N°. 82.
134e Jaargang.
1891,
W oensdag
8 April.
Deze courant verschijnt dagelijks;
met uitzondering van Zon- en Feestdagen!
Prijs per kwartaal in Middelburg en per post franco 2.
Afzonderlijke nommers zijn verkrijgbaar a 5 cent.
Advertentiën20 cent per regel.1 Bij abonnement lager.1
Geboorte-, Trouw-, Dood-, en andere familieberichten, benevens alle
dankbetuigingen; van 17 regels f 1.50;
iedere regel meer ƒ0,20. Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Middelburg 7 April.
HET JUISTE STANDPUNT.
LETTEREN EN KUNST.
ONDERWIJS.
UIT STAD EN PROVINCIE.
"--TT
MIDDELBURG» COURANT.
Agenten te Vlissingen P. G. de Vet Mestdagh Zoon, te Goes: A. A. W.Bolland, teKruiningen: F. v. d. Peul, teZierikzee: A. C. de Mooij, teTholen: W. A.
van Nleuwenhtjijzen en te TerneuzenM. de Jonge. Verder nemen alle postkantoren en boekhandelaren abonnementen en advertentiën aan, evenals de
advertentie-bureau's van Nijgh Van Ditmak, te Botterdam, de Gebe. Belinïante, te 's Gravenbage, en A. de la Mae Azn., te Amsterdam.
Hoofdagenten voor het Buitenland: te Parps en Londen, de Compagnie générale de Publicité étrangère G. L. Dahbe Cie., John F. Jones, opvolger.
Thermometer.
Middelburg 7 April vro. 8 u. 46 gr.
m. 12 u. 52 gr., av. 4 n. 53 gr. F
Verwacht O. wind.
Advertentiën
moeten des namiddags te één uur
I aan het bureau bezorgd zpn, willen
zp des avonds nog worden opgenomen.
Dezer dagen zond de bekende industrieëel te
Delft, de heer J. C. van Marken, aan het bestuur
der liberale kiesvereeniging Burgerplicht aldaar
een schrpven, waarbp hp bedankte voor het
lidmaatschap dier vereeniging, daar hp niet
langer den naam »liberaal" wil behouden. »Bp
alle waardeering", schreef de heer Van MarkeD,
>v»n hetgeen een voorgaand geslacht onder den
naam van liberale party en onder de leiding
van een eminent hoofd heeft tot stand gebracht,
betreur ik met velen, dat deze party blind is
gebleven voor de hervormingen, waaraan vooral
de ontwikkeling der nijverheid der maatschappij
behoefte heeft gegevenOnder haar, in mijn
oog versleten vaandel strijden, wil ik niet".
Dit schryven nu werd hoewel hst een
voudig aan het bestuur der vereeniging was
gezondenen heteengeheel huishoudeiykkarakter
droeg publiek gemaakt; en den volke voor
gehouden als iets buitengewoons.
Het werd beschouwd als een bijzonder lesje
te bevatten aan de liberalen, als iets spik
splinternieuws, als een boetpredikatie, waarvoor
de liberalen in allen ootmoed het hoofd moesten
huigen.
Het was zelfs alsof een ernstige stem daaruit
klonk, tot ons allen roepende»Liberalen, gij
zpt niet meer waard te leven."
En, volgens sommigen, werd dit bljjkbaar
gevoeldwant zeide men menig liberaal
orgaan liet daarom den brief voorhetgeen hp
was, en hielp niet mee aan de verspreiding
ervan.
Dit werd door enkele radicale bladen hoogst
kwalpk genomen.
Uit zulk een doodzwjjgen sprak reeds het
booze geweten. Een spiegel als de heer Van
Marken den liberalen voorhield wilde men niet
zien en allerminst anderen laten kyken.
Zondorlinge redeneering. In de eerste plaats
meenen wij dat de heer Van Marken met al
zpne verdiensten als industrieel, toch op poli
tiek gebied geen autoriteit is, naar wiens
woorden men luisteren moet als naar die van
een gezaghebbende en wiens uitspraken voor
ons, liberalen, als orakeltaal moeten gelden.
Wp houden ons echter overtuigd dat hp zelf
niet eens zulk een gewicht aan zpne woorden
zal hebben toegekenden dat hp, die zpn
brief openbaar maakte, hem een slechten dienst
bewees, ja tegen zpn zin handelde.
Dit willen wp ten minste hopen.
In ieder geval deed die persoon een daad
Waartoe hp o. i. niet bevoegd was. Alleen de
heer Van Marken zelf of het bestuur der
kiesvereeniging te Delft en dan nog alleen
inet zpne toestemming kon zulk een schrp-
Ven apn het publiek oordeel prpsgeven. "VVant
Oven hard als de heer Van Marken de li be
talen nu valt, heeft men thans het recht
hem aan te vallen over een uitspraak, die aan
zeer ernstige bedenking onderhevig is. Onge
vraagd en ongewenscht waarschpnlpk heeft
men hem in een politieken strpd gemengd,
waar hp liefst buiten bleef, flp gaf o. i.
slechts rekening van zpn meening aan het
bestuur der kiesvereeniging, niet aan daar
buiten staande personen.
Vergissen wp ons hieromtrenten geschiedde
de openbaarmaking in de Amsterd. D. v. N.
met medeweten van den heer Van Marken,
dan zouden wp dit om zpnentwil nog meer
betreuren. Want hp had dan loyaler gehan
deld door die openbaarmaking zelf te verzoeken,
al hadden wp dan alleen hem kunnen beschul
digen van te hoogen dunk te koesteren om
trent zpn eigen gezag op politiek gebied.
Afgescheiden van dat alles behoeven wij
zeker niet te zeggen dat wp het niet met
hem eens zpn.
Wat wp in de vorige maand aan het adres
van den heer mr Trenb, den Amsterdamsehen
radicaal, schreven, kunnen wp ook aan den
heer Van Marken zeggen.
En wp verheugen ons aan onze zijde te
vinden een paar corypneeën op politiek terrein,
mannen van meer gezag dan de heer Van
Markenen personen, die, evenmin als wij,
aarzelen onzen partpgenooten de waarheid te
zeggen als zp in onze oogen iets verkeerds doen
of in bun plichten te kort schieten.
Dat »door dik en dun meegaan" lachte ons
nooit toe, en doet het nog nietmaar evenmin
zpn wij voor het stelselmatig bestrpden van al
wat de liberale partij jloet of doen wil.
In de eerste plaats beroepen wij ons, ter
nadere verdediging van ons standpunt, op mr
A. Kerdpk, ook een man die zeer verre van
de conservatief-liberalen staat. In eene onlangs
te Utrecht door hem gehouden voordracht
kwam hp met nadruk op tegen het verwgt,
dat de liberalen in de veertig jaren dat zp
aan het bewind waren niets zouden gedaan
hebben. Hp herinnerde, evenals door anderen
reeds herhaaldelpk is gedaan, aan tal van wet
ten, door vrpzinnige regeeringen op elk gebied
tot stand gebracht, maar bovendien kon men
niet spreken van een tpdperk van veertig
jaren. Reeds na 1853 traden bp herhaling
kabinetten op, die niet geacht konden worden
de liberale richting te vertegenwoordigen. De
heer Kerdpk erkende echter de vele tekortko
mingen en fouten der liberale partp, maar
deed daarop uitkomen, dat van al de beloften,
die omtrent het beleid der tegenwoordige
meerderheid in de Kamer gedaan waren, nage
noeg geen enkele was vervuld. Hp toonde uit
de feiten aan, dat eene meerderheid uit de
tegenwoordige bestanddeelen samengesteld,
niet bp machte was te regeeren.
De vooruitzichten omtrent de samenstelling
van het thans te verkiezen parlement zpn,
volgens hem, voor de liberalen gunstig. Eene
der eerste hervormingen, die dan ter hand
moeten worden genomen, is de uitbreiding van
het kiesrecht. Alle belemmeringen van een
census, huurwaarde, capaciteit moeten volgens
hem verdwijnen. Y an de natie in al hare
kringen, behalve de bedeelden, die de grond
wet zelve uitsluit, moet niemand van de
stembus geweerd worden. Dit is eene politieke
noodzakelijkheid.;
De strooming van onzen tpd is democratisch
en een wassenden Btroom moet men niet op
stuwen maar in een nieuwe bedding leiden.
Gouden bergen verwacht de heer Kerdpk er
niet van; de bezwaren ontkent hij niet, maar
het is een daad van staatkundige wijsheid, in
verband met de strooming in de arbeiderswereld,
dien weg op te gaan.
De sociaal-democraten ontwikkelen hier te
lande, tegen vroegere verwachting in, eenige
kracht, omdat allen, die zich verongelpkt en
verdrukt achten, zich "hp hen aansluiten, dewpl
men hun het middel onthoudt langs vreedzamen
weg voor hun recht op te komen. Men moet
allen in de gelegenheid stellen mee te beslissen
over wat hunne belangen raakt. Yoor het volk,
maar niet door het volk, is strpdig met de
democratische denkbeelden van onzen tpd, is
een gevaar. Wie voor het volk werken wil,
zonder het volk, vergeet, dat het maar weini
gen gegeven is, zich te verplaatsen in den
gedachtengang, zich een goed denkbeeld te
maken van de behoeften en belangen van
anderen.
Dat nn wilde de heer Kerdpk doen met be
hulp der liberalen, op wie hp vertrouwen stelde;
en met wie hij meewerken wil om tot stand
te brengen, wat hp vurig wenscht.
In de tweede plaats wijzen wp op mr J. A.
van Gilse, den man die onlangs tegenover de
candidatuur van jhr mr A. P. C. van Karnebeek
te Rotterdam zich zoo flink hield en op samen
werking bp de liberalen aandrong.
Dat hp dit niet deed uit blinde ingenomen
heid met onze partp bewpst wel zijn opstel,
in het jongste nommer van de Vragen des tijds,
onder het opschrift Stembusleloften versohenen.
Ook hp blijft vertrouwen op de liberalen, maar
hp stelt hun vooral den eisch dat, wanneer zij
in dit jaar eens mochten overwinnen, waartoe
de kansen gunstiger staan dan in 1888, zp ook
kiesrechthervorming ter hand nemen, en sociale
rechtvaardigheid betrachten.
Van do tak-rek Jer Amsterdam sche radica
len, en van den heer Yan Marken, om aan de
liberalen den rug toe te keeren en vpandig
tegenover hen te gaan staan, is mr van Gihe
de wijsheid nog altpd maar niet geopenbaard,
hoeveel moeite hp zich ook gegeven heeft ze
op te sporen.
»In 1887 misschien was er" zoo sohrpft
hp »nog eenige reden voortoen verdedig
den de Amsterdamsche radicalen, in afwijking
van de meeste liberalen ook de meest her
vormingsgezinde de subsidieering der bp-
zondere school als een eisch van rechtvaar
digheid naar hunne opvattingde liberale stem
men, in de beide kamers voor de wet-Mackay uit
gebracht, hebben intusschen aangetoond dat ook
deze eisch niet de grenslijn is, welke hen van de
liberalen scheidt. Waar zp dan wel mag
liggen Ik weet het niet, Natuurlpk is het
mp geenszins onbekend, dat er in de liberale
partp zeer vele aarzelenden en angstigen zijn,
en in 1887 nog veel meer dan thans, die van
eene doortastende hervormingspolitiek af keerig
zijn ot, als ze zich zeiven al hebben wpsge-
maakt dat zp wel degelpk hervormingen in
democratischen zin wenschen, niet dan zeer
langzaam en schoorvoetend daartoe willen
overgaan, maar, worden zp voor de in eene
wet geformuleerde hervorming geplaatst, voor
de practische bezwaren terugdeinzen en, angstig
om zieh aan koud water te branden, wegens
de gevolgen die zp er van duchten, eindigen
met er toch tegen te stemmen.
»Evenzeer is het mp bekend dat, in tegenover
stelling daarvan, Amsterdamsche radicalen
van die aarzelingen'en angstvalligheden genoeg
hebben, niet langer vrede hebben met betui
gingen van hervormingsgezindheid, doch daden
willen zien. Maar wil men dat dan alleen te
Amsterdam Zpn er niet in het geheele land,
hier in grooter en ginds in kleiner getale,
werkelpk hervormingsgezinde liberalen, die niet
minder dan zp genoeg hebben van het praten,
talmen en treuzelen en die ook daden willeD
zien Hoe nu daartoe te geraken
»De door de Amsterdamsche radicalen gekozen
weg schpnt mp verreweg de denkbaar langste
de kortste daarentegen de volgendeDe
hervormingsgezinden moeten, in plaats van weg
te loopen, de conservatieve elementen dwingen
de partp te verlaten zp moeten in den boezem
der partp onvermoeid voor hunne denkbeelden,
strpden en propaganda maken, de goedgezinde»
maar weifelende elementen daarvoor winnen
en, hebben zij de meerderheid, de achterblpvers
voor Gambetta's keuze stellen se soumettre ou
se démettre."
Dat standpunt komt ons vrp wat verstan
diger en practischer voor dan dat, door den
heer Yan Markenc.s. ingenomen. En wp meenden
dit, aan de hand van mannen, die hp zeker,
zachtst genomen, wel als zpns gelpken op po
litiek gebied zal willen aanmerken, nog eens
te mogen ontvouwen ala antwoord op het van
zekere zijde gedaan verwijt dat menig liberaal
tegenover den brief van den Delftschen indu
strieel een soort struisvogelpolitiek in toepas
sing bracht.
In de Maandag door de Eerste kamer ge
houden vergadering zpn de van de Tweede
kamer laatstelpk ontvangen wetsontwerpen
verzonden naar de afdeelingen.
De kamer ging daarna over tot het trekken
der afdeelingen, waarna de openbare vergade
ring werd verdaagd tot aanstaanden Donderdag
11 uren.
De voorzitter zeide alsdan voornemens te zpn
de Stedenwet aan de orde te stellen.
Bp kon. besl. is, op zpn verzoek, aan J. H.
A. Günther eervol ontslag verleend als leeraar
aan de rijks hoogere burgerschool te Groningen.
Naar men meldt is er grond om te verwach
ten, dat de regeering en de Billitonmaatschappp
tot eene minnelpke schikking zullen geraken
omtrent de Billitonconcessie.
Tegen het einde dezer maand zullen aan de
aandeelhouders mededeelingen worden gedaan.
De minister van justitie heett de tusschen-
komst van de eommissarjsaen des koning» in?
geroepenten einde eenige inlichtingen te
verkrijgen met betrekking tok de aangelegen
heden der jacht in elke gemeente hunner
provincie. Daartoe heeft de minister hun de
volgende Ipst van vraagpunten voor de ge
meentebesturen doen toekomen, teneinde hem
de antwoorden daarop vóór 1 Juni te zenden,
vergezeld van hunne beschouwingen, waartoe
die antwoorden aanleiding mochten geven
1. Zpn er in uwe gemeente jachten door de
eigenaren van het jachtrecht verhuurd
2. Hoe groot is de uitgestrektheid van elke
dier jacht
3. Welke zpn de namen, het beroep en de
woonplaats, a van den verhuurder, h van den
huurder van elke dier jachten V
4. Van welke dier jachten worden de land-
derpen bebouwd, a. door den verhuurder, 6.
door den huurder zeiven
5. Hoeveel hectaren van elke dier jachten
bestaat uit grond, die in den regel met land-
of tuinbouwgewassen bezet is, of tot het bedrpf
van bloembollenkweeker wordt gebruikt
6. Hoeveel bedraagt de jaarlpksche huur
van elke dier jachten
7. Geschiedde de verhnring in het openbaar
of ondershands
8. Zpn er in uwe gemeente particulaire
jachtopzieners
9. Hoe groot is hun aantal
10. Hoeveel bedraagt ieders bezoldiging
11. Zpn er in uwe gemeente personen, zoogen.
broodjagers, die van de jacht bun hoofdberoep
maken, althans gedurende den jachttpd
12. Hoe groot is hun aantal?
13. Zpn er in uwe gemeente personen, die
van den handel in wild hun beroep maken
14. Hoe groot is hun aantal
15. Welke bpzonderhedeu zpn n bekend
omtrent schade, door wild aan te veld staande
gewassen toegebracht, en welke is de soort van
dat wild
De Staatscourant bevat een bon. besluit, hou
dende bepalingen omtrent het personeel der
posterpen en der telegraphie en regelen voor
die beide dienstvakben.
Daarbp wordt o. a. bepaald dat de hoofd
directeur der posterpen en der telegraphie
staat onder de bevelen van den minister van
waterstaat, handel en nijverheid, met het hoofd
bestuur van die beide takken van dienst belast.
De inspecteurs der posterpen en der tele
graphie houden, overeenkomstig de hnn door
den minister van waterstaat, handel en nij
verheid te verstrekken voorschriften, toezicht
op den dienst en de ambtenaren binnen
de inspectie, welke aan elk door den voor
melden minister is aangewezen.
De werkkring van de inspecteurs in alge-
meenen dienst wordt door den voornoemden
minister bepaald.
De jaarwedde van de inspecteurs bedraagt
f 3000 -ƒ 4000.
Het toezicht op den dienst der vereenigde
post- en telegraafkantoren en de inspectie
dier kantoren is opgedragen, wat den postdienst
betreft, aan den inspecteur der posterpen en,
wat den telegraafdienst aangaat, aan de in
specteurs der telegraphie.
Aan de inspecteurs der posterpen of der
telegraphie, ter beoordeeling van den minister
van waterstaat, handel en npverheid, in beide
dienstvakken voldoende bekwaamheid bezit
tende, kan ook worden opgedragen het toezicht
op die kantoren binnen hunne afdeeling, zoo
wel wat den post- als telegraafdienst betreft.
De regeering behoudt zich voor om, in de
plaats van afzonderlpke inspecteurs der poste
rpen en der telegraphie, te benoemen inspec
teurs der vereenigde diensten, onder den titel
van inspecteur der posterijen en der telegraphie.
Aan hen kunnen adjunct-inspecteurs worden
toegevoegd.
De jaarwedde van de inspecteurs bedraagt
van 3600 tot 4200 en die van de adjunct
inspecteurs van ƒ2400 tot ƒ3000.
De kantoren worden gerangschikt in de
volgende acht klassen de postkantoren naar
gelang van den zuiveren ontvang, de telegraaf
kantoren naar gelang van het aantal telegram
men. De rangschikking geschiedt telken jare
in de maand Juli naar de uitkomsten van het
vorig jaar. Voor nieuwe kantoren geschiedt
de rangschikking naar de vermoedelpke uit
komsten gedurende het eerste jaar na de
opening.
Klassen der postkantorenle klas boven
320,000,2de 160,000-/320,000,3de 80,000 -
ƒ160,000, 4de f40,000—80,000 5de ƒ20,000-
40,000, 6de 11,000—ƒ20,000 7de/ 5000-
11,000, 8ste beneden ƒ500.
Klassen der telegraafkantoren: le kl. boven
150.000, 2e kl. 90.000—150.000, 3e kl. 60.000
-90.000, 4e kl. 30.000-60.000, 5e kl. 20.000
2800,
f
2e
—30.000, 6e k). 11.000—20.000, 7e kl. 5000-
11.000, 8e kl. beneden 5000 telegrammen.
Aan deze klassen zijn de volgende jaarwedden
verbonden
a. Postkantoren le kl. 39005000, 2e
3400-3800, 3e 2900-3300, 4e 2400-
5e 1900-2300, 6e 1600-1800, 7e
1300-1500, 8e f 800-1200.
b. Telegraafkantoren le kl. f 2900—4000,
2600—2800, 3e f 2400-2500, 4e 2100
—2300, 5e 1900—2000, 6e 1600—1800, 7e
1300-1500, 8e f 800—1200.
De jaarwedde van de directeuren-brieven
gaarders bedraagt 900 tot 2000die van
de directeuren der spoorwegkantoren van ƒ2500
tot f 3500.
De controleur voor de fabricage der post
zegels geniet eene jaarwedde van ten hoogste
2200; de graveur bp de poststempelfahriek
eene jaarwedde van ten hoogste f 2000.
Het besluit is met 1 dezer in werking ge
treden.
Het comité voor het Verhulst-monument
is thans samengesteld. Eerevoorzitter is de
heer J. C. Boers te De1 ft, terwpl daarvan o. a.
lid is de heer jhr mr J. de Jonge te Zierikzee.
De heer Van 't Kruys, de componist van
De Bloem van IJsland, is thans bezig met een
nieuw werkDe Watergeuzen, tekst van Joh,
H. Been.
Naar thans gemeld wordt zijn de onder
handelingen met den heer Pollack in zake de
Hoogduitsehe Opera afgebroken.
Jozef Israels zendt naar den Salon van
het Champ de Mars te Parijs eene schilderp
Préparatifs pour le diner. Rechts voorop zit
eene oude" vrouw koeken te bakken op een
groot vuur, in een ruim van opzp verlicht
binnenhuis. Op den achtergrond zitten twee
mannen in afwachting van den maaltpd
tegen de tafel aan, bp pen, een poes.
Bp de stemming voor de candidatenlpst
voor voorzitter der Maatschappij van letterkun
digen te Parps verkreeg Zola 75 van de 78
stemmen.
Het eerste bericht onder dese rubriek in
ons vorig nommer betrof het schriftelpk examen
voor hoofd der school E te Middelburg. De
gecursiveerde woorden waren bp vergissing
weggelaten.
De minister van binnenlandsche zaken brengt
in de Stct. voorloopig ter kennis van belang
hebbenden, dat in 1891 de examens ter ver
krijging van akten van bekwaamheid voor
lager onderwps in de Fransche taal zullen
worden gehouden in de maand Augustus, des
noodig ook in het laatst van Juli en die voor
middelbaar onderwps in de maand December,
des noodig aanvangende in het laatst van
November
die voor de Engelsche en Hoogduitsehe taal,
zoowel voor het lager als voor het middelbaar
onderwps in de maand Augustus, des noodig
aanvangende in het laatst van Juli;
die voor de gymnastiek, zoowel voor de akte
lager onderwps (vak S), bedoeld in art. 69
der wet op het lager onderwps, als voor het
middelbaar onderwps in de maand Augustus
die voor de landbouwkunde, den tuinbouw
en de houtteelt, zoowel voor het lager als voor
het middelbaar onderwpsin de maanden
Augustus en September
die voor middelbaar onderwps in hand- en
rechtlpnig teekenen en de perspectief, voor
lager onderwps in het handteekenen en voor
het boetseeren in Augustus en September
die voor middelbaar onderwps in de wis- eb
natuurkundige wetenschappenboekhouden,
Nederlandsche taal- en letterkunde, geschie
denis, aardrijkskunde, staathuishoudkunde, sta
tistiek, staatsinrichting en schoonschrpven
zoomede die voor lager onderwps in de wis
kunde, bedoeld in art. 65 der wet op het lager
onderwijs, in November en December.
Het tpdstip, waarop zp, die zich aan deze
examens wenschen te onderwerpen, zich daartoe
zullen behooren aan te melden, zal nader
worden bekend gemaakt,
Met gewettigde verbazing zal zeker menigeen
met ons in de iV. R. Ct van heden het bericht
gelezen hebben dat bp de stoomvaartmaat-
schappp Zeeland het voornemen zou bestaan
de dagboot van Queenbwmgk naar "Vliismgen
