N°. 78.
134" Jaargang.
1891,
Vrijdag
,3K,
3 April.
Middelburg 2 April.
3»
Deze courant verschijnt d a g e 1 ij k s
met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Prijs per kwartaal in Middelburg en per post franco 2.
Afzonderlijke nommers zijn verkrijgbaar a 5 cent.
Advertentiën20 cent per regel. Bij abonnement lager.1
Geboorte-, Trouw-, Dood-, en andere familieberichten, benevens alle
dankbetuigingen; van 17 regels f 1.50;
iedere regel meer ƒ0,20. Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
LETTEREN EN KUNST.
KERKNIEUWS.
UIT STAD EN PROVINCIE.
VERKOOPINGEN ENZ.
MIDDELBIMM COURANT.
W
Tlieraioroeter.
Middelburg 2 April vm. 8 u. 38 gr.
m. 12 u. 49 gr., av. 4 u. 48 gr. F.
Ver-wacht Z. O. wind.
Agenten te Vlissingen; P. G. de Vet Mestdagh Zoon, te Goes: A. A. W. Bolland, te KrniningenF.v. d. Peijb, te Zierikzee: A. C. de Mooij, te Tholen: W. A.
van Nieuwenhtjijzen en te Tementen M. de Jonge. Verder nemen alle postkantoren en boekhandelaren abonnementen en advertentiën aan, evenals de
advertentie-bnreau's van Nijgh Van Ditmas, te Botterdam, de Gebe. Beiintante, te 's Gravenhage, en A. de la Mae Azn., te Amsterdam.
Hooidagenten voor bet Buitenlandte Parjjs en Londen, de Compagnie générale de Publicité étrangère G. L. Daube Cie., John F. Jones, opvolger.
Advertentiën
moeten des namiddags te één uur
aan het bureau bezorgd zjjn, willen
zjj des avonds nog worden opgenomen.
Op nienw is gebleken hoe de eenstemmig
heid tusschen de hoofden der Amsterdamsche
radicalen weder op een kardinaal punt ont
breekt.
Terwjjl de heer Gerritsen onlangs in de
hoofdstad verklaarde, lijnrecht in strijd met
de grondwet, dat de bedeelden niet moeten
worden uitgesloten van het kiesrecht, heeft de
beer Hugo Muller jl. Donderdag te Leeuwarden
geleeraard, dat de palen der grondwet ge
ëerbiedigd moeten blijven.
Volgens telegraphisch bericht uit 's Graven
hage vertrokken de koningin en de koningin
regentes heden morgen te 9.32 naar Arolsen.
Aan het station werden H.H. M.M. opge
wacht door verschillende leden van het Kon.
huis, de ministers en andere hooge autoriteiten,
die, na begroeting in den hofsalon, de konin
ginnen tot aan den waggon begeleidden. Het
perron was voor het publiek afgesloten.
Op last van H. M. de Koningin-Weduwe,
Regentes, brengt de directeur van het kabinet
des Konings ter algemeene kennis, dat, gedu
rende hoogstderzelver verbidt in het buitenland,
alle aan Hare Majesteit gerichte brieven moe
ten bezorgd worden aan het kabinet des
Koning», alwaar voor eene geregelde door
zending der stukken aan het adres van H. M.
zal worden zorg gedragen.
Bij kon. besl. is de heer R. C. Kroesen, thans
lid in den raad van Nederlandsch-Indië, be
noemd tot vice-president van dien raad.
Verder is de met verlof hier te lande aan
wezige dirigeerende officier van gezondheid der
lste klasse van het leger in Nederlandsch-
Indië F. van Gelder, op zjjn verzoek, eervol
uit den militairen dienst ontslagen, met toe
kenning van pensioen.
Eindeljjk is de heer W. O. Gallois, algemeen
secretaris van het gouvernement van Neder-
landsch-Indië, met ingang van 4 April a. s.
benoemd tot lid in den raad van Nederlandsch-
Indië.
De kiesvereeniging De Grondwet te Amsterdam
nam inzake het ontwerp-manifest der Liberale
Unie by acclamatie de volgende motie aan
De vergadering keurt de algemeene strekking
van het ontwerp-manifest goed.
De vergadering verklaart dat 't niet wensche-
ïyk is in bet manifest vele détails op te nemen.
In verband hiermede reserveert zjj voor hare
gedelegeerden volkomen vrjjheid ten opzichte
der speciale punten, die in de vergadering der
X. U. in behandeling worden gebracht.
Gelpke vrjjheid van oordeel reserveert de
vergadering voor hare candidaten als het
manifest der X. U. als wachtwoord voor de
a. s. verkiezingen wordt aangenomen.
terswyk, Brielle, Tholen en Utrecht kwamen
tiend weigeringen voorin Culemborg en Utrecht
voornameiyk van aardappelentiend en in Win-
terswjjk van korentiend.
In vele gevallen werd na sommatie betaald,
in de rentambten Winterswjjk en Utrecht ont
stonden procedures. Van die, waarvan de be
handeling in het afgeloopen jaar eindigde, was
de uitspraak ten gunste van het kroondomein.
Van de bevoegdheid tot het afkoopen van
tienden is gedurende 1890 gebruik gemaakt
in de provinciën Zeeland en Gelderland.
In het geheel hadden in het afgeloopen jaar
zeven afkoopen van tienden plaats.
Het ten name van het kroondomein op het
grootboek der 2) pet. nationale schuld inge
schreven kapitaal bedroeg op den 31en Decem
ber 1890 de som van f 6.357.100.
Gedurende het afgeloopen jaar is het bedrag
van gemelde inschry ving vermeerderd met ƒ4100.
Aan het jaarverslag over 1890 betreflende
den toestand van het Kroondomein is het
volgende ontleend.
De bezoeken aan eenige rentambten, door
den administrateur gedurende den loop van het
verslagjaar gebracht, hebben opnieuw de over
tuiging gegeven dat de bezittingen van het
Kroondomein met zorg worden beheerd en di
pachters hun land geljjk het behoort behandelen.
Aan de gebouwen, tot het Kroondom in be-
hoorende, wordt jaarljjks het noodige voorgoed
Onderhoud ten koste gelegd.
Op plaatsen) alwaar gelegenheid bestaat tot
landaanwinning, als by het eiland Rozenburg
tegenover Brielle, en in den Biesbosch, wor
den noch kosten noch moeite gespaard om de
domeinen van de Kroon te vermeerderen of te
verbeteren en in den regel worden die pogin
gen met gunstig gevolg bekroond.
Door den nieuwen inlaagdjjk in den Vliet-
polder, rentambt Goes, is die polder voorloopig
weder voor gevaar gedekt. Ook de toestand
van den Thoornpolder, eveneens in dat rent
ambt gelegen, mag, met het oog og de ver
zwaring aan den zeedyk aangebracht, gunstig
genoemd worden.
De statistiek van het kroondomein wordt
steeds nauwkeurig bjjgewerkt, alle posten be-
trekkelgk vervreemdingen, ruilingen, dadingen
afkoopen en beleggingen worden met de meeste
zorg geboekt in de daarvoor bestemde alge
meene leggers.
Bg de verpachtingen der landerjjen en tien
den werden ook dit jaar geene bezwaren on
dervonden of samenspanningen ontdekt.
In de rentambten Culemborg, Hattem, Win-
Van den uitgever J. F. van Druten te
Sneek ontvingen wjj een eerste vervolg op de
Wet tot regeling van het lager onderwijs met
aanteekeningen door H.J. G. Hartman, adj.-commies
ter provinciale griffie van Zeeland; onder toezicht
van mr E. L. van Embden te 's Gravenhage.
Dit vervolg zal allen bezitters van het ver-
dienstelpk werk van onzen stadgenoot zeker
hoogst welkom zjjn.
Het gerucht, waarvan wy onlangs mel
ding maakten, heeft voor een deel waarheid
gesproken. In plaats van het gezelschap der
heeren Alex. Faassen Co., dat ontbonden
wordt, zal de z. g. »kleine komedie" te Botter
dam van Augustus af bespeeld worden door
een gezelschap onder directie van den heer A.
Saalborn, laatst directeur van de Duitsche
opera. Van dat gezelschap zal mevrouw Saal
bornJeanne de Groot, vroeger by de heeren
Le Gras Haspels verbonden geweest, de ster
zjjn, terwjjl ook mevrouw Marie Verstraete, in
Zeeland zoo gunstig bekend, daarvan deel zal
uitmaken.
Behalve gewone tooneelstukken, zullen er,
volgens de N. R. Cf, ook operettes, als de
Beltelstudent, Der arme Jonathan en balletten
als de Puppenfee worden gegeven. De reeks
voorstellingen zal beginnen met eenige lyrische
drama's, als Charlotte Corday, van P. Benoit,
Goethe's Egmont, met muziek van Beethoven,
waartoe de abonnés der opera, die een paar
voorstellingen tekort gekomen zjjn, zullen wor
den genoodigd.
De directie van de Hoogduitsche opera te
Rotterdam is tegen het volgende seizoen aan
vaard door den heer Ignatz Pollak.
De heer Ludwig Felix Brandts Buys
heeft bedankt als directeur van Roue's Mannen
kooromdat die zangvereeniging met 67 tegen
9 stemmen besloot in Augustus naar Keulen te
gaan, wat niet naar den zin van den directeur
was.
Zooals men weet heeft de heer de Broglie
Talleyrand's gedenkschriften uitgegeven. Aan
de echtheid der Mémoires is onmiddeljjk twjjfel
geopperd. De gravin de Mirabeau en haar
dochter Martel {Gyp) ontkenden, dat de thans
verschenen Mémoires van Talleyrand geljjk zjjn
aan het afschrift, dat hun oom de Bacourt,
naar wiens afschrift zjj heeten te zijn uitgege
ven, daarvan maakte en w&arby zjj hem hielpen.
De Broglie antwoordde op de verklaring der
beide dames, dat de Mémoires van Talleyrand)
die hjj uitgaf, de vier gebonden deelen zyn, die
Gyp zag en die van de hand van de Bacourt
zyn, waaruit volgt, dat die Mémoires niet de
eigenhandige aanteekeningen van Talleyrand
vormen.
De Broglie zegt er echter by, dat, aangezien
Talleyrand zyn Mémoires grootendeels door zyn
secretarissen liet schryven, de kwestie van de
echtheid moeilyk is uit te maken. Op een
groot deel van de Mémoires, door Andral na
gelaten, is door de Bacourt aangeteekend, dat zy
juiste afschriften zyn.
Tegenover deze verklaring voert Aulard in
de Revue bleue aandat waarschynlyk de
Bacourt Talleyrand's gedenkschriften heeft
verminkt. Hy beroept zich daarby op het
feit, hoe de Bacourt, wiens onbetwistbare eer-
lykheid door de Broglie e. a. op den voorgrond
wordt gesteld, Mirabeau's brieven indertyd op
gelyke wjjze verminkte, ofschoon hy betuigde
de stipste nauwkeurigheid in acht genomen te
hebben.
Ook de bibliophile Eugène Aisse.verheft zyn
stem in zake de Talleyrand-mewoaVes. Hy her
innert er aan, dat een geloofwaardig schryver
all Michaud in zyn Biographie Unh trselle ver-
f
haalt van bezoeken, door Louis Philippe in de
laatste dagen van Talleyrands leven aan dien
staatsman gebracht, welk»' bezoeken documen
ten golden. Toen in 1848 de Tuilerieën wer
den bestormd, vond men in het kabinet van
den koning een doos waarop geschreven was
papieren van Talleyrand, maar de doos bleek
leeg te zijn.
Michaud viel in 1851 de Bacourt aan over
zjjn uitgave van Mirabeau's Mémoires. Aisse
gelooft daarom, dat Louis Philippe de papie
ren betreffende Talleyrands zending n naar
Londen en Brussel van 1830 tot zyn dood aan
de Mémoires wist te onttrekken en dat de Bacourt
en Andral daarna nog ieder naar hun gevoe
lens de Mémoires wjjzigden en verbeterden.
De Nieuwe Gids, 6e jaargang aflevering 4
(April '91) bevatJac. van Looy, Gekken IV
L van Deyssel, In de zwemschooldr D. G-
Jelgersma, CausaliteitWillem Kloos, Nieuwste
Fransche letteren Idr D. G. Jelgersma, over
mr Treub L. van Deyssel, Ch. M. van Deventer
en Willem Kloos, boekbeoordeelingen. Verleden,
Heden en toekomstL. van Deyssel, de dood
van het naturalisme; Jan Veth, Hollandsche
Illustrators I; dr A Diepenbroek, over Verhulst;
Literaire kroniek (Frederik van Eeden). Varium
(Een nationaal belang).
Volgens de Zeeuw zal er vanwege deChr.
ger. gemeente te Middelburg, afdeeling St
Pieterstraat, een nieuw kerkgebouw worden
gestichtnaar men zegt op het Hofplein en
heeft de kerkeraad van de Ned. ger. gemeente
fdoleerende) aldaar geen vrjjheid gevonden den
heer Notten, door de stemgerechtigde leden
daartoe voorgedragen, te beroepen
De heer J. Willemse, predikant by de
Ned. Herv. gemeente te Hardinxveld, ontving
toezegging van beroep naar dezelfde gemeente
te Aagtekerke.
De uitslag der Dinsdag in het DIS
TRICT HOITEIIiSE gehouden ver
kiezing voor een lid der Tweede kamer is dat
als zoodanig herkozen is de heer mr IP. J.
IP. mr. WALTER (HL.) met 964 van de
1105 geldige stemmen. Genoemde heer moest
aftreden wegens zjjne benoeming tot kanton
rechter te Njjmegen.
Het aantal kiezers en hun opkomst in de
verschillende gemeenten was als volgt
a
1»
346
187
33
10
51
46
125
84
Boschkapelle
55
22
Hulst
211
126
Clinge
105
64
St. Janateen
134
58
Stoppeldyk
97
40
Hengstdyk
38
27
Grauw en Langendam
135
57
Ossenisse
65
50
Rilland-Bath
130
15
51
7
68
19
Kruiningen
294
58
Krabbendyke.
157
12
335
22
211
51
119
26
68
19
Nisse
68
8
Ovezand
107
47
Hoedekenskerke
89
33
's Heerenhoek
117
77
Oudelande.
60
16
Ellewoutsdyk.
76
1
Baarland
92
11
Totaal
3437
1193
Van die 1193 stemmen waren er 88 van
onwaarde.
Kolom a duidt aan bet aantal kiezers in elke
gemeente; kolom b het getal dat gestemd heeft.
—Dinsdag namiddag is zekere M. S., dienstbode
by den landbouwer De Buck nabjj Grauw, door
marechaussees uit Hulst gearresteerd, verdacht
van kindermoord. Naar men zegt zou zjj, in den
nacht van Zaterdag op Zondag moeder geworden
zjjnde, haar kind hebben vermoord en in de
mestvaalt hebben verborgen, waar het op haar
aanwyzing is gevonden.
Woensdag middag is zy, met het lykje, naar
Middelburg overgebracht.
De gemiddelde uitkomst der onderzoekingen
van het lichtgas der gemeente-gasfabriek te Mid
delburg van den 1 Maart tot en met den
31 Maart 1891 bedroeg
Lichtkracht 15.35 Eng. Standaard kaarsen.
(Gemeten met den Improved Standard
Letheby Bunsen Photometer.)
Soortelyk gewicht 0.393
Ammonia 0.082 gr. per M*.
Zwavelwaterstof afwezig.
Koolzuur afwezig.
Men schrjjft ons uit 's Heerenhoek
Woensdag 1 April herdacht de heer J. G.
P. Timans zjjn 25jarig jubileum als secretaris
dezer gemeente.
De ingezetenen gaven door het uitsteken
der nationale vlag blijk van hunne sympathie;
zjj stelden een eerepoort op voor 't raadhuis
en staken 's avonds eenig vuurwerk af. Boven
dien bracht het muziekgezelschap den jubilaris
een serenade.
Ter voorziening in de vacature van voor
zitter van het bestuur van het calamiteuse
waterschap Scherpenisse, door periodieke af
treding van den heer A. Hartogh Szn, die
wegens hoogen leeftjjd verzocht had niet meer
in aanmerfcing te komen, is door den djjkraad
van dat waterschap eene aanbeveling opge
maakt, bestaande uit de heeren C. D. Bolier,
M. Kievit Mz. en C. M. Kleppe.
Te St. Maartensdjjk geraakte een zes
jarig meisje, dat speelde bjj eene vlasdrogerjj,
in brand en bekwam zulke ernstige wonden,
dat men voor haar leven vreest.
In den nacht van Zondag op Maandag
zyn bjj de landbouwster De Vliegher te Koe
wacht 12 kippen gestolen.
De politie is den dader reeds op het spoor.
Zeeuwscb genootschap der wetenschappen.
In de Woensdagavond in het gebouw van
het genootschap alhier gehouden algemeene
vergadering zyn tot leden daarvan benoemd de
heeren J. P. Bern sen, pastoor by de Roomsch-
katholieke gemeentemr J. P. N. Ermerins,
rjjksarchivaris in de provincie ZeelandA. van
Hooff, hoofdingenieur van 's rijks waterstaat;
mr E. P. Schorer, lid van de arrondissements
rechtbank; J. H. Teeling, officier van gezond
heid le klasse, chef van het militair hospitaal,
allen te Middelburg; en dr L. W Th. Wigman,
leeraar aan de rjjks hoogere burgerschool, te
Zwolle.
In plaats van den heer dr J. C. de Man, die
als lid van bestuur moest aftreden en wien,
met luide instemming van de vergadering,
door den voorzitter, den heer dr H. Japikse
een warm woord van hulde werd gebracht
voor al hetgeen hy heeft gedaan in het belang
van het genootschap werd als zoodanig
benoemd de heer dr J. G. Voegler.
Aan het door den secretaris uitgebracht ver
slag over het afgeloopen jaar ontleenen wjj
het volgende
Het aantal leden bedroeg 306, tegen 299 in
het vorige jaar, waarvan 44 te Middelburg
gevestigd zyndat der directeuren 64, tegen 68
in het vorige jaar.
Waar in het verslag de overledenen werden
gehuldigd, gold dat in de eerste plaats den
koninklijken beschermheer des genootschaps,
die gedurende zjjne bijna 42jarige regeering
als zoodanig aan het Zeeuwsch genootschap der
Wetenschappen was verbonden.
In de tweede plaats werd een woord van
waardeering gewjjd aan den heer Herman Dirk
Slegt. Dit lid van het genootschap werd geboren
in 1820, ontving zjjne opleiding aan het insti
tuut der K. N. marine te Medemblik en werd
op 1 October 1841 bevorderd tot adelborst ter
zee le kl. Acbtereenvolgens klom hy in rang
op om 1 October 1870 als kapitein-luitenant
gepensioneerd te worden.
Als adelborst le kl., 12 Nov. 1843, maakte
bjj zich verdienstelijk bjj eene ontmoeting van
Z. M. stoomschip Fenix in de wateren van
Sumanap met 8 groote rooverspranwen, die
totaal vernield werden. Verder maakte hy als
luit.-t./z. 2e kl. deel uit van de eerste expeditie
tegen Bali in 1846, waarvan het eereteeken
zijne borst versierde. In den nieuwjaarsnacht
van 1855 strandde het stoomschip Cycloop,
waarop hy als eerste officier diende, bij Zand-
voort. Door het gouvernement belast met het
toezicht op het afbrengen van dit schip, kweet
hy zich daarvan op uitnemende wyze en ont
ving daarvoor van regeeringswege een betui
ging van tevredenheid.
De koning benoemde hem tot ridder van den
Nederlandschen Leeuw wegens zyn beleidvol
optreden toen er in Suriname een begin van
onlusten tusschen Nederiandicfee en Fransche
arbeiders in de zoutpannen op de grens ont
stond, waarheen bjj als commandant van een
oorlogsbodem gezonden werd.
Verder werd ook dr H. van Hall herdacht, die
in 1866 benoemd werd tot leeraar aan de R.
H. B. school alhier en onder wiens toezicht
de kruidtuin werd aangelegd.
Het aantal bezoekers van de verzamelingen
bedroeg in het afgeloopen jaar 1504. Dit
aantal is wel aanzienlyk minder dan in 1889,
dat een cjjfer van 2685 bezoekers aanwees, doch
behoort dat jaar, toen alles nieuw was en vele
Middelburgers een bjjkje kwamen nemen, voor
eene vergelijking buiten aanmerking te blyven.
Op zich zelf is het aantal van ruim 1500
bezoekers niet onbelangrjjk te noemen.
Onder de aan het genootschap gedane schen
kingen verdienen wel vermelding twee schil
derijen, door genoemden heer Slegt vermaakt,
die een plaats vonden in de vergaderzaal.
Een daarvan, vervaardigd in 1870 door den
Middelburgschen zeeschilder J. F. Schüiz, stelt
voor de stranding in de duinen van Zandvoort
(bjj Haarlem) van Z. M. oorlogstoomschip de
Cycloop, kommandant de luit. t/z le kl. C. v.
Zwaanshals op Nieuwjaarsnacht 1855.
Genoemd oorlogsschip was in het najaar van
1854 door de regeering naar de Oostzee gezon
den, om de Hollandsche graanschepen door de
Sont te slepen en wel op verzoek van de kamer
van koophandel te Amsterdam, wegens het
ongeloofeljjk rijzen der graanprjjzen, om dit
door meerderen toevoer te keeren.
De Cycloop vertrok 24 Dec. 1854 van Elseneur
met bestemming naar Vlissingen. Na voortdu
rend stormweder uit het N. N. W. te hebben
ondervonden, zonder verkenning van den waL
zonder observaties, waarop te vertrouwen viel,
besloot men af te houden op het een of ander
Hollandsch zeegat, te meer nog daar de voorraad
steenkolen zeer verminderde.
In den avond van nieuwjaar nam de N. W.
storm zorgbaar toe. Een zware stortzee nam
's nachts te 2 uur de campagne gedeelteljjk
weg, de sloepen werden uit de davids weg
geslagen, het schip liep vol water.
Onmiddellijk werd scheepsraad belegd, de
toestand van het schip was wanhopend. Er
werd besloten, om de menschenlevens te red
den, (er waren 85 koppen aan boord) naar
den wal af te houden.
Op de schildery wordt aanschouwelijk voor
gesteld het oogenblik, dat het stoomschip van
koers veranderde en de bezaan uithaalde.
Een half uur later raakte het den grond,
gooide het roer stuurboord en werd het vaar
tuig door een tweede stortzee op den wal ge
zet, in de duinen van Zandvoort.
De tweede schildery, eveneens van de hand
van den heer Schütz, stelt voor een gevecht
van Z. M. oorlogstoomschip Phoenix, onder be
vel van den luit. t/z J. W. Stoll, met acht
Solohische zeerooversprauwen, op Zondag 12
Nov. 1843 in Straat Madura, beoosten Suma
nap, in 't gezicht van de Sumanapsche eilanden
Gili Lawak en Gili Genting (Nederlandsch
Oost-Indië).
Het oogenblik wordt op die schilderjj aan
schouwelijk voorgesteld, waarop dat oorlogs
schip, vurende met schroot op die prauwen,
met volle kracht voorwaarts stoomt, ten einde
de rooverhoofdprauw te overstoomen en alzoo
in den grond te boren.
Het gevecht duurde van tien uur in den
voormiddag tot ongeveer vjjf uur 's avonds en
wel zoolang omdat de rooversprauwen zich op
't gezicht van het oorlogsschip hadden verspreid;
teneinde zich door de vlucht te kunnen redden.
Het resultaat van dat gevecht was vooreerst
de totale vernietiging van zevën groote roo
versprauwen met de opvarenden, die of werden
neergeschoten of verdronken. Dezelfde prauw,
die zich reeds door snel roeien een paar mjjl
van het gevecht had verwjjderd gaf zich vrjj-
willig over.
Negentien zeeroovers werden gevangen ge
nomen, verscheidene stukken geschut, lila's
genaamd, benevens vele handwapenen werden
prjjsgemaakt.
Zes geroofde JavaneD werden vrijgemaakt.
De op dien oorlogsbodem dienende adelborst
H. D. Slegt maakte zich bjj dat gevecht ver
dienstelijk, doordat hjj, als kommandant van
de gewapende sloepen, de laatste hand legde
aan de vernietiging der prauwen, het gevangen
nemen der zeeroovers, het neerschieten der
weerspannigen, het opvisschen der zwemmende
vluchtelingen en het redden der geroofde Ja
vanen.
Door het bestuur der polders Oud-en NieuW-
Noordbeveland is aanbesteed de levering van S
lo ten behoeve van eerstgenoemden polder
2$0 scheepston gesorteerde» VilvoordBches
