N°. 50. 134e Jaargang. 1891, Zaterdag 28 Februari Deze courant verschijnt d a g e 1 ij k s met uitzondering van Zon- en Feestdagen. Prijs per kwartaal in Middelburg en per post franco 2. Afzonderlijke nommers zijn verkrijgbaar a 5 cent. Advertentiën20 cent per regel. Bij abonnement lager: Geboorte-, Trouw-, Dood-, en andere familieberichten, benevens alle dankbetuigingen; van 17 regels 1.50; iedere regel meer ƒ0,20. Groote letters worden berekend naar plaatsruimte. Middelburg 27 Februari. LETTEREN EN KUNST. ONDERWIJS. UIT STAD EN PROVINCIE. fllllllllBI iftSOli; I1RI\T. Thermometer. Middelburg 27 Febr. vm. 8 u. 36 gr. m. 12 u. 53 gr., av. 4 u. 54 gr. F. Verwacht Z. O. wind. Agenten te Vlissingen: P. Gr. de Vet Mestdagh Zoon, te Goes: A. A. W.Bolland, teKrniningenF. v. d.Peijl, teZierikzeeA.C.deMooij,teTholenW. A. van Neehwenhuuze» en te TerneuzenM. de Jonge. Verder nemen alle postkantoren en boekhandelaren abonnementen en advertentiën aan, evenals de advertentie-bureau's van Nijgh Van Ditmar, te Rotterdam, de Gebr. Belintante, te 's Gravenbage, en A. de da Mar Azn., te Amsterdam. Hoofdagenten voor het Buitenlandte Parjjs en Londen, de Compagnie générale de Pnblicité étrangère G. L. Daube Cie., John F. Jones, opvolger. Advertentiën moeten des namiddags te één uur aan het bureau be»o-oH -Nr willen sii de» avouHs nm worden opgenomen Naar het D. v. Z.-H. verneemt is het geschil tusschen den staat en de Nederland- sche bank, omtrent de vraag, of het over de door de bank nit te keeren dividenden ver schuldigde Patentrecht bij de balans moet wor den afgetrokken van de »algemeene winst," dan wel gebracht moet worden uitsluitend ten laste van het »bankaandeel" in de winsten welk geschil ingevolge artikel 21 der gewij zigde bankwet aan de uitspraak van scheids lieden was onderworpen door dezen in laatstgemeldan zin, dus ten voordeele van den staat, beslist. Het hierdoor voor den staat ver kregen voordeel kan geacht worden dertig dnizend gulden 'sjaars te bedragen. Bp kon. besl. is pensioen verleend aan L. Adriaansen, ads. brugwachter aan de draaibrug over het kanaal van Terneuzen te Sluiskil ad 183 aan A. L. de Brupn Kops, hoofd-ingen. Ie kl. van 's rpks waterstaat te Arnhem ad f 3000 en aan O. G. Bungenberg, directeur van het postkantoor te Groningen ad ƒ2467 'sjaars. Verder is mr J. L. H. A. baron Gericke van Herwpnen, buitengewoon gezant en gevolmach tigd minister der koningin bp het hof van België, in diezelfde hoedanigheid benoemd bp het hof van Luxemburg. Aan mr A. J. de Sitter, is op zpn daartoe gedaan verzoek, eervol ontslag verleend als notaris te Winschoten. Nog is bevorderd tot luitenant t/z 2de kl. de adelborst 1ste kl. J. W. F. J. de Wal. Volgens het Nieuwsbl. van Nederl. heeft de Eerste kamer in de Stedenwet een fout ontdekt, die aanneming onmogelpk maakt. De nieuwe alinea, welke bp art. 9 is gevoegd, bepaalt o. a. dat op de kiezerslijsten van alle kiezers opgegeven moeten worden straat en huisnommer. Dit wordt uitdrukkelijk bevolen. Wie geen huisnommer heeft, zou dus volgenB de stedenwet als kiezer niet in aanmerking kunnen komen en schippers zouden dus uitgesloten zpn. Het is een kleinigheid, maar het is een fout. En wel een onverbeterlijke fout, daar de EerBte kamer het recht van amendement mist. In de Graafschapper leest men: >Men kan tegenwoordig geen blad in handen nemen of men leest er in van radicalen en liberalen. Wat is toch het verschil en over eenkomst tusschen die twee? »Op die vraag heeft reeds jaren geleden Mr. Groen van Prinsterer in anderen vorm ongeveer dit antwoord gegeven, dat afdoende kan worden genoemd: >Eenradicaal, zegt deze Christenstaatsman bp uitnemendheid, is eene heele liberaal, gelpk een liberaal een halve radicaal is. >Een liberaal is een radicaal, die,in zpne ont wikkeling gestuit werd. Een radicaal is een liberaal, die integendeel, door begunstiging der omstandigheden, een toestand van volwassenheid heeft bereikt. »Of wilt gp 't korter hebben uitgedrukt: het libeialisme is de kiem, waarvan het radicalisme de vrucht is. »Onvoorwaardeljjk buigen voor elke gevolg trekking van de leer, ziedaar het schibboleth Waarvoor de liberaal bevreesd is en waarover de radicaal juicht. »Er is verschil. De liberalen waren niet vrp Van politieke roekeloosheid; de radicalen zpn Sliet vrp van politieke waaghalzerjj. >Er is ook overeenkomst. Het is den radicaal enkel om de voortzetting te doen van hetgeen de liberaal heeft begonnen." De minister van binnenlandsohe zaken heeft Ged. staten der onderscheidene provinciën verzocht, hem van elke gemeente eene opgave te doen toekomen van het getal personen, die bij de herziening der kiezerslijsten in 1889 en 1890 van die ljjsten zpn afgevoerd wegens onderscheidenlijk in 1888 en in 1889 genoten onderstand van eene instelling van weldadig heid of van een armbestuur. Behalve het reeds gemelde ongeluk bjj het hooge water in Zuid-Afrika had nog een andere treffende ramp plaats. Door den sterken vloed der Pienaarsrivier zpn de heer Borel, diens zoon en de zoon van den heer Coops, klerk bjj het gouvernement te Pretoria, verdronken. Zp werden met den ossenwagen, waarin zjj sliepen door het hooge water verrast. De vloed rees zoo hoog, dat de wagen drij vend werd en waarschpnlpk omkantelde door het spartelen en trekken der tien ossen, die er aan vastgebonden waren. Alles werd met den stroom medegesleept. Later zpn op grooten afstand de lpken der drie Hollanders na lang zoeken gevonden en ook stukken van den ver brijzelden wagen. Vier der tien OBsen kwamen mede om. De Volksstem van Pretoria van 29 Januari deelt het volgende mede De heer Borel, die verleden Vrijdagnacht, 23 Januari, nabp de plaats van den heer Pretorius, met zpn zoon en den jongeheer Coops in Pienaarsrivier verdronk, was officier geweest bjj het Nederlandsche leger (het korps der Koninkljjke grenadiers en jagers) en kwam in 1876 naar Pretoria, waar hjj zich als muziek onderwijzer vestigde en bovendien de betrek king van kapitein van een toenmalig artillerie korps bekleedde. Daarna hield hjj zich eenigen tjjd in de kolonie en in Nederland op, keerde echter wederom naar de Zuid-Afrikaansche Republiek terug, en was als secretaris van het departement van onderwjjs een nauwgezet amb tenaar, die zich steeds bejjverde om dat departe ment eenigszins te laten beantwoorden aan de eischen, die er aan gesteld kunnen worden. Twee jaren geleden overkwam den heer Borel een rptuig-ongeluk, dat een zpner beenen ern stig kwetste. De jongeheer Coops, die mede slachtoffer werd van het hooge rivierwater, was werkzaam aan het departement van telegrafie en stond, naar wij vernemen, zeer goed bp zpne supe rieuren aangeschreven als veelbelovend amb tenaar. Dinsdag middag (27 Januari) tegen half zes uren had de teraardebestelling plaats van den jongeheer Coops. Verscheidene hoogge plaatste personen en een aantal persoonlijke vrienden en bekenden van den overledene, zoowel als van den vader, die ambtenaar is ten gouvernementskantore, volgden het lpk naar de laatste rustplaats, waar de heer Van Urk eenige treffende woorden tot lof van den doode sprak en de vader de aanwezigen bedankte. Nog grooter was de opkomst van belang stellenden bjj de begrafenis van den heer Borel en diens zoon, welke den volgenden dag plaats had. Hunne ljjken waren eerst den vorigen dag een uur stroomafwaarts van de plaats des onheils gevonden. Voor het gouvernements gebouw stelde de stoet zich op, waaraan werd deelgenomen door vele hooggeplaatste personen en vrienden en bekenden van de overledenen. Bp het graf sprak eerst de staatssecretaris dr Leyds, die de siddering beschreef, die allen bevangen had, toen de tjjding bekend werd van den dood eens mensehen, voor wien allen veel over hadden, omdat hjj voor zpne mede- menschen veel overhad. De heer Stiemens, sup.-int. van onderwjjs, herdacht daarop den overledene als ambtenaar en vriend, wiens teraardebestelling zonder tegenwoordigheid van eenig familielid hjj betreurde. De heer Coops bedankte ten slotte namens de dochter en zuster. Naar aanleiding van een besluit, genomen in een verg. van het bestuur van de R.-K, kiesvereeniging Recht en Orde te Amsterdam, is het volgende ontwerp politiek-program voor de vereeniging ingediend. Het zal blijkens zpn vorm tevens kunnen dienen als een con cept van een program der R.-K. staatspartp. I. De Katholieke staatspartij in Nederland is gegrond op de geloofs- en zedeleer der Ka tholieke kerk. Zjj erkent mitsdien den Roomschen paus niet slechts als zichtbaar opperhoofd der kerk, maar ook als den oppersten leider der volken, waar het betreft maatschappelijke belangen. II. Rekening houdende met de toestanden zooals zich die in Nederland historisch hebben ontwikkeld, aanvaardt zjj het beginsel van ge lijkstelling van alle godsdienstige gezindten voor de wet. Yoor Nederland verwacht zp alleen heil van de trouwe aanhankelijkheid aan het regeerend vorstenhuis en het vasthouden aan de hoofd beginselen van staatsinrichting, die in de Grondwet zjjn nedergelegd. III. Uit eerbied voor het recht, en in aan merking nemende het geheel eenige standpunt, hetwelk door den paus in de tegenwoordige maatschappij wordt ingenomen, verlangt de katholieke staatspartp, dat de Nederlandsche missie bjj Z. H. zal hersteld worden. IV. Evenzeer wordt door haar verlangd, dat, zooverre de grondwet het toelaat, de staat met de kerk en met particulieren zal samen werken tot het verbeteren van maatschappelijke toestanden en het bestrjjden van maatschappe lijk en zedeljjk kwaad. V. De staat behoeft daarom, volgens de overtuiging der katholieke staatspartp, de kerk te erkennen, te eerbiedigen en, waar noodig, te beschermen. De banden, krachtens de grond wet tusschen staat en kerk bestaande, behoo- ren niet te worden verbroken. VI. Erkennende, dat in het persoonlijk en algemeen belang aan de opvoeding der jeugd geen godsdienstige grondslag mag onthouden bljjven, aanvaardt de katholieke staatspartp hef zoogenaamd neutraal onderwjjs, van over heidswege gegeven, slechts als een gebrekkig hulpmiddel daar, waar de gelegenheid tot het ontvangen van onderwijs volgens haar geest ontbreekt. Van de overheid verlangt zjj, dat deze het bpzonder, godsdienstig onderwijs met het open baar neutraal onderwijs althans zal gelpk stellen. VII. Ten aanzien der legerorganisatie is zp de meening toegedaan a dat ook door verbetering van de finan- cieele positie van den soldaat het vrjjwillig dienstnemen behoort aangemoedigd te worden, teneinde de conscriptie binnen de engst moge- lpke grenzen te beperken b dat alle kosten der defensie behooren bestreden te worden uit de openbare kassen, in dier voege, dat ook degenen, die door de wet verplicht worden tot soldatendienst, te eenenmale worden schadeloos gesteld c dat de plaatsvervanging moet behouden blijven d dat het kazerneleven en de reobtstoestand van den soldaat moeten verbeterd worden e dat het in het belang onzer weer baarheid wensehelpk is, oefeningen in den wapenhandel, buiten het leger, onder leiding van bekwame instructeurs, verplichtend te stellen. VIII. Wat de samenstelling van regeerings- lichamen betreft, die door kiezers worden benoemd, streeft zp naar een proportioneele vertegenwoordiging vaa staatkundige partpen. IX. Op het gebied van handelsbelangen en financiën wenscht zij a herziening van handelstractaten en in voerrechten, met het oog op de handelspolitiek der ons omringende mogendheden b vermindering of opheffing van drukkende of schadelpk werkende accjjnzen op eerste levensbehoeften c geleideljjke verbetering van het belasting stelsel, in zooverre dit moet geacht worden niet langer aan de behoeften van dezen tjjd te voldoen, met verbetering van de verhouding tusschen rjjks- en gemeente-belastingen. X. Ten aanzien van onze koloniën wenscht de katholieke staatspartp in het oog gehouden, dat Nederland, als christelijke en beschaafde natie, historische rechten verkregen hebbende, tegenover onchristelpke en op een veel lager standpunt van beschaving staande volken van die rechten behoort gebruik te maken, om die volken deelachtig te maken aan de voordeelen, welke het zelf geniet. Dat daarom de staat, zonder zich op directe wijze met het werk der geloofsverkondiging in te laten, de uitbreiding van het Christendom door gepaste middelen moet bevorderen. Dat daarom ook bjj het bestuur der koloniën ernstig en voortdurend op de zedeljjke en stof felijke belangen der inlandsche bevolking dient gelet. Dat echter bp dit laatste ook de belangen van het Moederland niet mogen voorbijgezien worden, in den zin, dat de ingezetenen van Nederland niet of slechts in geheel buitenge wone gevallen ten bate van onze Oost-Indische bezittingen mogen belast worden. XI. De katholieke Btaatspartjj is een zelfstan dige partjj, die met andere staatkundige par- tjjen kan samenwerken, om met deze eenig gedeelte van haar program ten uitvoer te leggen ol binnen de grenzen van dit program gemeen schappelijke belangen te bevorderen. In het Kunstmuseum alhier is tpdelpk ter bezichtiging gesteld een sehilderp, vervaardigd door den Noorschen schilder, den heerA. Nor- mann te Berlpn, voorstellende Naerofjord in Noorwegenalsmede een negental aquarellen van Nederlandsche meesters. De heer Adelsteen Normann is een gunstig bekend meester, die op vele groote tentoon stellingen bekroond werd. 's Zomers bewoont hp eene villa in Noorwegen, om gedurende den winter zpne stukken op zijn atelier te Berlpn uit te werken en te voltooien. Zpne schilderpen zpn op alle tentoonstellingen meestal bpna onmiddellpk verkocht en den kunstliefhebbers kost het veelal moeite een zpner meesterwerken te bemachtigen. De thans hier tentoongestelde sehilderp is eerst in Januari voltooid en eigendom van een onzer stadgenooten. Het Kunstmuseum, waarvan het ge deelte voor nieuwe kunBt thans 29, dat voor oude kunst een 10-tal stukken bevat, is, zooals men weet, voor de leden (met hunne huisgenooten) en voor de begunstigers (per soonlijk) kosteloos ter bezichtiging opengesteld des Woensdags en Zaterdags,'s namiddags van 1 tot 4 uren. Voor het publiek op dezelfde dagen en uren, tegen betaling van 25 cent per persoon. Wp wekken allen, die belangstellen in de kunBt op, de gelegenheid niet onbenut te laten om tegeljjk met de hernieuwing der kennis van de in het Museum behoorende stukken een meesterwerk van den nieuwsten tjjd en een aantal fraaie aquarellen te bewonderen. Het orkest der Hoogduitsche opera te Rotterdam heeft besloten gedurende de maanden Maart en April voor eigen rekening des Zon dagsavonds concerten in Den Doelen te geven. Thans is het comité tot oprichting van een standbeeld van MeisBonier bjjeen. De hertog van Aumale is eere-voorzitter, Jules Simon werkeljjk voorzitter. De uitvoering van het standbeeld is opgedragen aan Antonius Mercié; als plaats is aangewezen het terrein tusschen de paviljoens van Flora en van Marsan, nabp den Are de Triomphe van het Caroussel. Men schrjjft ons nit Biervliet Voor de vacante betrekking van onderwijzeres aan de 2e gemeenteschool, hoofd de heer Ver- hage, heeft zich geen enkele sollicitant aan gemeld. Het traktement bedraagt 400 gulden 's jaars. Al is ook de raad genegen dit salaris te verhoogen, toch is er weinig uitzicht om beter te slagen. Vrouwelpk personeel is moeie- Ijjk te verkrijgende aanstaande examens zullen wellicht aan de behoefte te gemoetkomen. Intusschen is aan de tegenwoordige onder wijzeres, die haar ontslag verzocht tegen 1 Maart wegens benoeming te Terseke, vooralsnog geen ontslag verleend. Natuurljjk zpn er nog wel onderwijzeressen zonder betrekking (in Zeeland slechts éene), doch buurtecholen lokhen minder uit tot mede dinging. En toch zpn die scholen voor be ginnende dames nitmuntende oefenplaatsen, door de afwisseling van een groot en klein getal leerlingen. En dezen zpn in de beide eerste leerjaren 5 en 6 jaren oud, omdat bewaarinrichtingen op gehuchten ontbreken. Men meldt ons uit Vlissingen: Donderdag had, in tegenwoordigheid van de heeren Beucker Andreae, Turk en Jongkees met uitstekend gevolg, de officieele proeftocht plaats, met Hr Ms Torpedoboot No XXI (klein model). Gedurende twee uren met volle kracht wer kende, werd met 470 omwentelingen der schroef eene vaart van 17^ mpl behaald. Deze torpedoboot wordt binnen eenige dagen naar de directie der marine te Amsterdam ge dirigeerd. De stoommachines en ketel werden op de fabriek der Kon. Mu de Schelde te Vlissingen vervaardigd. Door den krijgsraad van het le militair arrondissement is de hoornblazer G. J. van het bataljon infanterie te Vlissingen, die on langs een milicien met de sabel licht ver wondde, veroordeeld wegens mishandeling tot 2 maanden gevangenisstraf. In vereeniging met de gemeente Gapinge is te Vrouwepolder eene kolenvereeniging op gericht. 80 leden hebben zich vereenigd. Tot bestuurders zpn gekozen de heeren Johs. Kodde, president, en Jacs. Maas, secretaris. De gymnastiekvereniging Sparta te Goes gaf Donderdagavond in de sociëteit V. O. V. aldaar een soirée, voor 't publiek toegankelijk. Het programma, dat zes nommers voor gym nastiek bevatte, vermeldde ook twee tooneel- gtukjes: Een woord Van Eer, tooneelspel in een bedrjjf, naar een Spaansch verhaal door W. Mets Tz. en De Rooverhoofdman of een tooneeluit- voering te Nierr.andsdorp, kluchtspel in een bedrjjf door Antonie. De gymnastische oefeningen zoowel als de tooneelstukjes liepen flink van stapel en genoten algemeenen bijval. De zaal was stampvol. Door leden vertegenwoordigd waren O. a. Zeelandia van Middelburg; Willen is Kunnen van Wemeldinge en Crescendo van Kruiningen. Een paar Bevelandsche families, die sedert geruimen tjjd Noord-Amerika bewoonden en den afgeloopen winter het vaderland bezochten, zpn weder naar de aieuwe wereld vertrokken) in gezelschap van twee gezinnen uit Goes, samen 11 personen en een uit acht personen bestaand gezin uit Wemeldinge benevens twee vrjjgezellen. Nadat de vorige week besloten was de liberale kiesvereeniging op Noord-Beveland Algemeen Belang te ontbinden zoo schrjjft onze berichtgever werd Woensdag avond, 25 Febr., eene nieuwe vrijzinnige kiesvereeni ging opgericht, gevestigd te Coljjnsplaat49 leden traden tot de vereeniging toe, waaronder 7 leden te Cortgene en 5 te Cats. Het hoofddoel der vereeniging is door poli tieke voordrachten op de hoogte gehouden of gebracht te worden van de tegenwoordige maatschappelijke vraagstukken en ten tweede om bjj verkiezingen haar steun te veileenen aan de eandidaten harer partjj. Het reglement werd in zjjn geheel vastge steld, terwjjl tot leden van het bestuur werden gekozen de heeren mr L. A. Bjjbau, P, Tazelaar en G. J. van de Linde, allen te Coljjnsplaat, P. de Kejjzer te Cortgene en A. J. Louwers te Cats. Na het afdoen der huishoudelijke werkzaam heden trad als spreker op de heer J. A. de Brujjne, leeraar aan de hoogere burgerschool te Zierikzee. Genoemde heer had tot onder werp »Onze tegenwoordige regeeringsvorm in vergelijking met dien van vroeger". Hjj begon met te zeggen, dat Nederland ia eene constitutioneele monarchie en de verklaring te geven wat dit eigenljjk beteekent, daarna schetste hp het ontstaan der erfeljjke opvolging van het huis van Oranje en hoe juist daardoor die hechte band is ontstaan tusschen Nederland en Oranje. Na in breede trekken de overeenkomst en het verschil tusschen het heden en het vroe gere te hebben geschetst, sprak spreker over de rechten van den vorst, over zpne onschend baarheid met ministrieëele verantwoordelijkheid sedert 1848, daarna over de rechten van het volk, hoe of wetten tot stand komen en ten slotte uitte de inleider de hoop dat oeze ver eeniging, als een Pheniks uit de asch verrezen, mocht voortgaan op den ingeslagen weg om hare leden op de hoogte te honden van alle gewichtige staatkundige vraagstukken, zoo nuttig voor elk burger en in het bjjzonder zoo noodzakelpk voor elk kiezer. De voorzitter mr. L. A. Bjjbau was gewis de tolk der zeer talrpke vergadering toen hjj de heer De Brupne zpn dank bracht voor de zoo schoone, leerzame en boeiende rede. De minister van financiën heeft afwij zend beschikt op het verzoek van vele oester kweekers te Yerseke om 1/3 pachtverminde- ring gedurende 3 jaren, maar het verzoek om verschuiving van den pachttermpn van 1 Maart a. s. naar 1 Mei is toegestaan. Men schrjjft ons nit Baarland Woensdagavond jl. trad hier op voor de ledea der vrpzinnige kiesvereeniging Welbegrepen Eigenbelang te Hoedekenskerke en omstreken, de heer Hartman nit Goes. Ook enkele niet-leden dier vereeniging waren tegenwoordig. Spreker had tot onderwerp zp ner rede gekozen»Een paar bladzjjden uit de politieke geschiedenis van Nederland." Had onlangs een katholiek geesteljjke gezegd, dat hp strpdens moede was geworden, nu de poli tiek een allemanskunst was geworden, spreker was den strpd nog niet moede. Bovendien is allemanskunst nog niet allemanskunde en het laatste kan wellicht uit het eerste voortkomen. Na eerst eene bladzpde uit het verleden ta hebben gegeven, uit de dagen onzer grootheid, uit de dagen onzer verdrukking, uit de dagen onzer herleving, verplaatste spreker zpne hoor ders in het tegenwoordige; in het verleden toch ligt het heden, in het nu wat worden zal. Het tegenwoordig geslacht heeft op politiek terrein de toekomst in handen, daarom mag het zich wel driemaal bedenken, vóór het zich bij deze of gene partp aansluit. Spreker is de liberale beginselen met hart en ziel toegedaan, daarom wenBchte hjj ook, dat anderen die beginselen meer en meer zouden beljjden, niet door eenvoudig mee te loopen, maar uit innige overtuiging. Hp trachtte aan te toonen, waarom van zpne partp het eenig heil voor 't vaderland is te wachten, en besloot zpn rede met eene opwekking tot liefde voor het ons allen dier baar Nederland. Na eenig debat sloot de voor- zitter, onder dankzegging aan den Bpreker, de vergadering. Uit St. Maartensdijk wordt ons geschreven Wat zeker niet tot de gewone zaken behoort, is het feit, dat hier onderscheidene landbouwers 1 deze week 's middernachts bjj het schjjnael 1 der maan zich naar den akker begaven om

Krantenbank Zeeland

Middelburgsche Courant | 1891 | | pagina 1