N°. 293.
133' Jaargang.
190.
V rijdag
12 December.
Donkere wolken.
Deze courant verschijnt d a g a 1 j[) k 8
met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Prijs per kwartaal in Middelburg en per post franco f 2.-~k
Afzonderlijke nommers zijn verkrijgbaar a 5 cent.
Advertentiën i 20 cent per regel Bij abonnement lager
Geboorte-, Trouw-, Dood-, en andere familieberichten benevens alle
dankbetuigingent van 17 regels 1.50;
iedere regel meer 0.20. Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Middelburg 11 December.
Het tooneel.
fk en-ometev.
Middelburg 11 Deo. »m. 8 22 gr.
n 12 O 24 gr. av. 4 u. 25 gr F.
VprwfcpM Z. O. wind.
Agenten te Vlissingen: P. G. db Vei Mbstdaoh ft Zoob, te Goes: A. A. W. Bollabd, te Kruisingen: F. T. d. Peiïl, te Zierikzee: A. O. db Moo» te Tholen: W. A. tak
mbuwbijhuijkbb en te TernenzenM. de Jonge. Verder nemen alle postkantoren en hoekhandelaren abcnaementen en advertentiën aan, evenals de
advertentie-bureau's van Nkgh Vak Ditkar te Rotterdam, de Gebr. belisrante, te 's Gravenhage, en A. de la Mar Azb, te Amsterdam.
Hoofdagenten voor hot Buitenland- to Parjje en London, de Compagnie générale de Publioité ótrangère G. L. Daube Cie., Jokk F. Johïa, opvolger
AdvertMtlSn
moeten des namiddags te em uur
i aan het bureau bezorgd zjjn, wiilt-n
I des avonds nog worden opgenom n
Zij, die zich tegen 1 Januari op ons blad
abonneeren, ontvangen de tot dien datum ver
schijnende nummers kosteloos.
Het voor ons „kostelijk" kabinet, aan
welks „kostelijkheid" de Standaard zelf meer
en meer afbreuk doet en schijnbaar twijfelen
gaat, moeilijke parlementaire tijdperk is
Dinsdag aangebrokentoen na den stil
stand, door droeve omstandigheden veroor
zaakt, de werkzaamheden in onze Tweede
kamer weer zijn aangevangen.
Er heerschte dien Dinsdag reeds een toon,
die voor het kabinet weinig goeds belootten
wij hebben met deze bewering niet op het oog
enkele bezwaren, door liberale leden, speci
aliteiten op koloniaal gebied, tegen het be
leid van den minister Mackay ingebracht,
maar wel de wijze waarop door leden der
rechterzijde hunne grieven geuit zijn tegenover
den premier van het Kabinet, die in een nood
lottig oogenblik de portefeuille van Koloniën
aanvaardde. Noodlottig en te betreuren
voor den heer Mackay zeiven, want hij was
veel beter op zijn plaats aan het hoofd van
„binnenlandsche zaken", waar wij, met vele
liberalen, hem gaarne nog geruimen tijd
hadden zien blijven. Maar het politiek
belaDg der anti-revolutionnaire partij vorderde
het andersen de naweeën van dien onver-
antwoordelijken stap doen zich nu natuurlijk
hoe langer zoo meer gevoelen.
Koloniën eischt een bekwame, eene krach
tige hand; en zonder aan de verdiensten
van den heer Mackay op ander gebied iets
te kort te doen, zal ieder onbevooroordeelde,
zelfs onder zijne vrienden, den heer Mackay
moeten verzekeren dat hij niet de man is,
die den boedel van den heer Keuchenius
kon aanvaarden in de overtuiging dien goed
te kunnen regelen. Er zijn dan ook in
den laatsten tijd gegronde en ernstige
klachten opgegaan, zelfs van z. g. bevriende
zijden, tegen het beleid van dit kabinet,
vooral op het gebied van onze Oost-Indische
bezittingen.
Wij zullen ons niet verdiepen in de vraag
of deze al of niet gegrond zijneen vraag
die onzerzijds stellig niet ten voordeele van
het kabinet zou beantwoord kunnen worden,
dit alleen merken wij op.
Ons hoofddoel is thans echter even slechts
te wijzen op den toon, dien eenige leden der
rechterzijde aanslaan tegenover het kabinet
en tegenover elkaar.
De beer Van Vlijmen zeide o. a. Dinsdag
terecht: „Wij hebben geen hervormer noodig
maar eer iemand, die oog heeft op den
toestand. En dat toont de minister Mackay
niet te zijn. Hij stelt niets voor tot opbeuring
van de noodlijdende bevolking. Het koffie-
rapport is nu gereed en in plaats van te
handelen, zendt de minister het naar Indië
om adviesde stukken gaan heen en weer;
jaren gaan met adviseeren verloren. Het is
steeds words, words, ivords Uit niets blijkt
in welke richting de minister wil sturen."
Zoowel bij de algemeene beschouwingen
over het koloniaal beleid als bij de bespre
king der regeling van werkzaamheden bleek
ten duidelijkste, hoe groot de animositeit is
tusscben leden der rechterzijde onderling
en een deel daarvan tegenover het kabinet.
Behalve de heer Van Vlijmen bespaarde
ook de heer Van Nunen den minister van
koloniën geen onaangename opmerkingen.
Wat de eerste zeide, stipten wij reeds
aan. Laatstgenoemde vroeg welke belang
rijke punten van koloniaal beleid de minister
onder het oog had gezien en hoe hij getoond
had het denkend hoofd van het koloniaal
bestuur te willen zijn. En zijn antwoord
luiddedoor niets. Minder kan het zeker
al niet.
Bij de kwestie der regeling van de werk
zaamheden, waarbij de voorzitter, in overleg
met de regeering, voorstelde van de agenda
te voeren de wijziging der kieswet, z. g.
stedenwet, de grensverandering van Biervliet
en de inlevering der conventie nopens den
drank verkoop op de Noordzee, kreeg de
discussie het karakter van een hekelend,
stekelig debat.
Over de verdaging of liever de eervolle
begrafenis van de stedenwet een pur
sang partij wet, al ontkennen wij het bil
lijke van de daarbij voorgestelde regeling
niet, mits men dan eerst of tegel ij-
k e r t ij d eene geheele betere regeling van
ons kiesstelsel ter hand neme verheugen
wij onsen dat dit geschiedde met toe
stemming van de regeering, kenmerkt o. i.
haar besef dat zij, achteraf beschouwd,
met dit ontwerp te ver ging. Thans is
de kans, om die regeling van kracht
te doen zijn bij de verkiezingen in 1891
verkeken.
Opmerkelijk dat de katholieke afgevaar
digde Vermeulen bij de bespreking van dit
punt aandrong op latere behandeling der
begrootingen teneinde meer tijd te hebben
voor eene behoorlijke afdoening, en naar
wij hieruit opmaken een ernstiger poli
tiek debat te kunnen uitlokkeniets wat
voor de regeering niet veel goeds voorspelt.
Natuurlijk was de heer Schaepman op de
bres om de voorstellen van het kabinet in
deze te steunen; en hij kon niet nalaten
aan zijn collega Vermeulen een Seitenhieb
te geven over zijn wegblijven bij tal van
zittingen. Er waren zeide dr Schaepman
kamerleden, die van de 22 zittingen, aan
de begrootingen gewijd, er 15 verzuimden,
Hierop vatte de eveneens katholieke heer
Van Vlijmen vuurhij ontzegde den heer
Schaepman het recht als mentor op te tre
den, terwijl dezelfde spreker in de Woensdag
gehouden zitting den heer Keuchenius op
verre van malsche wijze diens tekortkomingen
als minister onder het oog bracht.
Men zietons parlementair jaar toont
reeds vroeg de sporen van hetgeen er om
gaat in den boezem der katholieken. En
als wij dan letten op de houding van een
deel hunner tegenover de anti-revolutionnai-
ren en op hetgeen de Maasbode nog dezer
dagen schreef over het samengaan met dr
Kuyper's partij, dan is het zeker een be
langrijke parlementaire campagne, die wij zijn
ingetreden.
Wat de Maasbode wil
Dit blad schreef„Evenmin als wij" ons
behooren te verlagen tot slippendragers der
anti-revolntionnairen, evenmin mogen en
zullen wij, katholieken, opgaan in de
liberale partij.
„De katholieke partij is op éen na de
talrijkste in ons land, zelfs als men aannemen
zou, dat al de liberalen in hoofdzaak
homogeen zijn. Daarom zijn wij krachtig
genoeg, om op ods zeiven te staan, als dit
noodig is, d. w. z. indien de anti-revoln
tionnairen hardnekkig aan hun zienswijzen
blijven vasthouden, en indien voorts andere
gematigde elementen met ons op den voet
van gelijkheid niet willen samenwerken. In
elk geval zullen wij onze hulp slechts aan
anderen mogen verleenen op bepaalde
voorwaarden. De Duitsche katholieken han
delen aldus. En sinds lang bevonden zij
zich wèl daarbij, al ware het alléén, omdat
op die wijze de zelfstandigheid, het kenmer
kend karakter en de onderlinge vrede der
katholieken bet best worden bewaard. Dat
wij in Nederland een zuiver constitutioneele
regeering hebben, is veeleer een voor- dan
een nadeel, indien onze katholieken in
denzelfden geest gingen handelen als die
van Duitschland.
„Hoe doen nu onze Duitsche geloofsge-
nooten bij de verkiezingen? Als regel stellen
zij alom eigen katholieke candidaten, en bij
de herstemmingen steunen zij de partij, die
op haar beurt de Roomsche candidaten helpt,
waar zij in herstemming komen. Die weder -
keerige hulp bindt echter verder tot niets.
„Indien de Nederlandsche Katholieken dit
voorbeeld volgden, dan zouden zij, dunkt
ons, hun waardigheid en hun zelfstandig
heid het best bewaren, en dan zon er van
zelf ook een einde komen aan de onver
kwikkelijke tweedracht, die thans ju eigen
boezem bestaat ter wille der anti-revolution
naire partij.
„Mochten ten gevolge daarvan de libera
len weder aan het roer komen, dan zou dit,
gelooven wij, in ieder geval een minder
groot kwaad zijn dan het laten voortbestaan
van den tegenwoordigen toestand."
Dit laatste vooral is een hoogst belang
rijke bewering.
Om die booze liberalen te weren moesten
eertijds alle krachten worden ingespannen
en werd de katholieke partij de slippen-
draagster der anti-revolutionnaire.
En thans wordt het optreden van een
liberaal kabinet een minder groot kwaad
geacht dan het voortbestaan van den tegen
woordigen toestand!
Wat moet die toestand dan ernstig zijn
en treurig
Of is het niet beter te zeggen: wat moet
de haat der katholieken tegenover de anti-
vevolutionnairen en de vrees voor de leger-
wet thans groot wezen
Toch vleit de Maasbode zich, dunkt ons,
met een al te groote illusie als hij meent
dat de katholieken als éen partij zullen en
kunnen optreden. Dat is in den tegenwoor
digen toestand onmogelijk. Daarvoor is
hun onderlinge verdeeldheid te grootdaar
voor staan zij te scherp tegenover elkaar
daarvoor is in eigen boezem al te fel ge
streden, wat natuurlijk rancune nalaat!
Boven het hoofd der regeerende partijen
pakken zich dus meer en meer donkere wolken
samende dezer dagen in onze Tweede
kamer gevoerd wordende discussiën klinken
als het rommelen van een naderend onweer.
En wij vreezen dat het kabinet uit deze
ernstige campagne niet ongedeerd zal te
voorschijn komen. Maar wat dan
Dit is een ernstige vraag, waarop, in
verband met de huidige politieke verhou
dingen, niet zoo gemakkelijk een antwoord
is te geven.
Bjj kon. besl. is, zooals gisteren nog in een
deel der oplaag werd medegedeeld, benoemd
tot rechter in de arr.-rechtbank te Zierikzee
mr C. van Duyl, thans subst.-griff. bij de arr.-
rechtbank te Amsterdam.
Verder zjjn benoemd tot vice-president der
arr.-rechtbank te Zwolle mr S J. van Rojjen,
thans rechter in gemeld collegetot rechter
in de arr.-rechtb, te 's Hertogenbosch mr A.
Th. H. G. baron van Lamsweerde, thans kan
tonrechter te Sittardtot rechter in de arr.-
rechtb. te Leeuwarden mr W. Kolff, thans
kantonrechter te Berlikum, en tot kantonrechter
te Arnhem mr E. G. C. Scheidius, thans kan-
tonrechter-plaatsvervanger, advocaat en procu
reur aldaar.
Nog zjjn benoemd tot notaris binnen het
arr. Arnhem, ter standplaats Dieren, gemeente
Rede, E. G. van Senden, cand. notaris aldaar
tot notaris binnen het arr. Breda, ter stand
plaats Ossendrecht, E. A. C. Voeten, cand.
notaris te Bergen-op-Zoom tot notaris binnen
het arr. Amsterdam, ter standplaats Amster
dam, H. J. van Doorn, Pz., A. H. J. Sandvos
en mr. A. Mulder, allen cand.-notaris aldaar,
en tot notaris binnen het arr. Rotterdam, ter
standplaats Brielle, L. P. van den Blink, cand.
notaris aldaar.
Aan A. J. D. Rouyer, laatstelijk benoemd
predikant bjj de protestantsche gemeente te
Cheribon, thans met verlof hier te lande, is
wegens ziekte, met ingang van 1 December jl.
eervol ontslag uit 's lands dienst verleend.
Eindelijk zjjn H. G. Asman en A. J. A. Hoor
weg, beiden arts, benoemd en aangesteld tot
officier van gezondheid der 2e kl. bjj het per
soneel van den geneeskundigen dienst van het
leger in Ned.-Indië.
Ter aanvulling van hetgeen wij in ons vorig
nommer onder Laatste berichten omtrent het
verhandelde in de zitting van de Tweede kamer
van Woensdag mededeelden, diene nog het
volgende
De minister van koloniën noemde den finan-
cieelen toestand van Indië ongunstig, maar
niet hopeloos. De groote font is dat vroeger
voer buitengewone werken niet js geleend.
Thans zal het geschieden, dit jaar nog niet,
omdat er nog overschotten zjjn van vroegere
leenijig. Inigatiewerkon i.jja hoogst noodig
en snelle uitvoering zal de minister overwegen.
Voor Edi wordt een scheepvaartregeling
overwogen. De centralisatie zal zich moeten
oplossen in meer gewesteljjke zelfstandigheid.
Uitvoering daarvan is echter zeer moeiljjk.
In strjjd met den heer Keuchenius is de
minister voor de opiumregie. Omtrent de
koffiecultuur moet hij de adviezen der Indische
regeer ing afwachten
De minister van justitie heeft aan de Tweede
kamer medegedeeld, dat een nieuwe wettelgke
regeling van het notariaat door hem zal worden
ter hand genomen.
De min. van waterstaat wenscht naar de
volgende regelen de ambtenaren bij postergen
en telegrafie te bezoldigt n. De direeteuren der
postkantoren deelt bjj in 8 klassen met bezol
diging van 800 tot J 5000, die der telegraaf
kantoren in 8 klassen van ƒ800 tot ƒ4000
(thans 6 van ƒ900 tot ƒ3500). Bjj vereenigde
kantoren wordt betaald het hoogste der beide
tractementen plus een kwart van het laagste.
De onderdirecteuren der postergen en de hoofd
commiezen der telegrafie zullen ontvangen
2300—2600. De commiezen der posterijen
worden verhoogd 4e klasse van 900 tot ƒ1100,
3e van ƒ1100 tot 1400, 2e van ƒ1400 tot 1700
en le van 1800 tot 2200. Met die tracte
menten zullen ook beloond worden de commie
zen der telegrafie (tegenwoordig telegrafisten
le en 2e klasse met salaris van ƒ900 tot ƒ1600).
De telegrafisten 3e klasse, thans ƒ700 3, ƒ800
ontvangende, worden verhoogd tot 800 a
1200. Bjj de klerken der telegrafie wordt
het minimum van 350 op 400 gebracht.
De conducteurs zullen in elke der drie klassen
f 100 meer krijgen, (dus f 800, 700, 600),
ut, hoofd boo.o ïi.—,, sno 900 fin nlaats
van 700 a f 900.) De bestellers worden ver
deeld in vier klassen met bezoldiging naar
diensttjjd, zoodat de tractementen, thans loo-
pende van ƒ200 tot ƒ750, zullen bedragen
ƒ400 a 800.
De minister van oorlog heeft aan de autori
teiten der landmacht medegedeeld, dat, als een
noodwendig gevolg van de omstandigheid dat
door het overljjden des Konings de kroon iB
overgegaan op Koningin Wilhelmina, in het
formulier van den eed, zooals die tot dusverre
door de officieren der landmacht vóór de aan
vaarding hunner functiën werd afgelegd, de
woorden >aan den Koning" zullen moeten
worden vervangen door de woorden »aan de
Koningin."
Naar men verneemt zal, te beginnen met 1
Januari 1891, bij het in werking treden van
de nieuwe pensioenwetten 1 percent leges wor
den geheven van het bruto bedrag der uit te
betalen pensioenen van af 600 en hooger
per jaar, ook van de militaire pensioenen bjj
de zee- en landmacht, die dus ook reeds leges
zullen verschuldigd zjjn voor de pensioenbeta
lingen over het 4e kwartaal.
De Nieuwe Afrikaansche Handelsvennootschap
heeft thans van haren hoofdagent eene dépê
che ontvangen betreffende het opzienbarend
bericht, onlangs uit Brussel medegedeeld, dat
in hare factorjj te Banana aanzienljjke dépots
van verboden vuurwapenen ontdekt en in
beslag genomen zouden zjjn.
Die dépêche luidt volgens de N. R. Crt. als
volgt
tArrns seized Banana old rifles store Holland,
known to everybody, no question introduction or
traffic rifles".
Tot recht verstand van deze mededeeling
diene, dat sedert de vestiging der firma SteedB
een aantal geweren in de centraalfactorij te
Banana voorhanden was ter zelfverdediging of
ter bewapening van nieuwe factorjjen en van
de vaartuigen, die den Congo en andere rivie
ren opvoeren.
De opvolgende gouverneurs en district-com
missarissen van Banana hebben hiervan steeds
kennis gedragen. De geweren bevonden zich
trouwens in een wapenrek langs een der wan
den van het in het telegram genoemde magazjjn
(Holland), dat den geheelen dag openstaat,
waar sigaren en dergeljjke artikelen ten ver
koop liggen, en waar iedere blanke, die ooit
Banana bezocht, de geweren heeft zien staan.
Zelfs hebben deze geweren den Etat dienst
gedaan bjj eene schermutseling met inboorlin
gen op den beneden-Gongo.
Peze zelfde geweren, waarvan bet bestaan
dus zeer zeker bekend was aan de Etat-be-
ambten, die bovendien steeds toegang tot de
magazijnen hebben, zijn nu »ontdekt" en >in
beBlag genomen," waarschgnljjk wegens het
een of ander verzuim van aangifte of decla
ratie, hetgeen in gewone tjjden hoogstens
aanleiding zou gegeven hebben tot eene beleefde
waarschuwing.
Het »aanzienlgke" »depot", dat sedert vele
jaren niet meer werd aangevuld, bestond vol
gens inventaris van 31 October 1889, uit:
21 Snider-rifles uitgezonden vóór 1885
13 Beaumont-geweren
24 Menié-geweren 1879
4 Henri Martini-geweren
3 jachtgeweren
Het over- en overbekende drama van Dumas
fils Margaretha Gauthier, dat, bljjkens de zeer
volle schouwburgzaal Woensdagavond, op het
publiek zjjtae gewone aantrekkingskracht blijft
uitoefenen, vereischt geen uitvoerige bespreking.
Wjj sloegen nog eens op, wat wjj nu zes
jaien geleden in ons nommer van 2 Sept.
1884 schreven na eene opvoering met me
vrouw Frenkel-Bouwmeester in de titelrolen
wjj vonden eene herhaling ervan ditmaal zeer
geschikt om de indrukken weer te geven, ook
gisterenavond verkregen.
»Aan harde oordeelvellingen heeft het zoo
zeiden wjj toen over dit stuk niet ontbroken.
Men vond Dumas' pennevrucht een gevaarljjk
boek voor jongeluide bekoring, die er uit
Bprak, kon een bedwelmenden invloed uitoefenen
op het jeugdig gemoed van zoo menig jongeling.
»De verheerljjking van de paria's onder onze
vrouwenhoe onfatsoenlijk beweerde de
eenhoe onpraktisch verklaarde de ander.
»Het ideale werd vaak geheel over het hoofd
gezien.
»Als afschrikwekkend voorbeeld voor jongelui
zal JLQ. aume uux cirnceuuo i>„
doen, en toch bevat het etn hooge zedeleer.
Heeft Dumas ons niet willen leeren dat, hoe
diep iemand ook gezonken moge zijn, er toch
nog altjjd iets rein menscheljjks in hem bljjft
dat het de schuld is van de wereld, wanneer
zoo menigeen niet meer terugkeert op het
goede pad, dat eenmaal werd verlaten
^Margaretha Gauthier was zoo diep gevallen
als slechts kon; zjj wilde zich opheffen, maar de
wereld met hare convenances en strenge eischen
verzette zich daartegen; en toen eindeljjk het
oogenblik daar was,waarop haar recht zou weder
varen en zjj beter zou geworden zjjn dan zjj was
geweestop dat keerpunt tusschen het verleden
en de toekomst waren hare krachten uitgeput
en bezweek zjj.
»Sterk gekleurd is het verhaal zeker, maar
daarom te meer zal het steeds ons allen aan
grijpen."
Verder uitwjjden over de moraal, die het
stuk predikt, behoeven wjj niet; zjj is al van
zoovele zjjden bekeken en daarover zjjn de
gevoelens zoo verdeeld dat die uitwjjding vrjjwel
overbodig en nutteloos mag heeten.
Hoe de vertaler gekomen is La dame aux
camélias te vertolken in de fee der camélias, is
ons niet duidelgk. Wjj gelooven dat hij hier
door de bedoeling van den schrjjver, die toch
allerminst Magaretha als een »godin" beschouwd
wil zien, heeft miskend.
De opvoering viel zeer te prijzen.
Wie de hoofdrol heeft zien vervullen doot
een Sarah Bernhardt of mevrouw Frenkel moge
in de figuur van mevrouw Verstraete iets
illusie-verstorends vinden ook in verband met
de ziekte die Margaretha verteertmevrouw
Verstraete verdient daarom te meer lof voor
den grooten indruk, dien zjj maakte. Zjj gaf
menig goed, doordacht oogenblik te aanschou
wen. Haar stil spel vooral 'was zeer te prjjzen
en haar geheele opvatting kenmerkte zich door
soberheid en warm gevoel. De stervensscène
werd met bewonderenswaardige kalmte en met
natuur gespeeld.
Hetzelfde kan men ook zeggen van de heeren
Alex. Faassen als de oude heer Dwal en Moor
als Armand. Laatstgenoemde had zich een zeer
goed geslaagde verjongingscuur doen onder
gaan; somtgds kwam echter de vraag bjj ons
op of hjj niet al te sober was voor een jong;
bartstochteljjk minnaar als Armand toch
moet wezen. Maar tegenover die be
denking haasten wjj ons te stellen de erken
ning van het prijzenswaardig gemis aan over-
drjjving, die deze rol zoo licht belachelijk
maakt.
Mevrouw Van Beem-K»pper beviel ons in de
laatste bedrjjven beter dan in het eerste, waarin
zjj ons al te scherp, al te luidruchtig, Site
laten wjj het zoo eens mogen zeggen --- ordinair
voorkwam? Took mag haar evenmin als
