N°. 83. 134" Jaargang. 189t, Donderdag 9 April. Deze courant verschijnt d a g e 1 y k s met uitzondering van Zon- en Feestdagen. Prijs per kwartaal in Middelburg en per post franco 2. Afzonderlijke nommers zijn verkrijgbaar a 5 cent. Advertentiën20 cent per regel; Bij abonnement lager; Geboorte-, Trouw-, Dood-, en andere familieberichten, benevens alls dankbetuigingen; van 17 regels 1.50; iedere regel meer ƒ0,20. Groote letters worden berekend naar plaatsruimte: Middelburg 8 April. LETTEREN EN KUNST. ONDERWIJS. KERKNIEUWS UIT STAD EN PROVINCIE. HIDDELBHI1E 11)1 IUM. Thermometer. Agenten te Vlissingen: P. G. de Vet Mestdagh Zoon, te Goes: A. A. W. Bolland, te Kruiningen: F. v. d. Peijd, te Zierikzee: A. C. de Moon, te TholenW. A. Middelburg 8 April vra. 8 u. 43 gr. van Nleuwenhuijzen en te Terneuzen M. de Jonge. Verder nemen alle postkantoren en boekhandelaren abonnementen en advertentiën aan, evenals de m. 12 u. 47 gr., av. 4 u. 46 gr. F. j advertentie-bureau's van Nijgh Van Ditmar, te Kotterdam, de Gebb. Belineante, te 's Gravenhage, en A. de la Mab Azn., te Amsterdam. Verwacht W. wind. j Hoofdagenten voor het Buitenland: te Parijs en Londen, de Compagnie générale de Publicité étrangère G. L. Daube Cee., John F. Jones, opvolger. Advertentiën moeten des namiddags te één uur aan het bureau bezorgd zjjn, willen «ij des avonds nog worden opgenomen. Dezer dagen maakten wjj melding van het onvermoeid optreden, in het belang der Friesche volkspartij, van mejuffrouw G. C. Stellingwerf Jentink, echtgenoote van den redacteur van het Friesch Volksblad. Deze dame heeft tot onderwerp van bespre, king gediend op de Dinsdag te Amsterdam gehouden vergadering van de Vereeniging t verspreiding van stichtelijke blaadjes. (Men zie de rubriek Kerk). Door de vereeniging wordt de uitgave van Nieuw Leven, een blad, ook van moderne rich ting, geBteunden naar aanleiding daarvan maakte de predikant Koch, volgens het ver- slag in de Amsterdammer, D. v. N., bezwaar tegen de wjjze, waarop in een der jongste nommers van dat blad was gesproken over juffrouw Stellingwerf. Hjj was van oordeel, dat deze niet vjjandig gezind was tegen den godsdienst, omdat zjj hem zelf geschreven had sympathie te hebben voor de moderne uiting Deze vrouw deed in Friesland zeer veel nut, vooral in de bestrijding van den sterken drank, en aan bet adres van zulke personen behoef den z.i.geen hatelijkheden te worden toegevoegd. De heer H. Vrendenberg Czn, hoofdredacteur van Nieuw Leven, antwoordde dat het best kon >jjn dat de echtgenoote van den heer Stellingwerf, redacteur van het Friesch Volks blad, elders in hnishoudeljjken kring zich aldu3 had uitgelaten. Daarmee had hg echter niet te maken, maar wel met de uitdrukkingen, die deze dame in de vergaderingen van de volks partij had gedaan en deze waren zeer scherp tegen alle vertegenwoordigers van den gods dienst, ook van de nieuwe richting geacht. De heer Koch vroeg of de heer Vrendenberg die rede had gehoord. Hg had een brief ont vangen waarin anders dan deze deed over de geïncrimeerde rede werd gesproken. De uit drukking in Nieuw Leven had deze vrouw zeer diep gegriefd en daarom raadde hg nogmaals aan tot voorzichtigheid. De heer Van der Meulen uit Bolsward deed !het veel genoegen tehooren, dat juffrouw Stel lingwerf daardoor gegriefd was. Hg had die rede gehoord, en toen deze werd uitgesproken waren aller oogen op hem gericht en men zeide»nu 'hen je een nur lang uitgescholden." De akelige 'toon, waarop de predikanten door de dame werden besproken, had hem zeer gehinderd. Het \was een opeenstapeling van hatelijkheden aan ihet adres van alle predikanten. -Met innige sympathie had spr. haar flink en krachtjg optreden tegen den sterken drank gehoord. .Het doet hem goed, dat zjj betuigde sympathie .voor de nieuwe richting te bezitten, maar, zeide hg, wjj hebben haar allen gekend en steeds een vreemd meisje gevonden, Hg hoopte dat, als die sympathie voor de nienwe richting zoo groot was, die.dame dan ook flink voor het voetlicht zon treden. De heer Herman de ,-JBidder herinnerde er ook aan dat in het Frietch Volksblad steeds de meest hateljjke uitvallen tegen den godsdienst tan haar bedienaren werden opgenomen. Ver- der achtte hg deze discussie minder geschikt voor die vergadering, maar.wel op haarplaats in een vergadering van Nieuw, Leven, De heer Koch merkte op dat, om dat te kunnen doen, men tien gulden zou moeten be talen. Hg hield zich het recht voor om ook in deze vergadering zjjn gevoelen te zeggen over minder juiste beoordeelingen, die in Nieuw Leven voorkwamen. Waar het hierbjj geldt de bespreking van een persoon, die in het belang eener staat kundige partjj optreedt, trok dit verslag onze bjjzondere aandacht. Een modern predikant moet opkomen en is loyaal genoeg om dat te doen tegen de wjjze waarop in een mo dern weekblad dat Nieuw Leven heet, en gesteund wordt door eene vereeniging, die stichtelijke blaadjes verspreidt en dus al wat stichteljjk is wil bevorderen een vrouw wordt aangevallen. Wjj hebben de aanvallen van mej. Stelling werf tegen »den godsdienst en zjjne bedienaren" gehoord noch er iets van gelezendit stellen wg met opzet op den voorgrond om te doen 'uitkomen dat wg ons in deze op een geheel onpartjjdig standpunt bevinden. Zeer goed mogelijk dat wg, die kennende, ze ook zeer zonden afkeuren. Maar hoogst onaangenaam trof ons de ver zekering van den heer Van der Meulen uit Bolsward dat het hem »veel genoegen deed te hooren dat juffrouw Stellingwerf door den aanval in Nieuw Leven gegriefd was". Een prediker van het nieuwe licht dus vindt het een aangenaam, genoegeljjk verschgnsel, wanneer iemand gegriefd wordt. In dezelfde vergadering wees de heer Koch nog op de wenscheljjkheid om den bjjbel meer onder het jongere geslacht bekend te maken en vooral den inhoud en de schoonheden der evangeliën, in het bjjzonder van het vierde evangelie, meer toe te lichten. Als men dan aan dat jonge geslacht maar niet tevens meedeelt, hoe sommige heeren predikers van de moderne richting de toepasj- sing van die schoonheden opvatten. De hoofdredacteur van Nieuw Leven en zjjn, zich in een scherpen aanval verkneukelende, collega mochten Matthens V vers 43 tot en met 48 er wel eens op nalezen; en nit het oversehoone Johannes-Evangelie vers 24 van hoofdstuk VII en vers 15 van hoofdstuk XIY ter harte nemen. Als de vruchten van hun godsdienst zich op deze wjjze openbaren is het geen wonder dat menigeen er zich van afwendt. Tot heden maakten wjj bjj ons zeiven nog wel eens de opmerking dat er vaak mooier ge preekt en gesproken wordt dan gehandeld; en dat men zich ook dikwjjls minder humaan uitlaat tegenover hen, die andere begrippen omtrent godsdienst koesteren of die van alle kerkleer afkeerig zjjnthans gaat men een stap verder. In eene voor de pers toeganke lijke vergadering legt een bedienaar van het Evangelie der liefde openljjk zjjn vreugde aan den dag als een bestrjjdei van zjjn begrippen gegriefd wordt. Dit is een opvatting van de christelgke leer, o. i. geheel in strjjd met hare humane bedoeling en strekking. Maar tevens zouden wjj willen vragen of het flink en goed is vooral van die zjjde een aanval, hoe scherp ook, te beantwooiden op een wjjze dat zelfs een geestverwant daar over zjjne afkeuring meent te moeten uitspre ken? Wie een chriBteljjk vaandel moet omhoog houden, dient vooral zich groot te toonen en verhevenmet den mantel der liefde te be dekken wat minder goed is, en vooral tegen over een tegenstander zich rechtvaardig te toonen, door liever diens goede zjjden bloot te leggen dan zjjne verkeerdheden. Ëfl waarljjk mej. Stellingwerf schjjnt in haar kring al liet zjj zich dan misschien ook minder gepast uit tegenover predikanten een gunstigen invloed nit te oefenen en een practischen godsdienst te beoefenen. Dit getuigde zelfs de moderne predikant Koch. Toen het uitvoerig verslag was verschenen van de commissie van voorbereiding voor de legerwet, heeft aldus schrjjft het Hbld. menigeen dit ljjvig stuk in alle hoekjes door snuffeld om op het spoor te komen van het veelbesproken, maar nog altjjd onbekend ge bleven »vergeljjk". Natuurljjk meende men dit in de eerste plaats te kunnen ontdekken in de wjjzigingen, welke van regeeringswege in het ontwerp zjjn gebracht. Deze zjjn intus- schen van zóo weinig ingrjjpenden aard, dat men ze bezwaarljjk als geschikt kan beschouwen om de tegenstanders tevreden te stellen. Het eenige, dat men ontdekt heeft, is de geneigd heid der regeering om zich niet te verzetten tegen een soort van dienstruiling onder de ingeljjfden, maar het is zeer te betwjjfelen of' daarmede niet de kadervorming zal woroen benadeeld en ook of de tegenstanders daarmee alleen zullen tevreden zjjn. Is het denkbeeld dus opgeheven om een goede legervorming te verzwakken door kunst middeltjes, welke ten slotte zeker aan niemand zouden voldoen Heeft men ingezien dat het zoeken naar een »vergeljjk", dat de voorstanders van persoonljjke dienstvervulling en van behoud van plaatsvervanging in eenigerlei vorm te geljjker tjjd bevredigt, op hezelfde neêrkomt als de nog altjjd ongeslaagde pogingen om de quadratunr van den cirkel of den steen der wjjzen te ontdekken Als men het Haagsche Dagblad, dat den moed nog niet opgeeft, gelooven mag, is er nog altjjd hoop. Maar bot zal een verrassing voor het laatste oogenblik zjjn. »Een verge- ljjk over een wetsontwerp,", zoo drukt dat blad met cursieve letters, »zal zelfs eerder bjj verrassing dan na een langdurige voorberei ding slagen." Ja »een verborgen voorbereiding kan slechts de kracht eener schikking verhoo- gen. Te vroeg gepubliceerd, zou noodeloos den onvoorwaardeljjken voorstanders der leger wet de gelegenheid worden verzekerd voor louter afbrekende critiek." Wel zóóBjj een van 's lands gewichtigste belangen, den waarborg voor zjjn onafhanke lijkheid, moet een vergeljjk" dus zooveel mogeljjk aan de critiek worden onttrokken en liefst zoo laat mogeljjk voorgesteld en dan zoo snel mogelgk doorgedreven worden Een van tweeën, dunkt ons. Of het »verge- ljjk" steunt op deugdeljjke gronden die tegen een critiek bestand zjjn, en dan is er geen reden voor uitstel en geheimzinnigheid. Of het is schadeljjk voor de weerbaarheid, en dan is het juist noodig dat het bjjtjjds worde overwogen en de gevaren en bezwaren in het licht worden gesteld. Wat het Dag blad aanprjjst, is een spelen met een over wegend nationaal belang. Er komt nog iets anders bjj. Een »vergeljjk", dat van eenige beteekenis zal zjjn en dus aan. nemeljjk voor beide partgen, zal goed moeten worden nagegaan. Allicht zal dus een nieuw onderzoek in de afdeelingen er over worden uitgelokt. Dan is behandtling der legerwet vóór de verkiezingen onmogeljjk en staan de deelen der reehterzjjde toch bjj de stembus vjjandig tegenover elkander. De voorstanders van het vergeljjk zjjn juiBt tevens de warmste aanhangers van een voortgezet bondgenoot schap. Wat zouden zjj er bjj winnen, als hun poging zóo laat werd beproefd, dat het vraag stuk vóór Juni niet kan worden opgelost op zjjn verzoek, eervol ontslag verleend uit 's rijks dienst, behoudens aanspraak op pensioen. Eindelijk is de kapitein E. J. I. C. Van Baerle, van het 1ste reg. veld-art., op pensioen gesteld en het bedrag van het pensioen bepaald op 1495 's jaars. Op eene vraag van het Sociaal Weekblad, aan mr C. W. A. baron van Haersolte of hg. den naam van Domela Nieuwenhuis niet noe mende onder de candidaten der volkspartjj in de Friesche districten, diens verkiezing niet wenscht, antwoordt de heer Van Haersolte, dat hg die verkiezing »harteljjk wenscht." »Ik wensch schrjjft hjj die herkiezing van Domela Nieuwenhuis, voor wiens persoon ik wegens zjjn, m. i. somtjjds afkeuringswaar- dige, wjjze van optreden, vooral buiten de Kamer, geen groote sympathie heb, en wiens economische beginselen ik niet deel, omdat hjj meestal in de Kamer zich op schoone wjjze heeft gekweten van de ondankbare taak om den vinger te leggen op wonden, die de andere 99 dokters vreesden aan te raken ot, wat in mjjn oogen nog erger is, niet eens consta teerden". tiet S. W. ziet in dit gedeelte van het ant woord van den heer Van Haersolte een teeken, dat bljjkbaar zelfs de wakkerheid van een zoo warm vriend der Friesche volkspartjj niet verhinderen kan Boms geweldig te dutten. Zou, vraagt het blad, de sociaal-democratische partjj zjjn wat zjj is, indien zjj op het voetspoor van den heer v. H. uitdrukkeljjk beleed, de econo mische beginselen van den heer Domela Nieu wenhuis niet te deelen Ed toch stemt de heer Van Haersolte harteljjk met haar in. De Arnh. Crt zegt omtrent het gisteren in de Staatsceurant opgenomen, en reeds den 31 sten der vorige maand geteekend koninkljjk besluit, waarbjj de reeds lang in uitzicht gestelde en op 1 April jl. ingaande reorganisatie bjj de dien sten van postergen en telegraphie breedvoerig wordt omschreven, het volgende Ait. 18 van gemeld besluit (overgangsbepa lingen) is zóódanig geredigeerd, dat er voor de betrokken ambtenaren alléén uit te lezen is wat hun als maximum-traktement zal worden toegekendoverigens is der regeering in alle opzichten vrjj spel gelaten, 't geen aan het reeds van verschillende zjjden geopperd ver moeden »de berg zal wel een muis baren" meer grond geeft. Bjj Kon. besl. is aan J. van der Hoop Jz., op verzoek, eervol ontslag verleend als notaris te Rotterdam tot notaris binnen het arr. Leeuw arden, ter standplaats Terschelling is benoemd F. de Wit, candidaat-notaris te Zaltbommel. Aan B. Wjjnveld is, op verzoek, eervol ont slag verleend als hoogleeraar aan de rjjks- academie van beeldende kunsten te Amsterdam, behoudens aanspraak op pensioen. Tot ontvanger der registratie en domeinen te Helmond is benoemd B. J. Hoetink, eervol ontslagen ontvanger te Boxmeer. Nog is aan C. H. Smit, oommies bjj de di rectie van de grootboeken der nationale schuld, De mail uit Oost-Indië, dezer dagen ont vangen, is gedateerd 4—6 Maart. Volgens de Javabode iB^ de luitenant-kolonel J. C. Schmidt, tweede bevelhebber over de troepenmacht in Atjeh, per telegram naar Batavia ontboden en zal hjj niet meer naar zjjne standplaats terngkeeren, doch eerstdaags met pensioen den dienst verlaten. Volgens het Atjeh-verslag, loopende tot 15 Febr., viel gedurende den verslagtjjd op Groot Atjeh weinig belangrjjks voor. Omtrent de vervanging van Panglima Polim werd reeds te Gleieng een beslissing genomen en tot sagi hoofd verkozen de minderjarige zoon van het overleden hoofd Kadja Daoed, die onder voog- djj komt van Toekoe Aier Alang en Toekoe Lam Aliug, bloedverwanten van wjjlen zjjn vader. Het oude sagihoofd der XXV moekims, Sri Setin Oelama, dat sedert jaren geen aanraking meer met ons had, deed het verzoek om zjjn zoon als zoodanig door ons erkend te zien. Aan den door het beBtuur gestelden eisch om eerBt weder zich te vertoonen, voldeed hjj. Bij onzen post te Lamdjamoe had hjj een onderhoud met den controleur, terwjjl hg zjjn zoon Toekoe Radja Machmoed, die steeds ter Westkust zich ophield, nu spoedig naar Kota-Radja zou zen den. Gebrek aan vele benoodigdheden in die streken, tengevolge onzer maatregelen van af sluiting, schjjnt dien ouden man (hjj wordt geschat op 50 a 60 jaren) er toe gebracht te hebben om weder in onze armen zich te werpen Toekoe Tjihiq Perlak zette de vijandelijk heden tegen Djingki weder met kracht en goed succes voortalle kota's van Toekoe Tibang waren door de Perlakkera genomen en ook de gedei (passar), terwjjl Toekoe Tibang zelf naar de bovenlanden is uitgeweken. Er bestaat veel kans, dat door de langdurige droogte in het Edische de rjjstoogst dit jaar zeer schaarsch zal zjjnvooral in de Pasei- streek begon gebrek aan dit voedingsmiddel te heerschen en verlieten honderden hun land om te Edi door den peperpluk in hun onder houd te voorzien. De weersgesteldheid was zeer droog. De gezondheidstoestand was over het algemeen gunstiger. Het gemiddeld getal zieken, per dag in het hospitaal opgenomen, was 26.5 tegen 25.1 en dat der beri-beri-ljjderB 10 tegen 9 gedurende den vorigen verslagtjjd. De stand der beri-beri was dus minder gunBtig. Het sterttecjjfer was hooger. De heer Pollack heeft de onderhande lingen met de Vereeniging Rotterdamsche schouwburg omtrent de Hoogduitsche opera afge broken, omdat de meeste subsidiënten zonder cahier de charge hunne subsidie niet wilden handhaven. Zooals te verwachten was is Emile Zola kozen tot voorzitter van het comité der Parjjsehe vereeniging van letterkundigen. Dit geschiedde met 17 van de 23 uitgebrachte stemmen. Zenden de Fransche kunstenaars niet in op de aanstaande Berljjnsche tentoonstelling, des te rjjkeljjker bedenken zjj Rusland. Op dé Fransche tentoonstelling te Moskou zullen 700 kunstwerken in 24 zalen geëxposeerd worden. Carnot zendt zjjn door Bonnat geschilderd portret in. Tot onderwijzeres te Breskens is benoemd mej. Monjó aldaar. Door den gemeenteraad van Groede werd Dinsdag benoemd tot tjjdeljjk onderwgzeres in de handwerken aan de school aan den Krnisdjjk mej. S. de RnyscherGerman met 4 stemmen tegen 2 op inej._ de wed. Geensen. Voorts beschikte de raad gunstig op een verzoek van ouders van kinderen, onderwjjs genietende aan ovengenoemde school, om den leeftjjd van toe lating der kinderen te brengen van 6 op 5 jaar. Op de Dinsdagmorgen te Amsterdam door de Vereeniging tot verspreiding van stichtelijke blaadjes gehouden algemeene vergadering bleek uit het jaarverslag dat de vereeniging thans telde 377 afdeelingen, hetgeen eenige vermin dering beteekende bjj het vorige jaar. ontvangsten daalden van 3977.08 in 1889 tot f 3816.77 in het afgeloopen jaar, de ach terstallige contributie niet medegerekend, zoodat de achteruitgang in contributiën een bedrag vertegenwoordigde van ruim f 90. In het afgeloopen jaar werden 21 nieuwe nommers uitgegeven. De uitgave van den Almanak De Liefde Sticht genoot voortdurend succes van het laatste nummer werden 15.000 nummers verkocht, welke de vereeniging slechts ƒ202.65 kostte. De vereeniging had plan een boekje uit te geven over Calvjjn, maar was er nog niet in geslaagd daartoe geschikte kopie te vinden. De uitgave van Nieuw Leven werd krachtig gesteund, zoodat het crediet niet behoefde te worden aangesproken. De verkoop der boekjes bracht in het geheel op 416.17, een bedrag, dat zeer zeker bevredigend mocht worden geacht, wanneer men in aanmerking neemt, dat de verkoop Blechts bjj centen ge schiedt. De inkomsten beliepen een totaal van f 7520.57, de uitgaven een som van 4680.70. Als leden van het hoofdbestuur werden, in plaats van de heeren J. W. Lieftinck, J. H. Heidenrjjk en J. H. de Ridder, thans benoemd de heeren G. J. van Lakerveld, te Helmond, P. van der Veen, te Leiden en dr Proost, te Koog-a/d-Zaan. Uit den indeeling-staat der lichting 1891 bljjkt dat de provincie Zeeland dit jaar geen manschappen verstrekt aan het regiment gre nadiers en jagers. Het 3e regiment infanterie ontvangt nit deze provincie 465 man, waarvan echter moeten worden afgetrokken het nader te bepalen con tingent zeemiliciens, benevens zg die reeds in vrgwilligen dienst waren bjj hunne indeeling als milicien, en het aantal manschappen dat, naar aanleiding van de 1006 en 1011 van het boekje Neerlands leger, recht heeft om te worden ingedeeld bjj het korps en in het gar nizoen hunner keuze. Voorts komen 35 manschappen bjj het 3e regiment veldartillerie, 3 bjj het korps ponton niers, 8 bjj het korps torpedisten en 7 bjj de genietroepen. De minister van oorlog zal later nog aan wijzingen verstrekken aan de provinciale adju danten uit welke gemeenten de miliciens aan de onderscheidene korpsen en onderdeelen moeten worden toegewezen. Zou deze maatregel, die dit jaar voor het eerst wordt toegepast, soms in verband staan met hetgeen het kamerlid Van Houten sprak en schreef over de willekeur van de militaire autoriteiten bjj de indeeling der lotelingen Het gevolg ervan zal wezen dat menig loteling, die met inachtneming der bestaande voorschrif ten vroeger bjj een of ander korps in een bepaald garnizoen kon worden ingedeeld, om rn de nabjjheid van bloedverwanten of vrien den zjjner ouders zjjn diensttjjd te kunnen volbrengen, voortaan van dit voorrecht zal zjjn verstoken, en minder opgewekt zal opgaan. Dit hebben zjj waarschjjnljjk voor een groot deel te danken aan hun «onhandigen vriend" Van Houten, die thans weer ervaart, hoe vrees een slechte raadgeefster is. Met ingang van 1 April 1891 zjjn tbr provinciale griffie van Zeeland bevorderd tot adjunct-commies der le klasse de heeren J. F. H. Rest, mr M. M. de Lange Boom en H. J. G. Hartman, thans adj.-comm. der 2e klasse; tot adj.-comm. der 2e klasse de heeren G. B. van Swers en C. H. de Kan, thans le klerk; tot len klerk de heeren J. F. WieBsner en L. van Noppen. Van alle ambtenaren en be dienden zjjn voorts de traktementen verhoogd. De parade ter gelegenheid van den ver jaardag van H. K. fl. prinses Sophia der Ne derlanden werd te Middelbarg op het Molen water gehouden en gecommandeerd door den kapitein jhr H. L. A. J. Bowier. De luitenant-kolonel G. van Nouhujjs hield de gebruikeljjke inspectie en liet de troepen voor zich défileeren. De soldaat S. S. van het 4e bataljon 3e regiment infanterie te VlisBingen, die in den avond van den len Maart 11. te Middelburg den burger J. W. bg een twist mishandelde, is deswege door den krjjgsraad in het le militaire arrondissement veroordeeld fot drie wekejj gevangenisstraf,

Krantenbank Zeeland

Middelburgsche Courant | 1891 | | pagina 1