N°. 134" Jaargang. 1891, Donderdag 15 Januari Deze courant verschijnt dagelijks, met uitzondering van Zon- en Feestdagen. Prijs per kwartaal in Middelburg en per post franco 2. Afzonderlijke nommers zijn verkrijgbaar a 5 cent. Advertentiën 20 cent per regel. Bij abonnement lager. Geboorte-, Trouw-, Dood-, en andere familieberichten, benevens alle dankbetuigingen: van 17 regels 1.50; iedere regel meer ƒ0,20. Groote letters worden berekend naar plaatsruimte. Middelburg 14 Januari. LETTEREN EN KUNST. UIT STAD EN PROVINCIE. - V mam MIDDELB11GSCHE (III RANT. Thermometer. Middelburg 14 Jan. un. 8 u. 36 gr. m. 12 u. 39 gr., av 4 u. 39 gr Verwacht. N. W. wind. Agenten te Vlissingen: P. G. de Vet Mestdagh Zoon, te Goes: A. A. W. Bolland, teKrniningenF. v.d.Peijl, teZierifezeeA. G.deMooij, te TholenW. A. i Advertentiën van Nieuwenhuijzen en te Terneuten M de Jonge. Verder nemen alle postkantoren en boekhandelaren abonnementen en advertentiën aan, evenals de moeten des namiddags te één uur F. advertentie-bureau's van Nijgh Van Ditmae, te Rotterdam, de Gebe. Bellntante, te 's Gravenbage, en A. de la Mae Azn., te Amsterdam. aan het bureau bezorgd zjjn, willen Hoofdagenten voor bet Buitenland: te Parjjs en Londen, de Compagnie générale de Publicité étrangère G. L. Daube Cie John F. Jones, opvolger. zjj des avonds nog worden opgenomen. De Standaard antwoordt heden op de vraag van de Maasbode over het al of niet stemmen van Roomsch-katholieke candidaten,.wanneer zjj in herstemming komen met de anti-revo- lntionnairen. In de eerste plaats merkt de Standaard op, dat die vraag aan het verkeerde adres is ge richt. Niet de Stand., noch zelfs het Centraal comité, maar alleen de deputatenvergadering heeft over zulk een vraagstuk te beslissen. Mits onder dit voorbehoud, wil het blad echter z6lfs den schijn niet aannemen van den strnisvogel te spelen en zonder zich ook maar eenigszins aan te matigen, wat alleen aan de deputatenvergadering toekomt, als redactie zjjn oordeel over zulk een voorslag (stel de Algemeene Bond van Roomsch Katholieke Kiesver- eenigingen zond dien aan het Centraal comité in) niet achterwege honden. De Standaard herinnert aan de organisatie van de verschillende partpenaan de centrale organisatie van de anti-revolutionnairen, aan het ontstaan van de Liberale Unie en van den Algemeenen bond van Roomsch katholieke kies- vereenigingen. Alleen de radicalen bleven weer loos in het land Btaan. Dit alles verlevendigde de hoop, dat het in 1888 mogelpk zou gebleken zpn, tot een vast accoord te geraken. Al spoedig echter bleek dit een illusie. Immers ter kwader ure kwam nit, dat naast den Alg. Bond nog twee andere, min of meer provinciale Bonden, van Roomscbe zpde onaf hankelijk, voortbestonden. Dit maakte uiteraard het uitgaan vaneenig vast accoord onmogeljjk. En het einde der onderhandelingen in 1888 was dan ook, dat er geen accoord tot stand is gekomen en dat partpen er zich toe bepaalden, elkaar over en weder inzage van elkanders program te geven om na inzage te verklaren, dat beide programma's genoeg punten van overeenkomst aanboden, om het elkaar over en weer steunen bp eventueele herstemming raad zaam te maken. Toch had reeds deze gemeenschappelijke actie, ook op zoo lossen voet, het verrassend resul taat, dat de liberalen finaal geslagen werden, en er een ministerie kon optreden, dat zich baseerde op hetgeen deels in het ééne, deels in het andere program voorkwam. Het gemis aan accoord bleef intusschen een bedenkeljjke leemte. Immers zonder zulk accoord kon men wel de kamermeerderheid veroveren en op de samenstelling van het nieuwe kabinet invloed oefenen maar er ontbrak elke afspraak hoe men voorts over en weer manoeuvreeren moest, om de vrucht te plukken van de be haalde overwinning. Nu reeds bij de legerwet komt dit nit. Na herinnerd te hebben aan den strjjd van de dissideerende Roomschen tegen het kabinet, wat de Standaard: »e e n volstrekt onverdedig bare tactiek" noemt, zegt het blad: En na deze onverdedigbare houding te hebben aangenomen, stelt men ons thans, na getoond te hebber, hoe weinig besef van zedelijke ver plichting men heeft, de vraag, of we voortaan, niet alleen zonder accoord maar ook al stonden beiderzpds de programma's vierkant tegenover elkander, toch niet bjj herstemming elkander steunen konden, enkel op grond van zekere affiniteit in de handhaving van het Christel ;,k beginsel tegenover de revolutie. Stel nu, men ging hierop in, wat zou hier van het gevolg zpn? Vooreerst Schiedam en Breukelen hebben het geleerd dat men benoorden Moerdpk stellig een vjjf- of zeBtal districten in liberale handen zon zien overgaan, als gevolg van de ongezindheid van zeer velen onzerzjjds, om op een Roomsch candidaat hnn stem uit te bren gen. Reeds hierdoor zon dus de meerderheid in de Tweede kamer verplaatst zpn. Maar ten andere, stel, ge behieldt de meer derheid, eilieve, welk kabinet zou dan optreden Er zou dan eene meerderheid in de Tweede kamer staan van twee partpen, elk met een program, dat contrair tegenover het program der andere partjj stond. En zondt ge dan in ernst ook maar éen oogenblik de mogelijkheid aannemen, dat eenig staatsman van beteekenis, vooral n» vsat nu geschied is, de onzinnige taak zon aanvaarden, om in den geest van znlk een meerderheid een kabinet te vormen Dit kan immers niet, en zal nimmer knnnen, zoolang het volstrekt onmogelpk bljjft in een zelfde antwoord ja en neen te zeggen. Zulk een vraag toont dus reeds, dat men niet doordenkt. Neen, wil men bp de stembus van 1891 opnieuw saamwerking beproeven, dan moet niet minder, maar meer afgesproken, en dan moet nu komen, wat wjj steeds eischten, een bepaald accoord. Wil men dit accoord laten wortelen in onze gemeenschappelijkeoppositie tegen de revolutie, en in onze gemeenschappelijke prijsstelling op het Christelijk geloof, uitnemend. Maar om op staatkundig terrein hiermee verder te komen, behoort ge dan beiderzpds ook uit te spreken, wat men op grond van dit gemeenschappelijke als polilieken eisch van staats beleid beschouwt. Bespeurt ge dan, dat onze deductiën geheel uiteenloopen, zoo kan er uiteraard van politieke saamwerking geen sprake zijn. Vindt ge daar entegen dat men, zeg, in zes van de twaalf punten uiteenloopt, maar in zes andere over eenstemt, zoo kan men over en weder beoor- deelen, of op non-activiteitstelling van de zes punten, waarin men het niét eens is, opweegt tegen samenwerking ten opzichte van de an dere zes. En slaagt men er dan in, om meerderheid te worden, dan weet een eventueel kabinet, waaraan het zich te houden heeft, en weet omgekeerd elk der contracteeren de par tpen, dat het voor de zes andere punten niets van zulk een kabinet heeft te wachten. Zoo is het mannenwerk. Zelfs kon men nog verder gaan, en bp accoord bepalenlo of elk der verbonden partpen vrjj zal zpn, om c. q. met de oppositie baar parti culier belang door te zetten, of wel dat men zich verbindt, hiervan geen gebruik te maken en 2o of elk der verbonden partpen het recht van amendement zal aanwenden, om een wets ontwerp nader in haar geest te wijzigen. Kortom, men kan bjj accoord alles regelen op alle eventualiteiten bedacht zpnen aldus een krachtige actie mogelpk maken. Alleen wat men o. i. niet mag doen, zoo men niet spelen wil met 's lands zaken, is, zonder behoorlijk accoord, op lossen voet te hoop loopen. En wat men nog minder mag, is een meer derheid in de Tweede kamer brengen, die niets gemeenschappelijks wil, en reeds nit dien hoofde onmachtig zou zpn om iets uit te richten Toen de Maasbode indertijd de vraag deed verwachtte dit blad »een rond en duideljjk antwoord, dat niet voor tweeërlei uitlegging vatbaar is." Wp zpn nieuwsgierig of het bovenstaande in dat opzicht aan het verlangen van de Maas bode voldoet. Het is o. i. geheel in den ge wonen trant van de Standaarder worden veel woorden gebruikt, waarin het moeilijk is een rond en duideljjk antwoord te vinden. Men wil geen accoord, en ten slotte weet men zoo te redeneeren dat er toch een weg voor een accoord mogelpk is. Uit Amsterdam scbrjjft men ons In de kiesvereeniging Amstels Burgerij trad Dinsdagavond de heer mr J. G. Gleichman, lid der Tweede kamer, als spreker op met eene rede, waarin hp eenige opmerkingen ten beste gaf over den politieken toestand van het oogen blik. En die was z. i. ernstiger dan in vele jaren het geval was. Nederland heeft thans een jonge koningin. Europa verkeert in gewa- penden vrede. Overal opdoeming van rnw geweld tot het verkrijgen van dikwjjls niet onrechtmatige rechten. Hierna bracht spr. in herinnering de omstan digheden, waaronder dit ministerie optrad, de beloften die het deed en hoe het daaraan, tot teleurstelling zelfs van de vrienden, niet be antwoordde. Dit kabinet ging dan ook zjjn laatBte dagen tegemoet. Het opvolgend ministerie diende allereerst de administratieve wetten, tengevolge der grondwet, maar daarna onmiddeljjk de leger- wetten in behandeling te brengen, om vervol gens de sociale wetgeving, de hervorming van ons belastingstelsel en het kiesrecht ter hand te nemen. Ook het regeeringsstelsel in Indië diende hervormd te worden. De behoefte aan sociale wetgeving bleek duidelijk bp de treurige zaken, die de enquête aan het licht brengt. De staat moet den zwakke beschermen. Toch acht de heer Gleichman het niet de taak van den staat om een normalen arbeids dag voor te schrijven. Een werkdag van acht uren voor al de werklieden ter wereld was i. een utopie. De werklieden zelve zonden met hnn ledigen tijd geen weg weten, en de wel vaart zou er eer op verminderen dan verbete ren. Niet van den staat mag de bevrediging geëisebt worden van de ei-.-chen der sociaal democraten. Hierna sprak de heer Gleichman over de wenscbeljjkheid van de herziening van ons belastingstelsel, waarbjj hij zich voorstander verklaarde van vermindering der mutatie rechten, afstand van de personeele rijksbelasting aan de gemeenten, en van een rpks-inkomsten belasting, die dan progressief moest zpn met het recht om opcenten te heffen voor de ge meenten. Dan zou de patentbelasting kunnen vervallen of gewijzigd worden. Voorts zou bjj afschaffing van den accpns op zout en zeep, en verhooging der successiebe lastingen willen, behalve van die in de rechte ljjn, met vervallenverklaring van het vermogen aan den staat, waar geen testament is. Het huidige kiesrecht was onvoldoendetoch ver wachtte hp van algemeen stemrecht ook niet dat wat de voorstanders er zich van voorstellen. Hij wees hierbij op Amerika, Duitschland en Frankrjjk. Ook was het in Nederland geen volkswensch. Wel wil hij uitbreiding van het kiesrecht binnen het stelsel der grondwet. Maar wie zal vroeg de heer Gleichman al die hervormingen ter hand nemen buiten de sociaal-democraten, die hp niet als een staats-partjj beschouwt Tusschen de kerkeljjke partpen heerscht verdeeldheid, en der liberale partjj verwjjt men conservatisme, omdat zjj de grondwetsherziening, door Heemskerk voorge steld, mogelpk maakte, waarbjj alleen 's lands belang boven partij-leus werd gesteld. Heeft de naam van liberale partjj opgehouden te bestaan, toch zal zjj bljjven en den weg banen tot hervorming. Toch kunnen allen, van welke richting ook, zich op éen terrein ont moeten, nl. op de plek waar de constitutioneele troon zich bevindtallen zullen de grondslagen schragen, waarop ons staatsgebouw rust. Bij het kort debar, dat op deze rede, die langdurig werd toegejuicht, volgde, gaf de heer J. A. Fortujjn o. a. als zpn gevoelen te kennen, dat de liberale partp geen partp is, dat de heer Gleichman niet op de hoogte der arbeiders-kwestiën was en dat algemeen stem recht wel degelpk een volkswenBch was. De heer Gleichman, dankbaar voor de aan dacht die de heer Fortujjn wel aan zjjne rede had willen schenken, verklaarde met hem niet in debat te willen treden. Yolgens hem be vond hp zich in een kring, die zich schaart om d6n constitutionneelen troon, en hp weigerde debat met iemand als den heer Fortupn, die zich onlangs nog uitliet over Oranje en den band die Nederland en Oranje bindc, op een wjjze, die 't spreker onmogelpk maakte met hem van gedachten te wisselen, want, zeide de heer Gleichman, »wjj zouden elkander toch nooit verstaan." Deze verklaring lokte langdurige, geeffdrift- volle toejuichingen nit. De vergadering werd daarna gesloten. oogenblik dér verzending, noch gedurende de zes daaraan voorafgaande weken eenige be smettelijke ziekte onder runderen, schapen, bokken, geiten of varkens heerschte. (Sl. Crt.) Aanstaanden Vrpdag verleent de minister van koloniën geen audiëntie. De Hollandsche bladen melden dat eerst daags in de indeeling van het geneeskundig staatstoezicht voor Noord-Brabant, Zeeland en Limburg eene wjjziging zal worden gebracht. Een gedeelte van Noord-Brabant zal bjj Lim burg en een gedeelte bjj Zeeland worden ge voegd, en in verband hiermede da tegenwoordige inspecteur voor Zeeland naar Limburg worden overgeplaatst. Omtrent dit alles was reeds geruimen tjjd een en ander iu onze omgeving bekend; trouwens een daartoe betrekkelijk ontwerp is reeds door den minister ingediend. Gelijk nog in een deel der oplaag van ons vorig nommer werd medegedeeld is bjj kon. beel, benoemd tot griffier bjj het kantongerecht te Hulst jhr mr E. A. O. de Casembroot, thans kantonrechter-plaatsvervanger en advocaat te Tholen. Nog is, op zjjn verzoek, ingetrokken de ge dane benoeming van jhr mr J. B. Coenen van '8 Gravesloot, tot griffier bii het kantongerecht te Oud-Beperland, en is benoemd tot griffier bjj het kantongerecht te Oud-Beperland mr W. L. Ten Kate, advocaat te Amsterdam, tevens beëedigd kleik ter griffie van de arrondissements rechtbank aldaar. Bljjkens nader bericht van Hr. Ms. gezant te Parijs, is de invoer van Nederlandsch vee in Frankrijk over zee slechts toegelaten op voorwaarde dat het rechtstreeks van eene der Nederlandsohe havens naar eene Fransche haven is vervoerd, d. w. z. dat op de reis geene haven van een ander land is aangedaan. Overigens moeten de zendingen vergezeld zpn van een certificaat van de overheid der plaats van herkomst, inhoudende dat de dieren ge zond zpn, en dat op gemelde plaats op het De generaal-majoor J. C. C. den Beer Poor- tngaal, commandant der stelling van Amster dam, heeft verzocht op pensioen te worden ge steld. Volgens het Hbl. acht de generaal-majoor zich zeer verongelijkt door de benoeming van generaals, jonger dan hp, tot chef van den generalen staf en tot inspecteur van de infan terie. De luitenant ter zee tweede klasse H. O. W. Planten is, in de laatBte dagen van December, Nederland teruggekeerd, nadat hp er in was de opneming der Kei-eilanden, opdracht van het Koninklijk Nederlandsch Aardrijkskundig Genootschap, te voltooien. De kustomtrek van alle eilanden der groep, de ligging der bergtoppen op Groot-Kei zpn geheel in kaart gebrachtin de straten tusschen de eilanden zjjn tallooze peilingen gedaan, zoodat het vaarwater daar thans ge heel bekend is. Van de op groote schaal ver vaardigde kaart der Kei-eilanden is door den heer Planten een copie aangeboden aan de Indische regeering; de kaart met beschrpving zal in het Tjjdschrift van het Genootschap gepubliceerd worden. De heer Planten heeft bovendien eene uit gebreide verzameling ethnographische voor werpen, alsmede talrjjke goedgeslaagde photo- praphieën van land en volk medegebrachtde tabellen der meteorologische waarnemingen zjjn eveneens van veel waarde voor de kennis van die afgelegen streken. Als eene bijzonderheid kan hier nog bijge voegd worden dat de heer Planten de terugreis van de Kei-eilanden naar Soerabaja heeft ge daan in een door hemzelf, met behulp van stuurman Buy en eenige der beste timmerlie den op Kei, vervaardigd scheepje van 13,5 M lengte. Hp vertrok in September en kwam den len November te Soerabaja aan, na Banda Ambon, Boeton, Boeloe Koempa en Soemenap te hebben aangedaan. Bjj zpn vertrek ondervond hp van de zpde, der bevolking van Kei vele bljjken van ge hechtheid; toen hp van Toeal vertrok deden eenige honderden menscben hem uitgeleide. heid leent zich zjjne stem bpzonder tot het Duitsche lied doch deze gave alleen zou on toereikend wezen, indien zjj niet gepaard ging met eene voortreffelijke uitspraak, eene poëti sche opvatting en eenen ongekunstelden, slechts naar innigheid van uitdrukking als hoogste effect van den zang Btrevenden stjjl. Indien men het niet wist, dan zou men het kunnen vermoeden, dat Sistermans' meester geen ander is geweest dan Julius Stockhansen. In die school gevormd en zóo door de natuur toege rust, kan de heer Sistermans de schoone tra- ditiën van den Daitschen zang helpen levendig houden en voortplanten, aldus eervol het zpne bijdragende om de zangkunst terug te leiden uit eene richting, in welke zp gevaar loopt te verwilderen, zoo niet geheel verloren te gaan. Verder meldt de N. R. Crt. dat mejuffrouw Amanda Eberle, als declamatrice een allerbe- valligste verschijning, met smaakvolle, heldere en zeer toegejuichte voordracht de vpf niet- gecomponeerde gedichten van den cyclus den proloog, Das Mühlenleben, Erster Schmerz letzter Schmerz, Blümlein Vergissmein en den epiloog ten beste gaf. Te Leipzig is de bekende aardr jjkskundige Richard Oberlander overleden. Millet's Angelus is Zaterdag van New- York naar Parjjs verzondende heer Cauchaud beeft het schilderstuk gekocht van het Ameri- kaansche syndicaat, dat vruchteloos gepoogd heeft in de Nieuwe wereld een kooper te vinden. Het muziek-minnend publiek te Middelburg wacht de volgende week Woensdag een zeld zaam genot. Blpkens achterstaande annonce zal ons dan weer dank zp mejuffrouw Marie Berdenis van Berlekom de gelegenheid geboden worden mevrouw Bosmana Benedicts te hooren spelen, de buitengewoon talentvolle pianiste uit Amsterdam, die bjj eene vorige gelegenheid aller harten stormenderhand ver overde door haar verrukkelijk spel. De enkele mededeeling van dit weder optreden is zeker reeds voldoende om algemeene belang stelling te wekken. Tegeljjkertpd treedt mejuffrouw Titia van Gelder uit Amsterdam als declamatrice op en zal het dameskoor onder leiding van me juffrouw Van Berlekom zich doen hooren. De te Middelburg thans ook zoo gunstig bekende zanger Anton Sistermans verschafte Maandag avond te Rotterdam aan zeer velen een echt kunstgenot door de voordracht van Müller-Schuberts Liederen cyclns. De N. R. Ct ja vol lof over dien zanger, die reeds vroeger in Rotterdam bij eene uitvoering van Dit Jahreszeiten groot succes had. Terwjjl Schubert's liederen geen nieuwen krans behoeven, mag zegt het Rotterdam- sche blad des te onverdeelder de erkente lijkheid voor het genotene zich uiten jegens den kunstenaar, die deze onvergelijkelijke zang stukken met zoo klare opvatting, zoo schoone stem en zoo edel gevoel vertolkte. Wanneer een zanger achtereenvolgens twintig liederen heeft voor te dragen, dan kan het niet anders, of het eene past bjj zjjn orgaan, zpn tempera ment en zjjnen stpl beter dan het andereen toch terwjjl het gemakkeljjk zou vallen, die nommers te vermelden, met welke de heer Sistermans zpne toehoorders meesleepte ware het moeiljjker een enkel aan te stippen, waarmede hp hen koel of onbevredigd liet. Door haren manneljjken schoonen klank, hare forschheid, buigzaamheid eu ronde welluidend-; Evenals in sommige groote plaatsen is ook te Middelburg, door bemiddeling van den heer dr. Wintgens, inspecteur van het genees kundig staatstoezicht sedert eenige dagen prof. dr. Kochs lymphe ter inenting tegen tuber culose ontvangen. Deze vloeistof is speoiaal voor het gasthuis alhier bestemd. Volgens de gehouden volkstelling waren op 1 Januari 1890 in de gemeente Middelburg aanwezig 7804 mannen, 9312 vrouwen, samen 17116 personen. In den loop des jaars vestigden zich aldaar 500 m., 555 vr. of 1055 personen, terwjjl ge boren werden 499 kinderen, 247 vanhetmann. en 252 van het vrouweljjk geslacht. De totale vermeerdering bedroeg dus 747 m. 807 vr,, samen 1554 personen. Uit de gemeente vertrokken 476 m. en 498 vr., samen 974 personen, terwjjl overleden 164 m. 182 vr. ot 346 personen. De geheele vermin dering was dus 640 m. en 680 vr. of 1320 personen. De bevolking is dus gestegen met 107 m. en 127 vr. of 234 personen en bestond op 1 Januari 1891 uit 7911 m. 9439 vr, of 17350 personen. Men sehrpft ons uit Vlissingen Een acht tiental kapiteins van alhier in de haven liggende stoom- en zeilschepen heb ben zich tot een comité gevormd om een concert te organiseeren ten voordeele van de armen. Teneinde te knnnen slagen hebben zp eene circulaire gericht aan alle gezagvoerders van schepen in de havens om hunne medewerking te verkrjjgen. Tot het comité behooren de gezagvoerders van de ss. Belgenland, Chicago, Preston, Folden en Greystoke en van de barken Marie Spats en Annie Main. Wp wenschen van harte dat zjj mogen sla gen, en zien in deze poging een bewjjs dat zjj Vlissingen} genegen zpn en zich daar thui» gevoelen. De kapitein J. van Buuren, van het 4e bataljon 3e reg. inf. te Vlissingen, wordt 17 Januari a. gedetacheerd bjj het koloniaal werf- depöt te Harderwjjk; terwjjl de tot eerste-luiti bij het 8e reg. inf. benoemde tweede-lnit. J. A. Tjjken van het 3e reg. inf. is ingedeeld bjj de 2e compagnie 5e bataljon van eerstge noemd korps, in garnizoen te Arnhem. Heden (Woensdag) is op de werf der kon. Mjj de Schelde te Vlissingen op de helling, waar Zaterdag jl. de Ardjoeno afliep, de kiel gelegd voor een stalen schroefstoomschip, Salak genaamd, dat geheel gelpk is aan bovenbedoeld schip en weder gebouwd wordt voor rekening der Rotterdamsche Lloyd. —Naar men ons meldt bestaat te Vlissingen het voornemen een»Christeljjk tehuis voor zeelieden" op te richten en zpn reeds onderhandelingen aangeknoopt om een op de Wjjnbergsche kade gelegen huis daarvoor in te richten. Het initiatief daarvoor is genomen door eenige leden van de Engehohe gemeente aldaar, waars bjj zich nog enkele personen hebben aange sloten. Zooals men zich wellicht herinnert zjjn esniftff

Krantenbank Zeeland

Middelburgsche Courant | 1891 | | pagina 1