N°. 2
134e Jaargang.
1891.
Zaterdag
3 Januari
z
Middelburg 2 Januari.
18 9 0,
Deze courant verschijnt dagelijks,
met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Prijs per kwartaal in Middelburg en per post franco 2.
"Afzonderlijke nommers zijn verkrijgbaar a 5 cent.
Advertentiën 20 cent per regel. Bij abonnement lager.
Geboorte-, Trouw-, Dood-, en andere familieberichten, benevens alle
dankbetuigingen: van 17 regels 1.50;
iedere regel meer ƒ0,20. Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
LETTEREN EN KUNST.
V
Thermometer»
Middelburg 2 Jan. vm. 8 n. 18 gr.
m. 12 u. 27 gr., av. 4 u. 25 gr. F.
Verwacht verand
4 u.
wind.
Agenten te Vliggingen P. .G. db Yey Mestdagh Zoon, te Goes: A. A. W. Bolland, te KrniningenF. v. d. Peul, te ZierikzeeA. C. db Mooij, te TholenW. A.
tan Nleuwbnhuijzen en te Terneuien M. de Jonge. Verder nemen alle postsantoren en boekhandelaren abonnementen en advertentiën aan, evenals de
advertentie-bnreau'g van Nijgh Van Ditmab, te Rotterdam, de Gbbr. Belinfante, te 's Gravenhage, en A. de la Mar Azn., te Amsterdam.
Hoofdagenten voor het Buitenland: te Parys en Londen, de Compagnie générale de Publicité étrangère G. L. Daube Cie John F. Jones, opvolger.
Advertentiën
moeten des namiddags te één uur
aan het bureau bezorgd zyn, willen
zjj des avonds nog worden opgenomen.
ii.
Tegenover de zeer levendige sociale be
weging heerschte in bet staatkundig leven
een betrekkelijke rust. 8edert lang mocht
Europa zich bij den overgang in een nieuw
jaar in geen zoo zekeren vrede verheugen
als op dit oogenblik. Het is waar het is
de gewapende vrede, maar het is dan toch
nog vrede en geen voorteekenen laten zich
waarnemen, die in de naaste toekomst een
geweldige botsing voorspellen. De regee
ringen gaan voort met de krijgstoerustin
gen op groote schaal, doch naarmate de
internationale band tusschen de
arbeiders, die het groote contingent voor
de legers leveren, nauwer wordt, verminderen
de kansen op een wederzij dsche slachting
der volkeren.
Op politiek gebied was gedurende het
verstreken jaar geen gebeurtenis zoo diep
ingrijpend in het leven van een enkelen
grooten staat en in den staatkundigen toe
stand van gansch ons werelddeel als Bis
marck's val, nog dezer dagen door ons
herdacht. Inderdaad verwachtte men dat
het ontslag van den Duitschen rijkskanse
lier, wiens machtige persoonlijkheid de ge-
heele internationale politiek beheerschte,
een wereldschokkende gebeurtenis zou zijn.
Niets daarvan. De menschenwereld aanbidt
de schitterende hemelverschijnselen, maar
keert zich onverschillig af van de zonnen,
die, uitgedoofd van licht en glans, ter kimme
dalen. Bismarck's binnenlandsche politiek
werd in den beginne van dit jaar bij de
rijksdagverkiezingen veroordeeld. In zijn
eigen kunstmatige schepping, het Kartell
leed de rijkskanselier bij de stembus in
Februari een volslagen nederlaag. In plaats
van een verstoring der Europeesche rust,
gelijk men vreesde, viel veelmeer na het
aftreden van den invloedrijken Duitschen
staatsman een weldadige ontspanning in de
internationale betrekkingen der verschillende
rijken op te merken. Sedert Bismarck van
het staatstooneel verdween, bestookte van uit
Berlijn niet langer een vergiftigde officieuse
pers de Fransche republiek en maakte de
wereld, in voortdurende zenuwachtige onrust
gehouden, beducht voor een conflict. Ver
beterde de verstandhouding tusschen het
Duitsche rijk en Frankrijk, met Engeland
sloot Duitschland zelfs een overeenkomst,
welke wel is waar een wreede ontgoocheling
bracht voor de Duitsche koloniale dwepers,
doch Helgoland tot Duitsch grondgebied
maakte.
Eén oogenblik dreigde een oorlog tusschen
Portugal en Groot-Brittanje naar aanleiding
van wederzij dsche aanspraken op Afrikaansch
grondgebied. Lof komt het kleine Portugal
toe voor den moed, waarmede het de eischen
van het trotsche Albion afweesder vol
harding van het Portugeesche volk is het
te danken, dat aan de hebzucht der Britten
ditmaal paal en perk werd gesteld. Het
was een strijd tusschen recht en macht.
Portugal bleef gespaard voor een oorlog met
een groote mogendheid en tevens voor een
binnenlandsche revolutie, welke aan de
dynastie der Braganza's niet alleen een einde
zou gemaakt doch ongetwijfeld ook weer
klank zou gevonden hebben in het aangren
zende Spanje.
Tengevolge van de toenadering tusschen
het Duitsche rijk en Engeland zag men de
triple alliantie nog versterkttegen
over den vast aaneengesloten band der middel-
Europeesche staten bleven Rusland en
Frankrijk met elkander coquetteeren zonder
4at eenig bewijs voorhanden ligt, dat nauwere
handen beide rijken vereenigen. Minder dan
-in de laatste voorgaande jaren gaven de
gebeurtenissen in het Oosten van ons wereld
deel reden tot bezorgbeid voor ernstige
botsingen. Het vuur smeult nog steeds aan
den Balkan, geen enkele mogendheid echter
waagde het dit aan te blazen uit vrees zelve
door de vlammen te worden aangetast.
In het algemeen maakt het den indruk,
of de regeeringen gedurende 1890 met opzet
alle wederzijdsche twisten binnen Europa
hebben laten rusten om elkander in Afrika
rendez vous te geven bij de verdeeling van
grondgebied in dit werelddeel. Onder de
schoonst klinkende leuzen verrijken zij zich
aldaar ten koste van de rechtmatige bezitters.
Beschaving en vrijheid heeten zij aan de
inboorlingen en slaven te brengen tegelij
kertijd voeren zij slechten brandewijn en
oude vuurwapenen mede. Onder welk
bazuingeblaas en trompetgeschal, onder welke
lofprijzingen over humaniteit en zelfverloo
chening is de Stanley expeditie ter bevrijding
van Emin pacha uitgetrokkenen wat heelt
men na baar terugkomst aanschouwd en
vernomen Emin en Stanley in onverzoen
lijke vijandschap; de onmenschelijke gruwelen
in het kamp van Yamboya, door Britsche
officieren gepleegdde menschenlievende
onderneming ten slotte als een handels
speculatie ontmaskerd, door Britsche koop
lieden op touw gezet om zich meester
te maken van de schatten aan ivoor in
Emin's bezit. Moeten wij ten slotte nog
herinneren aan de hooggeroemde anti-slavernij-
conferentie, dit jaar te Brussel gehouden,
die ten slotte met schending van bestaande
tractaten dienstbaar werd gemaakt aan de
belangen van den Belgischen koning, ge
ruïneerd door zijn kostbare Congo-speculaties
Nederland waagde het aldaar het recht en
zijn belangen tegenover de groote mogend
heden te verdedigen, maar helaas het heeft
niet als Portugal de kracht bezeten den
sterkeren te weerstaan. Ditmaal zege
vierde een gewoon verschijnsel in onzen
tijd de macht over het recht.
Ia de ontwikkeling van het binnenlandsche
staatkundige leven der Europeesche rijken
werd voortgearbeid aan de oplossing van
verschillende kwestiën, zonder dat dit doel
aan het einde van 1890 nog bereikt is. Zoo
bleef Oostenrijk ten prooi aan den strijd
zijner nationaliteiten ja zelfs zijn de sehoone
verwachtingen, in den aanvang van dit jaar
gekoesterd ten opzichte van een verzoening
tusschen Czechen en Duitschers in Boheme,
tengevolge van het mislukken van het ver
gelijk in rook vervlogen. Wat den strijd
tusschen Engeland en het Iersche volk
betreft konden wij in ons vorig jaarover
zicht met gerechtvaardigd vertrouwen het
goede einde van de worsteling als nabij
beschouwen de gebeurtenissen der laatste
weken hebben deze hoop wreed den bodem
ingeslagende verwezenlijking van Home
Rule voor Ierland is opnieuw en misschien
voor langen tijd op den achtergrond ge
drongen.
Voor Frankrijk was 1890 een betrekkelijk
rustig en gelukkig jaar. Nadat de republiek
de overwinning behaald had op het Boulan
gisme, mocht zij tot haar voldoening zien,
hoe een deel harer voormalige vijanden de
wapenen neerlegden en verlangden binnen haar
muren toegelaten te worden. Uit de Coulisses
du Boulangismedoor een van 's generaals
politieke vrienden gepubliceerd, is de
geschiedenis van dit voor Frankrijk zoo
gevaarlijk avontuur te boek gesteld en de
moderne Cesar en zijn nasleep voor den
nakomeling geschetst. In sommige der
overige rijken, bijv. in Portugal, België en
I:alië, vonden de algemeene verkiezingen
voor de vernieuwing der volksvertegenwoor
digingen plaats, die evenwel geen ingrijpende
wijzigingen in den staatkundigen toestand
brachten. Zwitserland's binnenlandsche rust
werd verstoord door de revolutie in het
kanton Tessino, een gebeurtenis tengevolge
van de scherpe positie der beide vijandelijke
partijen de clericalen en de liberalen, reeds
lang voorzien.
Een oorlogsverklaring aan ons geheel
werelddeel kwam van over den Grooten
Oceaan met de Mc Kinley-wet, waardoor
de Europeesche handel diep getroffen is.
Tengevolge van de nederlaag der republi-
keinsche partij bij c. engste verkiezingen
in de Vereenigde Staten vleit men zich met
de hoop, dat het nieuwe Huis van vertegen
woordigers met zijn aanzienlijke democratische
meerderheid een einde zal maken aan de
offensieve economische politiek der Nieuwe
wereld tegen de Oude.
Overzien wij ten slotte het afgeloopen
korte tijdvak, dan verrijzen drie datums als
waarschuwende seinpalen boven het niveau
der voornaamste gebeurtenissen. Het zijn:
de 6e Februari, den dag waarop de hoogst
merkwaardige aanschrijvingen van den Duii-
schen keizer verschenen over het arbeiders
vraagstuk; dele Mei,totndegrootsche inter
nationale arbeidersbetooging ten gunste
van den achtuur-werkdag plaats vond, en
eindelijk de le October, waarop de socialisten
wet in het Duitsche rijk tot het verleden
behoorde. Met de politiek, in den beperkten
zin van het woord, stonden deze drie
gedenkwaardige datums uit bet jaar 1890
niet in nauw verband, daarentegen hangen
zij eng samen met het vraagstuk van den
dagde sociale kwescie, welke luider eD
luider om een oplossing roept. Ten aanhoore
van haar belangen zwijgen alle theoretische
vraagstukken en politieke haarkloverijen van
staatslieden en geleerden. Wie den geest
van zijn tijd begrijpt en als sociaal hervormer
optreedt hij zij souverein of volksleider
voor hem blijft de moeilijke taak middelen
te beramen, opdat deze kwestie door de
Rede en niet door den Hartstocht
worde opgelost. Laat ons hopen, dat 1890
de mogelijkheid op zulk een vredelievenue
hervorming der maatschappelijke wan
verhoudingen heeft verhoogd. Met meer
vertrouwen en grooter blij moedigheid kun
nen wij dan de toekomst tegengaan, ons
vleiend dat onze fantazie ons geen fata
morgana op de wijd uitgestrekte watervlakte
voorpiegelt en het beeld, dat aan den
horizont verrijst, niet naderbij blijkt te zijn
het roode spook der sociale revolutie maar
de goede genius des vredes, der waarachtige
naasteuliefüe en der sociale recht
vaardigheid.
De Amsterdammer (D. v. N.) schrijft:
Het Congo-schandaal, zoo noemde de heer
Rutgers v. Roosenburg te recht den eisch aan
Nederland gesteld, om zich bereid te verklaren
invoerrechten te betalen, ofschoon bjj interna
tionaal tractaat zulk eene heffing was uitge
sloten voor nog 15 jaren.
De Regeering had voor Nederland, dat in
deze hoofdbelanghebbende was, geweigerd.
Het vond daaifbjj goedkeuring en steun bj|
schier de geheele natie.
Eb nu, op eens, legt de Regeering het hoofd
in den echoot.
Omdat het verzet van Nederland geen weer
klank vond m. a. w., omdat Nederland alleen
stond.
Maar Nederland stond op zjjn goed recht.
Eenmaal zich op dien grond verzet hebbende,
mocht het, met behoud van zjjn eer, niet toe
geven, tenzjj het voor ieder duidelijk werd,
dat het zwichtte voor dwang.
Dit had moeten worden afgewacht. En nu
er niets van dien dwang gebleken is, dient
men te spreken van een nieuw Congo-schan
daal, maar thans van een dat de Regeering
op hare rekening heeft.
Nederland heeft zichzelf vernederd.
Dat de Regeering zich verantwoorde.
Dezer dagen namen wij op de uitkomsten van
de zevende tienjaarlijksche volkstelling in de
verschillende provinciën van ons land.
Hit die cjjfers blijkt zegt het Hbld
dat in de laatste tien jaren de bevolking is
gestegen met bjjna 500.010 of ongeveer 12 pet.
In het vorige tienjarig tjjdvak (de volkstelling
van 31 Deo. 1869 gat 3.579,529) was.de toene
ming 433.000 of ruim 12 pet.van 1859—1869
270.000 of ruim 8 pet.; van 1849 -59 ook
8 pet., van 1839—49 nog geen 7 pet. en van
18291839 9 pet. De stijging is dus in de
20 laatste jaren belangrijk grooter geweest.
Sedert 1830 is Drente het meest in bevolking
vooruitgegaan. Het inwonertal is er meer dan
verdubbeld. Ook Noord-Holland heeft nu ruim,
en Zuid-Holland bjjna tweemaal zooveel in
woners als in 1830.
Limburg toont de kleinste vermeerdering,
al. slechts 37 pet. Dan volgen Zeeland en
Noord-Brabant met 46 pet.Friesland met 64,
Gelderland en Overjjsel met 65, Utrecht met
68 en Groningen met 73 pet.
In het geheele rijk is de bevolking in 60
jaren met bjjna 1.900.000 inwoners of bjjna
73 pet. vermeerderd.
De Rotterdamsche Kamer van koophandel
heeft zich met een adres gericht tot den minis
ter van waterstaat, waarin zjj klaagt dat zoowel
de H. IJ. S. Maatschappij als de Maatschappij
tot exploitatie van staatsspoorwegen geheel onvol,
doende georganiseerd zjjn om de verplichtingen
na te komen, welke zjj tengevolge van de
nieuwe inrichting van ons spoorwegwezen vrij
willig op zich namen.
Niet alleen komen de personentreinen thans
in den regel te laat aan, zoodat de aanslui
tingen worden gemist, maar het goederenver
voer geeft recht tot tallooze gegronde klachten.
Toestanden, zegt de kamer, zooals wjj nu
helaas beleven, moesten niet voorkomen en
zouden ook niet voorkomen, indien de maat
schappijen behoorlijk voor hare taak waren
berekend. De fout ligt niet daaraan, dat ze
te weinig materieel hebben, maar dat zjj er
geen passend gebruik van weten te maken.
Herhaaldelijk komt het voor, dat het goed is
aangekomen en dat men niet weet aan te
wyzen waar de wagens staandat het dagen
duurt, voor men goederen, die zjjn aangekomen,
uit de wagens mag lossen. Deze bljjven dan
volgepakt staan en in den tusachentjjd wordt
aan hen, die wagens aanvragen, geantwoord
dat er geen disponibel zjjn.
»En ten bewyze dat wjj niet te veel zeggen,
wanneer wjj beweren dat het beroep der spoor
wegmaatschappijen op gebrek aan materieel,
tengevolge vau het groote aanbod van goederen
bjj gesloten water.,, niet opgaat en geen ver
ontschuldiging kan zijn voor de thans heer-
schende' wanorde, veroorloven wjj ons U Exc
enkele feiten uit vele mede te deelen, die in
derdaad den lachlust zouden opwekken, indien
zjj niet een zoo treurigen blik lieten slaan op
de wjjze, waarop de spoorwegen bjj ons worden
geadministreerd".
De Kamer haalt een reeks van voorbeelden
aan van grenzenlooze wanorde en onbeholpen
heid der spoorwegadministratiën. Voortdurend
worden de goederen öf niet verzonden öf ver.
zonden naar verwijderde verkeerde stations,
zoodat de waren soms bederven, of wel de
waggons zjjn niet te lossen.
De miniBter van waterstaat zou Donderdag
eene conferentie met de leden dier kamer
houden.
Volgens bekendmaking van den opper-cere-
moniemeester zal Maandag 5 Januari, 's namid
dags te 4 uren, gelegenheid worden gegeven
aan alle corporation van Den Haag en aan
heeren en dames in de residentie om hunne
eerbiedige opwachting tot rouwoeklag bjjH.M.
de koningin-regentes te maken.
Door H. M. de koningin-regentes is ter be
schikking van den burgemeester van Delft een
bedrag van ƒ1100 gesteld ten behoeve van de
algemeene armen.
H. M. heeft, ter gelegenheid van het Kerat_
feest, aan koningin Wiihelmina een Kamerschut,
sty 1 Lodewjjk XV, geschonken. Dit schut is
versierd met vier sapverfteekeningen, voorstel
lende gezichten van Het Loo en geschilderd door
J. van de Sande Bakhuyzen, J. W. van Borselen,
W. Roelofs en Jan VroJyk.
van 1 Januari de minima en maxima der be
zoldigingen, verbonden aan sommige rangen
van het ambtenaars-personeel der Maatschappij
tot exploitatie van staatsspoorwegen, verhoogd.
Chefs de bureau le kl., wier bezoldiging
vroeger van f 1400 tot 1800 bedroeg, krjj-
gen na 1 Jan. 1891 ƒ1600 tot f 2000. Verder
zjjn die cjjfers respectievelijk voor chefs de
bureau 2e kl., vroeger 1000 a 1400, thans
1400 a 1600; commies le kl., vroeger
1300 a 1500, thans f 1400 a. f 1600
commies 2e kl., vroeger j 900 a ƒ1300, thans
f 1000 a 1400 le klerk en klerk-telegrafist
le kl., vroeger 700 a 900, thans 800
a 10002e klerk en klerk-telegrafist 2e kl_
vroeger f 550 a f 700, thans 650 a 800
3e kl. en klerk-telegrafist 3e kl., vroegtr 400
a 550, thans 450 a 650.
Hierop moet worden opgemerkt, dat, terwjjl
vroeger op de ljjnen geen chefs de bureau le
klasse waren, thans in dat opzicht geen ver
schil meer wordt gemaakt tusschen Centraal-
bureau en ljjnen.
De Zwolsche Handelsvereeniging, gevestigd te
Zwolle, heeft een adres gezonden aan de Tweede
kamer, waarin zjj hare ingenomenheid betuigt
met het ontwerp-wet op de faillissementen en
de surseance van betaling, maar tevens er op
wjjst dat het niet gewenscht is om, volgens
art. 74, alleen dan eene commissie van 3 leden
uit de schuldeischers bjj een faillissement enz.
te benoemen, wanneer dat faillissement belang
rijk te achten isdat zjj die benoeming niet
facultatief, maar imperatief gesteld wenschtte
ziendat de belanghebbende schuldeischers
dan altjjd den curator met hunne practische
adviezen ter zjjde kunnen staan, een voordeel
dat ruimschoots opweegt tegen de kosten, aan
dene regeling verbondenen dat bjj een impe
ratief voorschrift elke beschouwing omtrent de
belangrijkheid van het faillissement ter zjjde
wordt gelaten.
Bjj kon. besluit is benoemd tot ridder in de
orde van den Nederlandschen Leeuw jhr. mr.
O. D. van der Staal van Piershil, minister
resident, chef van het kabinet van den minister
van buitenlandsche zaken.
Bjj de algemeene rekenkamer zjjn benoemd
tot adjunct-commies H. Hillen, thans eerste-
klerktot bode C. M. van Battum, thans
adsistent-bode.
De kapitein K. H. Duycker, van het regiment
grenadiers en jagers, is op zjjne aanvrage op
pensioen gesteld ad 1560 's jaars en aan
dien kapitein is, te rekenen van den dag
waarop zjjn pensioen ingaat, de rang verleend
van majoor.
Bjj het wapen der infanterie zjjn benoemd
by het lste reg., tot eerste-luitenant, de tweede-
luit. T. F. J. Muller Massis, van het korps
by het 2de reg., tot eerste-luit., de tweede
luit. L. G. J. H. Hendrickx, van het korps
bjj het 6de reg., tot kapitein, de eerste luit,
D. de Ronde Bresser, van de hootacursus-
compagnie.
Nog zjjn benoemd tot ryksopziener op de
spoorwegdiensten A. R. Witkop en P. G. J
Joosten.
Naar het U. D, verneemt, zyn met ingang
Volgens de jongste mail, van 28 Nov. tot
2 Dec., zjjn den 23 Nov. de van Flores terug
komende troepen te Soerabaja feestolyk inge
haald. By de aankomst werden twee kanon
schoten gelost en onmiddelljjk na het sein
haastten zich honderden, ja duizenden Europe
anen, Chineezen en inlanders naar de Oedjong
om de plechtige inhaling van de troepen bjj
te wonen, terwjjl het geheele garnizoen, al heel
spoedig onder de wapens gekomen, hen op den
voet volgde. De ontscheping geschiedde in de
beste orde, de artillerie alleen was wat in de
achterhoede. Ongeveer te éen uur 's middags
stond het achtste bataljon eindeljjk gereed en
marcheerde naar de sociëteit, waar halt wefïl
gemaakt. De kolonel, afdeelingscommandant,
reed de gelederen langs van de Flores-troepen
en richtte daarna een toespraak tot dezen in
't HollandbCh, vervolgens in 't Maleisch, die by
de omstanders algemeenen bjjval vond en
waarop een daverend hoera volgde. Vervolgens
heette de resident den officieren welkom, welke
toespraak beantwoord werd door den majoor
Collard, commandant der colonne. Luide hoera'e
daverden door de zaal. De resident sprak een
gevoelvol woord, majoor Collard bedankte op
waardige wjjze, waar bjj een waardeerend woord
voor zyn manschappen niet ontbrak. Te twee
uur ongeveer marcheerden de troepen stad
waarts met de Flores-colonne aan 't hoofd, en
hoewel 't snikheet was, volgden honderden uit
de burgery den stoet te voet dan wel gingen
dien voorat. Bjj de citadel Prins Hendrik werd
een oogenblik gerust, en omstreeks 3 uur werd
de kazerne Djotangan bereikt, waar het logies
in gereedheid gebracht was, terwjjl de artillerie
doortrok naar de kazerne op Pasar Besar. Een
lieve attentie was 't van eenige dames in het
officierskampement Prins Hendrik om zich aan
den weg te scharen met een paar fraaie kranBen
en het vaandel van de expeditionaire kolonne
daarmede te omhangen. Een donderend hoera
hieven de troepen aan voor deze gracieuss han
deling. De soirée, in Concordia gegeven ter
verwelkoming van de officieren, was schitterend;
nimmer zag men de zaal zoo vol en de opge
wekte stemming was eenig.
Jammer dat dadelyk een zeer groot deel der
teruggekeerde manschappen in het hospitaal
hun intrek moesten nemen.
Bjj den heer H. D. Tjeenk Willink te
Haarlem is de eerste aflevering verschenen van
Ons Vorstenhuis, een werk dat met nog twee
afleveringen compleet zal zyn. Het is samen
gesteld uit bjjdragen en platen, meerendeeh
getrokken uit Eigen Haard, en zal tevens een
gedenkschrift zyn van 's Konings uitvaart. D§
ewste agewiag gaaft reeds tal vajj jal*tM cr,
m
- i