Maandag.
24 November
N°. 277.
133" Jaargang.
1890.
BUITENLAND.
Verspreide Berichten.
Der» courant verschijnt d a g 1Q k a
met uitzondering van Zon- en Feestdagen.'
Prijs per kwartaal in Middelburg en per post franco f 2.
Afzonderlijke nommers zijn verkrijgbaar a 5 cent.
Advertentiën: 20 cent per regel Bij abonnement lager
Geboorte-, Trouw-, Dood-, en andere familieberichten benevens alle
dankbetuigingen: van 17 regels 1.50;
iedere regel meer 0.20. Groote letters worden berekend naar plaatsruimte!
Bij deze courant behooren 5 Bijvoegsels.
Middelburg 22 November,
LETTEREN EN KUNST.
UIT STAD EN PROVINCIE.
VERKOOPINGEN, ENZ.
Algemeen Overzicht.
Hllllllllll It(.MIIi: (OIKtM.
Vkeraometev.
Middelburg 22 Nov. ym. 8 a 48 gr.
Ki. 12 u 51 gr. av. 4 u, 50 gr. F.
Verwacht W. wind.
Agenten te Vlissingen: P. G. ra Vet Mbstda&e k Zoo», te Goes: A. A. W. Bollaitd, te Kruiningen: F. v. b. Peul, te Zierikzee: A. C. be Moou te TholenW. A. va* j Idverteittfa
NumwaiJHUijriE* en te Terneuzen: M. be Jonge. Verder nemen alle postkantoren en boekhandelaren abonnementen en advertentiën aan, evenals de moeten des namiddags te
advertentie-bureau's van Nijgh Va» Ditmab te Rotterdam, be Gebb. Belikïante, te 's Gravenhage, en A. de la Ma» Azn, te Amsterdam.
Hoofdagenten voor het Buitenlandte Parijs en Londen, de Compagnie générale de Publioité étrangère G. L. Daube Cie., Joh» F. Josbs, opvolger.
uur
aan het bureau bezorgd zpn, willen
I ijj des avonds nog worden opgenomen
Beginsel
losheid.
Voor de a. verkiezing van een lid der Pro
vinciale staten in het district Goes vacature-
Van Schouwen stelde de Goesche afdeeling
der anti-revolutionnaire kiesvereeniging met
26 tegen 5 stemmende afdeeling Noord-
Beveland, met uitzondering van Colpnaplaat,
met algemeene stemmen, en Nieuwdorp met
20 tegen 1 stem tot candidaat den heer W. J.
Vader, burgemeester van Wissekerke.
De heer M. de Jonge Jzn te Goes, die zeer in
aanmerking gekomen zou zijn, trok zich ter
wille van de zoo noodige eenheid en overeen
stemming tusschen Zuid- en Noord-Beveland
terug.
Nu moet de bond Hon tenisse nog vergaderen,
hp doet dit heden maar diens besluit is
evenmin twijfelachtigook daar zal de beer
W. J. Vader wel candidaat worden gesteld.
De candidaat der anti-revolutionnairen wordt
dus de heer W. J. Vader, die volgens het
te Goes verschijnend anti-revolutionnaire blad
«volledige instemming heeft betuigd met het
anti-revolutionnaire program voor de verkie
zingen van leden der Staten." Daaromtrent
werden zegt het blad in de kiesvereeni
ging uitstekende mededeelingen gedaan.
Nog niet lang geleden in eene vergade
ring van de liberale kiesvereeniging Goes,
Dinsdag den 9en September jl. gehouden,
werd door een erkend liberaal man, door den heer
J. M. Kakebeeke, dezelfde heer W. J. Vader
aanbevolen als een besliBt a n t i-c 1 e r i c a a 1.
De afdeeling Wissekerke van de v r jj z i n-
nige kiesvereeniging Algemeen belang stelde
bp dezelfde gelegenheid den heer W.J. Vader
candidaatmaar hoewel vrp laat, wat
toen op ons al een zonderlingen indruk maakte
ten slotte trok de heer Vader toch ter wille
van den liberalen candidaat, den heer P.
Dekker Jzn., zpn candidatuur in.
Wat eene verandering in den tyd van twee
maanden in de meening van dien candidaat
wat een beginselvast persoon is de heer Vader;
welk beginselvaste mannen zpn de leden der
anti-revolutionnaire kiesvereeniging in het
district Goes
Dat de heer J. M. Kakebeeke zich des-
tyds zou vergist hebben met zpne aanbeveling,
betwpfelen wjj ten sterkste, al kwam het ons al
vrp zonderling voor dat een lid van het geslacht
der Vaders in het kamp der liberalen, ja zelfs
der anti-clericalen zou treden. De meening van
den heer Kakebeeke werd echter volkomen be
vestigd door hetgeen de liberale kiesvereeni
ging Algemeen belang, afdeeling Wissekerke,
deeden door de daad van den heer Vader
zeiven tegenover den heer Dekker.
Na twee maanden is de heer Vader, van
anti-clericaal, beslist clericaal gewordenvoor
eenigen twijfel omtrent de zuiverheid der be
keering is zelfs na de «uitstekende mededee
lingen", die in de anti-revolutionnaire kiesver
eeniging gedaan zpn, geen aanleiding meer. En
men behoeft nog niet eens te vermoeden dat
de heer W. J. Vader zich by zpne geloofsbe-
lgdenis tegenover de anti-revolutionnai|B leden
tot vraagstukken van zuiver practisch belang
heeft bepaald, want zpne instemming met het
»a. r. program voor de verkiezingen van leden
der staten" legt hem de verplichting op by de
verkiezing voor leden der Eerste kamer anti
liberale, clericale, anti-revolutionnaire personen
te kiezen.
Men zal ons zeker niet het recht betwisten
■om aan de zuiverheid van zulk eene bekeering
even plotseling als ongemotiveerd te
twpfelen. Het feit is trouwens niet nienwde
politieke geschiedenis van ons land in het al
gemeen en van Zeeland in het bpzonder levert
tal van voorbeelden van dergeiyke verandering
van denkbeelden, die allicht de meening doen
ontstaan dat men, ter wille van een begeerlijk
ambt, met beginselen transigeert.
Maar wat ook te zeggen van een anti-revo
lutionnaire kiesvereeniging, die, om can-
didaten te verkrpgen, aanklopt bp dergelpke
personen en hen in de verleiding brengt om
te öeserteeren
Was dit noodig ter wille van de kans van
slagen
Neen voorzeker; de macht dier party in het
district Goes is sterk genoeg en de volgelin
gen daar zpn maar al te gedwee en volgzaam
om, afgescheiden van den persoon, van de
overwinning zeker te zpn.
Was zulk transigeeren noodig, wpl er gebrek
is aan een ander geschikt candidaat
Ook nietwant in den heer M. de Jonge Jzn.
heeft men een man van erkende anti-revolu
tionnaire principes een man uit éen stuk, die
nooit transigeerdedie zoolang wp hem
kennen geen oogenblik is afgeweken van
zpn ideeën en de anti-revolutionnaire party
met hart en ziel is toegedaan. Als men hem
iets wilde verwaten zou het niet wezen zpne
zwakheid maar wol zpne te forsche kracht.de
al te groote heftigheid by zijn optreden ter
wille van hetgeen hg nuttig en noodig acht
op staatkundig gebied.
Maar hem offert men op, ja hp zelf trekt
zich terug om een man als den heer Yader in
de staten te brengen.
Ook die feiten staan echter niet op zichzelf
het verleden biedt van dergelpke beginselloos
handelen als de kiesvereeniging doet meer
voorbeelden aan.
Nu echter de anti-revolutionnaire partij zich
zoo prat toont op hare beginselen ten opzichte
van groote vraagstukken van den dag, o. a.
de legerwet, nu stoekt dit armzalig karak
terloos optreden van een deel daarvan in het
district Goes des te meer af.
Als op die wpze de overwinning wordt be
haald wat zeker wel het geval zpn zal
dan benjjden wp haar onzen tegenstanders niet
dan lpden wp liever een neerlaag, die ten minste
eervol is tegenover het spelen met beginselen,
zooals bp de candidatuur-Vader weer voor de
zooveelste maal plaats heeft.
Een vreemdeling, die Vrpdagavond de
Middelburgsche Concertzaal bezocht] had, zou
geen hoogen dunk gekregen hebben van den
kunstzin, die in Middelburg Vheerscht. Een
pianist, de heer S. van Groningen, stelde zich
voor eenige voortbrengselen der kunst, voor
zijn instrument geschreven, te vertolken; en
slechts een veertigtal toehoorders (dames en
heeren) waren opgekomen om naar zpne voor
dracht te luisteren. Waaraan dit kleine aan
tal toe te schrpven? Is het een besvps, dat
het begrip en de belangstelling voor instru-
mentaalmuziek nog slechts bp zeer weinigen
te vinden is Waar koor- en orkestmassa's
toetreden, waar vooral het woord zich met
muziek verbindt, en de laatste verduidelpkt,
daar zal men steeds gaarne muziek willen en
kunnen genieten (zoovele factoren zpn daar,
die de belangstelling wekken). Is echter
alleen instrumentaalmuziek aan het woord, en
wel in haar eenvoudigsten vorm, zoo zp door
éen instrument spreekt, dan wordt bp den
hoorder eene zuiver innerlpke inspanning van
den geest vereischt.
Om daar te kunnen genieten, moet men zich
geheel in die innerlpke wereld, die de muziek
insluit, verdiepen, den bouw der motieven
volgen en gevoelig zpn voor de stemming,
die iedere verschillende kunstuiting opwekt.
Dat hiervoor oefening en inspanning nood-
zakelpk zpn, is duidelpk daarom zal steeds
de zoogenaamde kamermuziek (voor enkele
solo-instrumenten geschreven muziek, bestemd
voor opvoering in kleineren kring), slechts bjj
zéér weinigen (beoefenaars en ingewpden),
lielde kunnen vinden.
Dat zij echter juist in Middelburg zóó
weinig belangstelling wekte, waar toch zeer
velen zich bep veren door eigen studie de muziek
voor piano en de schoonheden van dit instru
ment te leeren kennen, is te verwonderen.
Hoe het zij, de weinige toehoorders werden
verwarmd door het brilliante, dikwpls geniale
spel van den pianist.
Het eerste deel van het programma, bestaande
uitAndante f majeur en Sonate op. 101 van
Beethoven, en Préludes op. 28 van Chopin, was
geheel voor liefhebbers van kamermuziek be
rekend; het tweede deel zou ook voor een
publiek van leeken interessant geweest zpn.
De kleine Fransche stukjes van Thomé, Alkan,
Godard, met eene parelende techniek, en de
polonaise van T.iitzt, - on amore voorgedragen,
zouden ook een g^oot," uit Verschillende bestand-
de el en bestaand publiek hebben meegesleept.
Wat in het eerste deel de Préludes van Chopin
betreft, zou men kunnen vragen, of het wen-
schelpk is deze 25 op verschillende tpden ont
stane préludes achter elkander voor te dragen
Hoe gaarne had men, bpv. na het tragische,
teedere no 6, een oogenblik van ruBt gewenscht
Hoe weldadig ook de werking van een kunst
werk is, een te groot aantal kunstvoorbrengselen
in een zekeren tpd te moeten zien of hooren,
vermoeit en doet de vatbaarheid tot genieten
verloren gaan.
Tot verwerking van een indruk is rust noo
dig, en het ontbreken hiervan op een dergelijken
klavieravond is misschien ook een reden waaxom
deze velen afschrikt.
Ondanks de leegte der zaal eindigde men
echter in een warme stemmingde pianist
werd door levendig applaus beloond en de toe
hoorders zullen zeker de Vereeniging t. b. v. g.
v. o. k. t. M. dankbaar zpn, daar zp den moed
had hun dit kunstgenot te geven.
Zooals men weet zal de heer Yan Groningen
de Nederlandsche pianisten vertegenwoordigen
op het concert van Nederlandsche muziek,
door Nederlandsche musici in Januari te Parps
te geven.
Al achten wp gedachtig aan het «goede
wpn behoeft geen krans" elke opwekking
om het eerste concert der zangvereeniging
Tot Oefening en Uitspanning, op Vrpdag 28
November abp te wonen, overbodig, toch
willen wp, als introductie voor de bezoekers,
de aandacht vestigen op het kunstgenot, dat
genoemde vereeniging ons weder hoopt te
schenken. Het programma bevat tochlo
Schubert's UnvollendetSymphonic in H.-Moll,
2o eeuige koren uit het Requiem van Brahms
en 3o Das Feuerkreuz, dramatische cantate van
Max Bruch.
Het eerste werk, voor vol orkest geschreven
en een der meest beroemde toonwerken uit de
klassieke romantische periode, zal uitgevoerd
worden door het strpkorkest der Instrumentale Mu-
ziekvereeniging alhier, versterkt door de altijd hier
medewerkende krachten. Het is ons onbekend
of deze compositie reeds vroeger hier ter stede
weid ten gehoore gebracht, maar zeer zeker was
dit niet het geval met twee andere werken.
Van Brahm's Requiem betreuren wp het, dat
het niet geheel uitgevoerd wordt. De aan
gekondigde koornummers munten uit door
liefelpkheid en moeten de hoorders, die nog
geen kennis maakten met het geheele werk,
ongetwpfeld naar meer doen haken.
Terwpl het Requiem in zpn geheel reeds een
meesterwerk is, getuigen de bedoelde nummers
van inspiratiën, die slechts grooten meesters ten
deel vallen. Ze zpn naïeve uitingen van het
genie.
Niet minder zullen de toehoorders medege-
sleept worden door de jeugdige, frissche com
positie van Max Biuch: Das Feuerkreuz.
De tekst is ontleend aan Scott's Lady of the
Lake en zoowel deze als de muziekale bewer
king doen onS denken aan het hier vroeger
reeds uitgevoerde, roerende en soms bedwel
mende Schön Ellen.
Norman, een Schotsche adellijke, geleidt zpne
bruid Mary naar het altaar. Daar pit een bode
met het Feuerkreuz, het teeken van den oorlog,
toe en draagt Norman op dit onmiddelpk
verder te brengen.
Hevige tweestrpd in Normans boezem, ook
door het koor geschilderd. Doch hp neemt
afscheid van zpne bruid.
Weldra vindt de slag plaatsMary smeekt
de heilige maagd haar Norman te beschermen.
Eerst wordt het gerucht verspreid, dat deze
is gesneuveld, doch neen, Mary's gebed is ver
hoord. Met jubelgeschal keert Norman zege
vierend uit den Blag en hp vindt weldra het
zoetste loon in de armen zpner geliefde vrouw.
Ziehier in zeer korte trekken den inhoud van
den tekst, welke aan een zeer pakkende com
positie tot grondslag dient. Zeer gelukkig
heeft Bruch daarbp gebruik gemaakt van eenige
Schotsche volksmelodieën.
Welk een aantal goede gegevens dus weer
voor het welslagen van deze muzikale uitvoe
ring meesterwerken van beroemde componisten,
een sterk bezet orkest en laat ons niet vergeten
uitnemende solisten. Als deze zullen voor de
hoofdpartpen optreden mcj. Pia von Sicherer,
die de sopraanparty gecreëerd heeft en wier
naam alleen reeds voldoende is om het muziek-
lievende Middelburg in verrukking te brengen,
en Anton Sistermans, baszanger, een zeer ta
lentvol landgenoot en leerling van Stockhaus
in Frankfort.
Gisteren liep te Londen het gerucht dat
Patti was overleden. Tot heden is het nog niet
bevestigd.
Heden morgen werd op de begraafplaats
alhier wplen de heer Johan Hendrik Will, in
leven gemeente-bouwmeester, ter aarde besteld.
Het dagelpkBch bestuur der gemeente, enkele
gemeente-ambtenaren en raadsleden, benevenB
vele vrienden van den overledene waren op den
doodenakker aanwezig om een laatste hulde te
brengen aan den afgestorvene. De burgemeester
jhr mr L. Schoror sprak aan de groeve eenige
woordenjvan groote waardeering voor den man,
die steeds zpn plicht deed, altpd recht op zpn
doel afging zonder bpbedoelingen of bpoog-
merken, en huldigde den braven, trouwen,
onkreukbaar eerlpken ambtenaar.
De hoogbejaarde vader van den overledene
dankte diepbewogen voor de bewezen eer en
smeekte den zegen des Allerboogsten af voor de
jeugdige nagelaten kinderen van den overledene.
Blpkens het .verslag van den toestand
der Ambachtschool te Goes en van de vereeni
ging van dien naam over het jaar 1889/90 kwam
in den omvang van het onderwps noch in het
aantal der vakken eenige verandering, zoodat
wederom onderwps werd gegeven in bet timme
ren, het smeden, het teekenen en in de vak
ken derlBurger-Avondschool, waarvan het bezoek
voor alle leerlingen verplichtend is gesteld.
Het aantal leerlingen bedroeg 28 tegen 24
bp den vorigen cursus.
Deze 28 leerlingen waren verdeeld als volgt
Yoor het timmeren in de le klasse 7, in de
2e klasse 4 en in de 3e klasse 7.
Yoor het smedenin de le klasse 6, in de
2e klasse 2 en in de 3e klasse 2.
Een zevental leerlingen vbrliet de school,
en wel van de timmerschool 4, zpnde 3 met
diploma en een die overplaatsing verkreeg op
de smederp en van de smederp 3, waarvan
2 het diploma hadden verkregen.
Blpkens de rekening van den penning
meester over het afgeloopen dienstjaar waar
van wp reeds vroeger de eindepfers mede
deelden, bedraagt het goed slot f524,57 j
tegenover f 334,56 in 1888/1889. Eene ver
betering dus van 190. Om dit cpfer te
kunnen hereiken heeft in hoofdzaak bpgedragen
de meerdere opbrengst van het verdiend arbeids
loon, dat ca. 230 overtrof het bedrag, op dat
hoofd ontvangen in 1888/1889, want op het hoofd
contributiën is weder ca. f 27 minder ontvan
gen door het om verschillende redenen bedanken
van een twaalftal leden.
Bp De Donderdag te Kapelle, ten verzoeke
van de erven der weduwe J. de Jager gehou
den verkooping van eene hofstede met gehou
wen, erf, tuin, boomgaarden, wisschenbosschen,
bouw-, weilanden en zpkanten van wegen
en een hoeftje met boomgaard, een en
ander ter gezamenlpke grootte van 67 hecta
res 22 ares 51 centiares, gelegen in de ge
meenten Kapelle, Kattendpke en Hoedekens-
kerke benevens twee woonhuizen, cpns- en
tiendrechten en een zeer wildrpk jachtrecht,
groot pl. m. 446 hectares, aaneengelegen, nabp
het station Kapelle—Biezelingewas de totale
opbrengst f 93.170.27, waaronder f 6312.80
aan accessoires.
Het Vad. kan met zekerheid mededeelen
dat te s'-Hage reeds sedert geruimen tpd po
gingen worden gedaan om aldaar een grootsche
inrichting tot stand te brengen, waarin Ipders
aan tering, bloedarmoede, ziekten der adem
halingsorganen enz. zullen kunnen worden
behandeld.
In hoofdzaak strekken de mededeelingen,
door de geneesheeren Fraentzel, Levy en Kohier
in de Deutsche Medizinische Wochenschrift gis
teren opgenomen, om te bevestigen wat Koch
zelf reeds over de zaak heeft bekend gemaakt.
Vooral echter wordt de nadruk gelegd op het
feit, dat Koch's middel een goeden uitBlag heeft
opgeleverd bp het vaststellen van den aard der
ziekte. Dr Fraentzel heelt door inspuitingen
met Koch's middel bp verschillende Ipders kun
nen constateeren, dat de patiënt aan tubercu
lose leed. Dit bleek, omdat zich na de in
spuiting de gewone tuberculoseverschpnselen,
welke de geneesheeren bp den patiënt nog niet
hadden kunnen vinden, voordeden. De proef
nemingen bp Ipders, bp« wie de ziekte reeds
ver was gevorderd, deden zien, dat de ziekte
door het middel niet kon worden tegengehou
den. Bp eenige gevallen, waar de ziekte nog
niet te ver was gevorderd, maar zich toch
reeds sedert geruimen tpd had vertoond, ver
beterde de toestand van den lpder aanmerkelijk.
Dit betreft de proefneming bij longGibercn-
lose. Dr Levy spreekt alleen over lupus-Ipders
en in dit geval bleek het middel afdoende.
De geneesheeren Kohier en Westphal beproef
den het middel bp de genezing van gewone
wonden en komen tot de slotsom dat het in
dit geval zonder werkiDg is. Evenwel bleek
het middel geheel onschadelpk, zoodat het
veilig kan gebruikt worden om de diagnose
te maken, en te zien of de patiënt aan lupus
lpdt.
Naar men verzekert, zal het nog wel twee
maanden dnren, voordat professor Kochs ge
neesmiddel tegen de tuberculose in voldoende
hoeveelheid voorhanden is om alle wetenschap-
pelpke inrichtingen en openbare ziekenhuizen
daarvan te kunnen voorzien.
Amerikaansch Eene vreemde opera
tie is in het Charity Hospital te Nieuw-York
beproefd, waar men namelpk een deel van
den voorpoot van eens levenden hond heeft geënt
op het been van een jongen, ten einde een
ontbrekend deel van het gebeente des laatsten
aan te vullen.
De jongen en de hond liggen in éen bed
naast elkander. Over een dag of tien, twaalf,
indien het lichaamsdeel van den hond met dat
van den knaap samengroeit, zal de operatie
voltooid zpn en het verbindende vleesch wor
den doorgesneden. De hond is in een gips
verband besloten.
Morgen, Zondag, is het een gewichtige dag
voor Italië: de kiezers zullen dan uitspraak
doen, of zp den heer Crispi nog langer aan het
bewind willen laten dan wel hem te licht
zullen bevinden. Waarschpnlpk zal de meer
derheid het eerste beslissen. Yoor eenige dagen
vernamen wp reeds, hoe gunstig de kansen
voor den heer Crispi staan, des te gunstiger
naarmate zpn tegenstanders onderling meer
verdeeld zpn.
Als nieuw wapen tegen de oppositie gebruiken
de regeeringsbladen het geschenk van den
Parijschen bankier en ex-Italiaan Cernuschi
aan het radicale kiescomité te Rome ter be~
strpding van Crispi's candidatuur te Palermo.
De officieusen verzuimen niet luide te verkon
digen, dat de radikalen Fransch geld, d. i.
buitenlandsch geld, aannemen om hun eigen
landgenooten te benadeelen. Een onpatriotische
daad, die ten hemel schreit, verklaren de orga
nen van den minister-president.
Onder de leden van het radicaal comité zelve
hebben de 100.000 fres van den heer Cernuschi
tweedracht gezaaid, hoewel de berichten over
een breuk tusschen de leiders der party naar
aanleiding van deze kwestie als vrp overdreven
mogen beschouwd worden.
Krachtens de tegenwoordige kieswet is in
Italië kiezer elk burger, die een en twintig
jaar oud is en een belasting van 19 fr. 20 be
taalt. Verder zpn kiezers alle burgers, die
bewpzen hebben afgelegd de lagere school be
zocht te hebben, alle gedecoreerde onderdanen,
de ambtenaren in dienst of buiten dienst ete.
De tegenwoordige bevolking in Italië bedraagt
30.000.000 zielen, waarvan 2.480.897 kiezers.
Bp de laatste verkiezingen, in 1886, brachten
1.415.300 hun stem uit; ieder afgevaardigde
verkreeg gemiddeld 6000 stemmen, terwpl er
onder de vorige kieswet afgevaardigden met
185 stemmen werden verkozen.
Onder de oude wet waren tal van herstem
mingen noodig, in 1880 op de 508 verkiezingen
150 herstemmingen, terwpl in 1886 onder de
nieuwe wet slechts twee herstemmingen moesten
plaats vinden.
Volgens de nieuwe wet moet de verkozene
ten minste 1/8 van de stemmen der ingeschreven
kiezers verkrpgen. Het getal afgevaardigden
bedraagt 508. Er zpn 135 kiesdistricten over
de 69 provinciën van het land verdeeld. De
verkiezing heeft bp scrutin de lisle plaats. Naar
gelang van het aantal kiezers mogen de distric
ten 2, 3, 4 of 5 afgevaardigden benoemen. In
de districten van 5 afgevaardigden mag ieder
kiezer slechts vier namen op zpn biljet invullen,
teneinde plaats te laten voor de minderheden.
Dit is de reden, dat zoo weinig herstemmingen
noodzakelp^Tpn.
Vinden morgen in Italië de algemeene ver
kiezingen plaats, die het geheele kiezerscorps
in het koninkrpk mobiel maken, Maandag ia
in België een enkele verkiezing aan de beurt,
die bpna onze Zuidelpke naburen in niet
minder koortsige stemming houdt dan waarin
het Italiaansche volk morgen verkeertj
