N°. 18. 134e Jaargang. 1891. Donderdag 22 Januari Deze courant verschijnt d a g e 1 ij k s met uitzondering van Zon- en Feestdagen. Prijs per kwartaal in Middelburg en per post franco 2. Afzonderlijke nommers zijn verkrijgbaar a 5 cent. Advertentiën20 cent per regel. Bij abonnement lager. Geboorte-, Trouw-, Dood-, en andere familieberichten, benevens alle dankbetuigingen: van 17 regels f 1.50; iedere regel meer ƒ0,20. Groote letters worden berekend naar plaatsruimte. Middelburg 21 Januari. Het tooneel. LETTEREN EN KUNST. UIT STAD EN PROVINCIE. MIDDELBURG» (I) HUM y Advertentiën Thermometer, Agenten te Vlissingen: P. G. di Vet Mestdagh Zoon, te Goes: A. A. W. Bolland, te Kruiningen: F. v. i>. Peul, te Zierikzee: A. C. de Mooij, te Tholen: W. A. Middelburg 21 Jan im. 8 u. 33 gr. van Niettwenhhijzen en te Terneuten M de Jonge. Verder nemen alle postkantoren en boekhandelaren abonnementen en advertentiën aan, evenals de moeten des namiddags te één uur m. 12 u 36 gr., av 4 u. 34 gr F. i advertentie-bureau 'e van Nijgh Van Uitman, te Rotterdam, de Gebb. Belinfante, te 'e Gravenbage, en A. de la Man Azn., te Amsterdam. aan het bureau bezorgd zjjn, willen Verwacht Z. W. wind Hoofdagenten voor het Buitenland: te Pariisen Londen rto Cnmn.nnk rto éfranoëre fr. L. Daubf. A Oik..Trrav P. .Tones onvolcrer. .s _j Hoofdagenten voor het Buitenland: te Parijs en Londen.de Compagnie, générale de Publicité étrangère G. L. Daube ClE., John F. Jones, opvolger. zij des avonds nog worden opgenomen Het Sociaal Weekbl. brengt den minister BerganBius eene betuiging van hulde over zjjne houding tegenover hetgeen er woelt en kookt in de gemoederen van de leiders zjjnerR.-katho- lieke landgenooten. »Hoe tel de broederstrijd tusschen deze laatsten wezen moge, hierover zjjn zy het eens, dat de persoonlijke dienstplicht moet worden geweerd, als het maar even mogelijk is zonder nog hooger belangen te schaden. Of lieverde Btrjjd is ontbrand hierom, dat het eene smaldeel geen hoo ger belang schijnt te kenner, hetwelk door het uiteenspatten van het verbond met de anti- revolutionnairen zou worden geschaad, terwijl het andere zóóver niet gaat, maar toch ook den persoonlijken dienstplicht uit den boozt acht. In dit opzicht staat, hoe zonderling het schjjne, gansch het R.-katholieke Nederland, dat zjjn stem laat hooren, schouder aan schou der. En nu is het juist een R.-katholiek minister niet een katholiek in naam slechts, maar een erkend zeer getrouw zoon der kerk die van den boozen toeleg de hoofdschuldige en daarvoor boven allen verantwoordelijk is. Men verplaatse zich in zjjn positie, bedenke wat hjj natuurlijk meer nog achter de schermen, dan in het openbaar over zjjn euveldaad te hooren krjjgt, en geve dan ant woord op de vraag, ef zjjn houding niet alle achting waard is. Zijn houding tot dusver. Het spreekwoord zegt, dat men den dag niet loven moet vóór het einde. De vuurproef, of hg, wat de begin selen der wetsvoordracht betreft, zichzelven getrouw zal bljjven, heeft de heer Bergansius nog te doorBtaan. Maar indien hjj die door staat, dan verdient hg van een ieder, geheel afgescheiden van het oordeel over het voorge stelde zeil, een eeresaluut voor het geenszins alledaagsche karakter, waarvan hg blijk geeft, In den loop van het voortgezet debat over de motie-Van Dedemin de Tweede kamer Dins dag, zeide nog de minister omtrent het grens geschil dat de Ft arische regeering de strengste bevelen heeft gezonden naar de West tot her stel van het status quo. Het arbitrium door Rnsland gaat zjjn gang. De heer Van Houten verklaarde niet voor de motie-Van Dedem te zullen stemmen uit vrees, uit vrees dat de regeeriug dan zou ageeren tegen de bestrgding van den gouverneur. De heer Smidt kwam op tegen het tot drie maal toe in herinnering brengen des ministers van een onvertogen woord van een man tegen spreker, toen hjj gouverneur was. Hg ontkende dat de feitelijke gegevens des ministers juist zjjn en bleef de handelingen van den gouverneur onverschoonbaar achten De minister ontkende den heer Smidt te hebben willen grieven. De motie-Van Dedem werd daarop zooals wij nog in een deel onzer vorige oplaag konden melden verworpen met 67 tegen 18 stemmen. Vóór stemden: de heeren Gleichman, Guyot, Roëll, Mees, Hintze, Tak, Van Ggn, Rooseboom, Bool, Levyssobn Norman, Goekoop, Royaards Sanders, De Meyier, Gildemeester, Land, W. van Dedem en Geertsema. De begrooting voor Suriname werd daarop in hare onderdeelen behandeld. Bjj art. 51 (posterg en telephoon) klaagde de heer Van Houten, dat, wanneer in de kolonie niét het minimum-a a n t a 1 postzegels gebruikt wordt voor aangeteekende brieven, de brieven niet worden medegenomen. Tegen die dwaasheid kwam Bpreker op. De minister antwoordde, dat de maatregel strekt om te voorkomen dat aangeteekende brieven, waarvan de couverts met te veel postzegels zjjn beplakt, worden beroofd; maar men heeft van hier naar Paramaribo een ander middel aan de hand gedaan om diefstal te voorkomen. De begrooting van Suriname werd zonder boofdeljjke stemming goedgekeurd. Bjj art. 12 der begrooting van koloniën besprak de heer Van Kerkwjjk het gebrek aan voldoende munt op Cur^ao en vroeg voorziening, die reeds te lang was uitgebleven. De minister erkende dit laatste, maar leidde daaruit af, dat de zaak niet te regelen is. Men wacht intusschen nu voorstellen van den nieuwen gouverneur. Bin nenkort zullen voor de kolonie postwissels boven 150 gulden verkrijgbaar worden gesteld. De begrooting van Kol. werd aangenomen met 57 tegen 29 stemmen. Tegen stemden de heeren Smidt, De Ram, Harte, Van Vljjmen, Travaglino, Brantsen van de Zjjp, Lieftinck, Vermeulen, V. gens, Levyssohn, Djjckmeester, Viruly, Bor- gesius, Kerdjjk, Smeenge, Domela Nieuwenhuis Schepel, Geertsema, De Hartogh, Van Nunen, Van Kerkwjjk, Zaayer, Heldt, Mutsaers, Van Houten, Seyffardt, Cremer, Lam'orechts en Bureel. Het toeval bracht ons Dinsdag in Rotterdam; ■en wjj meenden van die ongezochte gelegen heid gebruik te moeten maken om in den grooten schouwburg in de Aert van Nes straat eene jubilé-voorstelling bjj te wonen, welke een ook in Middelburg go-d en vooral -zeer gunstig bekend tooneelspeler gold. Het was de heer D. Haspels, die zjjne der tigjarige tooneelloopbaan herdacht. En waar Wjj in het begin van het seizoen onze indruk ken weergaven, verkregen bjj de opening var eene gansch nieuwe onderneming aldaar, die haar oorsprong dankte aan eene scheiding in de Rotterdamsche tooneelwereld zjj het ook dat het meerendeel der leden van het nieuwe gezelschap eenmaal behoorde tot dat van de heeren Alex. Faassen Co. daar vonden wjj alleszins aanleiding om ook onzen lezers een en ander mee te deelen omtrent een gewich tige gebeurtenis in het leven van een kunste naar, die een der degeljjkste en op dit oogenblik de oudste onderneming op tooneel- gebied in Rotte's koopstad honw en trouw met zjjne talenten schraagde. D. Haspels ib bovendien een eenig kunstenaar, «en map wien al wat in Nederland belang stelt J Naar De Z.-Holl. mededeelt, werd in een vergadering van de R.-K. kiesvereeniging Recht en Orde te Leiden door het bestuur voorge steld, de bekende Katwjjksche motie voor kennisgeving aan te nemen. De heer Thejjs vroeg naar de beweegredenen, die tot dit voorstel hadden geleid, en toen de voorzitter antwoordde dat, naar de meening van het bestuur, een kiesvereeniging geen oordeel kan vellen over de tactiek der Kamerleden, stelde de heer Thejjs voor, dat men zich door een door het bestuur aan te wjjzen spreker zou doen voor lichten. Dit voorstel werd met 16 tegen 13 stemmen verworpen, waarna het bestuurs voorstel met 18 tegen 10 stemmen werd aan genomen. De beer Driessen stelde nu een zelfstandige motie voor, waarin de legerwet als een doellooze verzwaring van lasten werd veroordeeld, en de Kamerleden werden uifge- noodigd, alle middelen, die niet in strjjd zjjn met 's lands wetten, te gebruiken, om de ramp te keeren. Het bestuur, hoewel zjjnerzjjds tegen den persoonlijken dienstplicht, bestreed ook deze motie, o. a. met de opmerking, dat men evengoed aan de Kamerleden zou kunnen vragen Heeren, wilt u Paschen honden?" Die be strgding had tengevolge, dat de motie-Driessen van de 27 stemmen er slechts 7 verwierf. Bij kon. besluit is tot hoogleraar in de faculteit der wis- en natuurkunde aan de rjjks-universiteit te Leiden benoemd dr H. P. Wijsman jr., te Delft, om onderwjjs te geven in de artsenijbereidkunde en de toxicologie. Nog is de ritmeester op nonactiviteit G. J. A. A. baron van Heemstra, van het wapen der in het tooneel, in degeljjke kunstuitingen op dat gebied waardeert en hoogacht. In Middelburg herinnert men hem zich stel lig nog met ingenomenheid uit Mejonkvrouw de la Seiglière, waarin hjj zulk een uitstekende créatie leverde van den ouden markies uit de Rantzausuit Galeottouit Faassen's Zonder naamuit De schoonzoon van mijnheer Poirier van Emile Augier en last not least uit Vor stenschool, waarin hjj nog kort geleden als Koning George zulke lauweren oogstte. Dirk Haspels is behalve als mensch hoogst respectabel een ernstig, een degeljjk kunstenaar. Hjj jaagt niet naar effect; hij speculeert niet louter op toejuichingen; hjj heeft de kunst lief om haar zelvehjj dient haar met hart en zielhjj bestudeert haarhjj be spiedt haar tot in hare diepste schuilhoeken; en ons dunkt, het moet hem vaak verdrieten dat door het gros van het publiek het tooneel slechts beschouwd wordt als een middel om den tijd met flauwiteiten te dooden of zich te amuseeren in den minst verheven zin van het woord. Trouwens in zjjn dertigjarige loopbaan zullen wel meerdere teleurstellingen zjjn deel geweest zjjn. Want geen pad is zoo doornig als dat op de plankengeen gunst zoo grillig al« die van het publiekgeen strjjd zoo moeilijk cavalerie, op aanvrage op pensioen gesteld ten bedrage van f 1474 's jar rs, en is dien ritmeester, gerekend van den dag, waarop zjjn pensioen ingaat, de rang verleend van majoor. Aanstaanden Yrjjdag verleent de minister van koloniën geen audiëntie. De minister van buitenlandsche zaken heeft van den Franschen gezant officieele mededee- ling ontvangen, dat zjjne regeering met 1 Fe bruari e. k. de handelsovereenkomst tusschen Nederland en Frankrjjk van 19 April 1884 opzegt. Tengevolge dier opzegging zal de overeen komst voormeld den len Februari 1892 ophou den van kracht te zjjn. Door het gerechtshof te 's-Gravenhage is, ter vervulling van eene opengevallen betrekking van raadsheer in dat college, opgemaakt de navolgende alphabetische ljjst van aanbeveling mr. C. H. Star Busmann, president der arr.- rechtbank te Assen mr W. A. 't Hooft, rechter in de arr.-rechtbank te Haarlem; enmrJ. W. van Oosterzee, rechter in de arr.-rechtbank te 's Gravenhage. Blijkens het verslag omtrent de inrichting voor doofstommen onderwjjs te Rotterdam over het 37e jaar van haar beBtaan 1889—1890 is het ledental belangrijk vermeerderd en geste gen tot 1828 met een bedrag aan contributie van/9481. Het beroep op den weldadigheidszin van stad- en landgenooten, om tot de zoo noodzakelijke uitbreiding van schoollokalen te kunnen over gaan, heeft niet tot eene zoo volledige uitkomst geleid, als het bestuur zich voorgesteld had. Niettegenstaande de krachtige pogingen, kon de gevraagde som van 50 mille niet bijeenge bracht worden toch is ontvangen 40.186.50, De uitkomsten van het onderwjjs waren ge durende den atgeloopen schoolcursus zeer be vredigend, ook de voorwerpen, door de jongens en meisjes vervaardigd, droegen de bewjjzen, dat het onderwijs in handwerken en ambachten met vrucht was gegeven. Achttien leerlingen werden ontslagen. Opge nomen werden in het pas geëindigd schooljaar 23 leerlingen. Drie werden willekeurig tus- Bchentjjds van het onderwjjs weggenomen, éen wegens voortdurende ongesteldheid en éc.D we gens onhandelbaarheid weggezonden. Bjj het sluiten der leercursus namen nog 145 leerlingen aan het onderwjjB deel. In plaats van de achttien leerlingen, die ontslagen wer den, zjjn even zooveel voor den nieuwen school cursus aangemeld. Yan deze 145 leerlingen zjjn er 7 uit Zee land, t. w.: 2 uit Breskens, 2 uit Poortvliet, 1 uit Oostburg, 1 uit St. Philipsland en 1 uit Kerkwerve. Van eenige der ontslagen leerlingen worden enkele bijzonderheden vermeld. Zoo werd een meisje, dat in het jaar 1889 ontslagen werd, op verzoek van haren bescher mer, te CatB in Zeeland, toegestaan nog een jaar in de inrichting te bljjven om de hand werken nog verder te beoefenen en als middel van bestaan uit te oefenen. Door de vriende lijke bemoeiingen van verschillende weldoeners, als die om het toppunt te bereiken, waarop een tooneelspeler zoo gaarne staat, maar waar het toch nog altjjd door dringende eisoh is en bljjft zich te volmaken door verder te studeeren. Nooit rust" is het wachtwoord van den echten tooneelkunstenaar. Moeiljjk en zorgvol is zjjn loopbaan. Hjj heeft zjjne plichten te vervtlllen tegen- over de kunst, maar ook tegenover het publiek. En daarom is het een belangrijk oogenblik in zijn leven, zooals D. Haspels er Dinsdag avond een doorleefde. Twee zaken vooral wekten onze belangstel ling in hooge mate. In de eerste plaats vroegen wjj ons af: hoe zal het Rotterdamsche publiek zoo eigen aardig ten opzichte van de tooneelspeelkunst zich gedragen tegenover dezen verdienstelijken acteurzal het warm zich toonen en deelne mend in zjjn jubilé? En in de tweede plaats waren wjj nieuws gierig naar het stuk dat de feestvierende voor zjjn hoogtij gekozen had. Wjj begrepen dat hjj evenmin als zjjn broer, de heer J. Has pels het publiek niets-heduidende, flauwe spjjzen zou voorzetten up zulk een feestdisch. Daar moest krachtige, pittige, flinke kost op gedragen worden. En wjj, die indertjjd bjj Galeotto zoo genoten hadden mea herinnert werd zjj daartoe in staat gesteld. Zjj bleef in hetzelfde kosthuis, alwaar zjj tot haar ontslag was verzorgd en de kosten harer verpleging werden tot het eind van 1889 uit de kas der inrichting betaald. Aan deze verschillende bemoeiingen is het te danken, dat zjj reeds thans, een jaar na haar ontslag, in haar eigen onderhond kan voorzien. Het Zaterdag avond te Parjja in de Salie Pleyel gegeven Nederlandsche concert, waar van de opbrengst zal strekken ten voordeele van de »Vereeniging van muzikale artisten en de NederlandscheVereenigingvan liefdadigheid" te Parjjs, is volgens de berichten uitstekend geslaagd. Hoewel de thermometer 8 graden vorst tee- kende, was de zaal eivol. Na het concert bood de chef van het huis Pleyel Wolff, de heer Mozes Lion, den artisten en hun, die tot het succes der onderneming hadden meegewerkt, een souper aan, waarbjj het aan toasten niet ontbrak, en het vaderland niet vergeten werd. Onder de nieuwbenoemde Officiers d'Instruction publique, welke het Fransche Jour nal Officiel vermeldt, zjjn een tweetal dames, nameljjkde zangeres Rose Caron, van de Groote Opera en de actrice Suzanna Reichem- berg, van het Theatre Francais. De onderschei ding van Officier d' Académie is verleend aan Baronnes James de Rothschild, Mej.Adinyvan de Groote Opera, Mme Galli Marié, die onlangs in de Opéra Comique (als Carmenafscheid nam en Mej. Hadamard, van het Theatre Franqais. Op een Egyptische papyrusrol in het Britsch museum is de bjjna voltallige tekst van de verhandeling van Aristoteles over de grondwet van Athene gevonden. In de Maandag gehouden vergadering der kamer van koophandel te Ylissingen, waarvan wjj in ons vorig nommer een kort verslag op namen, werd door den voorzitter in zjjne ope ningsrede den tegenwoordigen toe stand der Ylissingsche haven besproken, die, waar alles gesloten is, steedB Toor de scheepvaart open bljjft en aan zulk een groot aantal schepen een veilige schuil plaats biedt. Hjj betreurde het, dat ook nu weder de oude nap ver van andere havens aanleiding heeft gegeven tot allerlei over- drevene, onware en lasterljjke berichten en couranten-artikelen, die echter op afdoende wjj ze door den heer Fokker in de Middelburgsche kamer zjjn weerlegd. Dat de heer Fokker den handschoen voor Vlie- singen opraapte had hem verheugd, omdat dit grootere waarde had dan wanneer de Vlissing- sche kamer dit zou gedaan hebben met schpn van eigenbelang. Hjj kon echter den leden de verzekering geven dat hjj niet Btil gezeten had en een gevolg van het gemeen overleg, door hem gehouden met den burgemeester en den directeur van de Kon. maatschappjj de Schelde zich misschien nog het stnk waarin de laster, de zncht tot babbelen zoo danig aan den kaak werd gesteld. wjj wachtten met te meer be langstelling naar het nienwe drama van den zelfden Spaanschen schrijver, José Echegaray Waanzinnig of Heilig, door den heer D. Haspels gekozen. Het Rotterdamsche publiek is zoo eigenaardig tegenover de tooneelspeelkunst, schreven wjj. En wjj gelooven daarin niets te hebben miszegd. De kunst bloeit daar nieten zelfs de opera voorheen het troetelkind heeft haar goede dagen gehad. Yoor de komedie het is of men daarvoor in die stad van handel en scheepvaart geen tjjd en geen gevoel heeft. En toont men soms daarvoor eenig vuur, dan is het louter omdat men voor tjjdverdrjjf wel eens lachen wil. De kring van hen, die de kunst in hare degeljjke niting waardeeren, is klein, zeer klein zelfs. Vraag daarom niet hoe moeiljjk de strjjd om het bestaan is, die de tooneel speelkunst daar voert. En vooral op dit oogenblik bjj de verdeeldheid, die er op haar gebied heerscht, en tengevolge van bijzondere omstandigheden, o. a. de gedwongen slui ting bjj 's konings dood en het ijsvermaak waardoor het huidige seizoen zich kenmerkt. Dit alles in aanmerking genomen, mogen was, dat in onderscheidene Belgische bladen eene advertentie door laatstgenoemden is ge plaatst, houdende officieele mededeeling der tarieven van zjjne maatschappjjterwjjl in het Journal Maritime van Antwerpen een stuk is gepubliceerd, vermeldende naar waarheid de toestand der haven met de tarieven voor de onkosten, en onderteekend door den directeur van de maatschappjj de Schelde met den bur gemeester en hem zeiven als voorzitter der kamer. Hjj vertrouwt, dat door deze pogingen de oogen zullen open gaan voor de waarheid en een eind zal komen aan het verspreiden van allerlei onjuiste voorstellingen. Aan het slot der vergadering kwam ter sprake de toestand der havenwerken tengevolge der algeheele afslui ting van Antwerpen. Uit hetgeen door de onderscheidene leden werd medegedeeld en besproken bljjkt: dat de Kamer de ten deze door den voor zitter gedane mededeelingen met ingenomenheid beeft gehoord en zich volkomen vereenigde met de motieven, door den heer Fokker in de jongste zitting der Kamer te Middelburg aangevoerd dat het niet de schuld is van Ylissingen of van de Vlissingsche toestanden, dat eene ge- heele vloot tot volstrekte rust is gedoemd, maar van Antwerpen zelve, waar men hoopte dat de vorst niet zoo lang zou aanhouden en zich heeft bedrogenzoodat het nu natuurljjk is, dat, wanneer al die schepen nu tegeljjk zouden moeten lossen, dit onmogeljjk zou bljjken dat men te Antwerpen gehoor heeft verleend aan allerlei valsche geruchten en praatjes, waardoor men zich heeft laten misleiden, in plaats dat men den toestand in loco is komen opnemenwat zeer gemakkeljjk te doen was j dat men verzuimde, toen het nog tjjd was, om een groot deel der vloot te lossen en de lading te verzendenhet benoodigde aantal waggons aan te vragen, en men een tal van fouten heeft begaan, waarvan de gevolgen nu op rekening van Vlissingen worden geschoven, om zich tegenover het volk, tegenover de ge- neele wereld te dekken en onedele wapenen te gebruiken om alles op de schouders van Vlissingen te werpen; dat men in België beter had gedaan indertjjd de concessie voor de spoorwegljjn Antwerpen Woensdrecht uit te voerenin welk geval de toestand geheel anders zou zjjn geweest dat de vergadering het onnoodig oordeelt om thans verdere stappen te doen tot wederlegging der onjuiste berichten van Belgischen kant maar het wenscheljjk acht, dat de regeering maatregelen neme om de Maatschappij tot exploi tatie van staatsspoorwegen te dwmgen emdeljjk eens gebruik te maken van haar terminus j omdat, indien er nitzonderingstarieven bestonden voor het vervoer van Vlissingen naar België en Duitschland, b. v. voor kolen en erts, Rot terdam dan niet overkropt zou zjjn met waggons s wjj omtrent de jubilé -voorstelling van Dinsdag avond met groote ingenomenheid gewag maken. Het publiek was in zeer grooten getale opgefi komen. Balcons, stalleB, parket en parterre waren volde overige rangen zeer goed bezet. En toen het scherm omhoog ging en de jubilaris als Don Lorenzo de Avendano gezeten was voor zijn schrpttafel, mocht hjj de hartelijkste toejuichingen hooren en begroette hem het orkest met fanfares. In den verderen loop van den avond ontving hij sierljjke kransen en een prachtig bloemstuk; alles onder waar- deerend applaus van de toeschouwersen moest hjj telkens en telkens weer ten slotte tot drie maal toe hun hulde in ontvangst nemen. Zjjne kunstzusters en kunstbroeders hadden voor een versiering met planten en bloemen van zjjne kleedkamer gezorgd en boden hem, onder eene waardeerende toespraak van den heer Le Gras, een fraai geschenk aan. De heer Haspels dankte aan het slot van- het stuk voor dit alles, vooral ook het Rotter damsche publiek voor zjjne talrjjke opkomst, Hjj deed dit in slechts enkele woorden, want hjj bekende het eerljjk hjj was nog »op van zjjne rol." En geen wonder. Het Waanzinnig of Heilig stelt aan den hoofd persoon teer hooge en daardoor hoogst vermoed

Krantenbank Zeeland

Middelburgsche Courant | 1891 | | pagina 1