N°. 52.
134e Jaargang.
1891,
Dinsdag
3 Maart.
HET OUDE LANDGOED,
Deze courant verschijnt d a g e 1 ij k s
met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Prijs per kwartaal in Middelburg en per post franco 2.
Afzonderlijke nommers zijn verkrijgbaar a 5 cent.
Advertentien20 cent per regel. Bij abonnement lager.'
Geboorte-, Trouw-, Dood-, en andere familieberichten, benevens alle
dankbetuigingen; van 17 regels 1.50;
iedere regel meer ƒ0,20. Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Middelburg 2 Maart.
■"•FEU ILL ETON.
JOHANNA SCHJÖRKING.
LETTEREN EN KUNST.
ONDERWIJS.
NIDDELBl |{(,S(lli: COURANT.
W
Thermometer. Agenten te Vlissingen P. G. de Vet Mestdagh Zoon, te Goes: A. A. W. Bolland, te Kruiningen: F. v. d. Peul, te Zierikzee: A. C. de Mooij, te Tholen: W. A. 1 Advertentiën
Middelburg 2 Mabrt vm. 8 u. 49 gr. van Nieuwinhuijzen en^te Terneuzen :^M. de Jonge. ^Verder nemen alle postkantoren en boekbandelaren abonnementen en advertentiën aan, evenalB de i moeten des namiddags te één uur
i aan het bureau bezorgd zpn, willen
zp des avonds nog worden opgenomen.
m. 12 u. 47 gr., av. 4 u. 47 gr. F
Verwacht W. wind
advertentie-bureau's van Nijgh Van Ditmae, te Rotterdam, de Gebe. Bel infante, te 's Gravenbage, en A. de la Mae Azn., te Amsterdam.
Hoofdagenten voor het Buitenland: te Par ijs en Londen, de Compagnie générale de Publicité étrangère G. L. Daube Cie., John F. Jones, opvolger.
Een onderwijzer schrpft ons
Als het een gewoon mensch geoorloofd is een
oordeel uit te spreken over een college zoo
voornaam als een gem'eenteraad, dan moet ik
zeggen, dat de Biervlietsche raad zich van
eene ongewone zpde heeft doen kennen,
lk bedoeldoor dat besluit, waarbp eene on
derwijzeres ontslag geweigerd werd, omdat er
nog geene plaatsvervangster voor haar gevon
den was.
Uw berichtgever vertelde dat zoo maar, als
of er niets by zonders aan was, maar ik vind
het wèl iets bpzonders.
Vooreerst vind ik het ongewoon. Want hoe
vreemd een gemeentebestuur eu vooral een plat
telands gemeentebestuur soms uit den hoek kan
komen, van zoo iets herinner ik mjj niet ooit ge
hoord te hebben. Wel komt het vaak voor, dat
een onderwijzer nog een vooraf bepaalden tijd
na zjjn ontslag-aanvrage hoogstens 3 maanden
in functie moet bljjvenmaar dan zjjn mjj nog
voorbeelden te over bekend, dat een gemeente
bestuur inschikkelijk genoeg was om zich niet
al te streng aan dien eisch te houden. Maar
dat de raad eenvoudig zegt »je krijgt je
ontslag niet, voordat wp voorzien zijn", daar
heb ik nog nooit van gehoord. De Biervlietsche
raad stelt er misschien wel belang in om te on
derzoeken of dat een uitvinding van hem is.
Doch het is niet alleen ongewoon, ik vind
het ook misbruik maken van gezag. Zoo'n
onderwjjzer kan wegloopen, ja, net als een
knecht die niet langer by zpn baas wil blpven,
maar de raad weet wel, dat een fatsoenlpK
mensch dat niet doet, en dat er onaangename
gevolgen voor den delinquent aan verbonden
zouden zpn. Dus maar het recht van den
sterkste toegepast 1
Daar komt nog bp, dat de onderwijzeres in
kwestie naar Yerseke wil o. a. om hare positie
te verbeteren. Zal Biervliet haar nu vergoeden
wat zp in dien tusschentpd aan hooger Balaris
derft
Haar verzoek om ontslag tegen 1 Maart was
ook niet teveel eischend, want zp is den 12den
Jan. te Yerseke benoemd.
Doch ik wil het geva) niet verder qualificeeren,
maar er liever op wpzen, hoe dergelpke on
aangenaamheden ontstaan door gebrek aan
personeel.
En hoe ontstaat dat gebrek aan personeel
Door de ellendige regeling der traktementen
of liever door bpna alle ontstentenis van re
geling.
Wat al moeilpkheden daaruit voortvloeien
is niet te zeggen 1 Nu eens overvloed van on
der wpskrachtendan weer gebrekonderwp-
Uit het Deensch.
TUT
VEERTIENDE HOOFDSTUK.
Na de woorden van dr Ernst legde Bennett
kaar hand op zpn arm en vroeg verbaasd
♦Gelooft gp waarlpk dat vreemden mp daarom
dikwpls mogen ïyden
Altpd; daar hebt gp bp voorbeeld die
oude dame, die gp wilt bezoeken. Waarom
denkt gp dat zp n de voorkeur geeft boven
de andere dames Alleen omdat gp zoo
Vriendelijk waart van aandachtig te luisteren
naar de verhalen, die uw zuster en mpn dochter
aan het geeuwen brachten."
»Maar ik verzeker u dat zp mp wezenlpk
vermaakten, anders waB ik immers valsch?'
riep zp bpna driftig uit.
»Ja, en als zp u niet vermaakten, luister-
det gp met zulk een echte opmerkzaamheid;
dat men er aan moest gelooven."
»Dr Ernst," riep zp aangedaan uit, ge
loof toch niet dat ik zonderling ben, omdat
pwe woorden mp zoo treffen, maar zp doen
zers met nul en onderwijzers met 20 dienst
jaren, die hetzelfde salaiis genieten; onder
wijzers met 650 belooning naast andere, die
dezelfde diensten presteeren en maar 400
hebbenleegstaande klassen of op het veld
werkende jongelui met onderwpzersbevoegdheid
in den zak.
In de 25 jaren van mpn onderwpzersleven
is de slinger al 5 maal op en neer geweest.
Nu gaat hp weer naar beneden (men kan ook
»naar boven" zeggen, dat hangt er van af, of
men de disponible onderwpzers of de dubbel
tjes van hun salaris telt.) Ik wil maar zeggen
binnen een paar jaar is er weer gebrek en dan
doen de onderwpzers weer opgeld. Nu, dat
mag ik wel zien, als het dan tooh een slinger
moet zpn.
Maar 't was veel beter, dat het geen slin
ger was. 't Moest een helling wezen, een
helling naar boven. Een jongmensch moet
weten, dat hp zich een positie in de onderwij
zerswereld verwerven kan en bp studie en
plichtsbetrachting eenige treden naar boven
kan. Zoodra hp op bevordering naar bekwaam
heid en anciënniteit kan rekenen, zal er geen
gebrek meer zpn, hoogstens een weinig over
vloed, zooals bp vele andere betrekkingen.
Maar dat zal zoo erg niet loopen, en 't is voor
't onderwps in elk geval beter dan een tekort.
Maar dat zal zooveel geld kosten en 't on
derwps is nu ai zoo duur 1 Zeker zal het den
gemeentebesturen wat duurder uitkomen, maar
niet zooveel als 't wel lpkt. Zoo vind ik het
volstrekt niet noodig, dat een onderwjjzer met
600 begint, zooals er voor enkele jaren
honderden ware»» a co «i. „„aoi „n.1 genoeg
zpn en met die 200 verschil kan men al
wat verbeteren.
Doch ik wil dit niet verder uitpluizen. Ik
heb er al genoeg van gezegd, want mpn stem
is natuurlpk toch weer die eens roependen in de
woestpn. Ook is het al honderdmaal vóór dezen
gezegd en veel beter dan door mp.
En toch als honderdmaal niet genoeg is,
dan duizendmaal. Als men maar doorhamert,
springt eindelpk het vuur uit den steen.
»Calvpn is wel voortgekomen uit de Katho
lieke kerk (als maatschappp) want hp was een
zoon van Katholieke ouders, maar uit die kerk
(als godsdienst) is het Calvinisme niet ontstaan.
Katholicisme en Calvinisme zpn eikaars ge
slagen vpandende leer van het Katholicisme
kan niet leiden tot het Calvinisme; de leer
van het Calvinisme leidt daarentegen noodzake-
Ipk tot liberalisme."
Deze nieuwe openbaring lezen wp in de
Maasbode. Zp spreekt, duidelpker danjhonderd
beweringen van liberalen, het vonnis uit over
het op dit oogenblik zoo brooze bondgenoot
schap.
Hetzelfde blad bevat het volgende schrpven
»Melding makende van de benoeming van den
snaren in mp trillen, die mp juist dezer dagen
zeer bedroefd hebben. Ik vind het zoo treurig
dat men denkt dat ik mp anders voordoe
dan ik benwat gp hier noemt, die uiterlpke
vriendelijkheid, houdt men vaak voor onop
recht en ik meen juist alles wat ik zeg en
zeg wat ik voelik kan van iedereen, met
wien ik in aanraking kom, dunkt mp, houden
omdat er altpd iets is, dat mp in hen aan
trekt, en goed maakt wat mp in hem tegen
staat. Is het heel dwaas om zoo te zpn?
Mag men alleen houden van bepaalde dingen,
bepaalde vormen, bepaalde menschen Het
komt mp eigenlpk voor dat ik bp ieder pas.''
»Wat is dat voor praat? Hoe komt gp
daaraan Men moet u iets verweten hebben.
Spreek maar vrp uit. Ik kon uw vader zpn
en werp mp thans op als uw arts. Heden ten
dage mag een dokter ook zielverzorger zpn en
de toestand uwer ziel is niet normaal."
»Het is ook akelig als er zooveel acht
op u geslagen wordt,; en nu komt er bp dat
mpn ziel, zooals gp zegt, gescbokt is «foor
die verbintenissen die ik zoo ondoordacht
gesloten had. En al geef ik niets om praatjeBj
het hindert mp toch dat ik zoo verkeerd be
oordeeld word; maar ik kan ook niet ont
kennen dat de schpn tegen mp is."
>Daar moet gp u overheen zetten dat
kost wel wat strpd, maar het ontbreekt u niet
aan moed en volharding en ten Blotte zult gp
over al die verkeerde beoordeelingen zege.
heer mr F. Walter, afgevaardigde der Tweede
kamer van 't hoofdbiwdistrict Hontenisse, tot
kantonrechter te Npmegen, is door UEd. ge
vraagd, wat »dezen trouwen volgeling van dr
Schaepman" dreef, zpn district te verlaten.
Eene vraag, aanstonds door de liberale Mid-
delburgsche Crt overgenomen.
Dat ik niet tot de getrouwe volgelingen van
laatstgenoemde behoor, is UEd. wal bekend
misschien niet dat ik het genoegen heb, tot
de vrienden van eerstgenoemde te behooren.
Ook zonder deze laatste omstandigheid zou
het mjj gespeten hebben, dat die vraag door
UEd. gesteld is.
Ik behoef niet aan te toonen, dat zp tot
gissingen of onderstellingen van personeelen
aard, waarbjj de benoemde in een minder gunstig
licht komt te staan, aanleiding geven kan.
Naar mpne bescheiden meening mag de
dagbladpers zich daartoe niet leenen. Zjj heeft
een edeler roeping te vervullen. En daar heerscht
tegenwoordig waarlpk al hartstocht genoeg in
de katholieke party, dan dat zp nog door bloote
vermoedens behoeft of liever mag aangevuld.
Mocht die vraag evenwel zpn ingegeven door
nieuwsgierigheid of belangstelling in de katho
lieke volksvertegenwoordiging, dan acht ik mp
wel in staat haar te beantwoorden.
De heer Walter heeft 17 jaren als kanton
rechter te Hulst gewoond.
Kan het iemand wonderbaarlijk of onver
klaarbaar schpnen, dat hp eindelpk een sport
hooger stpgen wil op de kantonrechterlpke
hiërarchische ladder in het veel aangenamere
en liefelpkere Npmegen?
Meent UEd. soms, dat hp tot solliciteeren
gedreven kon zpn door de vrees van zpn par
lementairen zetel te verliezen
Aangenomen eens, dat zulks het geval geweest
ware, wat laakbaars steekt er in Wie zou
in gelpke omstandigheden anders gedaan heb
ben
Afgaande op hetgeen de anti-revolutionnaire
partp immer elders deed op grond van haar
program, vóór weinige maanden nog te Enk
huizen, moet de katholieke partp er zich op
voorbereiden, dat gene haar bp de algemeene
>D1u;0»,,v,n jn jBnj ,jjen zete! za,j betwisten.
Trouwens t vo1dvur *»jjl stemmen, ülö oeiue
partpen in 1888 uitbrachten, was niet bpster
groot.
Maar met nog meer zekerheid durf ik u
voorspellen, dat de Katholieke kiezers voor de
herkiezing van hun afgevaardigde met niet
minder pver en in niet kleiner getale zullen
opkomen dan voor zpne verkiezing in 1888.
Yooral door zpne groote voorkomendhied zoo
wel jegens de kleine als de |groote luiden
heeft hp in zijn kanton, en na zpn intrede in
het parlement ook in zpn district, zich zoo
ongewone populariteit verworven, dat wegens
zpne verwpdering wel geen vermindering van
opkomst bp de stembus behoeft te worden ge
vreesd ot dat hp ooit »een vreemde" voor hei
district worden zal.
Daarenboven is de heer Walter (de eerste
katholieke afgevaardigde dezer streken sinds
eeuwen. Zonder zpne candidatuur of indien hp
kwam te vallen bp de stembus, vervalt zpn
zetel wis en zeker aan een Protestant. Deze
omstandigheid alleen zou in staat zpne alle
katholieke kiezers bpeen te houden rond hem,
indien er geen andere beweegredenen waren."
T. F. A. K.
Daaronder teesent de Maasbode het volgende
aan
De geachte schrpver zal onze verzekering
willen aannemen, dat van een personeele
quaestie bp ons geen. sprake was. In de politiek
moet men vaak over personen spreken daarom
vieren."
»Ik zal mpn best doenals ik den
heelen winter slechts hier mocht blpven
»Kunt gp dat dan niet?"
»Misschienals vader en moeder het
goed vindenmaar zp missen mp zeer."
De dokter vroeg of zp niet meer broeders
of zusters had.
»Neen, de drie oudste kinderen, ouder
dan Nelljr en ik, zpn gestorven."
Zp waren nu bp de oude graven, zooals men
zeide, ofschoon het niets meer waren dan met
mos begroeide kuilen.
De dokter begon te vertellen van zpn jeugd,
die hp hier doorgebracht had, en deelde haar
mede dat hp den heer Sandborg een bod wilde
doen voor Fjordendaal, daar het hem aan het
hart ging, te zien dat het oude landgoed met
al zpne herinneringen zoo verwaarloosd werd.
Bennett hoorde met belangstelling, hoe alles
in vroegeren tpd geweest was, en hoe hp het
oude huis weer zou opbouwen en herstellen,
ale hp het in zpn bezit kon krpgen.
»Ik vrees dat de heer bandborg Fjorden-
daal niet zal willen verkoopen", zei zp eens
klaps, »hp is rpk genoeg en de oude mevrouw
zei dat het landgoed reeds meer dan tachtig
jaar in hun familie is."
»Ik verwacht ook niet veel te gemoet-
koming van zpn kant, tenzp ik het tot eiken
prps wilde hebbenik geloot dat die jonge
man nog al op den penning ii en zeker niet
zpn er in zulk geval nog niet altpd personeele
quaestiën.
Dat iemand, die 17 jaar lang met eere eene
betrekking heeft vervuld, naar promotie ver
langt en deze verkrpgt, kan bij niemand bezwaar
vinden, en dat de heer Walter voorkomend
jegens zpne kiezers is, heeft hp met alle afge
vaardigden gemeen.
Maar nu de geëerde inzender dit vraagstuk
opwerpt, mag gevraagd worden, of bp de be
oordeeling van een afgevaardigde zpne welwil
lendheid jegens zpne kiezers op de eerste plaats
aan de orde is. Moet men niet veeleer opmer
ken, dat de heer Walter ook voor de begroo
tingen gestemd en daardoor de invoering van
de legerwetten mogelpk heeft helpen maken
dat hp niet heeft geholpen de eenheid bp de
Katholieken te herstellen, zoodat nu te Hulst
wellicht een Protestant zal gekozen worden
Waarlpk, als men alleen aan welwillendheid
denkt, dan maakt men de quaestie een zuiver
persoonlpke en vergeet de algemeene belangen,
welke in de Kamer moeten verdedigd worden.
In de Zaterdag gehouden vergadering van
de Liberale Unie, welke zooals men weet
zich met overgroote meerderheid voor de grond
slagen der aanhangige legerwet heeft verklaard,
is ook op het »vergelpk" gezinspeeld, waarvan
in de laatste weken zooveel is gesproken, maar
dat nog altpd in het duister is verscholen.
Wil men de nummerverwisseling handhaven
of willen de katholieken zekerheid, dat de
geestelpken enz. vrpgesteld zullen worden
Beide deze gissingen zpn geopperd. Een derde
komt hierop neder, dat men het daarheen zou
trachten te leiden, dat de uitvoering der leger
wet nog een tiental jaren wordt uitgesteld
Dit laatste gaf den heer Levy aanleiding
om op het voorstel van het bestuur een amen
dement in te dienen.
Ter verkorting van net aeDat naa ni. aai
bestuur de volgende motie voorgesteld: »De
Liberale Unie, zich vereenigende met de strek
king van het (bekende) praeadvies, van meening
dat de ingrppende wpziging van hoofdstuk 8
der grondwet den wetgever de verplichting
oplegt afdoende verbetering te brengen in de
levende strpdkrachten en dat daarbp toepassing
behoort te erlangen het beginsel van persoon-
lpken dienstplicht, spreekt den wensch uit, dat
thans op den grondslag van het aanhangig
wetsontwerp eene regeling van dat onderwerp
tot stand kome".
De heer Levy stelde nu voor in het slot de
woorden te voegen >en wel zonder eenig verwpl".
Tegen die bpvoeging had het beBtuur geen
bezwaar; en aldus geamendeerd is de motie
dan ook met 76 tegen 10 stemmen aangenomen.
Naar men meldt ligt het in de bedoeling, de
voorbereiding van de legerwet op zoodanigen
tpd te doen affoopen dat de openbare behan
deling in de Tweede kamer zou kunnen aan
vangen omstreeks half April.
Ter tegemoetkoming aan veler bedenking
omtrent de te zware persoonlpke lasten, die
deze wet zou kunnen opleggen, moet het voor
nemen bestaan door vermindering van het
bjjzonder vlug, zoodat het tamelpk vervelend
zal zyn om met hem te onderhandelen."
»Het zou zoo heerlpk voor Nelly en haar
man wezen als gp het kocht, dokter. Maar
gp moet zorgen dat die aardige, oude dame
met haar geheelen inboedel er in blpft", voegde
zp er ondeugend bp.
»Wie moest haar dan gezelschap houden?
Ik zou slechts een gedeelte Van den zomer
en den herfst hier doorbrengen."
»0, zoudt gp hier niet willen wonen
»Niet voor goed dat zou ik om aller
lei redenen niet kunnen dóen."
Kort daarna betraden zp de vestibule, waar
zp door het luide geblaf der jachthonden ont
vangen werden.
Bennett begaf zich terstond naar de oude
mevrouw, die aan haar spinnewiel zat,
en Bennett met groote deftigheid doch zeer
hartelpk begroette. En nu volgde er een ten
toonstelling van allerlei oude zaken, kleeren,
sieraden, meubels en ornamenten, huisvlpt-
voorwerpen, enz., alles wat Bennett de vorige
keer ontgaan was.
De keuken kreeg zp echter niet te zien,
hoezeer zp ook van verlangen brandde om er
in te gaan; want zp had de boeren al zooveel
hooren praten over dat licht van »Mevrouw",
dat gedurende de donkere nachten brandde en
op veel grooter afstand te zien was dan eenig
and6r licht. Het bracht de menschen somtpds
op een dwaalspoor, zooals onlangs met Cbris-
jaarlpksche contingent dien druk te verminde
ren.
Van de firma Geb. E. en M. Cohen, uit
gevers te Arnhem en te Npmegen, ontvingen
wp het tweede deel van Charles Darwin's Het
variëeren lusschen huisdieren en cultuurplanten, een
onderdeel van Darwin's Biologische meesterwerken
voor Nederlanders bewerkt door dr H. Hartogh
Heys van Zouteveen en dr T. C. Winkler.
In alle opzichten beantwoordt dit deel aan
zpne voorgangers.
Uit Rotterdam wordt bericht, dat de
hoofdpersonen van de leden der voormalige
Duitsche opera onderling ongenoegen hebben
gekregen, zoodat het gezelschap nu voor goed
uiteengegaan en nog verschillende leden naar
Duitsohland zpn vertrokken.
Toch schpnen de overige den moed niet te
laten zakkenwant tegen Woensdag a. is
der Troubadour nog aangekondigd.
De verbintenissen tusschen de Kon. ver-
eeniging Het Nederlandsch Tooneel en den heer
Louis Bouwmeester en zpn zuster, mevr. Frenkel-
Bouwmeester zpn thans volgens een stellig
bericht in verschillende bladen hernieuwd.
Ter bevordering der nationale dramatische
kunst, heeft het gemeentebestuur van Antwerpen
een driejaarlpkschenwedstrpd van tooneelkunde
uitgeschreven. De stedelpke tooneelraad van
Antwerpens Nederlandschen schouwburg, is
gelast dit besluit uit te voeren, en aldus is de
eerste dier wedstrpden geopend. Al de schrpvers
van Zuid- en Noord-Nederland worden uitge-
noodigd om aan den prpskamp deel te nemen.
Zij mogen mededingen met nieuwe oorspronke-
ipke drama's, comedies en blpspelen van allen
aard, in gebonden of ongebonden stpl, en van
een tot vpf bedrpven.
volgtvoor het beste drama fr. 600, voor de
beste comedie fr. 500, voor het beste blpspel
fr. 300.
De mededingende werken moeten vóór 1
Juli 1891, vrachtvrp worden gezonden aan het
secretariaat der stad Antwerpen.
Yoor de vaceerende betrekking van leeraar
in de wiskunde (hoogste klasse), natuur- en
werktuigkunde en rechtlpnig teekenen aan de
hoogere burgerschool te Zierikzee hebben zich
vpf sollicitanten aangemeld.
Zooals dezer dagen werd gemeld is er een
voortdurend tekort aan katholieke onderwpzers.
In twee zoo goed als uitsluitend katholieke
gemeenten van Twente waren de gemeentebe
sturen kortelings verplicht in de eene gemeente
een, in de andere twee protestantsche onder
wpzers te benoemen.
Ook te Zeeuwsch-Clinge is, naar men ons
meldt, onlangs weer een protestantsch titularis
benoemd, daar de vpf sollicitanten allen tot de
hervormde kerk behoordeD. Te Grauw deed
zich voor de betrekking van onderwpzeres
slechts eene sollicitante op, die protestantsch
was. De raad benoemde toen eene ongediplo-
tiaan Melsen gebeurd was. Die kvtam van dö
markt en moest naar zpn huis, dat op het
gebied van Fjordendaal lag, vlak bp de plaats j
het was een stikdonkere nacht, en hp kon
geen hand voor oogen zien. Eindelpk kreeg
hp het licht van >Mevrouw" in het oogmaar
nu was het merkwaardige van het geval dat,
ofschoon het in het Oosten brandde, hp het
in het Westen zag, en nadat hp een paar uur'
op dat licht was afgegaan, zoodat het zweet
hem van het voorhoofd gutste, viel hp uitgeput
neer en sliep in. Den volgenden morgen vond
de koetsier van Fjordendaal hein aan het
strand liggen en als hp daar nog een half
uur gelegen had zou de vloed hem weggespoeld
hebben.
Dat was slechts een van de vele verhalen,
die er over dat licht in omloop waren. Thans,
meer dan twintig jaar nadat de oude mevrouw
overleden is, moet het zich nog af en toe
vertoonen, vooral, wanneer er gewichtige ge
beurtenissen te Fjordendaal op handen zpn.
En menigeen slaat een kruis als hij in 't
donker door den dichten nevel en de zeedamp
langs het oude landgoed gaat, wanneer de
torenuilen krassen, begeleid door het gehuil
der groote kettinghonden, terwpl de golven
haar schuim over de muren der gracht spatten.
In' de dagen, waarin ons verhaal speelt, zei
men dat het licht met een vlam brandde, zoo
rood, alsof het heele huis in brand jtonden
Bennett bad thuis gezegd dat zp eens op een