
zeker enorm zyn. De beweging geschiedt door
waterdruk. Een zuiger van 38 centimeter
doorsnede, werkende onder een gewicht van
05000 K.G., duwt het hek naar boven; 35Q
ljtere water zyn daarvoor