N°. 288.
133° Jaargang.
Zaterdag
6 December
Dei# courant t«r»chynt dag*iQk«i
met uitzondering van Zon- en Feestdag*nu'
Prijs per kwartaal in Middelburg en per post franco t 2.—
Afzonderlijke nommers zijn verkrijgbaar a 5 cent.
Advertentiën20 cent por regel Bij abonnement lager
Geboorte-, Trouw-, Dood-, en andere familieberichten benevens alle
dankbetuigingen: van 17 regels f 1.50;
iedere regel meer 0.20. Groote letters worden berekend naar plaatsruimte
Midialbur* 5 Dacemter.
DE UITVAART.
UIT STAD EN PROVINCIE.
¥ERKOOPINGEN, ENZ.
Burgepliike stand.
tkomometor.
Mjooelburu 5 Dec. m. S 35 gr.
aa. 12 a 37 «r. av. 4 u. 35 gr F.
Verwaohv Z. O. wind
Agente* te Vlissiugen: P. G. oe Vet Mesïdash Zoo*, te Goes: A. A. W. Box.la.sd, te Kruiningen: F. t. d. Peul, te ZierikneeA. C. db Mooix te TholenW. A. va* Adv«n»®*«ië*
nrstrwbuhunib* en te TerneuzenM. db Jonge. Verder nemen alle postkantoren en boekhandelaren abonnementen en advertentiën aan, evenals de moeten des namiddags te «es r
advertentie-burean's van -Nijgh Va* Dithal te Rotter dam, de Gïbk, Belïktantï, te 's Gravenbage, en A. de la Mak Azn, te Amsterdam. j aan het bureau bezorgd «gn, willen
Hoofdagenten voor het Buitenlandte Parjjs en Londen, de Compagnie générale de Publicité étrangère G. L. Datjbe Cie., Johb F. Jones, opvolger. I sjj des avonds neg worde» opgenom -n
Aan de berichten in de Hollandsche bladen
ontleenen wij nog de volgende bijzonderheden
omtrent de plechtige teraardebestelling van
wjjlen Z. M. den koning Willem III.
Kort voor dat het ljjk uit het Koninklijk
paleis werd weggedragen trad de Koningin-
Regentes de rouwkamer binnen.
Met een langen sluier over 't gelaat en in
rouwkleed, naderde H. M. Koningin Emma 't
paradebed, waarop het stoffelijk omhulsel van
den beminden Gemaal nog voor weinige oogen-
blikken, in Zjjn huis, rustte. De Koningin was
vergezeld van haar Kamervrouwen.
In tranen verzonken, wierp de liefhebbende
Gade een laatsten blik op de ljjkbaar en legde
snikkend twee palmen, met rozen saamgebonden,
neder, éen van Haar-zelf en éen van Koningin
Wilhelmina, als laatste teeken van haar liefde,
»1b bljjk van de onvergankelijke herinnering
aan den Koninklijken Gemaal en Vader.
En met wankelende schreden verliet daarop
Koningin Emma de rouwzaal.
Allen, die van dit aandoenlijk afscheid ge
tuigen waren, wischten zicb,totin 't diepst der
ziel geroerd, een traan uit 't oog, een traan
van innige deelneming in de smart van de
Vorsteljke Weduwe.
Zooals wjj gisteren mededeelden werd de baar,
toen die het paleis werd uitgedragen, gevolgd
door H. M. Koningin-Regentes, ondersteund
door H. K. H. de Groothertogin van Saksen-
Weimar, en daar achter de Hofdames.
Een aandoenlijk oogenblik was bet ook, toen
de portier van 't paleis, de stoere van Leersum,
in zjjn gala-gewaad, met de hooge berenmuts
op 't hoofd, den staf in de bevende hand, de
middeldeuren van de vorstelijke woning voor
de laatste maal voor zijn Koning opende en
deze kranige oud-militair zjjn tranen nauw
onderdrukken kon, nu hjj slechts buigen kon
voor 'tijk van den Vorst, dien hjj zoovele jaren
dienen mocht.
In den stoet trokken vooral de aandacht de
herauten van wapenen, wier verschijning aan
de tjjden der ridderschap deed terugdenken en
die alleen bjj de begrafenis van regeerende
«vorsten of vorstinnen optreden. Ditmaal waren
de heert n baron Van Hardenbroek en baron
mr W. B. R. van Weideren baron Rengers
belaBt met die eerebetrekking; de eerste trad
voor Luxemburg, de tweede voor Nederland op
Hun kleeding bestond uit fluweelen barret met
zwarten vederbos. Over de zwarte onderklee
■ding droegen zjj een wapenrok met hetzjj het
Luxemburgsche of het Nederlandsche wapen.
Het paardendek droeg de kleur van het wapen
Hen begeleidde een wapendrager in 't zwart en
niet grooten rouwmantel, den hoed met krip
De rede, door dr Van Koetsveld in de kerk
te Delft gehouden, toen de ljjkkist boven den
graikelder stond, luidde als volgt
»Nog eens, o God, nog eens staan wjj hier,
en is weder de deur geopend van den grafkelder,
waarin de geschiedenis van ons land en vorsten
huis, als met doodsbeenderen is geschreven
nog eens en nu helaasde laatste uit de manne'
ljjke ljjn van Oranje.
»Toen een meer dan zeventigjarige tót hof
prediker werd benoemd, wie kon toen vermoeden,
dat het zjjn zou, om binnen 12 jaren al de 5
vorsten van Oranje ten grave te brengen De
taak is bijna al te zwaar, vooral deze laatste.
»Mjjn hart is vol, mijne herinneringen over
stelpen mij. Ik heb mjjne Koning liefgehad,
en hjj mij, en de liefde is niet altjd welsprekend
♦Viermalen zag ik hem daar tegenover mjj
en nu in dezen wjden kring van Vorsten al
waardeeren wjj hunne belangstelling geen
eigen zoon of broeder zelfs, om te troosten.
De eenige zuster weent te huis in stilte.
God trooste haar
»Dat juist is het aandoenlijke van dezen
oogenblik. De zonen, die onzen Koning hadden
moeten opvolgen, wachten hem al lang in het
graf, en wjj brengen hier onzen afscheidsgroet
Aan den laatsten Oranje-Nassau. Zal het zjjn
om hem te oordeelen, zooals de oude Egypte-
naars hunne dooden deden Maar dat staat
aan ons niet
»De geschiedenis oordeelt den Koning;
»M*ar den m e n s c h oordeelt God alleen.
»En wat zal nu de geschiedenis van dezen
Koniüg zeggen Hij heeft het langst geregeerd
van alle Oranjevorsten, 41$ jaar; en was de
5e in regeeringsjaren van de 80 vorsten van
Europa. Na de 40 jaren kon hij zeggen»Mjjn
volk zal van mjj getuigen, dat ik mjjn koninklijk
woord, gegeven bjj het aanvaarden mijner
regeering, heb gestand gedaan". Dat woord
schetste die regeering geheel. Het Russisch
bloed, dat door zjjne aderen vloeide, mocht
hem doen neigen tot het onbeperkt persoonlijk
gezag, als Koning eerbiedigde hjj, naar zijnen
eed op de grondwet, de wettig uitgesproken
wenschen van zjjn volk en stelde zich boven
de partijen. Het protestantisme getrouw en
met een anderen Willem III voor oogen, hand
haafde hij toch als kouing de vrjjheid van
geweten en aller geljjke rechten.
»En sprak hij met verrukking van zjjns vaders
heldendaden, zou kjj zelf gaarne zijn bloed
vergoten hebben voor zjjn vaderland, als Koning
bewaarde hjj ons den vrede en toonde alleen
zijnen heldenmoed door voor zjjne onderdanen
zjjn leven te wagen in den watersnood. De
kunsten des vredes heeft hjj aangemoedigd en
al wat voor land en volk werd gedaan, uitge
lokt of begunstigd, het laatst nog de ontgin
ning onzer heiden.
»Wat al belangrijke werken zjjn onder zjjne
regeering tot stand gebracht, heilzame wetten
en besluiten uitgevaardigd, industrie, handel
en welvaart toegenomen, en de eer van het
kleine Nederland gehandhaafd in den vreemde
want hij had zijn volk liefzooals hij sprak
bij den aanvang zijner regeering»Ik ver
bind mjj aan een volk, grooter door deugden
dan door grondgebied, krachtiger door eensge
zindheid dan door zielental." »Het is een
grootsche roeping Koning van zulk een
volk te zijn"zoo begon, zoo vervolgde hij-
Nog hoor ik zjjne stentorstem bjj de eerste
steenlegging voor het monument in het Wil
lemspark »Een prins van Oranje kan -nooit
nooit te veel voor het volk van Nederland
doen." Daarom wandelde hjj ook vrjj onder
ons om, want de liefde van zjjn volk was zjjne
lijfwacht. En nu, nu stemmen alle partijen
samen in dezelfde rouwklacht, alleen niet
wie de maatschappij willen omkeeren en ver
woesten.
»Zoo hebt gjj uwe taak volbracht, mjjn
KoningVeel heeft uw hart geleden, maar
voor Nederland bleef het altoos kloppen. En
nu wachten u daar beneden 33 vorsten en
vorstenkinderen uit het Huis van Oranje
zoo gaan ook de koningen heen, afgesneden
als de halmen in den oogstmaar de Koning
der Koningen bljjft.
»En zoo moge dan nu de geschiedenis den
Koning oordeelenmaar den mensch
oordeelt God alleen.
»Toch bewaren ook wjj onze herinneringen,
de goede en liefeljjke vooral, die daar als de
tonen eener windharp ruischen over de graven.
Wel weten wjj het allen, hoe opbruisend en
hartstochtelijk het karakter was van den Ont
slapene, en hoe hjj, in alles oprecht, als mensch
vaak het zelfbedwang miste, dat hem als Ko
ning sierde. Waartoe zou ik het verzwijgen
Ik heb hem nooit gevleid bij zjjn leven en
denk het niet te doen na zjjnen dood. Maar
wat niet allen zoo goed weten, is de innerljjke
goedheid en vroomheid, die den diepsten grond
slag van dat bewegeljjk karakter uitmaakten,
ik heb hem, te midden zjjner hovelingen, met
de kinderen zien spelen, alsof hjj zelf nog een
kind wasen in ons laatste vertrouwelijk
samenzjjn hem met aandoening de liefde hooren
roemen van zijn eigen kind.
»Veel zou ik hier kunnen bijvoegen, proeven
van zijn goed hart en kiesch gevoel. Dit ééne
slechts uit mjjne eigen herinnering. Juist vóór
zijn verjaardag trof mjj een dubbele rouw. Toch
stond ik gereed, hem te gaan gelukwenschen,
toen hjj mij vrjjstelde van een feestuur, zoo
strijdig met mjjne stemming. Niemand had er
om gedacht, dan hjj zelf.
»En wat daarbij ook dikwijls is miskend? De
godsdienst sprak in zjjn-^art meer dan in zjjne
woorden. Ik hoorde soms die stem. Eens zelfs
bad ik met hoogen ernst in de kapel gesproken
over bekeering en vergeving; toen hjj bjj bet
uitgaan den arm der Koningin losliet, naar
mjj toekwam, mij op den schouder klopte, en
dankte omdat ik zoo goed de waarheid had
gezegd.
vVergeef mij deze persoonlijke herinnerin
gen. Het was mij eene behoefte ze bier uit
te spreken. Maar daarbjj dan ook, waar zeker
geheel Nederland mee instemt, mijn vurigen
dank aan de edele Vorstin, die onzen Koning
zulk een kalmen levensavond schonk, door
haar geloof en hare liefde.
»Na een zooveel bewogen leven, en bjj veel
gemis en ontbering, was hjj die laatste jaren
dankbaar en vergenoegd, en betreurde alleen,
toen hij zjjne kamer niet meer verlaten kon,
het bezoek aan zjjne bloemen.
»En toen nu het ljjden toenam, verzorgde
hem zjjne gade zoo voorbeeldig, en waakte bjj
hem tot in den laatsten nacht. Zjj had dien
slag wel gewacht, toen zjj bjj het aanvaarden
van het regentschap alleen durfde bidden om
verzachting van 's Konings ljjden. God ver
hoorde haar eer en anders dan zjj dacht. En
wie zou den kranke, als er toch geen herstel
meer was, nog langer dat leven in eene droom
wereld hebben gegund
,,Zoo is dan ons Koningsbuis uitgestorven
maar God dank! niet geheel. Wat in een
hoogeren zin de profeet van David's huis zeide, is
ook op het onze van toepassing
„Een rjjske zal voortkomen uit den afgehou
wen tronk, en eene scheut uit 2jjne wortelen
zal vrucht dragen".
„Ons blijft de jeugdige Koningin, als Prinses
reeds de oogappel van ons volk, dat nu met
dubbelen nadruk bidt
„O Godbescherm, bewaar en leid haar
aan de hand eener vrome en wjjze moeder,
dat eens de spruit een boom worde als vroe
ger; en troost en sterk beiden vooral in
deze droeve dagen
Vreemde vorsten en gezanten 1 Gaat henen
met den dank van ons allen en zegt het te
uwent, dat het kleine Nederland niet wan
hoopt, altoos nog groot door zijne trouw aan
OraDje, aan zijne geschiedenis en aan zjjn God_
»En zoo rust dan nu, geliefde doode i na al
de onrust van het leven. Wij treuren, maar
niet als die geene hope hebben. Want vorsten
en volken verzinken voor en na in den nacht
des doods; maar een-, Christus is er ons
borg voor eens daagt de morgen der opstan
ding over de graven. Amenl"
Toen de grjjze hofprediker zjjn indrukwek
kende grafrede had uitgesproken, daalde het
Vorstenljjk, waarop tijdens de lijkrede alleen
de bloempjes van Koningin Wilhelmina lagen,
doch thans weder met al de kransen, die bij den
tocht er op lagen, gesierd, onder de orgeltonen
van 't Wilhelmus zacht neer in het gewelf,
waarvan de laatste nis, aan den ingang, juist
nog,onder het stoffeljjk omhulsel van den laatsten
Prins van Oranje, plaats overlaat voor de ont
vangst van Koning Willem's assche, die naast
de nis wordt bewaard, waarin Prins en Prinses
Hendrik een rustplaats erlangden.
Vervolgens daalden de minister van justitie,
de heer jhr. mr. Ruys van Beerenbroek, met
den secretaris-generaal, jhr. mr. Van Beyma,
vergezeld van den Opperkamerheer en Opper-
ceremoniemeester, in den grafkelder neder, waar
de minister de ljjkkist met het groot zegel
des Rijks verzegelde.
Maar nog vóór dit laatste werk was volbracht,
verkondigde de Heraut (Nederland) met luider
stemme
»De plechtige teraardebestelling van het
stoffelijk overschot van Zijne Majesteit Willem
III, Koning der Nederlanden, Prins van Oranje
Nassau, Groot-Hertog van Luxemburg enz. enz,
enz. is volbracht
En daar buiten op den toren werd om, deze
mare in wijder kring te verkondigen, met een
witte vlag gezwaaid en presenteerde het
krjjgsvolk de wapenen.
Ook door de permanente commissie uit de
centrale commissie tot de algemeene zaken van
het Nederl. Israël, kerkgenootschap is aan
Hare Majesteit de Koningin-regentes een adres
van rouwbeklag gezonden.
Door den voorzitter van de Hollandsche
Club te Antwerpen werden in de Woensdag
gehouden vergadering der club eenige gevoel
volle woorden gewjjd aan de nagedachtenis
van den ontslapen Oranjevorst. De club be
sloot een adres van rouwbeklag aan de Konin
gin-Regentes te zenden.
Van Noord-Flores wordt over Macassar dd.
26 Oct. aan de Java-Bode geseind
Tusschen eene artillerie-patrouille en inlan
ders heeft eene kleine schermutseling plaats
gehad overigens is de bevolking vrjj vriend-
sckappeljjk gezind. Embai zal waarschijnlijk
het uitgangspunt zijn van het tinondorzoek,
dat eerstdaags zal begonnen worden.
De N. Vorst, meldt, dat curatoren der
Leidsche Hoogeschool dr. Snouuk Hurgronje
hebben aangezocht, om den opengevallen ze
tel van prof. Pjjnappel te aanvaarden.
Wjj hebben heden een kjjkje genomen
op bet eerste van de twee voor rekening van
de Middelburgsche Maatschappij van Stoomvaart
gebouwde schroefstoomschepen de Middelburg I,
die morgen (Zaterdag) tusschen VliBsingen en
Rotterdam in dienst wordt gesteld.
Het fraaie schip, dat met inbegrip van de
machine vervaardigd is op de werf van den
heer B. Wilton, scheepsbouwer en machine-
iabrikant te Rotterdam, meet over het dek
48 meter en is op de grootste spant 6.60 meter
breed. Het werd precies op tjjd afgeleverd en
voor de levering van een tweede boot van
betzeltde type tegen 1 Mei 1891 is gecontrac
teerd.
Het vaartuig, 204 gemeten tonnen inhou
dende, kan 400 passagiers vervoeren en in zjjn
twee laadruimen 60.000 kilogram goederen
bergen.
De machine, van het triple compound systeem
met oppervlak condensor, heeft een vermogen
van 360 indicatuur paardenkrachten, maakt
160 schroeiasomwentelingjn in de minuut,
verbruikt ongeveer 3 hectoliter kolen per uur
en gaf aan het sehip bjj den proeftocht een
snelheid van 13.7 mjjlen.
Het stuurtoestel wordt door een telegraaf
met de machinekamer in verbinding gebracht;
en door vier vuren wordt voor de beweeg
kracht gezorgd, terwijl de luchtverversching
in de machinekamer uitstekend is.
Verder is het schip ook voorzien van een
atoomkraan.
Bij de inrichting voor de passagiers en de
bemanning is rekening gehouden met de
eischen des tjjds.
De goed verlichte voorkajuit, voor passagiers
eerste klasse bestemd, is een gezellige, zij het
ook niet groote verblijfplaats. Zij is geheel
met gepolitoerd teakhout en wagenschot be
timmerd, terwijl de kussens en banken met
rood fluweel bekleed zijn.
Naast de voorkajuit is eene op dezelfde
wijze ingerichte damessalon getimmerd.
Boven de voorkajuit is een deksalon, waar
de reizigers gedurende de reis kunnen vertoe
ven en, zonder op het dek te komen, een kijkje
nemen op de streek, die gepasseerd wordt-
Ook die salon is keurig ingericht en, evenals
de voorkajuit, van een fraai plafond voorzien.
In die rooksalon is eene wandversiering aan
gebracht, waarin de naam van het schip en
die van de maatschappjj vermeld worden, ter-
wjjl in het midden het Zeeuwsche wapen prjjkt.
De tweede-klasse kajuit, achteruit, is veel
ruimer dan die der eerste klassezij is een
voudig doch ook zeer gerieflijk ingericht.
Voor den conducteur is op het dek een ge
makkelijk bureau getimmerd, terwijl den hof
meester naast de voorkajuit een gelegenheid is
ingeruimd om voor de passagiers de noodige
ververschiDgen gereed te maken. Op het dek
is de kombuis te vinden.
De bemanning heeft in het achterschip een
goed ingericht kamertje, terwijl de kapiteins
hut in de tweede-klasse kajuit uitkomt.
Het vaartuig dat, zooals wij boven zeiden,
reeds Zaterdag in dienst komt, maakt over het
algemeen een uitstekenden indruk en zal ge
voerd worden door den bjj iedereen, die meer
malen per boot de reis naar Rotterdam gedaan
heeft, goed bekenden kapitein M. Goris.
Hoelang of liever, het traject in aanmerking
genomen, hoe kort de reis tusschen Vljssingen
en Rotterdam duren zal is nog niet te zeggen
de ondervinding zal moeten uitmaken of de
boot ook hierin aan de gekoesterde verwach
ting beantwoordt. Naar de bjj den proeftocht
geconstateerde snelheid te oordeelen behoeft
daaraan echter niet getwijfeld te worden.
Aan den sergeant J. E. van Dierendonk
van het 2e bataljon 3e regiment infanterie 16
Middelburg is de bronzen medaille toegekend
voor 12 jaren dienst.
Dit onderscbeidingsteeken werd hem heden
voor het front van den troeprdoor den luitenant-
kolonel G. van Nouhuijs uitgereikt.
Te Borssele is bet vervoer der suikerbie
ten zoo goed als afgeloopen. Op de kaaien
liggen nog enkele duizenden K. G. op scheeps
gelegenheid te wachten als tenminste de kwa
liteit niet te zeer heeit geleden door de vorst,
terwjjl nog een partijtje onder stroo is gebor
gen, dat voor vervoer in aanmerking kan ko
men. In 't geheel werden tot dusver 2.510.610
K. G. suikerbieten uit de haven verscheept.
De voorgaande jaren beliep het totaal ver voor
achtereenvolgens 1146, 1108, 1299 en 1178
voeren. Het havengeld werd dit najaar voor
het eerst naar het gewicht berekend. De
landbouwers kunnen thans goed nagaan wel
ken invloed de nieuwe regeling der belasting
heeft uitgeoefend. In een droog seizoen kan
een wagenvracht 3000 K. G. en meer bevatten,
doch in den regentjjd, zooals den herfst van
1890, kon de helft niet bereikt worden. Eu
toch was vroeger 20 cent per voer verschul
digd.
Door de politie te Heinkenszand werd
Donderdag onder Oudelande een onderzoek inge
steld naar verborgen gouden en zilveren voor
werpen. Deze voorwerpen waren in 1883
ontvreemd ten nadeele van J. v. d. Kreeke.
Het onderzoek had plaats inveene schuur, waar
voor eene klamp hooi stond, die eerst moeBt
weggewerkt worden, doch tot heden is de
politie niet geslaagd het verborgene te vinden.
De plaats was door zekeren L. v. G. aangewezen
die indertjjd wegens diefstal van die ont
vreemde voorwerpen is veroordeeld geworden
tot 5 jaar gevangenisstraf en die zjjne straf
reeds ondergaan heeft;.
Een Goesch kiezer, die Woensdag ^gestemd
had, kwam een poos later terug met het ver
zoek om een rekening terug, die hjj in plaats
van zjjn stembiljet in de bus geworpen had.
Natuurlijk kon aan zjjn verzoek niet voldaan
worden.
De soiréa ten voordeele van het St. Ni-
eolaasfeest voor onvermogende schoolkinderen
te Goes is bepaald op Donderdag 18 Dec. a.
toeh werd den kleinen heden voorloopig al een
verrassing bereid.
Te Hansweert is de hand gelegd op
een 17-jarigen jongeling uit Schore, die, op
de boot van Walsoorden behulpzaam bjj
het koeien inladen, zich even van boord
verwjjderde en het horloge van den kapitein
wegnamook moet bjj te zjjner woonplaats
zich aan diefstal schuldig gemaakt hebber.
Bjj ondersoek moet echter gebleken zjjn dat
de jongeling ontoerekenbaar is.
Donderdag werd door de afdeeling Noord-
Beveland der Maatschappij tot bevordering van
Landbouw en Veeteelt in Zeeland aanbesteed
de levering van 176000 K. G. super-phos-
phaat, houdende 4% phosphorzuur, oplosbaar
in water onder controle van het rjjksproef-
station te Breda.
Ingeschreven werd door de heeren J. A.
Pateer Ez., Hontenissa a 4.065D. Q. Mulock
Houwer, Zierikzee a 3.945; M. H. Salomon -
son, Rotterdam a ƒ3.91 Coenen Schoenma
ker, Uden a 3.87; A. van Damme, Wisse-
kerke a ƒ3.72; A. J. van Breen, Rotterdam a
3.69 en G. J. Krol Compie., Zwolle a
ƒ3.685 per 100 K. G.
Aan den laagsten inschrjjver is de levering
gegund.
Van 4 en 5 December.
MiDDBLBuau. Ondertrouwd: L. E. Riviere
jm. 30 j. met T. C. H. Adriaansen, jd. 25 j'
Getrouwd: P. J. Mink,jm.33j.metE. A.P°.
Brugge, jd. 31 j.
BevallenC, van den Berge, geb, Cuveljej
P. Klap, geb. Joosse, d,
