N°. 45. 134e Jaargang. 1891, Maandag 23 Februari BUITENLAND. Middelburg 21 Februari. Deze courant verschijnt d a g e 1 ij k s met uitzondering van Zon- en Feestdagen. Prijs per kwartaal in Middelburg en per post franco f 2. Afzonderlijke nommers zijn verkrijgbaar a 5 cent. Advertentiën 20 cent per regel. Bij abonnement lager. Geboorte-, Trouw-, Dood-, en andere familieberichten, benevens alle dankbetuigingen; van 17 regels f 1.50; iedere regel meer ƒ0,20. Groote letters worden berekend naar plaatsruimte. Bij deze courant behoort een Bijvoegsel. Amsterdamsche Brieven. LANDBOUW. Algemeen Overzicht. Bknopte Nlededeelingen. BRIEFWISSELING. lllllillllillK.SÜii: IIHIilM. nri,A»iii nm£t6 f Agenten te VlissiDgen P. G. de Vet Mestdagh Zoon, te Goes: A. A. W.Bolland, teKrniningen: F. v.d.Peijl, te Zierikzee: A. C.deMooij, te Tholen: W. A. Advertentiën Verwacht 19 Februari. Terwijl de politiek nog slaapt, zoo diep dat een onzer kiesverenigingen heel genoegelpK zich getroostte een ganschen avond te verga deren om van een kamerlid les te krpgen in de allereerste beginselen onzer staatsinrichting, zitten de politieke menBchen met stilmaar ze spannen hunne berekenende hersenen in en zinnen op taktiek, op de salvo's van grof geschut, de verrassende charges en de omtrekkende bewe gingen, waarmee zg den Juni-strjjd °Pe" 6 winnen. En de veldslag zal samengestelder worden, als de Eerste kamer de stedenwet zal hebben aangenomen. Voor de kiesverenigingen wordt het dan een dromroelsche toer om de agitatie in negen districten gaande te houden. Of liever gaande temaken. Want het kiezers volk is indolenten nu men welstaanshalve van beide zjjden de kwestie der openbare school zal moeten laten rusten, zie ik nog niet best uit welken hoorn de toon moet schallen, die de Amsterdamsche kiezers wakker kan maken. Er is geen gebrek aan dingen, waarover men het oneens is, maar er is bg den burgerman een haast volslagen gebrek aan belangstelling in de verschillende onderwerpen, die op de politieke programma's staan. Pieter Jansen is erg tegen de liberalen, en Jan Pieterse zou den baarlijken duivel verkiezen boven een clericaal, terwgl zjj samen radicalen en socialen diep verafschuwen, eene gemoedsaandoening waarin de laatstgenoemden, samen ook al geen beste vrinden, aan de adepten der oudere staatspar tijen geen zier toegeven. Leest men de uiter lijke verschijnselen dezer driften in de kranten dan komt een onervarene allicht tot de onder stelling dat in deze hootdBtad zoo iets bestaat als eene publieke opinie, die, al naar den grond waarop zg staat, sterk reageert tegen wat haar voorkomt ODrecht te zgn, met geestdrift zich uit voor de toepassing van een geliefd beginsel Laat u daardoor niet bedotten. In elke der politieke partgen hier te Amsterdam is een centrum van toongevers, omringd door een kring van intelligente volgers, maar daarbui ten in de groote massa is alles indifferent, althans onder de kiezers, die zeer goed uit hun krantenlectnnr snappen, dat in onze politiek nu noch groote kwesties, noch groote mannen om ze te behandelen, worden gevonden. Zoo voorzie ik ook nu weer bg de verkiezin gen heel wat leven, maar niet veel dat een serieus man kan imponeeren. Het groote vraag stuk van deze dagen, of de broodkorf niet wat moet dalen, opdat meerdere er bg zullen kun nen zonder zich al te pgnlgk uit te rekken, kan de verkiezing niet beheerschen, zoolang men hun, die er belang bg hebben, geen stem biljet thuis zendt. Maar de kleine kwesties, die voor de kleine menschen groot zgn die zullen met den diepsten ernst worden over wogen. En wel allereerst zullen de candidaten, als de stad verdeeld is in districten, grgpen naar de beate kluifjes. Allicht zullen een paar districten voor de liberalen minder zeker zgn, en wien der aftredenden moet men daar aan wagen? De beantwoording dezer vraag zal meer hoofdbrekens kosten dan het samen stellen van een politiek program. Inmiddels is het gemeentebestuur onvermoeid bezig met het oplossen van oud-Amsterdamsche puzzles. Een daarvan, waarover men liefst niet te lang spreekt, is die der faecaliën, waarmee men hier veel heeft gesukkeld, tot de heer Lambert Ketjen er verleden jaar om vroeg en ze zoo geniaal behandelde, dat er, behalve zwa velzure ammoniak en door lang koken volkomen gedesinfecteerd water, nog koeken van over schieten, die volgens burg. en weth. als medica ment voor zure gronden aan den man kannen gebracht worden. De gemeente deed de proef met den heer Ketjen op een halfje en verdiende aan de verwerking van 10,000 kubieke meter rmim zevenhonderd gulden. Nu willen burg. en weth. den genoemden heer den ganschen voor raad geven, mits hg dagelgks 250 M" kunne verwerken, en van zgn bruto-winst de helft aan de gemeente geeft. De heer Ketjen is waarlgk een redder in den nood; en als die stoffen nu waarde krggen, beleven wg wellicht nog den tgd, dat de binnenstad anders wordt gerioleerd dan door de open grachten, een stelsel aan welks grooten eenvoud eenige inconvenienten zgn verbondeni En dan de moeilgkste puzzlede Benrs. Er is nu weer een ander plannetje opgerakeld, om uit het overgeschoten stuk Damrak de binnen vaart weg te jagen, de kom te dempen en er dan vlak voor het Centraal-station een Beurs op te zetten. Men heeft dan want wg blgven altgd practisch, ook al stichten wg een gebouw voor eeuwen men heeft dan tgdens den bouw geen hulpbeurs noodig. Plotseling is nu het vroeger denkbeeld van eene pgpen- lade op het Damrak weer verdwenen en kiest men het breedste gedeelte van dat terrein, waarop zeker eene Beurs van behoorlgke afmetingen kan worden gezet. Maar verbeeld u dan den Dam eenB, als de oude Beurs is afgebroken en het reeds zoo onregelmatige plein languit noord waarts wordt uitgerekt tot de Oudebrugsteeg 't Zal burg. en weth. toch niet te doen zgn om voor de stedelingen het Centraal-station te maskeeren, of den argeloozen buitenman, zoodra hg den voet in Amsterdam zet, de gelegenheid tot een »gokkie" te geven Trouwens, burg, en weth. stellen dit plan maar voor, omdat het zoo goedkoop iszg geven den Baad als het ware in den mond om de beursbelasting te verhoogen en dan het gebouw te zetten op de door de combinatie Krasnapolsky aangegeven plaats aan den Dam met onteigening van de weBtzgdo der Warmoesstraat tot de Papen brugsteeg. De Beurs zou dan westelgk door eene breede stationslaan en oostelgk door de flink verbreede Warmoesstraat worden begrensd, en in die beide lange gevels van het gebouw zgn winkels ontworpen, zoodat geen doodache muren de beide straten onoogelgk maken. Er bestaat van een Beurs op die plaats een heel mooi plan van den architect Jan Springer, en als de raad nog eens een gelukkig oogenblik heeft, dan zal hg die Beurs wel kiezen. De handel schgnt tegen eene verhooging der Beursbelasting van /'25 tot 40 niet op te zien. En terecht, want zooals ik u de vorige maal al schreef, de uitdragers op de Nieuwmarkt en op de Noordermarkt betalen naar gelang van hunne bescheiden affairetjes veel meer aan staangeld in de open lucht. Ook wil de Veree ni^ing voor den Effectenhandel, als de stad een dure Beurs bouwt, d. w. z. niet bg het station, voor eene te haren behoeve te maken omheining met nissen en banken een jaarlgksche vergoeding van 20.000 betalen, terwgl de bedongen huur van een lokaal voor de effecten-societeit f 5000 's jaars bedraagt. De heeren willen dus wel de koorden van de beurs losmaken, en terwgl men van den ernst ten stadhuize nooit zeker kan zgn, blgkt het wel dat de handel nu serieus verlangt naar betere huisvesting. Een sterk gemeentebestuur zou van zoo'n stemming gebruik maken om wat moois te stichten, 'tZou een verrassing en een buitenkansje zgn, als dat er nog eens van kwam. En Bouwmeester's eigen comedie, waarmee ik zoo ingenomen was, komt niet tot stand Onze eerste dramatische acteur blgft nu bg het Ned. Tooneel, dat 1 September in Volksvlijt gaat spelen en daar de nieuwe komedie-zaal voor twee jaren heeft gehuurd. Of mevrouw Frenkel bg het gezelschap zal blgven, is nog onzeker. Heden (Zaterdag) ochtend trad in de her berg De Roode Leeuw te Nieuwland als Bpre- ker op de heer T. J. Swierstra van Wageningen door de Landbouw-veretniging Nieuw- en St. Joos- land nitgenoodigd om te spreken over zuivel bereiding. De opkomst, hoezeer niet groot, was toch bevredigendwg telden een twintigtal hoorders. Spreker begon met erop te wgzen dat een der vragen, ook in Zeeland aan de orde van den dag, iszal de zuivelbereiding thuis ge schieden dan wel of het fabriekmatig bereiden van boter en kaas aanbeveling verdient De beantwoording dezer vraag tot later aan houdende, vertelde de heer Swierstra de ge schiedenis der zuivelbereiding in Denemarken. Hg schetste in breede trekken, hoe daar de zuivelbereiding zich heeft ontwikkeld en tot eene groote hoogte gekomen is. Daar werd evenals hier door de verschillende vee houders de zuivel op de boerderg bereid, tot in 1863 de eerste fabriek voor rekening eener landbouw-vereeniging op Funen gesticht werd. Langzamerhand werden meerdere fabrieken opgericht, die de melk van de landbouwers betrokken. Het ging dien fabrieken niet best, sommigen zelfs konden Hiit blgven bestaan en gingen failliet, anderen leidden een kwgnend bestaan. Eerstens was dit toe te schrgven aan gebrek aan kennis, tweedens aan gebrek aan middelen om de room af te scheiden van de onder 't transport kond geworden melk, derdens aan het feit dat men niet het noodige voordeel wist te trekken van de afvalproducten. Later, toen de centrifuge werd ingevoerd en fabrieken op coöperatieven voet werden gesticht, ging de industrie vooruit, zoodat thans een duizendtal zuivelfabrieken in Denemarken bestaan en de Deensche boter op de Europeesche markt de eerste plaats inneemt. Denemarken heeft Nederland van zgn plaats verdrongen. Wat is te doen om daarin verandering, ver betering te brengen Zou in fabriekmatige bereiding het genees middel voor de kwaal te vinden zgn Zeker heeft zg veel voor, omdat daardoor eene zeltde kwaliteit kan vervaardigd worden. Moet zoo danige fabriek op coöperatieven voet worden gedreven of zelfstandig werken Een eerste eisch van welslagen is dat de landbouwer zuivere melk levert en bg coöpera tieve fabrieken is hg persoonlgk bg de belangen geïnteresseerd, waardoor hg van zelf meer zorg draagt voor goede en zuivere qualiteit. Maar ook de andere wgzeverkoop van melk aan de fabriek is aanbevelenswaardig, omdat de opbrengst niet noemenswaard verschilt bg eigen bereiding en, wat uit een maatschappelgk oogpunt zeer weegt, de vrouw des huizes daar door van een zwaren last ontheven wordt. Thans gaat zg veelal gebukt onder zware zor gen, die haar beletten hare plichten als moeder en huisvrouw naar behooren te vervullen. Na dus als eerste motief voor een fabriek matige bereiding het maatschappelgk belang te hebben aangetoond, besprak spreker de finan- cieele zgde van het vraagstuk. Stellende dat een fabriek met 300 koeien wordt gesticht, en rekenende op eene melkop- brengst van 8 liter melk per koe verkrj'gt men gemiddeld 25,000'kilo boter per jaar, wat een zuivere opbrengst van 4.6 cent per liter melk vertegenwoordigt of na aftrek der kosten 4 cent, terwgl de veehouder de afvalproducten gratis terug ontvangt. Hiertegenover berekende de spreker de op brengst van zuivelbereiding op de hofstede zelve, waarbg hg tot een belangrgk lager cgfer kwam. Eene fabriekmatige bereiding verdient alzoo ook uit een financieel oogpunt aanbeveling. M~n kan eene fabriek op tweeerlei wgze drgvenmen kan boter en kaas bereiden of boter alleen. In het eerste geval krggt de vee houder wei- en karnemelk terug, wat voor velen met het oog op het fokvee een bezwaar is. Daar aan kan echter te gemoet gekomen worden door een gepaste voedering, bgv. met aan de karnemelk een weinig gekookt lgnzaad per dag toe te voegen, opdat het vee in de gepaste ver houding vet, eiwit en koolhydraten kan beko men; zoo handelend zal defokkerg volstrekt geen nadeel lgden. Maakt de fabriek alleen boter dan ontvangt de melkleverancier afgeroomde melk en kar nemelk terug. Tegen het gehalte der eerste, vooral wanneer de melkontrooming door eene centrifuge geschiedt, worden bezwaren geopperd, doch door deskundigen genomen proeven heb ben geleerd dat, wanneer men het verschil van vetgehalte tusschen op gewone wgze afgeroom de melk en fabrieksmelk in het oog houdt, de gewichtstoename van op de laatste wgze ge voede kalveren luttel verschil en in elk geval niet in verhouding staat tot het financieel voordeel. Nog een ander voordeel van fabriekmatige zuivelbereiding was volgens spreker dat, waar in de fabrieken de melk tot hooge temperatuur wordt gebrachtverschillende ziektekiemen gedood worden en zoowel de boter als de over schietende melk zuiverder en duurzamer worden. Ook uit eea gezondheidsoogpunt verdient alzoo fabriekmatige bereiding de voorkeur. Na eene korte pauzs deelde de heer Swierstra, na vluchtig de bereidingBwgze van boter op de hofstede en de hieraan verbonden nadeelen besproken te hebben, mede hoe men in de fabriek boter maakt. Hg wees erop dat men daar uitsluitend room karnt en gaf daarbg een zeer duidelgke, bevattelgke beschrgving van de wgze, waarop de room door middel eener cen- tretuge van de melk wordt gescheiden. De op die wgze verkregen zuivere room wordt licht gezuurd, verwarmd tot de vereischte tem peratuur, 17", en dan gekarnd. Dit geschiedt met stoom en met een groote snelheid, tot de boterkorrels den vereischten vorm hebben ver kregen. Nadat de boter gezeefd is, wordt zg met zuiver bacteriën-vrg water gewassehenont breekt goed water dan wordt het wasschen nagela ten. Op het wasschen volgt het kneden, dat in de fabriek machinaal geschiedt, wat een voordeel e, omdat de machine koud ia, terwgl bg kneden met de hand altgd eenige warmte zich ontwik kelt. Is de kneding afgeloopen dan volgt de ver pakking, die, al naarmate de boter voor de wereldmarkt of voor particulieren bestemd is, in vaten of op andere wgze plaats heeft. Bg verpakking voor particulieren wordt alge meen gebruik gemaakt van perkament papier. De voorzitter van de vereeniging, de heer J. Polderdgk, dankte den spreker voor zgne voordracht, die met belangstelling werd aange hoord. Van de gelegenheid om den heer Swierstra enkele vragen te doen werd vervolgens nog door sommige aanwezigen gebruik gemaakt. Hg gaf daarbg nog eenige wenken omtrent da inrich ting van zuivelfabrieken en deelde een en ander mede omtrent bestaande fabrieken, de door deze verkregen resultaten, de wgze van afleve ring van melk en de financieele uitkomsten. In Friesland werken de fabrieken, veelal op coöperatieven grondslag opgericht, goed. Und hist Du nicht willigso branch" ich Gewalt 1 Of keizer Wilhelm voor eenige dagen werkelgk nur mit ein Bischen andern Worten aldus indirect tot Bismarck heeft gesproken hieromtrent schgnt geen twgfel te behoeven te bestaan. In de regeeringskringen is ernstig in overweging genomen om op een of andere wgze den ex-rgkskanselier een „tot hiertoe en niet verder" toe te roepen, doch volgenB vrg vertrouwbare berichten heeft men van dit voornemen afgezien, daar men een cata strophe wenschte te vermgden. Wat echter niet is, kan nog worden, want het maakt meer en meer den indruk, dat Bismarck het geduld van den keizer op de uiterste proef wil stellen, ja alsof hg gaarne een gerechte- lgke vervolging tegen zich wil uitlokken, om dat hg weet dat een aanzienlgk deel van het Duitache volk zulk een optreden der kroon tegen den stichter van het Luitsche rgk in afkeu renden zin zou beoordeelen. Het uitzicht voor den keizer noch voor Caprivi is uitlokkend om de ontevredenheid nog te vermeerderen onder de Kreuszlys-partg, die zich als verdediger van het monarchaal beginsel bg uitnemendheid heeft opgeworpen, en onder de grootindustrieelen, die in hun eigenbelang de economische en sociale politiek der tegenwoordige regeering duchten. Zelts de afgetreden gzeren rgkskanselier beschikt nog over een macht, welke het misschien gevaar- Igk is te weerstaan op een oogenblik, dat de binnenlandsche politieke toestand vóór alles een vreedzame rustige ontwikkeling vordert. Welke gevolgen een krachtig optreden des keizers tegen Bismarck zou hebben, is niet vooruit te zien, doch dat er een nieuwe schok door het ganBohe Duitsche rgk zou gaan, indien men den ex-igkskanselier voor de rechtbank zou dagen, is zeker, en dat de gevolgen ernstig zouden kunnen zgn voor keizer en rgk, is vrg waarschgnlgk. Door een schandaal-proces zou men den grooten staatsman bovendien tot een martelaar maken, terwgl men daarentegen door rustig toe te zien, hoe hg dagelgks met eigen hand een stukje van het monument zgner grootheid af brokkelt, van zelf den gevaarlgken tegenstander onschadelgk maakt. Bovendien: met het onschadelgk maken van den ex-rgkskanselier gaat de geleidelgke vernietiging zgner partgen gepaard. Om zich van deze waarheid te overtuigen behoeft men slechts de langzaam voortschrgdende totale ontbinding van het kartel gade te slaan. Het kartel werd slechts door den vorst samen gehouden. Sedert hg heeft opgehouden rgks kanselier te zgn is ook de band verscheurd, welke de enkele bestanddeelen van bet kartel samenknoopte. Eenigen tgd is dit nog ver borgen gebleven, doch tengevolge van de heftige oppositie van Bismarck tegen de tegenwoordige r6geering wordt de oplossing van het kartel bevorderd. Men ziet bg de behandeling van ingrgpende wetsvoorstellen in den rgks- dag en den landdag, hoe los de band is tusschen de partgen, terwgl elke partg op zich zelf bovendien aan een grenzenlooze ver warring ten prooi is, wat zich in de weder- zgdsche pers weerspiegelt. Binnen de conservatieve partg ligt de heer Yon Helldorff openlgk overhoop met de uiterst reactionnaire richting. Uiting vond deze twee dracht in de jongste polemiek tusschen het Deutsche lageblatt en de Kreuzztg. Openlgke tweespalt openbaart zich eveneens tusschen de yrg-conservatieven. Erger nog ataat het met de nationaal-libe- rale partg. De nationaal-liberalen, wier politieke karakterloosheid in de laatste jaren spreekwoordelgk is geworden, schaarden zich met het uitbundigst enthousiasme rond den persoon van Bismarck. Zgn woord was hun wet. Hg was hun afgod, hun rots, hun toevlucht. Met den rgkskanselier hebben zg hun steunpunt verloren en verspreiden zich thans naar alle richtingen. De rechter-vleugel der nationaal-liberalen klampt zich bg de vrg conservatieven aan, da linkervleugel brengt haar sympathieën op de vrgzinnigen over. Een deel heeft onmiddellgk den gevallen minister den dienst opgezegd, een ander deel werpt lonkjes naar Friedrichsruh en naar Berlgn, in onzekerheid over hetgeen nog gebeuren kan. Ook bg deze partg geeft de pers trouw de onbehagelgke stemming weder. Yan de weer haanachtige politiek der Köln. Zlg. maakten wg nog een dezer dagen melding. Steeds loopt zg in een kringetje rond, gelgk het hondja Bpelend met zgn staart. Zg beweegt zich voort durend in een vicieusen cirkel. Bracht zg voor eenige dagen een Absagebrief in optima forma aan den polimiseerenden Bismarck, heden is zg al geluk en zaligheid over een woord van wel willendheid aan haar adres van den grooten man I Te midden van alle verwarring roepen zg en haar geestverwanten, de groote kolen- baronnen in Westfalen, zonder ophouden om Bismarcksche politiek ook zonder Bismarck van de tegenwoordige regeering 1 Gisteren vond de keizer aan het diner ran den provincialen landdag van Brandenburg weder eenB gelegenheid een rede te houden. Zooals gewoonlgk wees hg allereerst op zgn schitterend voorbeeld: den grooten keurvorst, om dan te doen uitkomen, dat er in den laatsten tgd veel is gebeurd en veel iB veranderd, waarom bg van verschillende kanten is hard gevallen. Het verheugde hem echter, dat het streven naar gemeenschappelgken arbeid niet op een onvrucht- baren bodem was gevallen. Het vorstenhuis moest het ware geloof aan God en de getrouw heid in plichtsbetrachting handhavenhet volk moest den leidsman vertrouwen; daarin lag het geheim van het groote vaderland. Wan neer er zekere stilstand schgnt te zgn ge komen, dan begrgpt misschien menigeen niet, welke wegen er moeten worden betreden. »In onzen tgd, zoo ging de keizer voort waarin ongehoorzaamheid en andere ondeugden door de wereld sluipen en waarin een oceaan van inkt en papier wordt vermorst om alles in verwarring te brengen, alleB te verduisteren wat toch zoo helder en duidelgk voor ons ligt, moge men zich aan mij houden. Ik laat mg niet van den goeden weg afbrengen en koester de stellige hoop, dat men mij zal volgendat ik genoeg trouwe mannen zal vinden." Voorts verklaarde keizer Wilhelm in opdracht van een hoogere macht te handelen en eiken avond en eiken morgen een gebed ten Hemel te zenden voor het welzgn zgns volks. >Volgt mg, Brandenburgers, allen, man voor man. Leve Brandenburg 1" zoo luidden's keizers slot woorden. Had keizerin Frederik bg haar komst te Pargs niet verlating van treinen gehad, dan zou zg tegelgk met keizerin Eugenie op het Noorder-station zgn aangekomen. Keizerin Eugenie heeft ongetwgfeld door de talrgk aan wezige menschenmenigte een oogenblik in de meening verkeerd dat deze harentwege daat was, doch zoodra htrkende men niet de weduwe van Napoleon III of gefluit en geroep van »weg met Eugenie weerklonk. Een in het zwart gekleede dame overhan digde der ex-keizerin een bouquet viooltjes; dat echter feitelgk voor keizerin Frederik be stemd was. Voor de ongelukkige vorstin is het te hopen, dat zg deze vergissing niet begrepen heeft. Zg bevond zich op de doorreis naar San Remo. Achteraf blgkt het een dwaling te zgn dat keizerin Frederik voor de eerste maal Bedert den FranBch-Duitschen oorlog Pargs bezoekt. Zg was daar als kroonprinses in 1878, 1880, 1881 en 1883, ook toen reisde zg incognito als gravin Lingen, doch logeerde toenmaals in het Hotel Bristol en thans op de Duitsche ambassade. Aan den Sprokkelaar uit Schouwen-Duiveland."" Met genoegen uwe bedrage weer ontvangen zoo spoedig mogelgk nemen wg haar op. Thani| geen plaats.

Krantenbank Zeeland

Middelburgsche Courant | 1891 | | pagina 1