N°. 55.
134" Jaargang.
1891,
Vrijdag
6 Maart.
Middelburg 5 Maart
Deze courant verschijnt d a g e 1 ij k s
met uitzondering van Zon- en Feestdagen;
Prijs per kwartaal in Middelburg en per post franco 2.
Afzonderlijke nommers zijn verkrijgbaar a 5 cent.
Advertentiën20 cent per regel. Bij abonnement lager.'
Geboorte-, Trouw-, Dood-, en andere familieberichten, benevens alle
dankbetuigingen; van 17 regels 1.50;
iedere regel meer ƒ0,20. Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
UIT STAD EN PROVINCIE.
VERKOOPINGEN ENZ,
NiiiiiriBi mm courant.
Advertentiën
Thermometer. Agenten te Vlissingen P. G. de Yet Mestdagh Zoon, te Goes: A. A. W. Bolland, te KruiningenF. y. d. Peul, te ZierikzeeA. C.de Mooij, te TholenW. A.
Middelburg 5 Maert vm. 8u. 45 gr- i tan Ndeuwenhtjijzen en te TerneuzenM. de Jonge. Verder nemen alle postkantoren en boekhandelaren abonnementen en advertentiën aan, evenals de j moeten des namiddags te één uur
m. 12 u. 50 gr., av. 4 u. 50 gr. F- advertentie-bureau's van Nijgh Van Ditmak, te Rotterdam, de Gebe. Beiinfante, te 's Gravenhage, en A. de la Mak Azn., te Amsterdam. aan het bureau bezorgd zijn, -willen
Verwacht W.'wind. I Hoofdagenten voor het Buitenland; te Parjjs en Londen, de Compagnie générale de Publicité étrangère G. L. Datoe Cie., John F. Jones, opvolger. zjj des avonds nog worden opgenomen.
de vele gesproken en geschreven po
litieke redevoeringen is er thans ook een in
het licht gegeven door den heer mr M. P. H.
Wiercx, door hem gehouden te Oegstgeest op
31 Januari 11. in de kiesvereeniging Volksbelang
aldaar.
Wie een goed en duideljjk overzicht wil heb
ben van »de politieke balans" gedurende de
jaren 1888—1891 leze deze verdienstelijke be
schouwing.
Op de vraagwat ons in de naaste toekomst
wacht? geeft de schrjjver dit antwoord:
»Het is uit den aard der zaak moeiljjk op
die vraag een eenigszins bevredigend antwoord
te gevenik wenBch niet als profeet op te
treden. En dit te minder omdat, bjj den be
kenden tact onzer tegenstanders om by de
stembus alle grieven op zjjde te zetten en
broederlyk samen op te trekken tot éen doel
de gevreesde liberalen te bestryden; ondanks
al 't marktgeschreeuw in de katholieke pers
en onder ultramontaansche kamerleden de
mogelijkheid geenszins schjjnt uitgesloten dat,
wanneer de defensie-kwestie van de baan is, de
»afgebroken rotten" weder zullen opmarcheeren
en we dus in Juni een da capo zullen beleven
van het lieflyk schouwspel van 1888Rome
en Dordt en de sociaal-democratie als
JDritte im Bund* overwinnaren op de liberalisten".
Laat dit ons, liberalen, niet weerhouden
onzen plicht te doen en pal te staan voor
onze beginselen, mede te werken met elke
regeering, die 't goede wil en 's lands belang
zoekt te bevorderen.
Wjj zjjn geenszins tuk op de herovering der
ministerieele zetels. Het iB sedert Mei 1888
gebleken, dat de liberale party, ook als oppositie,
krachtig kan zyn en veel voor Nederland ver
mag. Indien de stembus in Juni ons dan de
meerderheid niet verschaft, dan zullen we, als
Her Majesty's loyal opposition onze eervolle taak
voortzettenwelke rol wy ook hebben te ver
vullen, er is voor ons, bovenal op het onmetelyke
gebied der sociale wetgeving, nog arbeid te over.
Het kan intnsschen zyn, dat 't volk van
Nederland ontwaakt uit den sluimer, waarin
het onder den verleidelyken wiegezang van '88
was vervallen, ontnuchterd van de roes, waarin
het door 't verradelyk minnedrankje der saam-
geloopen stembus-jagers was geraakt, tot inkeer
komt en opnieuw aan de liberalen het lot, de
toekomst des lands in handen geeft, gelyk
on revitnt toujours a ses premières amours. In
dat geval hoop ik dat van een herboren een
heid in de liberale gelederen blyken zal en
de rechterzyde, van eigen onmacht voor de
regeeringstaak overtuigd, zich spiegelen zal
-aan het door ons als oppositie gegeven voor
beeld. We verlangen dus niets anders dan
dat men onB zal bejegenen, gelyk 'tkabinet-
Maekay door de liberalen iB behandeld.
■Slechts éen zaak hoop ikMogen de kiezers
'door kloek party te kiezen en krachtig op te
'komen, one bewaren voor een halfslachtigen
toestand, voor een onzekere toekomst, voor de
politiek van 'tdoode punt, voor Ministeries-
Heemskerk c. s. Wordt de credietbrief van 't
kabinet Mackay verlengd, het zjj zoowy zullen
er de gevolgen van moeten dragen. Maar komt
de liberale party zegevierend uit den stryd,
dat zy dan ook kleur bekenne en geen zaak
waarnemers meer aan de groene tafel doe plaats
nemen. Dat zy dan met een krachtig prin-
cipiis obsta voort bon we op den sedert 1848
onafgebroken hechter geworden grondslag der
volks-ontwikkeling en van de vryheid, die
geenszins de innigste liefde voor de monarchie,
de meest onwankelbare gehechtheid aan den
bestaanden regeeringsvorm uitsluit. Als regee
ring of oppositie, voor de liberale party bljjve
het algemeen belang de hoogste wet."
Als opwekking tot de liberalen om den stryd
-met moed te aanvaarden, mogen zeker deze
woorden wel gehoord, gelezen en overwogen
Worden.
Ook wy zonden wensohen dat een krachtig
liberaal ministerie geroepen mocht en kon
worden tot regeeren, krachtens de uitspraak
der kiezers.
Maar wy hopen meer dan wy verwachten.
Ons volk, ons kiezersvolk vooral is hard
leersch. Er moet zooveel gebeuren vóór zyn
oogen opengaan En dan, wy weten het, hoe
de oude taktiek van verdachtmaking, van ge
scherm met z. g. vroomheid en geloof en kerk
nog voortdurend maar al te veel doel treft.
De verdeeldheid, welke thans onder de anti
liberalen heerscht, tracht men op allerlei wyze
te bezweren en by te leggen. Dr Schaepman
vooral is daartoe druk in de weerwy zullen
onze lezers echter niet vermoeien met al de
mededeelingen die daaromtrent in omloop zyn,
vooral niet omdat zy meestal van liberale
correspondenten afkomstig zyn, die allerminst
in deze geacht kunnen worden goed op de
hoogte te wezen.
Onzes inziens zal zulk een vergeljjk, in den
huidigen stand van zaken, niet gemakkelijk te
treffen zyn, en zal in ieder geval stel
het kwam tot stand de anti-revolutionnaire
party by het Nederlandsche volk een groot deel
van haar prestige moeten inboeten. Zy kan, zon
der gevaar daarvoor, in zake den persoonlijken
dienstplicht en de aanhangige legerwet niet
tot de katholieke ultra's naderen. Dat is be
paald onmogeljjk.
Nu weten wy wel dat transigeeren en be
ginselloos redeneeren aan die zjjde niet zeld
zaam ismaar zoover zal men niet durven
gaan om alles te herroepen en te niet te doen
wat tot heden in deze is gezegd en gedaan.
Krachtig, stellig optreden der liberalen is
in ieder geval daarom dubbel plicht. En
hunnerzijds valt er op bemoedigende teekenen
te wjjzen.
De groote meerderheid, welke Zaterdag op
de vergadering der Liberale unie zich uitsprak
ten voordeele van de aanhangige legerwet, is
vooral uit dat oogpunt een zeer verblydend
teeken.
Als nu straks het bestuur dier Unie een
program zal uitvaardigen om als richtsnoer te
dienen by de a. verkiezingen een program
dat wy ieder oogenblik met belangstelling te
gemoet zien dan twjjfelen wy niet of ook
daarin zalwat de hoofdzaken betreftelk
liberaal de uiting vinden van zyn gedachten
omtrent de vraagstukken van den dagen dit
eveneens een krachtig middelpunt kunnen
vormen tot nauwe aaneensluiting der liberalen
by den stryd, die voor de deur staat.
Onze Biervlietsche correspondentschryft:
Ik acht my verplicht te antwoorden op den
aanval in uw blad, »door een onderwyzer" op den
gemeenteraad van Biervliet gedaan.
Deze is niet billjjk. Wat toch is het geval?
De onderwijzeres mej. Van O. alhier is niet
den 12 Januari te Yerseke benoemd, maar wel
2 Februari jl.; en er is niet aan gedacht haar
geen ontslag te verleenen vóór zy een plaats
vervangster had.
Mjjn bericht, waarin ook werd medegedeeld
dat haar vooralsnog geen ontslag werd ver
leend, heeft zeker aanleiding gegeven tot eene
verkeerde opvatting.
My dunkt, dat de handelwijze van den raad
eer te pryzen dan te laken valten wel hierom
mej. Van O. is Maandagavond 2 Febr. te
Yerseke benoemd, welke benoeming des Dins
dags 3 Febr. éen uur juist vóór eene raadszitting
door het hoofd der school aan den burgemeester
kon medegedeeld worden. Op 4 Febr. kreeg de be
noemde eerst officieele kennisgeving uit Yerseke
dus in de raadszitting een dag te voren kon
geen aanvrage om ontslag behandeld worden,
te minder omdat men niet kon weten op welk
tjjdstip de dame te Yerseke in functie moest
treden. Hoewel ook hier de termijn van drie
maanden na de ontslagaanvrage 6 Febr.
volgens de verordening kon toegepast worden
om de onderwijzeres tot in Mei te doen bljjven,
werd in bovengenoemde zitting van den raad
op 3 Febr. door dit collegie aan den voor
zitter opgedragen, zoo spoedig mogelyk ont
slag te geven aan mej. Van O., zoo zy dit
zou aanvragen en voor zoover dat gepaard kon
gaan met de belangen van het onderwijs aa
de school, waarin zjj werkzaam is. Manneljjk
personeel kan onmicldeDjjk ontslag bekomen
wat meermalen geschied is, doch vrouwelyk
personeel is niet zoo overvloedig in voorraad,
en by ontstentenis van een onderwijzeres kan
geen der onderwijzers by het onderwys in de
handwerken in de bres springen.
Later, in zyne vergadering van Dinsdag jl.,
de eerste die na de aanvrage om ontslag ge
houden is, heeft de raad, niettegenstaande zich
geen sollicitanten aanmeldden, het ontslag be
paald op 15 Maart e. k. Het hoofd der school
zag geen bezwaar in 't vertrek der onderwijzeres.
Verder werd besloten om na de voorjaars
examens andermaal sollicitanten op te roepen,
natuurljjk tegen dezelfde belooning van 400
's jaars.
Nu betreur ik het alleen dat men verdienstelijke
onderwijzers en onderwijzeressen na eenigen
diensttjjd geen betere bezoldiging toekent, hoe
gering de jaarwedde ook zyn moge. Elke ver
hooging, die de onderwijzers in de laatste jaren
genoten, is den raadsleden als 't ware afge
dwongen. Met de opmerking van »een onder
wyzer" in zake de traktementen stem ik dus
ten volle in.
Door den minister van oorlog is, in denzelfden
geest als vorige jaren, bepaald dat de lotelingen
der lichting 1891 kunnen deelnemen aan een
examen om by het korps en in het garnizoen
hunner keuze te worden geplaatst.
Zjj moeten tot deelneming aan dit examen
zich vóór 20 Maart 1891 schriftelijk wenden
tot den commandeerenden officier ter plaatse,
alwaar zy verlangen dit examen af te leggen.
In die aanvrage moet worden vermeld naam,
voornaam, woonplaats, wapen en korps waarbjj,
en garnizoen waarin zjj by voorkeur hunnen
militieplicht wenschen te volbrengen.
Het programma voor het examen omvathet
schrijven van een goed leesbare hand; de
kennis van de gronden der spelling van de
Nederlandsche taal; de vier hoofdregels der
rekenkunde, met geheele getallende kennis
van het Nederlandsche stelsel van maten en
gewichten; eenige bekendheid met de vader-
landsche geschiedenis en voldoende kennis der
aardrijkskunde van Nederland.
Aan de lotelingen worden vóór 25 Maart 1891
schriftelijk kenbaar gemaakt dag, uur en plaats,
voor het afnemen van het examen bepaald.
By kon. besl. is benoemd tot president der
arr. rechtbank te Alkmaar mr. Th. A. Lannes,
thans rechter in dat college.
De audiënties van de ministers van binnen-
landsche zaken en waterstaat zullen Zaterdag
niet plaats hebben.
Naar aanleiding van het bericht aangaande
de nieuwe formulieren voor de attestatiën de
vita, deelt men aan de Arnh. Crt. het volgende
medeDe attestatiën de vita, benoodigd voor
de ontvangst van pensioenen, wachtgelden,
gagementen, onderstanden, lyfrenten, toelagen
van broeders der orde van den Nederlandschen
Leeuw en soldyen van ridders der Militaire
Willemsordeworden uitgegeven door den burge
meester der gemeente waar de belanghebbende
metterwoon gevestigd is. In gemeenten van
meer dan 20000 inwoners kan de burgemeester,
behoudens goedkeuring van den minister van
financiën, het onderteekenen en het afgeven van
deze stukken, zoomede het waarmerken der
betrekkelijke quitantiën, ook opdragen aan
den gemeente-secretaris en aan een of meer
ambtenaren der gemeente-secretarie. De bur
gemeester en de door hem tot het afgeven
en önderteekenen der attestatiën de vita aan
gewezen gemeenteambtenaren zullen de attes
tatiën de vita niet afgeven dan na zich door
de verklaring van een of meer getuigen, door
de persoonljjke verschijning van den gepensio
neerde of door andere gepaste middelen over
tuigd te hebben, dat de in de attestatie
genoemde personen in leven zyn en dat de
qnitantiën voor het pensioen, wachtgeld enz.
door rechthebbende persoonlijk van handteeke-
ning of handmerk zyn voorzien. De gemeentebe
sturen moeten een register houden van alle in
de gemeente wonende personen, die pensioen,
wachtgeld enz. genieten, in welk register onder
meer de gepensioneerden, ambtenaren op wacht
geld enz. hunne handteekening moeten stellen.
In geval zij niet kunnen schrjjven wordt dit in
het register aaDgeteekend. By de inschryving
in het register wordt dè pensioenakte, en
geboorte- of doopakte overlegd.
Volgens het Maandboekje overleden in
Februari alhier 25 personen. Overeenkomstig
den leeftjjd der overledenen bedroegen die
getallenbeneden het jaar 5, van 1 tot 5
jaren 3, van 5 tot 10 jaren 2, van 20 tot 25
jaren 3, van 25 tot 30 jaren 1, van 35 tot 40
jaren 1, van 55 tot 60 jaren 1, van 60 tot 65
jaren 1, van 65 tot 70 jaren 1, van 70 tot 75
jaren 4 en van 75 tot 80 jaren 3.
De ziekten der overledenen waren kliertering
3, longtering 3, kanker, hersenontsteking, long
ontsteking, darmziekte, onbekend en elders
overleden ieder 2, waterzucht, Buikerziekte,
beroerte, slepend longlyden, nierziekte, kraam
bed, plotseling ieder éen.
In den afgeloopen nacht werd op het Mo
lenwater alhier een koetsier, die by zyn paard
en rjjtuig stond, door een zestal personen een
pak slaag toegediend.
Naar ons verstrekte inlichtingen waren de
daders, die van een trouwpartytje kwamen, vry
luidruchtig, waarom de koetsier, zekere C., die
wachtte op zyn passagier, een dokter, hun
toerieppast op mjjn paard asjeblieft. Dit
verzoek schjjnen zjj hem zoo kwaljjk genomen
te hebben dat zjj met handtastelijkheden daarop
meenden te moeten antwoorden. C. kon heden
tengevolge van de ondergane mishandelingen
zyn woning niet verlaten.
De politie doet onderzoek.
De gemiddelde uitkomst der onderzoekingen
van het lichtgas der gemeen te-gasfabriek te Mid
delburg van den 1 Februari tot en met den
28 Februari 1891 bedroeg
Lichtkracht 15.19 Eng. Standaard kaarsen.
(Gemeten met den Improved Standard
Letheby Bunsen Photometer.)
Soorteljjk gewicht 0.392
Ammonia 0.061 gr. per M'.
Zwavelwaterstof afwezig.
Koolzuur afwezig.
tTe Borssele werd Woensdag voor het
eerst, zoolang de hofstede bestaat, in den
Koningspolder eene verkooping van een boeren-
inspan gehouden. Toch werd zy gebouwd in
1753. Dergelyk feit zal wel zelden voorkomen.
Het beestiaal bracht ƒ7437 op. Er waren 13
paarden, waaronder een met veulen, te verkoo-
pen, 10 melkkoeien en 26 stuks kleiner rundvee.
Door wylen den heer C. A. Bujjze te
Zierikzee is aan de diaconie der Nederl. Her
vormde gemeente aldaar gelegateerd de bloote
eigendom van een kapitaal van 20,000.
(N. R. Crt).
Woensdag nacht is by den landbouwer
E. V. te Koewacht circa een zak rogge uit
de schuur ontvreemd. Daar de schuur goed
gesloten was, moet de dief door een opening
in het dak zyn binnengekomen. De politie
heeft een onderzoek ingesteld.
Aan het dezer dagen verschenen verslag
over de verrichtingen aangaande
het armbestuur over 1888 is het
volgende, de provincie Zeeland rakende, ont
leend
Van de besturen der vereeniging »de kerke
lijke kas," te Vrouwepolder en te Gapinge, ge
meente Vrouwenpolder, waren binnen den
gestelden termijn geene opgaven, bedoeld by
art, 10 der wet, by het gemeentebestuur inge
komen. Burgemeester en wethouders hadden
dientengevolge van de besturen van de bedoelde
vereenigingen, onder verwjjzing naar hare sta
tuten en de artikelen 10 en 11 der wet op het
armbestuur, de invulling der daartoe strek
kende tabellen verlangd en daarbjj verzocht
een exemplaar daarvan voor 1 November 1889
in te zenden. De tabellen kwamen daarop by
het gemeentebestuur terug, doch naar de mee
ning van burgemeester en wethouders niet
behoorlijk ingevuld, terwjjl in het hegeleidend
schrijven werd opgemerkt, dat, zoo het mocht
te doen zyn om inlichtingen aangaande de
armen der Nederduitache gereformeerde ge
meenten te Vrouwenpolder en Gapinge, men
wel zon doen zich te vervoegen by de kerke
raden of by de diaconiën der kerkeljjke ge
meenten.
Dientengevolge zonden burgemeester en wet
houders van Vrouwenpolder de tabellen by
brieven van 23 November 1889, no 170 en 171,
aan die colleges, met verzoek ze vóór 1 Decem
ber daaraanvolgende ingevuld terug te zenden,
onder opmerking, dat uit het schry ven van de
besturen der vereenigingen »de kerkeljjke kas"
scheen te moeten worden afgeleid, dat zjj, of
de diaconie-armbesturen in 1888 onderstand aan
behoeftige lidmaten hadden verleenddat in
zoodanig geval niet was nageleefd art. 7 der
wet van 28 Juni 1854 Staatsblad no 100) en
daardoor de bevoegheid gemist werd, by art.
1691 van het burgerljjk wetboek aan zedeljjke
lichamen toegekend, met uitnoodiging alsnog
ten spoedigste aan voornoemd wetsartikel te
voldoen. Daarop werd bericht, dat op brieven,
welke gezonden werden onder het adres »aan
den zich noemenden kerkeraad", zooals de
brieven van burgemeester en wethouders luid
den, niet geantwoord kan worden. De
onderteekenaars dier brieven werden alstoen
mondeling uitgenoodigd de tabellen, ingevuld
of niet, aan het gemeentebestuur terug te zen
den, waaraan evenmin als aan de uitnoodiging
tot naleving van art. 7 der armenwet gevolg
is gegeven. De officier van justitie te Middel-
.burg was met een en ander in kennis gesteld.
Onder de rubriekVan de ondersteuning der
armen lezen wy
Geene gevallen waren in 1888 ter kennis
van Gedeputeerde staten van Zeeland gebracht
van eenige beperking of belemmering, die de
kerkeljjke armbesturen van het burgerljjk
gezag zouden hebben ondervonden in de vrjje
uitoefening der kerkeljjke armenverzorging. Die
zorg strekte zich by de verschillende Hervormde
diaconieën in deze provincie, voor zooverre
hare fondsen dit toelieten, ook uit tot zulke
behoeftigen, die nog geen lidmaat dier kerk
warenby eene instelling echter onder voor
waarde, dat de hoofden der gezinnen ter
catechisatie gaan, of als trouwe kerkbezoekers
bekend staan.) Een groot deel dier besturen
trachtte de middelen ter verzorging van armen
uit te breiden door beroep te doen op de lief
dadigheid der leden van dat kerkgenootschap.
De pogingen, daartoe in het werk gesteld,
werden echter niet altyd met gunstigen uitslag
bekroond. Zoo moest onder anderen het kerke-
ljjk armbestuur te Wissekerke, wegens gebrek
aan fondsen, de zorg voor de behoeftigen in
die gemeente aanmerkelijk inkrimpen.
In twee gevallen, inzake het verleenen van
onderstand, werd de tusschenkomst van 'skoninge
commissaris van dit gewest ingeroepen. Het
eene geval betrof de vraag, of aan den zoon
van iemand, die door eene diaconie bedeeld
wordt, door het burgerljjk armbestuur der ge
meente, waar dit plaats heeft, ondersteuning
mag geweigerd worden, omdat die zoon, als
deel uitmakende van het gezin, door den vader
moet worden onderhouden. Daar gemelde com
missaris hierop, als zyn gevoelen, heeft te
kennen gegeven, dat de opgegeven gronden
voor weigering van onderstand onjuist zjjn en
dat, wanneer de diaconie weigert den zoon te
ondersteunen, het burgerljjk armbestuur, zoo
de zoon onderstand vraagt, behoort te onder
zoeken of die al dan niet onvermjjdeljjk is,
vroeg de burgemeester van die gemeente
machtiging om voor rekening van het
burgerljjk armbestuur dien onderstand voor-
loopig te verstrekken. Daarop is hem
medegedeeld dat die machtiging niet kon
worden verleend en dat, ingevolge art. 22 der
wet op het armbestuur, het gemeentebestuur
alleen dan zou mogen optreden, wanneer aldaar
geen burgerlijk armbestuur bestond.
Het andere geval betrof eene klacht van
het burgerljjk armbestuur te Zonnemaire over
eene handeling van dat te Noordgouwe. Het
bestuur van laatstgenoemde instelling had
nameljjk aan iemand f 80 verBtrekt, tegen de
afgifte eener gezegelde verklaring, dat hjj zich
uit de gemeente Noordgouwe verwijderen en
er zich nimmer meer met zyne moeder of met
zjjne zuster vestigen zou. Toen uit het inge
steld onderzoek bleek dat de klacht gegrond
was, werd bedoeld armbestuur krachtig terecht
gewezen en daarbjj te kennen gegeven dat
geld was verstrekt zonder dat daartoe mach
tiging door Gedeputeerde staten was verleend;
dat deze handeling zeer zeker, al ware het
slechts om de buitengewone omstandigheden,
waaronder zjj zich heeft voorgedaan, eene daad
is, welke buiten het gewoon beheer valt, dat
daar die machtiging noch gevraagd noch ver
kregen werd, ingevolge art. 18 der wet op
het armbestuur, bekrachtiging van Gedeputeerde
staten gevraagd moest worden en dat, indien
die bekrachtiging niet verkregen werd, waaraan
te twjjfelen was, de bedoelde 80 niet ala
uitgaaf in de rekening van het armbestuur
kon worden toegelaten, maar voor rekening
van de leden van het armbestuur.
Door het polderbestuur van Walcheren
werd heden middag in het polderhuis in ds
Abdy alhier in het openbaar aanbesteed het
leveren van rond- en beslagen eikenhout en
mastenpalen. Voor het eerste perceel, eiken
hout, was ingeschreven door de hoeren L, A,
