a N°. 30. 134° Jaargang. 1891, Donderdag 5 Februari Middelburg 4 Februari. Deze courant verschijnt d a g e 1 ij k s met uitzondering van Zon- en Feestdagen: Prijs per kwartaal in Middelburg en per post franco 2. Afzonderlijke nommers zijn verkrijgbaar a 5 cent. Advertentiën20 cent per regel. Bij abonnement lager. Geboorte-, Trouw-, Dood-, en andere familieberichten, benevens alle dankbetuigingen; van 17 regels 1.50; iedere reget meer ƒ0,20. Groote letters worden berekend naar plaatsruimte. I lllllillilll lil.S(lil (III IMM Thermometer. Middelburg 4 Febr. ra. 8 u. 40 gr. m. 12 u 41 gr., av 4 u. 40 gr Verwacht N. wind. Agenten te Vlissingen P. G. de Vey Mestdagh Zoon, te Goes: A. A. W. Bolland, te Kruiningen: F. v. r. Peijl, te Zierikzee: A. C. de Mooij, te Tholen: W. A. van Neeuwenhuijzen en te Terneraten M. de Jonge. Verder nemen alle postkantoren en boekhandelaren abonnementen en advertentiën aan, evenals de advertentie-bureau's van Nijgh Van Ditmar, te Rotterdam, de Gebr. Belinfante, te 's Gravenbage, en A. de la Mar Azn., te Amsterdam. Hoofdagenten voor het Buitenland: te Parps en Londen, de Compagnie générale de Publicité étrangère G. L. Daube Cde., John F. Jones, opvolger. Advertentiën moeten des namiddags te één uur aan bet bureau bezorgd zjjn, willen zij des avonds nog worden oppenomen Bü het gisteren in de Tweede kamer voort gezet debat over de z. g. Stede wet bestreed de heer Reekers de tegen dit ontwerp aange roerde bezwaren. Geen enkel organisme wordt er door miskend. Immers, wp hebben geen vertegenwoordiging van Btanden ot klassen of ridderschappen. In dat geval .ouden de ge meenten een rechtmatig aandeel hebben in het organisme. Onze kieswet berust evenwel op een geheel ander stelsel. In 1850 heeft men inist alles willen vermpden, wat naar vertegen woordiging van standen zweemt. De vertegen woordiging zou, naar Thorbecke zeide, eene volkseenheid uitdrukken. En dat beginsel in da wet gelegd. Door de invoering van de enkele', kiesdistricten is van dat beginsel niet afgeweken. De groote organismen het men echter steeds bestaan, maar men ontzag zich niet, de kleinere organismen uiteen te rukken. Men heeft in dezen dan ook zeer in consequent gehandeld. Organismen zpn intusschen geen bestanddeel van ons kiesrecht. Als zoodanig zou men in zekeren zin kunnen noemen de rangschikking naar partijen, politieke richtingen. En dit wordt juist geschonden door de samenvoeging van vele kiezers afdeelingen in de groote gemeenten. Door splitsing komt de minderheid in het a e h e e 1 e district beter tot haar recht. Ware het geheele land éen district, dan zou geen enkele vertegenwoordiger van de liberale partp in de kamer zitten. Door splitsing in districten komt ook de partij volkomen tot haar recht. Zóo geldt het ook voor Amsterdam. En nu zal door de splitsing de minderheid althans het meest tot haar recht komen. Is het nu echter waar, dat door de niet-splitsing van de groote gemeenten de hervorming van het kiesrecht zal worden vertraagd? Och neen, want wat voor den éen een lokvogel is, is voor den ander een vogelverschrikker. Men mag hierbjj niet voorbijzien, dat het juist de liberale partjj was, die kiesrechthervorming heeft tegengehouden en dat nog altjjd onder de liberale partjj daar over groote verdeeldheid heerscht, waarmeê men niet licht tot eenheid zal komen, zoodat men het waarschjjnljjk niet verder zal brengen dan tot de 40 50.000 huismannetjes. Wat baten dus al die onbestemde formules? vroeg hjj. Beter is het voor de linkerzjjde zelve om met den minister Lohman mee te gaan en te beginnen met aanneming van dit ontwerp. Zoodoende komt men het best tot samenwer king. De indeeling van het 6e district van Amsterdam bjj een deel van Nieuwer-Amstel kan weinig hinderen, want het grootste ge deelte der Nieuwer-Amstelaren heeft toch ook AmBterdamsche belangen. Iets anders ware het bjj eene annexatie van Nieuwer-Amstel, die wedei op het tapijt komt. Maar in dat geval Een bladzijde uit bet leven van Fritz Reuter. Wie op een uitstapje naar het frissehe, groene Thuringen van een bezoek aan de grjjze Wart- burg door het Marienthal naar Eisenach terug keerde, heeft niet met belangstellende blikken de fraaie villa's langs den weg gadegeslagen om het huis te ontdekken, waar volgens zjjc Baedeker een goede oude bekende: Eritz Reuter zjjn laatste levensjaren in gelukkige rust sleet? Maar alvorens deze populaire schrjjver zjjn Villa bjj Eisenach betrok, gingen er droeve jaren over zjjn hoofd, dat den handen van den beul nauweljjks ontsnapte, heen. Het is een tijdlang »mode" geweest Fritz Reuter's werken, in het Platduitsch dialect geschreven, te lezen, en deze mode despote als zp altjjd is dwong zelfs den tegenstrib belende haar te gehoorzamen en zich met haar beschermeling bezig te houden. Deze periode is voorbjj, maar wat zelden met »mode-zaken" gebeart, wier bloeitjjd achter hen ligtFritz Reuter tn zjjn humoristische helden zjjn de lievelingen gebleven van allen, die echten, frisschen humor, natuurleken eenvoud lief heb ben. Bjj het noemen van Fritz Reuters naam herinneren wij ons weder dadeljjk al is het jaren geleden, sedert wjj ons met hen vermaak ten den Entspekter Braaig, den braven Hawermann en zoo menige andere kosteljjke figuur en grappige scène uit de Olie Kantellen. Wie niet geheel onbekend is met het leven van den schrjjver, weet dat de beste werken zullen velen zich aan het kiesrecht liever ont trekken dan in den belastingaanslag van Amsterdam zich te doen opnemen. Overigens zullen de werkeljjke belangen van het organisme Amsterdam ook bjj een splitsing tot hun recht komenalleen zal men het voordeel hebben dat de verschillende nuances in zulk eene groote gemeente minder eenzjjdig dan tot dusver in de kamer vertegenwoordigd zullen worden. De heer Rutgers meende, dat, geljjk in de kamer selve, de minderheden in hun lot moeten berusten. Of zou men de kamer willen splitsen in vjjf minderheidjes? Daarenboven die verschil lende kleine minderheden vormen toch ten slotte de groote minderheid Het kiesrecht is er dan toch niet om part ij-belangen te dienen, wel ten nutte van het geheele land, en daarom moet men hier denken aan eene part jjwet. Spr. hield overigens vol, dat de in 1887 eenmaal genomen beslissing moet geëerbiedigd worden in zoover het, geljjk hier, eene Grondwet- te 1 jj k e voorloopige regeling betreft en zon der dat de omstandigheden zjjn veranderd, be halve dat de neuzen zjjn geteld. Dit is in Btrjjd met den eisch van wetteljjke stabiliteit en daar door wordt de waardigheid der kroon in gevaar gebracht. Nu zeide de minister, dat deze wet geene partjjwet is, omdat het ontwerp- Heemskerk is gevolgd. Niet de splitsing- zelve is echter partijdig genoemd, maar het voorstel tot splitsing, omdat de clericale partjj 19 en de liberale party slechts 2 kansen krpgt om »den pot" te winnen. OnjuiBt is het ook, dat 1887 reeds een stelsel van enkele districten zou zpn aangenomen. Men heeft juist de groote gemeenten stelselmatig ineen willen houdenvan daar dat men daartoe niet strikt heeft kunnen letten op het zielental van elk district, maar daarvoor hier en daar willekeurige cjjferg heeft aangenomen. De minister heeft dan ook erkend, dat men in 1887 de grenzen der gemeenten heeft gevolgd en geëerbiedigd en op dat beginsel komt men nu terug. Organismes worden hier zeker niet vertegen woordigd, maar den band van een organisme moet men des niettemin eerbiedigen. Ook het beroep op Groen wraakte spreker, want Groen zeide nietin coalitie, maar wèlin isolement ligt onze kracht. Deloyaal bleef hg het voorts noemen om op het compromis van 1887 terug te komen, in zoover de bedoeling van dit com promis is geweest om, met opoffering van de toen voorgenomen liberale indeeling, de grond wetsherziening tot stand te brengen. Ongrond wettig is ook de herziening thans van art. VII der additioneele~ artikelen, omdat, geljjk het II40 dier artikelen in het algemeen, de grondwetgever de organieke regeling en het kiesrecht, meer speciaal heeft voorbe. houden totdat uitvoering van art. 80 der grond wet zou worden ter hand genomen. En nit de geschiedenis der grondwetsherziening blijkt dai- delgk, dat wjj bij art. VII een voorloopig kiesre glement hebben in het leven geroepen, in afwach ting van de definitieve organieke regeling. Spr weesverder nog op deonzekere basis, watdecpferg betreft, waarop deze voordracht rust en kwam voorts terug op de noodzakelpkheid om eene grensregeling tusschen Amsterdam en Nieuwer- Amstel te doen voorafgaan aan deze tabelher ziening. De onderstelling is in het debat gemaakt, dat de regeering wellicbtde verwerping van het ontwerp wenschtwellicht is dit zoo om een nieuw misbaar te maken tegen de Eerste kamer. Dit ware zoo onverdiend mogelpk, want de liberale party heeft zich voorbeeldeloos meegaand tegenover de regeering getoond want al heeft de liberale party in de T weede kamer niet willen er toe medewerken de voordeelen van de bankregeling en van de spoorwegrege- ling in den schoot der aandeelhouders te werpen (de voorzitter verzocht den pr. herhaaldelgk zich bp het on derwerp in behandeling te hon. den), zp was toch altpd zeer objectief tegenover deze regeering. Verwerpt nu de Eerste kamer dit ontwerp, dan zou men der halve ten onrechte opnieuw haar denigreeren, gelpk verleden jaar geschied is; maar het zou tevens het bewps leveren wat men van de zooge naamde p aeifieatielenste denken heeft. De heer Farncombe Sanders meende, dat in dezen geene kwestie is van herstel van onrecht. De minister heeft dit argument dan ook ge- ëcarteerd. Het is hier een kwestie van politiek en van beleid, niet van recht of onrecht tegon- over het individu. Alleen wanneer men het kiesrecht een natnuriyk recht noemt, zou hier van recht of onrecht sprake kunnen zpn. Maar dan zou men in alle districten de bestaande wanverhoudingen moeten wegnemen. Dat ie de zaak hier niet en Bpr. is dan ook voorne mens tegen het wetsontwerp te stemmen, omdat het een uitvloeisel is van politieke be rekening, omdat hy geene partiëele herziening van het kiesrecht wil, zoolang eene organieke regeling van het kiesrecht niet is aanhangig gemaakt. Uit de geschiedenis der grondwetsherziening toonde de heer Sanders aan, dat men in 1887 eene voorloopige kiesrechtregeling heeft gewild met het oog op de definitieve organieke rege ling, die daaruit moest volgen. Het eerste ministerie na de grondwetsherziening had dade- lijk aan de nieuwe kamers eene volledige kies rechtregeling moeten voordragen, dan zou hy meegegaan zpn met eene splitsing der groote districten, die hp thans eene betreurenswaardige handeling acht. Daarom ook stelt hem de houding van dezen minister met diens antece denten te lear. De heer Heemskerk constateerde, dat de meeste hoofdbezwaren reeds zpn losgelaten en lichtte het grondwettig punt nader toe ter bestrpding der bewering, dat deze voordracht tegen eene gezonde opvatting der grondwet indruischt. Het zevende der additioneele arti kelen bevat geen transitoir recht en de bedoe ling was ook niet dat dadelpk na de grond wetsherziening eene nieuwe kieswet moest worden ingediend, terwpl daarentegen de eplit- van Fritz Reuter hun ontstaan aan herinne ringen uit zpn eigen leven hebben te danken zp bevatten waarheid en verdichting. Overal vindt men persoonlpke berinneringen en terug blikken, toespelingen op zpn eigen lotgevallen, want als humorist mengt hp gaarne zpn sub jectieve meeningen tusschen die zpner helden. Een van zpn werken, Ut mine Festungstid, schildert een zeer donkere bladzpde uit Reuter'» leven, welke tegelpkertpd een zwarte vlek op Duitschland's politieke geschiedenis werpt. Het is een reeks deels vroolpke, deels ernstige en weemoedige tafereelen uit den tpd, dat bp gevangen zat. Fritz Reuter werd in 1810 te Stavenhagen in Mecklenburg Schwerin geboren. In 1831 bezocht de 21jarige jongeling de universiteit te Rostock, waar hp, ingevolge het verlangen zpns vaders, in de rechten zou studeeren, wat hp echter slechts in naam deed. Jena was bet doel zpner wenschen, waarheen hp in het voorjaar van 1832 ging en omstreeks een jaar bleef. Thans liet bp de studie geheel rusten en leidde een leven van vroolpken Frans Schermoefeningen, duellen en drinkgelagen verdreven hem den tpd, waarbp hp steeds gedachtig was het oude spreekwoordGeld moet de vader hebben als de zoon stndeeren moet. Nog jaren lang, nadat hp Jena ver laten had, ontving de eerbare burgemeester van Stavenhagen rekeningen en wissels, welke hem het bewps leverden, hoe goed zpn zoon zich aan de universiteit te Jena geamuseerd had. Behalve aan de vermaken des levens schonk de vroolpke student zpn aandacht aan de aan gelegenheden der Burschenschaftendeze ge nootschappen waarin de regeeringen op instigatie van Metternich niets anders zagen dan ge- vaarlpke demagogen-vereenigingen, geheime rsvolutionnaire bondgenootschappen, die in het belang van den staat en de monarchie met wortel en al moesten uitgeroeid worden. Het was twee jaren na de Juli-revolutie te Parjjs, die haar invloed, hoewel zwak, ook in Duitschland had doen gevoelen, maar voor alle eischen des volks, hoe rechtmatig in het alge meen ook, sloten de Duitsche regeeringen, die ruim 15 jaren, dank zp de kracht der Heilige Alliantie, het volk onmondig hadden gehouden en het eindelpk in een 1 oestand van rust had den gesust, welke veel op een doodslaap geleek, ook thans het oor. In plaats van den weg der verzoening in te slaan, vereenigden zich alle regeeringen der Dnitsehe staten, onder de beschermende vleugelen van Pruisen en Oosten- rpk, tot een Btelsel van verzet en van onvoor- waardelpke weigering zonder te bedenken dat de verkeerdheden, waarover geen klachten mogen worden aangeheven, niettemin blpven bestaan. Een mislukte aanslag op Frankfort in 1833, door eenige jonge heethoofden be raamd, een vrp dwaze poging om van de regeeringen hervormingen af te dwingen, gaf de reactie een gewenscht voorwendsel, opnieuw het volk haar pseren vuist op den nek te leggen. Er werd een demagogen-jacht op groote schaal georganiseerdtallooze mannen en jongelingen werden gevangen genomen en ver oordeeld, dikwerf zonder eenig overtuigend bewps hunner schuld de gevangenissen werden gevuld met »politieke misdadigers." Een eer loos stelsel van verklikking, spioneering en politie-toezioht stond onder hooge begunstiging; sing der meervoudige districten aan de orde bleef. Spreker bestreed voorts de aan het ge- meentelpk organisme ontleende argumenten en de beschuldiging van partpdigheid. De bere keningen van den heer Rutgers zijn in dat opzicht een hersenschim. Dit wetsontwerp kan met gerustheid aangenomen, omdat in 1887 slechtB de politiek den doorslag gaf en daarmede het beginsel niets gemeen had. De zaak, Dinsdag door den heer Schepel in de Tweede kamer ter sprake gebracht, betrof zegt de verslaggever der N. R. Crt. de toepassing van art. 137 der militiewet, hetwelk o. a. bepaalt, dat de verlofganger, die zich binnen 30 dagen na den dag, waarop hem de verlofpas is uitgereikt, niet bp den burge meester zpner woonplaats aanmeldt, ten einde deze zpn verlofpas voor gezien teekene. in werkelpken dienst opgeroepen en gedurende 3 maanden gehouden wordt. De vraag was, of deze bepaling alleen van toepassing was op de bp de militie ingelpfden, wanneer zjj niet meer in werkelpken dienst behoeven te blpven en met verlof huiswaarts keeren, dan wel of zp ook toepasselpk was op hen, die, op grond van art. 125 der militiewet, eenige dagen te zamen waren geweest om in den wapenhan del geoefend te worden en bp terugkomst in hunne gemeenten den verlofpas niet voor ge zien hadden doen teekenen. Dit laatste geval had zich voorgedaan met miliciens, die opge roepen waren om zich met het nieuwe repe titiegeweer te oefenen. Een daarvan, wiens belangen de heer Schepel zich had aangetrok ken, was gestraft geworden met oproeping in werkelpken dienst, maar was, na een gedeelte van den straftpd onder de wapenen geweest te zpn, met anderen, die in hetzelfde geval ver keerden, op bevel van den minister van oorlog naar huis gezonden. Met dien afloop kon de heer Schepel vrede hebben maar alleen wilde hp nu nog van den minister van oorlog ver nemen, of het waar was, dat de gestrafte miliciens op den laatsten dag van hunnen werkelpken straftpd bp hun korps moesten terugkomen, om hun verlofpas in ontvangst te nemen, en of zp die reis op eigen kosten moesten doen. Het antwoord op de vraag, door den minister gegeven, was bevredigend. Hat bleek, dat de uitreiking van den verlofpas bp administratieven maatregel zou geschieden en dat de miliciens dus de reis niet behoefden te maken. Daarmede had de interpellatie kunnen eindigen. De minister van oorlog maakte echter ofschoon de heer Schepel over de vraag, of de wet juist was toegepast, in beginsel nog niet had ge sproken van de gelegenheid gebruiK, om te verklaren dat de straf in overeenstemming met de wet was opgelegd geweestmaar dat hp voor dezen keer de vermindering daarvan had bevolen, omdat dit jaar niet éene, maar meer lichtingen onder de wapenen waren geroepen en de straf op een onwillekeurig begaan verzuim tegen den overmoed der soldaten vermochten de burgers nietseen censuur, waarvan de wedergade slechts in Rusland is te zoeken, onderdrukte elke zelfstandige meening of vrpe gedachte-uiting. Het was een stik donkere nacht, die zpn vleugels over de Duitsche landen had uitgebreid. Ook Fritz Reuter werd als zoovele duizenden het onschuldige slachtoffer der vervolgings- woede van een niets en niemand ontziende reactie. Als student te Jena werd hp lid van een Burschenschaftliche vereeniging: de Germania, die politieke tendenzen beoogdede vrpheid en eenheid van Duitschland. In dien tpd slechts den wensch naar de Duitsche een heid uit te spreken stond gelpk met een daad van hoogverraad. Ingevolge eenige niets be- teekenende demonstraties der Germania rukten in Januari 1834 de troepen Jena binnen; ver scheidene arrestaties vonden plaats en vele studenten werden uitgewezen. Ook Fritz Reu ter ontving van de akademische autoriteit bevel de stad te verlaten. Nadat hp een korten tpd rond gezworven had zpn koffers had bp wegens schulden te Jena achter moeten laten richtte hp zieh, toen de geldnood nppte, tot zpn vader die hem onmiddellpk naar huis ont bood. Fritz gehoorzaamde en bracht den zomer deels in Stavenhagen, deels bp een oom te Jabel door. Intusschen was de aanslag op Frankfort ge beurd. Onder de jonge „revolutionnairen", die onder die omstandigheden wel wat zwaar zou drukken. De verklaring van den minister lokle van den kant van den heer Rooseboom instemming uit, wat de bedoeling van de wet betreft, on der erkenning intusschen dat de redactie der wet in dit opzicht niet duidelpk was. Den heer Schepel gaf de verklaring van den minis ter aanleiding om met dezen over zpne wets interpretatie in gedachten wisseling te treden, en tegenover de historische argumenten, die de minister aanvoerde, vol te houden, dat de minister met zpne interpretatie het geheel mis had. Een dadelpk belang had dit debat, nu de zaak, naar aanleiding waarvan het plaats had, was geëindigd, niet. In eene nota naar aanleiding van het ver slag omtrent het wetsontwerp tot wpziging van hoofdstuk IX der staatsbegrooting voor 1890, deelt de minister van waterstaat mede, dat na de invoering der wet van 19 Juli 1870 éen calamiteus waterschap is vrp verklaard, namelpk het waterschap Waarde. De aanbesteding van het nieuwe sluisgebouw te IJmuiden zal in den loop van dit jaar plaats hebben. Het ontwerp daarvoor was reeds vroeger gereed, doch is met het oog op de grootere slagdorpeldiepte en op het vraagstuk omtrent het systeem der sluisdeuren weder omgewerkt. Daartoe was ruimschoots gelegen heid, want het spreekt van zelf dat met den bouw niet kan worden begonnen vóór dat de fundeering gereed is. De nieuwe bestedings- stukksn zpn thans nagenoeg gereed. De fundeering is in het laatst van het vorige jaar onderhands aanbesteed aan de aannemers van het graven der sluisput, omdat hierdoor de meeste kans werd verkregen op het wel slagen eener fandeering zonder middel van luchtdruk, hetgeen eene groote besparing van kosten geeft, terwpl de bouwtpd eraanzienlpk door wordt verlicht. De fundeering moet volgens het contract vóór 1 Augustus a. s. gereed zpn. Bp kon., besl. is J. A. H. Clercx, op zpn verzoek, ontslagen als notaris te Weert. Ook het handels- en scheepvaarttractaat tusschen Nederland en Portugal is opgezegd. Ten einde de directie van het weduwen- en weezenfonds in staat te stellen tot uitoefening van contröle op de heffing der korting door de ambtenaren der prov. griffiën, krachtens art. 17 der wet van 9 Mei 1890 Staatsblad n° 79) verschuldigd, zpn de Ged. staten der onderschei dene provinciën door den minister van binnen- landsche zaken verzocht, in het vervolg van hunne besluiten tot toekenning van rangs- of tractementsverhooging aan die ambtenaren, van nieuwe benoeming, van ontslag en van overlpden dier ambtenaren, aan die directie mededeeling te doen. Da volgende bijzonderheden over Fritz Reuters gevangenneming en veroordeeling zijn ontleend aan een artikel van OttoGlagau: Fritz Heuler auj der Fertung j in de Beuttthe Rvudtckau van M»»rt 1876, dit dwaze plan volvoerden, bevonden zich ook studenten uit Jena. Den regeeringen sloeg de schrik omjhet hartde spartp der orde" begon haar radeloozen arbeid. Arrestaties op groote schaal volgden op alle plaatsen, vooral was het gemunt op de voormalige leden der Bur schenschaften. Aan Fritz Reuter scheen niemand te denken, in vertrouwen op zpn goed geluk verliet hp Mecklenburg en begaf zieh in October 1833 naar Leipzig waar hp echter vergeefs beproefde tot de universiteit toegelaten te worden als verdachte" werd hp afgewezen. Wederom ontbood zpn vader hem naar huis en hp on dernam dan ook de terugreis, weder zondei koffer, die ondanks het korte verblpf te Leipzig als pand achterbleef. Hp reisde over Berlpn en bleef hier ondanks alle waarschuwingen eenige dagen. En hier was het, dat het noodlot hem achterhaalde. Eerst toen eenige kameraden bpna onder zpn oogen gearresteerd werden, besloot Fritz Reuter te vertrekken. Volgens een afspraak met een te Berlpn wonenden neef zou hp met den omnibus naar Strelitz gaan; reeds bevond zich zpn ransel in handen van den conducteur. Teneinde op geen ongewenschte hinderpalen bp het verlaten der poort te stooten zouden de beide neven de stad te voet verlaten en Fritz den omnibus een eind buiten Berlpn opwachten. Zpn neef Ernst zat op zpn kamer en wachtte en wachtte doch geen Fritz verscheen maar ten laatste een politieagent, die hem een open brief met het bericht bracht, dat Fritz gevangen zat. (Slot volgt,}

Krantenbank Zeeland

Middelburgsche Courant | 1891 | | pagina 1