N°. 72. 134e Jaargang. 1891, Donderdag 26 Maart. Middelburg 25 Maart. letteren en kunst. kerknieuws- uit stad en provincie. Deze courant verschijnt d a g e 1 ij k s met uitzondering van Zon- en Feestdagen. Prijs per kwartaal in Middelburg en per post franco 2. Afzonderlijke nommers zijn verkrijgbaar a 5 cent. i Advertentiën20 cent per regel: Bij abonnement lager.' Geboorte-, Trouw-, Dood-, en andere familieberichten, benevens alle dankbetuigingen; van 17 regels f 1.50; iedere regel meer ƒ0,20. Grootlpetters worden berekend naar plaatsruimte. Het tooneel. ONDERWIJS. 1lll)illii;ili(.S(lli: C0URA1VT. Tlie*nioi»eter. Advertentiën i Agenten te Vlissingen: P. G. de Vby Mestdagh Zoon, te Goes: A. A. W. Bolland, teKruiningen: P. v, d.Peiji, teZierikzee: A. C. deMooij, teTholen: W. A. Middelburg 25 Maart vm. 8 u. 45 gr. van Njetjwenhüijzen en te Terneuzen M. de Jonge. Verder nemen alle postkantoren en boekhandelaren abonnementen en advertentiën aan, evenals de moeten des namiddags te één uur m 12 u. 52 gr., av. 4 u. 51 gr. F. i ad ver ten tie-bureau's van Nijgii Van Ditmar, te Botterdam, de Gebr. Beeinpante, te 's Gravenbage, en A. de la Mar Azn., te Amsterdam. aan het bureau bezorgd zpn, -willen Verwacht Z. W. wind. Hoofdagenten voor het Buitenland: te Parijs en Londen, de Compagnie générale de Publicité étrangère G. L. Daube Cie., John F. Jones, opvolger. zjj dea avonds nog worden opgenomen. Kaandag aanstaande, Sen Paascli- dag-, verschijnt de Middelburgsclte courant niet. LEGERWET. Thans zijn ook in druk verschenen de bijlagen, behoorende tot het verslag over het wetsont werp tot regeling van den krijgsdienst. In de eerste plaats de nota's van de heeren Bahlmann en Land voorts eenige aanteekeningen betrek kelijk het personeel der handelsvloot; tabellen betrekkelijk het personeel benoodigda. bin nenslands om te kunnen voorzien in den dienst in de koloniën5. in oorlogstijd binnenslands c, binnenslands voorgewonen dienst in tpd van vrede. Wjjders eene opgave omtrent de lichting 1890 (waaruit bljjkt dat van de 40.275 ingeschreven militieplichtigen vrjjgeBteld zijn 9.42 wegens lichamelijke ongesteldheid 40 wegens andere redenen, terwijl ingelijfd werden 27.25 en tot den dienst aangewezen militieplichtigen die niet werden ingelgfd 23.31 Eenige tabellen bevatten voorts: specificatiën van de geldelijke gevolgen der wetopgaven betrekkelijk het Duitsche legeren opgaven van militairen die vervallen werden verklaard van den militairen stand en aan wie tpdelpk het recht werd ontzegd om te dienen. Dan volgt een overzicht van de procenten betreffende de kennis van het lezen en het schrjjven van de militieplichtigen gedurende het tjjdvak van 1885 tot 1890. (Daaruit bljjktwat de lotelingen betreft dat in 1885, 88.92 konden lezen en schrijven, I.8 alleen konden lezen en 9.28 lezen konden noch schrjjvenin 1890 waren die cjjfers 92.25, 1.41 en 6.33 6. wat de num- merverwisselaars aangaat in 1885, reBp. 83.43, 2.79 en 13.78 %;'in 1890, resp. 87.35, 1.60 en II.05 c. wat de plaatsvervangers betreft in 1885 resp. 82.8, 2.04 en 15.16 en in 1890 resp. 87.14, 1.84 en 10.42 Enkele andere statistieken betrekkelijk de miliciens en de vrijwilligers en de beroepen en bedrjjven der lotelingen besluiten de bjjlagen. De nota van den heer Bahlmann bevat een uit gewerkt protest tegen de algemeene strekking van de wetsvoordracht. De hoofdgedachte van den steller kan worden geresumeerd in deze stelling. Nederland heeft ter verdediging van zpn grondgebied in Europa en tot beveiliging zgner koloniën noodig een leger, een leger reserve en eene volkswapening; alle drie deze elementen waren in de vroegere grondwet aan gewezen en hadden met eenige moeite tot een deugdeljjk stelsel van defensie kunnen gevormd worden." Deze stelling wordt door den beer Bahlmann in het breede uitgewerkt, maar hjj is Al waren de prjjzen der eerste rangen nu ook weer gebracht tot hun maximum, onze schouwburgzaal was Dinsdagavond toch zeer vol. Het optreden van den heer Willem van fëuylen, onzen grooten komiek, had het publiek over alle bezwaren, die anders nog al schjjnen te wegen, doen heenstappen en naar de komedie gelokt. Als lever de rideau werd door het gezelschap van den TiVofi-schouwburg te Rotterdam, di rectie De Vos en Van Korlaar, gegeven een stukje uit de oude doos Een party piketeen lievelingsstukje van menig verdienstelijk acteur, waarvan de hootdrol door wjjlen Victor Dries- sens ook meermalen is gespeeld. Al is het ook verouderden al doet het in slaap maken van den ouden aristocratischen ridder denken aan een al te ouderwetschen tooneeltruc, het bevat toch in zijne twee hoofdpersonen goed geteekende figuren de edelman van het ancien regime en den burgerlijken koopman, die ten slotte spijt gevoelt over zjjn uitval tegen zjjn partner in het piketspel; en deze, na het heftig ongenoegen, dat zp samen hadden, in den waan brengt dat hjj heeft, gedroomd. Menschen met vooroordeelen en eigenaardig heden als ridder de la Rocheferrier, moet het niet De la Rochefallier zjjn doet men eigen lijk het best in hunne zoete droomen niet te storen. Zjj gaan van zelf voorbjjen andere ideeën, waarin zjj zich niet kunnen wennen, verdringen de hunne, zonder dat wjj met kracht of geweld ons tegen hen behoeven te verzetten. Toch kost het moeite met al hunne nukken -en grillen steeds rekening te honden; en be- van oordeel dat bij eene regeling van den krijgsdienst, welke als de thans voorgedragene, zóo goed in elkander zit, dat zjj als het ware uit éen stuk bestaat, waarvan niets weggenomen en waaraan niets toegevoegd kan worden zonder het geheel in gevaar te brengen, geen serieus on derzoek van de onderdeelen te pas komt. En ten opzichte van de financieels gevolgen geeft hjj als zjjne meening te bennen dat de raming van de regeeringveel te rooskleurig iB en de verhoo ging van de oorlogsbegrooting zich onmogeljjk kan bljjven bepalen tot een paar millioen 's jaars. De heer Bahlmann zegtsin zekeren zin worden bjj aanneming van het wetsontwerp den minister van oorlog voor het vervolg de sleutel» der schatkist in handen gegeven, en dreigt bjj de vele technische verbeteringen, welke het oorlogsmaterieel nog jaarljjks zal noodig hebben, als rookvrjj buskruit, brisante springmiddelen enz. enz., het budget van oorlog de molensteen te worden, die de Nederlandsche financiën in den afgrond sleept". De Nota van den heer Land bepaalt zich tot opmerkingen over de marine. Den inhoud daarvan resumeerende, blijkt het, dat de heer Land het wenscheljjk acht om wel volgens het voorstel van de regeeriDg den gezameljjken diensttjjd te stellen op elf jaar, maar dien te verdeelen in acht jaren dienst bjj de actieve zeemacht en drie jaren bjj de zeeweer. Die verdeeling brengt de zeeweer tot de gewenschte sterkte en maakt de jaarljjksche lichting klei ner, het laatste zeer in het belang van het verkrijgen van geschikte personen, van hunne oefening en van het slagen der pogingen tot kadervorming. De uiterste krachtsinspanning dient bjj de oefening der dienstplichtigen voortaan te wor den vermeden, en toch dienen bljjvender ge volgen te worden erlangd dan bp het tegen woordige stelsel van oefening. Die voordeelen kunnen worden verkregen zonder den eersten oefeningstjjd te verlengen, wanneer na eene eerste gezamenlijke oefening van bp voorbeeld ééne maand de dienstplichtigen, naar gelang van beroep en gebleken aanleg, worden ver deeld in; stokers, matrozen, kanonniers, vlet- roeiers enz. en dan individueel of in groepen in die bjjzondere richting worden opgeleid. De oefening der dienstplichtigen bjj de zee macht dient voor volle vier maanden plaatB te vinden op de schepen en vaartuigen van binnenlandsche verdediging. Zelfs bp eene kleinere jaarljjksche lichting zal in dat geval meer drpvend materieel in dienst moeten worden gesteld, maar dit ligt ook geheel in de richting van die verbetering der practische vorming van het binnenlandsch aanwezige officiers- en vrjjwilligers-personeel, welke door den heer Land dringend noodig wordt geacht. De physieke toestand van dat laatste perso neel moet worden verbeterd. Verkorting van het verblpf in Oost-Indië treedt bjj de daartoe te nemen maatregelen op den voorgrond. Het personeel moet op tjjd worden afgelost en hoort er meer dan menschengeduld toe om in vrede met hen te leveneen botsing te ver mijden. Dit juist was in Een partij piket zoo goed geteekend. Het stukje werd door de heeren Willem van Zuylen en Van Biene zeer goed gespeeld. Over den heer Van Zuylen junior alleen de opmerking dat hp nog beel wat veranderen moet om in Een party piket als Raymond een goed figuur te maken. Had bjj daarin maar iets van de losheid te zien gegeven, die hem in Pension Scholier in al te ruime mate eigen was, hp ware vrjj wat beter geweest, tn dat Pen sion Schöller trad de heer Van Zuylen jr nl. op in plaats van den beer Jan C. de Vos, die we gens ongesteldheid in Gelderland vertoeft. Die plaatsvervanging was eene teleurstellingden heer Jan C. de Vos ziet men hier zeer gaarne; al zou hjj Dinsdagavond toch niet veel te doen gehad hebben. Wjj gelooven echter dat zjjn voorbeeld op den jongen Van Zuylen goed heeft- gewerkten deze, niet zonder succes, getracht heeft dat na te volgen. Wat nu dien hoofdschotel van het menu van giBteren betreft, wij hebben ons verbaasd over den opgang, dien dit stuk te Rotterdam heeft gemaakt. Als men ons soms herinneren wil aan het lachen, dat wij meermalen deden, om ons daar door te ontwapenen, dan zouden wij hiertegen over er op willen wijzen dat dergelpke dood doeners waarop vele hedendaagsche schrjjvers nog al eens zondigen niet altpd opgaan. Er is groot onderscheid tusschen lachen en lachen. Om een plotselingen uitval kan men dikwpls in een lach schieten, om óf spoedig weer te yergeten wat men hoorde of zag, £>f; voltallig worden gehouden, de bepaalde reserve steeds aanwezig zjjn. Een van de grootste v;>derpalen tegen die aangegeven maatregelen en tegen het geven van een verbljjf in de gematigde luchtstreek van voldoenden duur, is het incompleet aan vrijwilligers. Snelle aanvulling van dat tekort is dus voor geschreven, ook met het oog op de binnenland sche verdediging, want zelfs al worden alle wenschen omtrent aanvulling door dienstplich tigen en omtrent kadervorming vervuld, dan zullen toch eerst over elf jaren een vol tallig personeel en de noodige reserve aanwezig zpn. Yolgens het oftieuse Journal de Bruxelles heeft de CoDgo-regeering den heer Greshoff, den vertegenwoordiger van de Afrik. Handelsven nootschap,het verblijf in den Congo-Staat ontzegd. Naar aanleiding van deze mededeeling meldt de N. Rott. Ct, dat reeds eene weerlegging der grieven van den vrjjen Congo-Staat tegen den heer Greshoff, punt voor punt, in handen is gesteld van onze regeering, met het verzoeE, door bemiddeling van den Nederlandschen gezant te Brussel te bewerken, dat de maatregel van verbanning, tegen den heer Greshoff geheel ten onrechte genomen, niet door den souverein worde bekrachtigd, voordat er een onderzoek hebbe plaats gehad. Het besluit tot verbanning van den heer Greshoff is door den gouverneur inderdaad genomen zonder onderzoek en zonder eenigen vorm van proces, zoodat hem zelfs de gelegenheid tot verweer niet gegeven was. »Den heer Greshoff, zegt de N. R. Ct, die tot Nederlandscb consul aan den Boven-Congo was benoemd, was even vóór zjjne verbanning door den Congo-Staat het exequatur geweigerd." Aan het Journal des Débats wordt gemeld, dat da toestand tusschen de Congo-regeering en de vreemde kooplieden, die in den Congo- staat zjjn gevestigd, zeer gespannen is. Twee Nederlandsche stoombooten, met een lading koopwaren, ingenomen te Brazzaville en bestemd voor handelskantoren, gevestigd op Belgisch gebied, werden door de ambtenaren der Congo-regeering aangehouden, zoodra zjj de Belgische grens passeerden. Er werd zelfs op de booten geschoten en de beambten gingen aan boord om de lading te onderzoeken, zonder te letten op de vrachtbrieven, welke door den gouverneur der Fransche kolonie waren verleend. De Congo-regeering beweert het recht te hebben de lading der stoombooten, die den Congo bevaren, te onderzoeken, maar de kooplieden weigeren zich aan dit onderzoek te onderwerpen, op grond van de Berljjnscbe Congo-akte, welke bepaalt, dat de scheep vaart op den Congo op geenerlei wijze mag belemmerd worden. Te Brazzaville, waarheen de stoombooten terugkeerden, heerschte groote opgewondenheid over het gebeurde. misschien wel kort daarop, na eenig nadenken, zich te ergeren over hetgeen op het eerste gehoor reden tot vrooljjkheid gaf. Maar er is nog een andere, zoo'n gulle, harteljjke lach die tjjden daarna nawerkt; waarvan de herin nering nog lang bjjbljjftomdat de aanleiding er toe voortleeft en men by de gedachte daar aan op nieuw prettig gestemd wordt. Dit was b.v. bet geval toen men onlangs in onze con certzaal met Junkermann als tolk genoot van Frits Renter's waren humor. Wie echter aan het Pension Scholier nog met viooiyke gedachten moge terugdenken wy niet. En wp betwyfelen of dat wel velen zullen doen. Het applaus waB ten slotte dan ook matigen zoo het stuk nog langer had ge duurd, was men, uit ergernis over zooveel onzinnigheid, misschien wel met stille trom vertrokken. Het is dan ook een grove, ploer tige grap vrp onkiesch gedacht en met weinig of geen talent in elkaar gezet. Een tweetal jongelui willen een oom van een hunner op zyn verzoek helpen aan een avontuur, waarmee hy een bluffer uit zyn woon plaats den loef kan afsteken. Een krank zinnigengesticht wil hy bezoekenen geen kans ziende om aan dat verlangen te voldoen, komen de jongelui op het onzinnige idee om hem in een pension te brengen, waar eenige zonderlingheden wonen en oom wys te maken dat dit een particulier gesticht voor zulke ongelukkigen is. wy zeggen met opzet »onge- lukkigen" om daarby tevens te wyzen op de ernstige bedenking, die by ons opkwam tegen den grondtoon van het stuk. Het is zeker goed koop en gemakkeiyk om op die wyze het publiek te doen lachenpaaar telkens wordt De eerste aflevering van de goedkoope geïllustreerde volksuitgave van Frits Renter's werken, door de firma Gebr. E. M Cohen, van welke onderneming door ons reeds vroeger is melding gemaakt, ligt thans voor ons en bewijst in alle oprichten dat deze bekende firma niet te veel heeft beloofd. Het werk is met een duideiyke letter op fraai papier gedrukt en de illustratiën op ge tint papier zyn goed uitgevoerd. Zooals wy vroeger meldden is het werk in 30 afleveringen, ad 0.10 elk, compleet. Er heeft zich zoo meldt de Arnh. Ct, tene commissie gevormd, waarvan de leden in verschillende steden van ons land gevestigd zyn, om een, zy het ook eenvoudig, gedenk- teeken op te richten op het graf van Bernard ter Haar, die in 1880 te Yelp overleed. Wel leven zyn Huihert en Klaartje en Abd- el-Kader nog by het Nederlandsche volk, terwyi ook zyn andere gedichten, Eliza's vlucht, Hanna en de St. Paulusrots er niet vergeten zyn, maar het komt de nagedachtenis van dien bezielden, zangrpken dichter toe, dat door een zichtbaar teeken de plaats wordt aangewezen, waar zpn overschot rust. Dezer dagen waren in de hoofdsteden van ons land weer concerten aangekondigd, te geven door Lamoureux' orkest. Deze gaan niet door volgens het Vad. is dat orkest en grève en weigert het te reizen. Op de derde voorstelling, die de artisten van het Theatre Francais Zondag morgen te Brussel geven, spelen zy VAvare, le Testament de César Girodot en la Lettre chargée. Tot hoofd eener byzondere school te Ylis- singen is benoemd de heer J. Baarschers, on- derwyzer aan eene christeiyke school te Am sterdam. Aan mej. C. J. Vrolgk, onderwpzeres aan de openbare school te Heinkenszand, is op haar verzoek tegen 15 April a. eervol ontslag i zoodanig verleend. Tot predikant by de N. H. gemeente te Axel is beroepen de heer J. B. Th. Hugenholtz predikant te Zuid-Beierland. By kon. besluit is, zooals nog in een deel der oplaag van het vorig nommer werd mede gedeeld, benoemd tot directeur van het post en telegraafkantoor te Zevenbergen, F. Allen, thans directeur van het rpksteleg raaf kantoor en brievengaarder te Bruinisse. men toch herinnerd aan droeve toestanden, waarmee men waarlpk den gek niet behoeft te steken. Genoeg, de oom maakt, in de gedachten dat hy zulke beklagenswaardige personen voor zich ziet, kennis met een schryfster, een lief hebber-komediespeler, die de l niet zeggen kan, een gepensioneerd brommerig majoor, en een halven wildeman, die altpd vol is over de reizen, welke hy maakte. Al die personen hebben sterk sprekende eigenaardighedenen het is zeker het hoofddoel van Carl Laufs geweest om daarmee een loopje te nemen. Als later oom rustig thuis zit, komen al die gewaande krankzinnigen hem een bezoek brengen vol angst weet hp elk onschadelpk te maken, door hen hier en daar in een kamer of in een kast op te sluiten, terwpl bp midde- lerwpl den heer Schöller, den eigenaar van het pension, kennis geeft van de »ontvluchting zpner patiënten". De opheldering volgt dan spoedig van zelf. Men zietdiep gedacht is het stuk niet het is zelfs zeer laag bp den weg. Trouwens, om fijne geestigheden moet men ook veel meer naar de Fransche schrpvers, die, al zpn ze van hun kant al te gewaagd in hunne redeneeringen, veel meer slag hebben van goeden humor te doen genieten. Toch erkennen wp gaarne dat b. v. in Von Moser's goede stukken, o. a. Ultimo, ook de Duitschers gunstige uitzonderingen hebben op den regel van zeer zwaar op de hand te zpn. Pension Schöller bevat slechts éen hoofdrol, die van Philipp Klapprothde overige zpn niets dan bprolleneen tweetal caricatnren en eenige marionetten toch dienen hoofdzakelpk als figuranten. Wij kunnen ons dan ook niet De St. Ct. bevat de statuten van de coöpe ratieve stoomzuivelfabriek Luctor et Emergo te Zonnemaire. Hot doel der vereenigicj is gemeenscbappe- lpbe zuivelbereiding, door de exploitatie eener stoomzuivelfabriek en den verkoop van ver kregen producten. Om dit doel te bereiken, sticht de vereeni- ging eene stoomzuivelfabriek op het terrein en in de gebouwen der voormalige meestoof de landbouw te Zonnemaire en verbinden zich de leden om ten behoeve van deze fabriek, be houdens die voor eigen gebruik benoodigd, ter bereiding te leveren alle melk van minstens het aantal melkkoeien, bp hunne deelname aangegevenwordende gerekend dat van elke koe een maximum van drie duizend vpf hon derd liters wordt verkregen per jaar. De vereeniging is aangegaan over 15 jaren. Het kapitaal bedraagt 22.000. Het bestuur der vereeniging bestaat uit drie leden. Zp worden gekozen door de leden, kiezen uit hun midden een voorzitter, secretaris en penningmeester en regelen hunne werkzaamhe den bp huishoudelpk reglement. Tot leden van het bestuur zpn gekozen de heeren J. M. Klompe, C. Groeneveld de Kater en C. J. Hocke Hoogeboom. In het ingezonden stuk in het vorig nommer van den heer J. Neeteson is, tenge volge van minder duidelpke kopy, eene fout geslopen. Er staat »Met welk recht vermeet gp u de 77 voorgestelde nieuwe leden reeds nu moreel te deballotteeren"dit laatste woord moest zpn ballotteeren. Naar men ons heden meldt is de benoe ming van den heer Gepp tot kapelmeester van het muziekkorps der d.d. schutterp te Middel burg ingetrokken en in diens plaats benoemd de heer J. Morks uit Dordrecht. Hierdoor wordt bevestigd wat dezer dagen in de Dordrechtsche Courant werd gemeld. Met het oog op het meerdere personeel, tengevolge van de uitbreiding van het vervoer tusschen Vlissingen en Engeland benoodigd, wordt het tot bureau's ingerichte hotel van de Maatschappp Zeeland belangrpk vergroot. Yier kamers en groote kelder worden er aan de Zuidzpde bpgebouwd. Ook de liberale kiesvereeniging Vrijheid en Orde te Kapelle heeft besloten voor de a. s. verkiezing van een lid der Tweede kamer in het district Hontenisse geen candidaat te stellen. Onder Wemeldinge is Dinsdag middag een paard, dat voor een kar gespannen was, op hol geslagen. Een bierbrouwersknecht, die op de kar zat, moet inwendige kneuzicgen bekomen hebben. Te Bruinisse is een vereeniging opgericht onder den naam De Voorzorg. Zp stelt zich voorstellen dat zp, die met den heer Van Zuylen herhaaldelpk in dat stuk optreden, met opge wektheid hun rol vervullen. En toch is dat kluchtspel nu het sueces vaa het seizoen 1111 Terwpl degeipke Btukken in de drie schouw burgen te Rotterdam geen volk trekken, be hoefde men Pension Schöller en Mijnheer en me vrouw Mongodin een echt Pransch blpspel, van den schrpver van het ook te Middelburg bekende Zenuwachtige vrouwen, met zeer sterk gekruide grappen, evenals in Algemeene dienst plicht slechts aan te kondigen om volla zalen te lokken. Goede oorspronkelpke too- neelwerken als Fatsoen en Eerloos, gezond van kern, goed van strekking en in en in Nederlandsch, die o. i. het aanschouwen overwaard zpn, al is er ook bedenking te maken tegen enkele daarin geschetste toestan den, worden gegeven voor nog niet half ge vulde zalen. Het is voor directies zeker niet aanmoedigend. Kolommen zouden er te vullen zpn met be schouwingen over deze verkeerde richting, waarin wp ons bewegen; wellicht vinden wp daartoe spoedig eens ongezocht aanleiding. Thans willen wjj echter ter verklaring van het ver»chpnsel, waarop wp wezen, alleen dit op merken dat menig comedie-bezoeker in groote plaatsen, vooral onder de vlottende bevolking, die de schouwburg voor een groot deel vult, eenvoudig zoekt ontspanning na een drukken dag, en meer zpn avond zoek wil maken dan kunstgenot smaken. Den heer Van Zuylen zagen wp, na eenigQ jaren afwezigheid, weer in des Middelburgse^

Krantenbank Zeeland

Middelburgsche Courant | 1891 | | pagina 1