N°. 64.
134e Jaargang.
1891,
Dinsdag
17 Maart.
Middelburg 16 Maart
1
Deze courant verschijnt d a g e 1 ij k s
met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Prijs per kwartaal in Middelburg en per post franco 2.
Afzonderlijke nommers zijn verkrijgbaar a 5 cent.
Advertentiën20 cent per regel. Bij abonnement lager.'
Geboorte-, Trouw-, Dood-, en andere familieberichten, benevens alle
dankbetuigingen; van 17 regels 1.50;
iedere regel meer f 0,20. Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
LETTEREN EN KUNST.
KERKNIEUWS
UIT STAD EN PROVINCIE
MIDDEIM
HE Kil II IM.
Vbennometer.
Middelburg 16 Masrt vm. 8 u. 45
m. 12 u. 46 gr., av. 4 u. 46 gr.
Verwacht Z. O. wind.
Agenten te Ylissingen P. G. de Vet Mestdagh Zoon, te "Goes: A, A. w. Bolland, te Kruiningen: F. v. d. Peijl, te Zierikzee: A. C. De Mooij, te Tholen: W. A.
gr. yan Nleuweithijijzen en te Ternenzen M. de Jonge. Verder nemen alle postkantoren en boekhandelaren abonnementen en advertentiën aan, evenals de
F advertentie-bureau's van Nijgh Van Ditmar, te Rotterdam, de Gebr. Belief ante, te 's Gravenhage, en A. de la Mar Azn., te Amsterdam.
Hoofdagenten voor het Buitenland: te Parjjs en Londen, de Compagnie générale de Publicité étrangère G. L. Daube Cie., John F. Jones, opvolger.
Advertentiën
moeten des namiddags te één uur
aan het bureau bezorgd zjjn, willen
zjj des avonds nog worden opgenomen.
Met belangstelling en sympathie namen wp
kennis van een schrijven in de Scheldébode van
den heer L. van Waesberghe Janssens, secretaris
der afdeeling Hulst van de Zeeuwsche Land
bouwmaatschappij, waarin hp ten stelligste op
komt tegen de taktiek om van de suikerwet een
politiek wapen te maken voor of tegen de eene
of andere partjj.
Hp bewjjst daarin hoe er van politiek in
deze geen kwestie is geweesthoe de versohil
lende stemmingen duideljjk aantoonen dat er
over dit punt verschil van meening beerscbte
onder aanhangers van een en dezelfde staat
kundige richting in de Tweede kameren hoe
ten slotte onder de 52 stemmers vóór de wet
waren 24 liberalen, 23 anti-revolutionnairen en
5 katholieken.
Het grootst aantal tegenstanders van de wet
vindt men onder de katholieken; wier jjveren
voor de belangen der suikerfabrikanten zeer
groot was. Het bovengenoemde blad nu zegt,
in een hpschrift onder het Btuk van den heer
Janssens, daarin het bewjjs te zien dat die
katholieke afgevaardigden de belangen van
den landbouw ter harte nameniets wat
«de landbouwer wel weten mag; evenzeer als
het feit dat het gros der liberalen in zoo iets
geen lust schenen te hebben."
Deze opmerking brengen wjj onder de aan
dacht van vele liberalen, vooral in Zuid-
Beveland, die ook druk bezig zjjn om deze
kwestie als wapen te hanteeren en wel tegen
anti-revolutionnaire kamerleden en
ministers. Zjj zullen dan ontdekken dat het
een gevaarljjk wapen iB hetwelk zp gebruiken,
want dat zich dit keert tegen eigen partpge
nooten.
En tevens noemen wp het een oneerlpk
wapen; een af te keuren taktiek om de land
bouwers op die wpze te vleien en hen wps te
maken dat hunne belangen zoo miskend zpn
door de voorstanders van het ontwerp.
De eenvoudige waarheid o. i. is dat reeds
gedurende eenige jaren aan de schatkist
onttrokken wat haar eerljjk toekomt; dat
de eigenaars van beetwortelsuikerfabrieken
door de vroegere accpnsregeling, waarin thans
een verandering zal worden gebracht, een
faveur genoten van twee millioen, wat door
de belastingschuldigen op andere wpze moest
worden opgebracht. En wp beamen wat het Han
delsblad, op grond van de gevoerde discussiën,
schreef dat het nl. niet opwekkend stemde, toen
men een groot aantal leden der Nederlandsche
volksvertegenwoordiging zich zag aangorden
om de opbrengst van een algemeen schadelijk
geachten accjjns, in plaats van haar uitsluitend
aan de schatkist ten goede te doen komen,
voor de naaste toekomst, in nog hooger mate
dan thans het geval is, te doen strekken om
de beurzen te stjjven van suikerfabrikanten en
grondeigenaren Accijnzen op de eerste levens
behoeften dus niet alleen voor de schatkist,
doch bovendien voor eenige bevoorrechte Ne
derlanders En te meer deed dit leed, wanneer
wp aan dit werk zagen mededoen door liberale
volksvertegenwoordigers,wier verleden en tegen
woordig optreden iets anders zouden mogen
doen onderstellen.
Waarljjk, en hierop wenschen wp vooralnog
te wijzen er is toch duidelpk gebleken hoe
die suikertabrikanten de landbouwers niet willen
bevoordeelen, en zich van hunne belangen
niets aantrekken. Zp trachten te halen wat
er slechts te halen isen weigeren voortdurend
contracten op suikergehalte te sluiten. De
boeren zpn daarvan zelve grootendeels de
schulddat is waar, want zjj kunnen of willen
niet krachtig gezamenlijk zich doen gelden.
Zooals de bieteneultuur dan ook nu plaats
heeft is het nog de groote vraag, of zp in het
belang van dan landbouw is.
Doch dit daargelaten wp leerden nu in
elk geval uit het bp de suikerwet in de Tweede
kamer voorgevallene dat de beetwortelsuiker-
fabrikanten van de voordeeligste conditiën
warendat door de vroegere regeling hun
belang het meest gebaat werd en dat
daarom des te meer te verwonderen is gewenf
hun verzet om een billijker maatstaf tegenover
de landbouwers aan te nemen bp het sluiten
van hun contracten. Wp zpn nu nieuwsgierig
of zp, waar hun over 1890 en 1891 nog het
voordeel is gegund, dat eigenlijk der schatkist
toekomt, ook de landbouwers in dat voordeel
zullen laten deelen door voordeeliger prijzen
hun te geven voor de bieten.
Hoe men de kwestie echter ook beschouwt,
in ieder geval heerschte er in de Tweede ka
mer en in het land verschil van opinie oude
alle partpenverdient deze anti-revolution
naire regeering, wier grootste kracht schuilt
op het platte land, lof voor den moed om in
deze voor haar teedere kwestie de belangen
van de schatkist te behartigen zooals zp deed;
en is het niet verdedigbaar om uit die daad
geschied in het voordeel van ons allen, een
wapen tegen haar te smeden.
Laatons,liberalen, vooral daaraan niet meedoen,
maar liever strijden met eerlpke wapenen
Laten wp den rug toekeeren aan dat doctri
naire liberalisme, dat tot in het kleingeestige
zoekt naar middelen om een tegenstander te
treffen, en vooral laten wij ons wachten te
specnleeren op bekrompenheid en het onzui
verste egoisme.
Onze kracht kan er slechts door winnen,
wanneer wp niet vervallen tot kleingeestigheid,
wanneer wp ook eerlpk genoeg ons toonen om
het goede van een tegenstander te erkennen; om
van waardeering te doen bljjken voor hetgeen,
met voorbjjzien van particuliere belangen, in
het algemeen wordt gedaan.
Wp hebben dan des te meer recht van
spreken, wanneer er o. i. waarljjk gehandeld
wordt tegen of niet genoeg in het
welzjjn van het land; dus van ons allen.
zijn verzoek eervol ont :iag verleend als notaris aanbieding
te Hoorn.
verder is aan T. J. Boode, op zpn ver
zoek, eervol ontslag verleend als bode
het dep. van financiën, behoudens aanspraak
op pensioen', en benoemd tot pakker met~rang
van bode bij voornoemd departement G. Nie-
hof, thans vaste knecht.
Nog zpn benoemd tot directeur van het
postkantoor te Emmen S Beumée, thans com
mies der posterpen 4e kl., es tot directeur van
het post- en telegraafkantoor te Hengelo, C.
A. Willemse, thans in geljjke betrekking te
Naarden.
Door de heeren Yan Asch van Wjjck, Cre
tntrs, Gildemeester, Schimmelpenninck, Heems
kerk en Travaglino ïs een nieuw artikel op
de aanhangige postwet voorgesteld, strekkende
om de bepaling op te nemen dat bp bestuurs
maatregel kan worden bepaald dat des Zon
dags alleen die brieven, gedrukte stukken
nieuwsbladen, monsters of andere stukken
verzonden of bezorgd worden, waarvoor bp
vooruitbetaling het dubbele bedrag van het
volgens deze wet verschuldigde port is voldaan,
Door de heeren Van Velzen, De Geer, Yan
de Velde, Van Kempen, Van Nunen en Smeengi
is een amendement voorgesteld om het recht
voor postwissels en postbewpzen te verminderen
van 5 cent per 12.50 of gedeelten daarvan
tot cent per 10 of gedeelten daarvan.
Aanstaanden Donderdag verleent de minister
van oorlog geene audiëntie.
Blijkens een bp het departement van koloniën
ontvangen telegram van den gouverneur-gene
raal van Nederlandsch-Indië zpn in Groot Atjeh
twee bentings n ibjj Kandang (liggende tenzuiden
van Lampeneroet) genomen, waarbjj de kapitein
der infanterie H. Wicheren en vier mindere
militairen sneuvelden en tien minderen gewond
werden.
Met de jongste mail zpn de Bataviasche bladen
van 1114 en de Deli Ct van 11 Pebr. ontvangen
Uit Atjeh wordt over het tjjdperk van 19 Jan
tot en met 1 Febr. weinig belangrijks gemeld
Alleen verdient vermelding dat een dag na
Tengkoe di Tirou ook Panglima Polim te Gleieng
stierf, zoon en opvolger van den ouden Panglima
in
dertijd een onzer heftigste tegenstanders en
strijders voor de onafhankelijkheid van het
Atjehsehe volk was.
Van de Noord-, Oost- en Westkust valt niets
belangrpks te melden.
De weersgesteldheid was zeer droog.
De gezondheidstoestand was over het algemeen
iets ongunstiger. Het gemiddeld getal ziekeD,
per dag in het hospitaal opgenomen, was 25.1
tegen 24,5 en dat der beri-beri lijders9 tegen
8.5 gedurende den vorigen verslagtpd,
De stand der beri-beri is dus mede iets
minder gunstig.
Het sterftecijfer was hooger.
Volgens de Javabode is de justitie bp haar
onderzoek naar den bekenden poBtdiefstal van
82,000 zoo ver gevorderd, dat bjj haar ge
gronde vermoedens gerezen zpn tegen een
bepaalden persoon.
Naar aanleiding van de gala-maaltijden,
waaraan H. M. de koningin-regentes verschil
lende autoriteiten noodigt, zegt de Haagsche
briefschrijver in de Arnh. Crt.
Het is, afgescheiden van de materieele voor-
deelen, welke zp voor de residentie opleveren, lp0lim, sagihoofd der XXIi moekims, die
een uitstekend denkbeeld van die officieel
diners. Zoo ontstaat er eene persoonlijke ken
nismaking tusschen de regentes en hen, die
persoonlpk tot 's lands bestuur geroepen zijn,
die, hoe oppervlakkig ook, goede vruchten
dragen moet. Dat iets dergelijks in de bedoe
ling van H. M. ligt, wordt bevestigd door het
haar bestaand voornemen, om met de jonge
koningin de verschillende deelen van het land,
ter kennismaking, te bezoeken. Een uitstekend
voornemen maar dat men niet te spoedig
moet uitvoeren. Men bedenke dat zelfs eene
koningin van tien, twaalf jaren nog maar
een kind ismen houde het oog op het
groot gevaar, dat het kind, ja de menscb
in de koningin kan ondergaanmen her-
innere zich dat juist in die officieele krin
gen, waarmede de jonge vorstin dan in
alle oorden des lands zou in aanraking
komen, lang niet overal die fijne tact en
die diepe menschenkennis bestaan en
ik zeg dit niet omdat in de Haagsche hooge
kringen die zeldzame eigenschappen gevonden
worden allerminstdie den waren toon
vinden doet, om de koningin te eeren en tevens
bet karakter van het kind niet te schaden. Ei
zpn heelwat boeken geschreven over de opvoe
ding van een troonsopvolger, in ouden en nieu
wen tjjdmaar een boek over de opvoeding
eener .aanstaande koningin bestaat bij mijn
weten niet, en ik weet wezenlpk niet van welk
doorkneed paedagoog, tevens diep menschenken-
ner, ervaren staatsman ik dat zou moeten tege-
moetzien. Het is een uiterst moeilpk vraagstuk,
waarvoor Nederland geplaatst iB, veel moeilijker
dan het zeilen tusschen de partpen of het op
goeden voet bljjven met vreemde Mogendhe
den, en waarvan de elders opgedane kwade
ondervinding toont hoeveel gevaar eene verkeer
de oplossing met zich brengt. Voor zoover
uit eene en andere bijzonderheid is op te maken,
is het besef van de hier aangeduide moeiljjk-
heden bp de koningin-regentes zeer levendig.
Dit geeft haar aanspraek op de sympathie en
medewerking, niet slechts van alle verstandige
moeder^ maar van alle rechtgeaarde Neder
landers, die inzien welk een onberekenbaren
invloed ten goede het harmonisch ontwikkeld
karakter van een regeerend vorst of vorstin
op het volk kan uitoefenen.
Bp de Dinsdag 24 Maart volgende
week dus in den schouwburg te Middelburg
te geven voorstelling door het gezelschap der
heeren De Vos en Korlaar zullen opgevoerd
worden Een partij piket, tooneelspel in éen
bedrjjf van N. Fournier en Meyer, en Pension
Scholier, klucht in drie bedrjjven, uit het Duitsch
van Carl Laufs.
In beide stukken treedt de heer Willem van
Zoylen op, en wel in zeer verschillend karakter.
In het eerste, een salonstukje, zeker bjj en
kelen niet onbekend, komt het aan op fijn
spelen het verheugt ons hierom dat wp hem
daarin eens zullen zien en, luidens verschil
lende recensies, kunnen bewonderen.
Het Pension Scholier is het lach-succes van
dit seizoenen het liet nergens na dit succes
te behalen.
Naast den heer Van Zujjlen treden o. a. op
de heeren Jan C. deVos, Jos. van Biene, G. Wage-
mans, Van den Heuvel en Erfmannde drie
laatste vroeger aan het gezelschap-Faassen
verbonden. De heer Wagemans vooral werd
door het Middelburgsche publiek altjjd gaarne
gezien.
De heeren Gebr. E. en M. Cohen, uit-l
gevers te Arnhem en te Npmegen, verzoeken werkzaam
van Reuters werken, te ver
melden dat bjj hen dezer dagen eene zeer
fraaie uitgave daarvan als 8e druk, gebonden
voor slechts 2 90 zal verschjjnen.
Behalve den vroeger vermelden open brief
van Jan Milicien aan het Nederlandsche volk
over persoonlijken dienstplicht is door het
hoofdbestuur van den Anti-dienstvervangingbond
nog uitgegeven een brochure, getiteld Voor mijn
land en mijn Koningin, een beroep op het volk
van Nederland door H. W. Groeneveld, preai
dent van de afd. Amsterdam van genoemden
bond.
Ook dit boekje is uit den aard der zaak een
pleidooi voor den persoonlpken dienstplicht
Engelsche puriteinen. De door onzen
landgenoot, Jack Grein, te Londen opgerichte
«Onafhankeljjke schouwburg" is Vrjjdagavond
in het Royally Theatre geopend met de opvoe
ring van Ibsen's Spoken. Sommige Londensche
bladen zjjn ten hoogste verontwaardigd over
dit stuk, waarvan de regeering volgens hen de
opvoering had moeten verhinderen. Van andere
zjjde wordt de draak gestoken met deze con
ventioneele moralisten, wien de hooge moraal
van een Ibsen een doorn in het oog is. De
zaak zal in het parlement ter sprake worden
gebracht.
Wekelyksche opgaaf betreffende de Ned. Herv.
ke.k.
Beroepen naar Gorinchem en naar Staphorst
C. Bouthoorn, te Dirksland Schoonhoven
E. Steenbakker Moriljjon Loysen, te Naarden
Purmer J. J. Bange, te Drachten Haskerhorne
A. van Tuynen, te GoudswaardWorkum
A. Jellema, te Vriescheloo; en J. Draaisma, te
Klundert.
Bedankt voor Schraard A. Jellema te Vrie
scheloo.
Aangenomen naar Waddinxveen G. J. An tink
te Oostermeer.
Op eenvoudige wjjze werd heden op de
algemeene begraafplaats alhier ter aarde besteld
het ljjk van den heer D. van de Kreke, in leven
adjunct-commies der eerste klasse ter provin
ciale griffie van Zeeland.
De lpkkist werd naar het graf gedragen door
ambtgenooten van den overledene en bp de
bloedverwanten-rouwdragers sloten zich aan de
commissaris des konings in deze provincie en
de griffier der Staten van Zeeland, terwjjl
bovendien nog enkele vrienden van den over
ledene hem de laatste eer bewezen.
Toen de lpkkist in het graf was neergelaten,
nam de heer mr E. Fokker, griffier der Staten
het woord en zeide ongeveer het volgende
«Alvorens de groeve zich sluit over den ver
dienstelijken man, wien wp de laatste eer be-
wjjzen, gevoel ik mjj geroepen een enkel woord
te spreken te zjjner nagedachtenis
Er is met Van de Kreke heengegaan een
verdienstelijk ambtenaar, bekwaam in hooge
mate en ijverig als iemand zpn kan. Van hem
kan met recht gezegd worden: hp werkte terwjjl
het dag was, ja zelfs gedurende een groot deel
van den nacht.
Hp was geëerd en geacht om zjjne kunde en
werkzaamheid door zjjne superieuren, geliefd en
bemind door zjjne infjrieurenhp was het
toonbeeld van een rechtschapen en bekwaam
ambtenaar. Maar niet alleen den ambtenaar
brengen wp een welverdiende hulde, want
bovendien als mensch heeft de overledene
getoond voortreffelijk te zpn. Wat zpn familie
wat de kinderen van een zjjner bloedver
wanten in hem verliezen is slechts in dit enkel
woord weer te geven! alles. Hp was een toonbeeld
van Christeljjke deugd en heeft zonder ver
heffing van veel zelfopoffering bljjk gegeven.
Met dat al was Van de Kreke een bescheiden
man, die zich vrienden wist te verwerven en
geen vjjanden had.
Zpn spreuk was met Marnix van St. Alde-
gonde Repos ailleursja hp was wellicht te
ijverig, want vermoedelijk heeft zjjn te groote
dienstjjver hem te veel van zich zeiven doen
vergen.
Hjj ruste dan in vrede van zpn werkhp
heeft die rust ten volle verdiend."
Een broeder van den overledene dankte de
aanwezigen en den spreker voor de bewjjzen
van achting en waardeering, zjjn overleden,
onvergeteljjken broeder betoondzp zpn de
grootste troost voor de familieleden in hunne
diepe droefheid.
Met een enkel woord willen wp hier nog het
Den 13 October 1831 te Middelburg geboren,
begon hij op 13jarigen leeftjjd zjjn loopbaan
als klerk op een makelaarskantoor om dit
spoedig met een notariskantoor te verwisselen.
In 1852 werd hp beëedigd klerk ten kantore
van de hypotheken en het kadaster, terwjjl hij
in 1857 den graad van candidaat notaris verwierf.
Den len April 1873 werd hjj benoemd tot
adjunct-commies der 2e kl. ter provinciale
griffie van Zeeland om in September 1883 te
worden bevorderd tot adjuct-commies der le
kl., welke |betrekking hjj jtot zjjn dood be
kleedde.
Belast met de zaken 'der nationale militie,
kwam hjj steeds in aanraking met secretarissen
en burgemeesters veler plattelandsgemeenten;
en onder hen, zoowel als onder het publiek,
heeft hp zich door welwillendheid en humaniteit
tal van vrienden verworven.
De heer Van de Kreke was ook jaren lang
secretaris van den militieraad en deze verliest,
naar den raad in een brief van rouwbeklag zelf
verklaart, in hem «een penvoerder, even jjverig
als nauwgezet en betrouwbaar, die, als der
zake volkomen kundig, voor den raad eene vraag
baak was, nimmer te vergeefs en ook nimmer
te veel geraadpleegd."
Een goed ambtenaar, een braaf mensch, een
zorgzaam bloedverwant en ,een waardig burger
is met Van de Kreke ten grave gedaald. Zpn
nagedachtenis zal zeker bjj allen in eere en
dankbare herinnering bljjven voortleven.
Uit Zeeland zjjn bjj de Tweede kamer
der Staten generaal tot heden 35 adressen van
adhaesie aan bet verzoek van mr. H. Ph. de
Kanter c. s. to Haarlem tot wjjziging der
jachtwet ingekomen.
Heden (Maandag) morgen arriveerde te
Vlissingen, per mailboot Prinses Elisabeth, sir
Horace Rumboldt, Engelsch ambassadeur aan
ons hof, die de reis naar 's Hage met den
aansluitenden trein vervolgde.
Vrijdagavond gaf de zangvereeniging
Oefening kweekt kunst te Westkapelle hare,
sedert hare oprichting in 1887, vpfde uitvoering
die, naar men ons schrjjft, volkomen slaagde.
Een tiental stukken werden gezongen, afge
wisseld door voordrachten, terwjjl ter opluiste
ring het blpspel Burgemeesters Pruik zeer goed
werd opgevoerd.
De directeur, de heer A. Minderhoud, heeft
alle eer van zjjne leiding, terwjjl het bestuur
een woord van dank toekomt voor den gezel-
ligen avond, dien zp aan de leden en de West-
kapelsche burgerp bezorgde.
Tegen 15 April a. is door mej. C. J,
Vroljjk, onderwjjzeres aan de O. L. school te
Heinkenszand, als zoodanig ontslag gevraagd.
Uit Goes schrjjft men ons
Langs onderscheidene wegen, maar niet altpd
precieB langs den rechten weg, geven onze
winkeliers hun verlangen te kennen naar pro
tectie, d. w. z. zjj eischen dat hunne mede
ingezetenen bjj hen ter winkel gaan, en niet
elders hunne contanten besteeden. Zjj zitten
immers ook «voor hunne schatten en lasten?"
Dit is al een heel gezocht argumentof zouden
zjj soms meenen dat hunne afnemers die «schat
ten en lasten" onderling deelen Zp noemen
hen, die elders hunne inkoopen doen, «aristo
craten." Ik heb er eene encyclopsedie en eene
woordentolk op nageslagen en vond op het woord
aristocraat" eene andere definitie 1
Dit daargelaten, dan hebben de neringdoen
den ik zeg niet recht maar in ieder
geval gelijk met dezen hun wensch kenbaar te
maken. Zoowel in het groote als in het kleinS
is het waar: charité bien ordonnée commence paf
soi mime. Aangezien «het hemd nog altpd
nader is dan de rok" en «ieder nog steeds
zichzelf het naast is," kan ik mjj zeer goed
voorstellen, hoe onaangenaam het is voor een
winkelier, als zjjne medeburgers elders hunne
inkoopen doen.
Dat zal bepaaldelpk moeten veranderen, en
die verandering moet uitgaan van .de
neringdoenden zelf. "Want als zjj hunne me
de-ingezetenen beschuldigen van opzetteljjk de
patentplichtigen in hunne gemeente te benadee-
lenwat doen zjj zelf Laat ik dit met een
voorbeeld illustreeren.
Ik treed een manufactuurwinkel binnen om
mjj stof voor een pak te koopen. De winkelier
maakt mjj evenwel attent, dat bp ook een
confectie-magazpn heeft, dat bp dus gemaakts
kleeren verkoopt, die natuurlpk elders gemaakt
worden. Wat doen nu deze winkeliers anders
dan zijne medeburgers (in caBa de kleermakers)
i«o- -- 1ei Aucncu vy cinhattm leven van wjjlen den heer Van dehet brood uit den mond nemen
By kor. besluit is aan U. Boidingh uz op - ons, naar aanleiding van een andere goedkoope Kreke in herinnering brengen. I Ik hen evenwel onverzettelpk on jsoop d§ stof