N°. 13.
134e Jaargang.
1891.
Vrijdag
16 Januari
Deze courant verschijnt dagelijks,
met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Prijs per kwartaal in Middelburg en per post franco 2.
Afzonderlijke nommers zijn verkrijgbaar a 5 cent.
Advertentiën20 cent per regel. Bij abonnement lager.
Geboorte-, Trouw-, Dood-, en andere familieberichten, benevens alle
dankbetuigingen; van 17 regels 1.50;
iedere regel meer f 0,20. Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Middelburg 15 Januari.
LETTEREN EN KUNST.
ONDERWIJS.
KERKNIEUWS.
UIT STAD EN PROVINCIE.
IJSBERICHTEN.
MIDDELBllRGSfflE COURANT.
y
Thermometer.
Agenten te Vlissingen: P. G. de Vet Mestdagh Zoon, te Goes: A. A. W. Bolland, te KrniningenF. v. d. Peijl, te ZierikzeeA. C. de Mooij, te TholenW. A. i
Advertentiën
Middelburg 15 Jan. ra. 8 u. 32 gr. tan Nieüwenhuijzen en te Tementen M de Jonge. Verder nemen alle postkantoren en boekhandelaren abonnementen en advertentiën aan, evenals de i moeten des namiddags te één uur
m. 12 u. 33 gr., av. 4 u. 33 gr. F. advertentie-bureau's van Nitgh Van Ditmaii, te Rotterdam, de Gebb. Beeinfante, te 's Gravenbage, en A. de ia Mak Azn., te Amsterdam,
Verwacht N. wind.
Hoofdagenten voor het Buitenland: te Parjjs en Londen, de Compagnie générale de Publicité étrangère G. L. Datjbe Cie John F. Jones, opvolger.
i aan het bureau bezorgd zjjn, willen
zjj des avonds nog worden opgenomen.
Het Dagblad is gemachtigd om pertinent
te verklaren dat bet bericht, volgens hetwelk
de Koningin-Regentes aan den paus en aan
kardinaal Lavigerie per telegraaf zou hebben
kennis gegeven van de toetreding van Neder
land tot de Congo-akten, allen grond van
waarheid mist.
By kon. besluit is by het personeel van
den geneeskundigen dienst der landmacht be
noemd tot officier van gezondh. late kl., de
officier van gezondh. 2de kl. R. van der Veer,
van dat personeel.
Onder mededeeling dat by hem tal van
blyken van adhesie inkomen aan zijn voorge
nomen beweging tegen de jachtwet, beant
woordt de heer mr. H. Ph. de Kanter te Haar
lem de door den heer V. d. W. B. hem betrek
kelijk deze zaak gemaakte opmerking.
Zooals men weet vroeg de heer V. d. W. B.
op welke wyze schrjjver wil trachten de veilig
heid der jachtopzieners en veldwachters te
verhoogen zonder het eigendomsrecht te ver
korten, en kon verder de heer V. d. W. B.niet
inzien hoe herziening van de jachtwet het lot
van de veldwachters en jaohtopzieners verbe
teren zal. Iedereen toch kan tegen betaling van
21 het recht verkrygen om op zjjn grond het
wild te schietenhy behoeft dus niet te stroopen.
De heer Y. d. W. B. zegt de heer De
Kanter zal toch wel eens gehoord hebben
van »heerl jjke jachtrechten".En laat de eigenaar,
wiens gronden binnen zoodanige heerlijkheid
liggen, eens probeeren om voor 21 het recht
te krjjgen het wild te schieten, dat op zijn
grond loopt 1 Het zal hem verleerd worden.
Hy mag het aankyken dat al zyn gewas wordt
opgegeten of vernield door het gespuis, dat »de
heer" oi zjj, aan wie deze de jacht verhuurt,
verlangen te komen doodschieten als zjj het
goedvinden. Die sheer" betaalt daarvoor aan
den boer geen cent, en als het hem goeddunkt,
ten einde een volgend jaar het genot van dood
schieten met grooter teugen te kunnen inzwel-
gen, een jaar niet te komen, en daarentegen
door kunstmatige aankweeking van fazanten
en ander roofgedierte den boer nog harder te
benadeelen dan moet de boer dat toelaten
en als hy er een hand naar uitsteekt, vervalt
hy in boete.
Doch al ligt hy nu niet in eene heerlijkheid,
in wat land leven wy dan toch, dat,men ƒ21
betalen moet om het ongedierte te mogen
doodschieten, dat op onzen eigen grond ons
eigen gewas opeet? Artt. 626 en 641 B. W.
kennen aan den eigenaar toe, alles wat op en
in den grond is. Waarom mag men aan wild
gedurende 8 maanden van het jaar niet raken
en 4 maanden alleen tegen betaling van ƒ21
aan het rjjk, mits men niet ligt binnen de
grenzen van een heerlijk jachtrecht
Ja maar, zegt de heer v. d. W. B., dat eigen-
Het tooneel.
Met een pistoolschot eindigde Eerloos.
En daarmee was het leven vernietigd van
een achtenswaardig en tot kort vóór zyn dood
eerljjk man.
Maar tevens bleven achter een zwakke,
schuldige vrouw, een slechte jongen en, wat
erger was, een geheel onschuldig lief
meisje, wier aller naam door datzelfde schot
ren de aanleiding ertoe voor eenwig geschand
vlekt wasdie een donkere, zeer donkere toe
komst tegengingen en voor wie de strjjd om
het bestaan hoogst, hoogst moeiljjk zou worden.
Het was »een slot dat pakte", zooals Justus
van Manrik het noemt.
Tot driemaal toe moest het scherm omhoog
om den vertooners hulde te brengenen nog
onder den 'indruk van het voorzeker onver-
waoht slot, werd door deze en gene de uit
bundige lof van het stuk verkondigd.
Zal men dit ook doen na kalmer nadenken?
Wy betwijfelen het; en wat ons betreft
juist tegen dat slot hebben wy zeer ernstige
bedenking, al waardeeren wy in andere op
zichten den letterkundigen arbeid van den
heer Van Nouhuys zeer.
Hy heeft in zyn stnk zwakke moeders een
spiegel voorgehouden, waarin zjj niet genoeg
een blik kunnen werpen. Hy heeft zjj het
net sterke kleuren de gevolgen van zulke
dom moet dan toch beschermd worden, en dat
zal ook men8chenvleesch kosten aan veldwach
ters en jachtopzieners.
Mag ik vragenkost de bescherming van al
onze andere eigendommen dan veldwachters
geschieden daarby onophoudelijk moorden
Brengt het wild onder het gewone recht, en
laat dit voor zoover het staatsbelang dit
eisc'nt als gewoon eigendom beschermen,
zoodat stroopen diefstal heet, en van alle
schandalen die nn gebeuren, blijft niets meer
over. De wet tegen het ongeoorloofd dragen
van wapenen en art. 491 Wetb. van Strafr.
blyken voor alle andere gevallen voldoende,
en zullen het dan ook zyn.
Dezer dagen werd te Maagdenburg das
Feuerkreuz van Mai Bruch met Pia von
Sicherer en de heeren Büttner en Heiligtag
als solisten met succes uitgevoerd.
Door de Freie Bühne te Berljjn werd
Zondag opgevoerd een nieuw drama van Ger
hard HauptmannEinsame Menschen. Het had
zeer veel succes, zelfs de tegenstanders der
realistische richting prjjzen het stnk.
Met zeer veel reclame was te Weenen
de Grillparzerweek, ter viering van den hon
derdsten verjaardag van den dichter, aange
kondigd, maar tengevolge van nalatigheid was
niet alles te bestemder tjjd gereed. Zoo verzaimde
het gemeentebestuur tjjdig de vrjjkaarten voor
de volksvoorstellingen van Grillparzer's stukken
gereed te hebben, terwjjl ook de Grillparzer-
biographie, waarvoor de gemeenteraad 10.000 fl.
toestond, nog, tengevolge van een te late
opdracht, op zich laat wachten.
Intusschen wordt de Grillparzer-tentoonstel-
ling zeer geroemd.
Hot Burgtheater begon Zondag de Grillpar-
zer-voorstelling met König Ottolcar. De eigen
lijke feestavond is heden, Donderdag.
Na heftige bestrjjding door de anti-semieten
verleende de gemeenteraad van Weenen 4000
fl. voor vrjjkaarten aan het volk voor de voor
stellingen in het Volks-theater.
Te Milaan is op den leeftjjd van 70 jaren
overleden de langen tjjd zeer beminde en zeer
vruchtbare Italiaansche romanschrijver marchese
Luigi Gapranica. Hy heeft voornamelijk vele
historische romans, waarvan de stoi was ont
leend aan de geschiedenis van zyn vaderland,
geschreven.
De Fransche beeldhouwer Aimé Millet is
gisteren te Parjjs overleden. Hy was 75 jaar
oud. Zyn dood is een groot verlies voor de
Fransche kunst.
By beschikking van den minister van
binnenlandsche zaken van 14 Januari is be
paald, dat de examens ter verkrjjging van
akten van bekwaamheid voor huis- en school
onderwijs in de nuttige en in de11 fraaie hand
werken voor meisjes, voor het jaar 1891 zullen
aanvangen op 16 Februari e. k., en dat de
commissiën, met het afnemen der examens be-
zwakheid, die het bederf, den ondergang van
menig kind is, verdienBteljjk geschetst en de
werkelijkheid in menig opzicht getrouw weer
gegeven. Hy heeft ons een aangename variatie
geleverd op tal van stukken, waarin het over
vloeit van liefde en verliefdheid, waarvan wy
in Eerloos verschoond blevenhy heeft een
stouten greep in het leven gedaan, in lossen
conversatietoon zjjne personen doen spreken
Hollandsche toestanden en ideeën weergegeven.
Maar ten slotte is hy o. i. in Eerloos zyn
doel voorbjj gestreefd; en al lazen wy ook in
de Ned. Spectator dat de onverbiddelijke logica
eene treurige ontknooping van het stuk eischte,
de oplossing tan den moeilijken toestand,
waarin Frits Halmagepensioneerd 2e-luit.
Ned. Ind. leger, zich bevond, was onlogisch,
onverstandigen diens eind-daad een misgreep,
een misslag, een onverdedigbare daad tegenover
zichzelven, tegenover vrouw en kinderen, tegen
over het corps ambtenaren, waartoe hy be
hoorde, en ten opzichte van de principes die
hy altjjd had beleden.
Welke was die toestand?
Frits Halma, gep. 2e-luit. Ned. Ind. leger
men lette daarop vooral, want de schryver
schynt op de militaire wereld en de daarin
heerschende begrippen by voorkeur het licht
te laten vallen, is rjjks-ontvanger en moet
van een niet groot traktement leven. Hjj bezat
vroeger een klein kapitaal maar dat is lang
zamerhand ingekrompen in het belang Tan »jjn
last, zitting zullen hondenvoor de nuttige
handwerken, te Breda, 's Gravenhage, Utrecht
6n Groningen voor - e i.aaie handwerken, te
Breda, 's Gravenh&ge en Groningen.
Gisteren Blaagde (zooals toen nog in een deel
der oplaag werd medegedeeld) aan de rijks
universiteit te Utrecht de heer H. Snel voor
het voorbereidend kerkelijk examen.
Het Zuider Zendingsfeest zal dit jaar, op
een nader te bepalen dag in de maand Juli,
gehouden worden in het Liesbosch nabjj Breda.
Omtrent het door ons meegedeelde feit dat
te Ylis8ingen voor het vastmaken van trossen
een pond zou gevorderd zyn, is men zoo vrien
delijk ons het volgende te melden. Het feit
is werkelyk voorgevallenwy waren dns
goed ingelioht doch het moet een zeer
natunrljjke zaak zyn.
Wanneer een schip uit de buitenhaven door
de sluizen naar de binnenhaven moet verhalen,
wordt by open water assistentie verleend door
zoogenaamde »vletter!ieden", die met een vlot
tusschen schip en ducd'alven enz. varen. In
de tegenwoordige omstandigheden kan niet
met de vlet worden gemanoeuvreerd, maar moet
over allerlei hinderpalen heen met de trossen
worden gesjouwd. Drie k vjjf man worden
voor dat werk gebruikt en die hebben tegen
woordig met het jjs en de vele schepen soms
drie vier uren werk, voordat het schip ter
plaatse gemeerd ligt.
Een belooning van ƒ12 voor dat werk wordt
inderdaad niet overdreven geacht. Te Ant
werpen wordt dit voor groote schepen met
achttien galden betaald
Wij verheugen oub erover aanleiding gegeven
te hebben tot deze opheldering, die ook mee
kan werken om aan allerlei valsche en onge
gronde praatjes een einde te maken.
Met leedwezen namen wy kennis van de
ons gedane mededeeling dat de pogingen, door
een twintigtal belangstellenden aangewend om
het Hofplein alhier aan te koopen en aan de
gemeente Middelburg ten geschenke aan te
bieden, onder bepaling dat het voortdurend
onbebouwd zou blyven, tot hun groote spjjt en
vermoedelijk ook van vele ingezetenen dezer
gemeente, met geen gunstigen uitslag be
kroond zyn.
Door een niet onbelangrjjk, door hen daartoe
bijeengebracht en welwillend beschikbaar ge
steld bedrag, was men in de gelegenheid ge
steld om aan het kerkeljjk college voor aankoop
eene hoogere som aan te bieden dan de ter
bebouwing gebodene. Niettegenstaande de
zoon Karei, die luitenant der huzaren is, en
dit werd vooral op aandrang van mama Halma,
eene geboren baronnesse van Blaucate, een
dame die nog al hoog in de wapens is. Met
een lief dochtertje Anna is de familie compleet;
terwyl wy verder nog veel hooren praten van
een oom Karei, die er warmpjes schynt in te
zitten, want als er van geldnood kwestie is
wordt zyn naam nog al eens genoemd.
In dien kring nu komen hoe langer zoo meer
donkere wolken opzetten door het gedrag van
den zoon, die veel geld verteert, schulden
maakt en ten slotte ook'eventjes 700 ver
liest met spelen.
Om eenige kleine schulden af te doen heeft
mama, in hare hoogst gevaarljjke zwakheid,
zoonlief eenig geld gegeven, dat zy zoolang
leende uit de brandkast van het kantoor, van
's ryks geld dus. Zy maakte zichzelve wys,
dat zy dit spoedig weer in de kas zou neer
leggen en dat oom Karei wel zou helpen.
Vader Halma ontdekt de tekorten in de kas
en verdenkt zjjne klerken van diefstal. Het
idee van oneerlijke menschen in zjjne nabyheid
te hebben, pynigt hem hy wantrouwt zegt
hy iederzelfs vrouw en kinderen.
En toch laat hy heel kalm den sleutel van
de brandkast, waarin 's ryks geld zich bevindt,
in handen van zjjne vronw. Een eigenaardige
toestand, dunkt ons.
Zoonlief komt op zekeren dag plotseling weir
thuis, thaaf bezwaard met de bierboYen ge.
aanvaarding daarvan zoude strekken in het
belang der kerkelyke fondsen, hebben de ker
kelijke autoriteiten toch besloten het terrein
aan den eersten aanvrager, tegen de door hem
geboden som, in eigendom af te staan, voor
namelijk op grond van de reeds sedert lang
met dezen deswege gevoerde onderhandelingen.
Alzoo is de zaak geëindigd, en onthouden
wy ons thans liefst van verdere commentaren,
Wy willen nu alleen slechts de hoop uitspreken,
dat burg. en weth. acht mogen geven op het
verzoek van het Zeeuwsch Genootschap der weten
schappen vroeger meegedeeld dat de
rooi'iug geschiede zóo, dat althans de gebouwen
van dat genootschap daardoor zóo min
m o g e 1 jj k lyden. In ieder geval is thans
gewonnen, dat er nn hnizen van drie en niet
ran twee verdiepingen zullen gebouwd worden,
die tot de placiergoot 12 meter hoog zyn.
De officier van gezondheid 2e kl. C. C.
Vermaas van het garnizoen Middelburg is door
den generaal majoor, inspecteur van den genees
kundigen dienst der landmacht, aangewezen om
den militieraad in Zeeland by te staan by het
geneeskundig onderzoek der militieplichtigen
in Zeeland.
Men schryft ons uit Vlissingen
De aanblik op onze Schelde verichilt al* dag
n nacht met die van een paar dagen gele
den toen zag men niets dan jjs zoover het
oog reikte, en nn blank water met hier en
daar een verdwaalde ysschol, die met den
stroom wordt medegevoerd. Ook in dt> buiten
haven is geen ys meer te bekennen. De Noorde-
wind heeft alles schoongeveegd.
Het concert, waarvan wy in ons vorig num
mer melding maakten, zal gegeven worden op
Zaterdagavond in de zaal van den heer Kuypers
onze burgemeester is beschermheer. Het be
looft wel origineel te zyn, daar, naar wy ver
nemen, de verschillende muziek- en zangnum
mers zullen worden uitgevoerd door officieren
en anderen van de equigages der verschillende
schepen.
Waar Vlissingen zelf byna niets tot amuse
ment aan vreemden kan aanbieden, mag het
wel zyn steun verleenen, waar die vreemden
van hunne zyde, en dan nog wel met een
prijzenswaardig doel, trachten eerseen aange-
namen avond te verschaffen. We twyfelen
dan ook niet of onze concertzaal zal Zaterdag
avond te klein bljjken om alle belangstellenden
te bevatten.
In een buitengewoon politieblad wordt
bericht, dat in den voormiddag van 29 Dec.
1890 omstreeks 10j a 11 uren, in de brievenbus
aan het postkantoor te Goes is bezorgd een
brief, gericht aan mademoiselle Delenne, Rue
Galait 30, Scbaerbeek—Brussel, inhoudende een
bankbiljet van 25 K. C. 6072, gegomd en
verzegeld met roode lak, waarin de initialen
C. D. zyn afgedrukt. Die brief is niet terecht
gekomen.
noemde speelschuld van 700, die men in
hooge kringen een eereschuld gelieft te noemen,
maar die vader Halma zeer terecht een schande-
schuld heet. Karei moet dat geld binnen 24
uur hebbenen hy weet ten slotte zjjne moe
der over te halen hem de sleutels van de
brandkast te geven om daaruit die som te
nemen. Nu krjjgt de leenparty. zeker wel een
al te ernstig karakter.
Terwijl de rjjks-ontvanger 's avonds naar de
sociëteit is en de dochter pianoles heeft wat
zeer lastig is, volgens Karei, wjjl men daardoor
niemand kan hooren aankomen als men diefstal
pleegt beproeft de zoon de brandkast te
openen. Dit gelukt niet spoedig, en daarom
wordt mama, die op dit punt meer handigheid
heeft, ter hulpe geroepen. Juist terwyl moeder
en zoon, daarmie bezig, verborgen staan achter
de groote deur der kast door een decoratie
zeer goed wêergegeven komt vader Halma
terugen wordt een zeer, zeer aangrjjpend
tooneel afgespeeld. Dit vooral noemen wy het
schoonste uit het geheele stuk.
Na hoog ernstige verwjjten tot moeder en
zoon gericht te hebben, hadden wjj ons kunnen
voorstellen dat de ongelukkige vader zich i n
wanhoop over zooveel schande voor het
hoofd had geschoten.
Maar neendat gebeurt later, na een o. it
onbegrjjpeljjk kalm overleg.
Vader Jlalma hoort van do ƒ700 speel
schuld, di§ zjjn zoon beeft, Hoewel hjj die
De commissaris van politie te Goes verzoekt
in beslagneming en berioht.
Men schryft ons nit Biervliet
De brutaliteit der Belgische stroopers neemt
steeds toe. Worden onze jachtvelden langs den
Braakman en de grensstreken het gansche jaar
door hen bezocht, nn dringen zjj door tot in
het hart onzer gemeente.
Maandag jl. voormiddags tien uur waren
negen personen met zes geweren jagende in
den Helenapolder, tusschen Biervliet en Hoofd
plaat.
Het komt ons onverklaarbaar voor, dat de
politie thans geen einde maakt aan den Bel
gischen euvelmoed. Wegens het ys is hun
aftocht per vaartuig, zooals in den zomer ge
schiedt, onmogelyk en met behulp van de
telegraaf kan onmiddelijk de politie der nabu
rige gemeenten, desnoods ook bereden maré
chaussee, tot bjjstand ingeroepen worden. Of
is het voortdurend misdryf der vreemdelingen
aan de justitie te Middelburg nog onbekend
gebleven Met tien a twintig hazen, benevens
de patryzen, trekken de onvervaarde kerels
zonder eenige vrees voor de politie, byna elke
week langs den openbaren weg huiswaarts.
Mag dit langer?
Gedurende het 20jarig tijdvak van af
1871, toen de zeevaart op het spoor te Terneuzen
een aanvang nam, tot en met 1890, zyn aldaar
aangekomen en hebben gelost of geladen 4930
zeesohepen. (Tem. Ct.)
Zeven mannen, die Maandag te roet over de
Zuiderzee van Stavoren naar Enkhuizen zjjn
gegaan, hebben den volgenden dag den terug
tocht aanvaard. Allen zyn behouden aange
komen.
Te Manrits eischte Zaterdag het ys een
offer. Drie personen gingen in den vroegen
ochtend van dien dag nit, om riet te zoeken,
teneinde in de behoefte van hun gezin te
kunnen voorzien.
Nauweljjks op den Ryn gekomen, welken zjj
moesten passeeren, geraakten het drietal, door
de duisternis misleid, in een wak. De eerst te
water geraakte persoon werd door den krach-
tigen stroom medegesleept.
De twee achter hem loopenden wisten zich
op het droge te werken en aan een anderB
wissen dood te ontkomen. Inmiddels was de
eerste persoon onder het ys geschoten en kwam
om, een vronw met zes nog jeugdige kinderen
in behoeftige omstandigheden achterlatende.
Woensdagochtend vertrok een gemengde
commissie van het Belgische en Nederlandsche
loodswezen van Antwerpen met de sleepboot
Norway, vetgezeld van het stoompolitiejacht, om
den staat van het jjs op de Schelde in oogen-
schouw te nemen. Zy kon eohter niet verder
doordringen dan tot Astruweel. Het politievaar*
tuig verloor bovendien de schroef en moest door
de Norway op sleeptouw worden genomen. Later
is de commissie weder vertrokken met de Norway
zelf een schande-schuld noemt, hecht hjj nog
zooveel aan het idee van eere-schuld, dat hjj
den jongen aan de zeven honderd gulden helpt.
Gaat hy die leenen Neen en ja. Niet te leen
vragen by een vriend of by oom Karei, maar
wel, evenals zyn vrouw deed, leenen of liever
stelen uit 's ryks kas.
De zoon zal gered worden, want, zegt de*
vader, »Een officier van het Nederlandsche
leger mag niet eerloos zyn"maar thans wordt
de vader eerloos. De zoon gaat met den aan-
geteekenden brief, waarin de 700, naar de
post; en nadat hjj daarvan is teruggekeerd;
terwyl moeder en vader een zeer ernstig ge
sprek hielden, legt vader Halmd het ridderkruis,
dat als oud-officier van het Ned. Indische
leger zyn borst sierde, af, schryft kalm een
brief, gaat heen, verzoekt zyn dochtertje, dat
juist klaar is met pianospelen, dien brief
moeder en zoon voor te lezen, en nadat dit is
geschied hoort men een schot vallen. Brits
Halma, de rjjks-ontvanger, schoot zich. dood.
Laat ons nog even opmerken dat eene derge-
ljjke oplossing van eene moeieljjke kwestie in
den loop van het stuk door de familie was
besproken in verband met een feit, dat zich had
voorgedaan, waarbjj een officier zich genoodzaakt
had gezien den dienst te verlaten, diens enga
gement was verbroken, alles omdat zyn vader
een frauduleus bankroet had geslagen. Toen
beweerde Karei Halma, als wjj ten mjnite dit
goed. geboord hebben, dat die vader gosd
