N°. 264. 133® Jaargang. 1890. Zaterdag 8 November. len toopt ktatelpe wool Dose courant verschijnt d a g 1Q k 8 met uitzondering van Zon- en Feestdagen? Prijs per kwartaal in Middelburg en per post franco f 2.-r®k Afzonderlijke nommers zijn verkrijgbaar a 5 cent. Advertentiën: 20 cent per regel Bij abonnement lager Geboorte-, Trouw-, Dood-, en andere familieberichten benevens alle dankbetuigingen: van 17 regels f 1.50; iedere regel meer /0.20. Groote letters worden berekend naar plaatsruimte. Middelburg 7 November. ONDERWIJS. KERKNIEUWS. RECHTSZAKEN. mnnri V k enaometei. Middelburg 7 Nov. vm. 8 a 44 gr. m. 12 u, 48 gr. av. 4 u, 48 gr. F. VerwaoM Z. W. wind Agente* te Vlisaingen: P. G. db Vbt Mestdagh Zook, te Goes: A. A. W. Bollakb, te Krniningen: F. v. d. Peul, te Zierikiee: A. C. bi Mooii te TholenW. A. vak lilverlMttta nncwkkkunzek en te TerneuzenM. de Jonge. Verder nemen alle postkantoren en boekhandelaren abonnementen en advertentiën aan, evenals de moeten des namiddags te unr advertentie-bnrean's van Nijgh Vak Ditmab te Botterdam, de Gebr. Belintantb, te "s Gravenhage, en A. de la Mar Azn, te Amsterdam. j aan bet bureau bezorgd zjjn, willen Hoofdagenten voor het Buitenland: te Parjjs en Londen, de Compagnie gënérale de Publicity étrangère G. L. Daubb Cie., Johk F. Jokes, opvolger. sij des avonds nog worden opgenomen Mr Van Houten heeft wederom behoefte gevoeld, door middel van een eigen orgaan, van zijn gevoelen te doen blijken over den politieken toestand van het oogenblik, vooral in verband met de aanhangige legerwet. Daaraan danken wij de verschijning van het eerste nommer eener nieuwe reeks zijner Staatkundige brieven geschriften die steeds de aandacht verdienden en zullen blijven trekken als van een bekwaam en talentvol vertegenwoordiger, van wien wij het alleen betreuren dat hij zich in kritieke oogenblikken bij voorkeur erop schijnt toe te leggen de zwakke zijden aan te wijzen van de anti- clericale partij in plaats van zooveel moge lijk te trachten hare gelederen te versterken; hare licht kwetsbare punten te verbergen. Zoo ook wederom ditmaal. Met de stembus in 1891 in het naast verschiet zinspeelt hij ook thans bij voorkeur op tweedracht, op scheiding in de liberale gelederen. En dat niettegenstaande hij het gaarne anders zou wenschen. »Ik erken gaarne" zoo schrjjft hjj »dat het wenscheljjk ware als de liberale partjj steeds als een gesloten geheel optrad en ook in 1891 het vertrouwen der kiezers kwam vragen. Maar d priori is dit reeds onmogelijk wegens het verschil van gedragslijn bjj de be handeling der schoolwet, terwijl ook bp de behandeling der wet op den krjjgdienst zich evenzeer, en wel kort vóór de verkiezingen, een zoo diepgaand verschil van gevoelen zal openbaren, dat bet een ongerijmdheid wordt van de liberale kiezers in den lande te vra gen de liberalen in de kamer en bloc te steunen. »Er moet bjj de voorbereiding der verkie zingen van 1891 ook in de liberale partij ge streden worden. Dit is onvermijdelijk en voor de staatkundige ontwikkeling van ons volk heilzaam en gezond. Ieder liberaal kiezer moet er zich rekenschap van geven, welke gedragsljjii hp in de vraagstukken, die het meest op den voorgrond treden, door den afge vaardigde wenscht aangenomen te zien. Naar mate van de al of niet overeenstemming op die hoofdpunten moet hp oordeelen de omstandig heid dat kiezer en gekozene beide op den naam van liberaal aanspraak maken, moet ter zjjde gesteld worden in een tjjd, waarin over bet begrip van liberaal zoo weinig eenstemmig heid bestaat. Natuurlijk moet men zich tot hoofdpunten beperken. Overeenstemming in alles te vragen zou consequent er toe leiden, dat ieder kiezer slechts op zich zelf zjjn stem kon uitbrengen. Dit toch ware bet eenige middel om van volkomen overeenstemming verzekerd te zpn." Reeds in deze redeneering ligt dunkt ons een groote fout. In de eerste plaats komt het ons vrij nutteloos voor nog eens te herinneren aan hetgeen voorviel bij de behandeling der schoolwet, een wet, die thans niet aan de orde is; en die blijkens de klaagtonen der vrienden van het kabinet zelve en niet het niinst van de katholieken, getuige een brief uit Noord-Brabant, die dezer dagen voor kwam in de Maasbode, allerminst voldoet aan de verwachtingen onzer tegenstanders, zoodat waarlijk de liberalen, die aan haar totstandkoming meewerkten, nog in het gelijk worden gesteld door de hedendaagsche ervaring, die tevens nog de juistheid aan het licht brengt van hun beweren dat eenmaal de schoolkwestie van de baan de twee dracht onder de quasi-bondgenooten zou ontbranden. Ons dunktals het zijn nut heeft aan den schoolstrijd onder de liberalen te herinneren, dan is het wel om aan te toonen, hoe wat thans te aanschouwen wordt gegeven in de gelederen der anti-liberalen en der katholieken onderling het krachtigste bewijs is voor het goed inzicht van zoovele vrijzin nigen, die hij het schoolwet-vraagstuk aan den tegenstander eoncessiën wilden doen, ook om hem een krachtig wapen ter bestrij ding uit de hand te slaan. En wat nu in bet algemeen betreft de kwestie van strijd onder partijgenootener moet in de liberale partij gestreden worden dit is onvermijdelijk en voor de staatkundige ontwikkeling van ons volk heilzaam en ge jond» Wij zeggen dit mr. Van Houten volkomen nade liberale partij bestaat uit elementen, die elk1* voor zich gaarne eene opinie zich vormen over de groote vraagstuk ken van den dag en dan in hunne kringen, in hunne kiesvereenigingen daarvan blijk geven. Maar dat sluit niet zooals mr. Van Houten het voorstelt de mogelijkheid uit van liet aaneengesloten optreden der liberale partij in 1891, iets wat hij ook met ons zoo gewenscht vindt. Dit optreden is volstrekt niet h priori onmogelijk. Integendeel. Juist omdat men zich in deze tot hoofdpunten moet bepalen, tracht men vooraf te geraken tot het vaststellen van een algemeen standpunt, daarbij aan te nemen. En dit zal gelukken ook ten opzichte van de aanhangige legerwet. Want wij kunnen ons niet voorstellen dat het meerendeel der liberalen in deze kwestie, voor leeken zoo moeilijk te beoordeelen, elk een eigen standpunt zal innemen. Omtrent enkele punten zullen zij ieder hun persoon lijke ideeën hebben; er zal trouwens ook op dit punt geen enkele wet tot stand te brengen zijn, waarvan alle bepalingen elks sympathie wegdragen. Maar daarom is het ook hierbij niet te doen! Op de hoofdpunten komt net aan. De bijzaken kunnen met onderling overleg door de kamerleden worden geregeld. En een dier hoofdpunten nu is dat een einde worde gemaakt aan de plaatsvervanging, eene onrechtvaardigheid tegenover duizenden: eene bevoorrechting van de gefortuneerden tegenover de niet-bemiddelden. Daarover eenstemmigheid onder de liberalen te ver krijgen en aansluiting bij de anti-revolution- nairen, die ditzelfde beginsel zijn toegedaan, is hoofddoel der hedendaagsche beweging. Een militaire natie zijn wij nietmaar waar wij nu schatten van geld besteden aan eene in het oog van menig deskundige slechte organisatie daar is het geen overtollige eiseh, in strijd met onze anti- militaire sympathieën, iets te vragen wat beter aan het doel beantwoordtons te verdedigen als wij worden aangevallen. Het groote bezwaar, dat mr Van Houten heeft tegen de aanhangige regeling, is dat dit ontwerp weder geheel ligt in de lijn der van ouds bekende conservatieve staatkunde. »Met fijn beleid heeft" zegt hjj »de regeering zich in betrekking gesteld met eenige van de conservatiefste elementen der liberale richting, officieren inzonderheid, aan wie men overijver voor hun vak niet ten kwade kan duiden, om, schijnbaar voortgedreven door een communis opinio van bevoegde beoordeelaars, een ontwerp ter tafel te brengen, dat alleen en zeer eenzijdig voor een vermeend staatsbe lang zorgt, maar elk ander volksbelang dan het zuiver militaire ten eenenmale verwaarloost. De lichtingen zullen worden verhoogd van 11,000 tot 16,800 man en de kosten natuurljjk in evenredigheid. Om de pil aanvankelijk te vergulden zullen 2500 van de 16,300 slechts voor een korte oefening van 2j maand opge roepen worden, maar men behoeft geen oud gediende op parlementair gebied te zpn, om te begrijpen, dat in het stelsel der regeering, die legerkorpsen wil vormen, in staat om buiten verband met onze liniën te opereeren, deze oefening spoedig zoo al niet reeds bij amen dement, zal worden vermeerderd. Tot diep in den mannelijken leeftjjd zullen steeds oefe ningen herhalingsoefeningeninspectiën en belemmerende wetsbepalingen onzen dienstplich tigen hun vrjjheid van beweging ontnemen. Aan den voor onze welvaart en handelsrela- tiën zoo gewichtigen arbeid in het buitenland en in de kolonie zal onze dienstplichtige bur ger jj niet kunnen deelnemen. Van burgerweer geen sprake meer. Algemeene oefenplicht en volkswapening worden behandeld als een droom beeld of als een gevaar". Ziedaar de hoofdbedenkingen van mr Van Houten. Tegenover zijn beweren dat de voorgestelde oefening spoedig zoo al niet reeds bij amendement, zal worden ver meerderd, stellen wij de mogelijkheid dat hij amendement al te overdreven eischen op dit punt kunnen worden tegengegaan. De heer Van Houten verliest in zijn be toog eenvoudig te veel de hoofdzaak uit het oog om de bijzaken in een donker licht te plaatsen. Dat is ons grootste bezwaar tegen zijn betoog. Aan deskundigen zij het overgelaten te beoordeelen, in hoever zijne bedenkingen gegrond zijn en daaraan kan worden tege moet gekomen. Mr Van Houten nog onlangs zoo scherp optredend tegen de katholieken, schaart zich nu in deze beslist aan hunne zijde; en tegenover het thans aanhangige ontwerp beveelt hij aan het stelsel-Reuther, welk stelsel slechts een nieuwe uitgave is van het stelsel-De Roo, indertijd onder den bijval van een kern van liberale kamerleden geformuleerd. Maar in dat stelsel was nog plaats voor nummerverwisseling. Dat dit bestlijding vond en nog vindt kan de heer Van Houten zich begrijpen. „Dat echter eenige niet- militarist, die om deze reden voorstander is van de persoonlijke dienstvervulling bij de militie, enkel omdat ook het ontwerp-Bergansius die persoonlijke dienstvervulling voorschrijft, dat ontwerp tot wet verheven zou willen zien, kan slechts, volgens mr Van Houten, uit onbekendheid met zijn verderen inhoud ver klaard worden. Geen wonder dat de katholieke bladen mr Van HouteD, na zijn jongsten staatkundigen brief, even hard toejuichen als zij hem on langs aanvielen. Hij is voor hen nu een trouwe bondge. noot geworden Van de gauche der anti-revolutionnaire partij en van de liberalen verwacht hij in deze steun om het ontwerp te bestrijden en te doen vallen. Dr Kuijper waarschuwt hij. „Hij, Kuijper is" aldus schrijft hij „door de chris telijke behoudsparlij gebruikt als haute utiliU voor het verkiezingswcrk. Is eens dat werk achter den rug, dan laat men hem in den steek en dan mag hij aan de goede gemeente de conservatieve staatkunde van het kabinet als vrucht van fijne berekening en hooge wijsheid schetsen. Ongetwijfeld zal tegen Juni 1891 hetzelfde spel herhaald worden. Meegaander volksleider dan dr Kuijper en meegaander gauche eener regeeringspartij dan de gauche der anti-revolutionnairen zijn niet te vinden." Vleiend is deze betuiging voor den leider der anti-revolutionnaire partij allerminst maar wij gelooven dat in zake de legerwet dr. Kuyper niet zoo spoedig den weg zal bewandelen, dien de heer Van Houten hem wil doen inslaan. In de Standaard toch komt de hoofdredacteur daartoe te sterk op tegen Van Houten's beschouwing en tegen de ingenomenheid van de Tijd met diens oordeel over het aanhangige ontwerp. En wat zal de liberale partij doen Onnoodig bijna te zeggen dat wij wenschen: alles, behalve opvolgen den wenk van mr Van Houten, dien wij op dit oogenblik hoogst bedenkelijk noemen. Het verleden getuigt van zoovele mislukte pogingen op het gebied der reorganisatie van onze levende strijdkrachten zoo menig ontwerp struikelde reeds bij de verheerlijking van een vroeger ingediend, maar toch even eens verworpendat wij nu eindelijk gaarne iets tot stand zagen komen dat onze verde diging zal baten, vooraWn de tegenwoordige moeilijke oogenblikken, die wij doorleven, en met het oog op de naaste toekomst, die ons wacht. Al mogen dan ook vele bepalingen van het ontwerp uit de parlementaire smeltkroes gewijzigd te voorschijn treden, het voorschrift, de persoonlijke dienstvervulling rakende, zal, naar wij hopen, daarbij behouden blijven, des noods de verplichtingen in deze nog verscherpende eerder dan de vrijstellingen uitbreidende. Bij kon. besluit is bepaald dat door de minis ters van koloniën en van justitie in eene openbare vereenigde vergadering der staten- generaal, te houden Woensdag 12 November, des namiddags te 3 uur, zal worden aangeboden een ontwerp van wet tot benoeming van eene regentes van het koninkrijk, zoolang het in het eerste lid van art. 38 der grondwet omschreven geval niet heeft opgehouden te bestaan.' Wij deelden dit, evenals andere kon. hesluiten, reeds in een deel der oplaag van ons vorig nommer mee. Naar men meldt bestaat het voornemen H M. de koningin, na hare benoeming tot re gentes, op den dag van hare beëediging in eene plechtige vereenigde vergadering van de beide kamers der Staten-Generaal met hetzelfde ceremonieel als voor eene opening der kamers is vastgesteld, van het koninklijk paleis naar de kamer en terug te begeleiden. Volgens bericht van Het Loo aan de Avond post wordt de toestand van Z. M. den koning ongunstiger. De krachten nemen merkbaar af. De koning verkeert sinds Donderdag ochtend in nog al opgewonden toestand. Bjj kon. besluit zjjn benoemd tot heemraad van het water, schap Schouwen J. Schalkwijktot voorzitter van het beBtuur van het waterschap Walcheren D. A. Dronkers; tot dijkgraaf van het water schap St. Maartensdjjk A. Kloet Mz.tot plaatsverv. djjkgraaf van den Joanna-Maria- polder J. Zandee is pensioen verleend aan J. v. d. Bet, hoofd eener openb. lag. school te Kruiningen, van f 700 P. Visser, zich Bchrjjvende P. Visser Pz., hoofd eener openb. lag. school te Serooskerke, f 684; A. J. Chivat, onderwijzeres, hoofd eener openb. lag. school voor meisjes te Middelburg, 291 en J. J. Betel, hoofd eener openb. lag. school te Anna-Jacohapolder, gem. St. Philips- land, 506. Nog is, met ingang van 1 Dec., aan den directeur van het postkantoor te Vlissingen, B. H. Esser, en aan den directeur van het poetkantoor te Groningen, O. G. Dungenberg, op verzoek, eervol ontslag verleend uit die be trekking. Tevens is, met ingang van 16 Deo., benoemd tot directeur van het postkantoor te Haarlem Th. Hoijer, thans directeur van het postkan toor te Dordrecht. Verder is aan jhr mr J. Schorer en W. van Konijnenburg, op het daartoe door hen gedaan verzoek, eervol ontslag verleend, de eerste van voorzitter, en de laatste van secretaris der hoofdcommissie' voor de herziening van de be lastbare opbrengst der ongebouwde eigendom men zulks met dankbetuiging voor de goede diensten, door hen in genoemde betrekkingen bewezen. Nog ia benoemd tot ontvanger der acc. te Haar lem P. J. A. Clavareau, controleur der dir. bel., invoerrechten en acc. te Tieltot ontvanger der dir. bel. en acc. te Balk c. a. G. A. de Stoppelaar, ontvanger te Ootmarsum c. a.tot ontvanger te Lisse C. J. van de Watering, ontvanger te Noordwijk c. a.tot ontvanger te Gulpen c. a. J. D. B. Penris, ontvanger te Grave c. a.tot ontvanger der dir. belas tingen voor het zesde kantoor te Amsterdam M. Haentjes, controleur der dir. bel. aldaar 3de afd.tot ontvanger der dir. bel. en acc. te Veghel c. a. B. W. K. M. Dierkens, ont vanger te Leerdam c. a.j tot ontv. der dir. bel. en acc. te Alblasserdam c. a, H. J. van Gelder ontvanger te Bemmel g. a.tot ontvanger der dir. bel. voor het vjjfde kantoor te Amsterdam J. Alma, controleur der dir. bel. aldaar, 1ste afd.tot ontvanger der dir. bel. en acc. te Elburg c. a. J. C. Boest, ontvanger der dir. bel., invoerrechten en acc. te Simpelveld c. a. j tot ontvanger der dir. bel. en acc. te Heyt- huyzen c. a. W. P. C. van Heuven, surnume rair uit de insp. Zwolle; tot ontvanger der dir. hel., invoerrechten en acc. te Simpelveld c. a. J. Moll, surnumerair uit de insp. Maas tricht tot ontvanger der dir. bel. en acc. te Ootmarsum c. a. H. van de Ven, surnumerair uit de insp. Botterdamtot controleur der dir. bel. te Amsterdam, 1ste afd., A. O. J. Schindler, referendaris bij het dep. van fin., belast met de afd. invoerrechten en acc. te 's Gravenhage. Th. N. Krouzas, predikant bjj de herv. gem. te Kralingen, is benoemd tot predikant bp de protestantsche gemeente in Ned.-Indië, en A. van der Linden, kweekeling van de Utrecht- sche zendingsvereeniging, tot hulpprediker bp de inlandsche christengemeenten in Ned.-Indië. Eervol zpn op verzoek uit 's lands dienst ontslagen met toekenning van pensioenA. J. Hendriks en J. G. Starck als rjjksopziener op de spoorwegdiensten; de le luit. der inf. van het leger in Ned.-Indië O. de Visser, ter zake van lichaamsgebreken de Oost-Ind. ambtenaar J. P. van Harencarspel, laatstelijk ads.-res.der XIII en IX Kota's (Sumatra's Westkust); D. H. W. Ravia de Ligny, laatst, president van de wees- en boedelkamer te Makaaserjhr J. Th. Hora Siccama, laatst, referendaris bjj Let dep. van binnenl. bestuur in Ned.-Indië mr A. J. Cohen Stuart, gew. ingenieur 3e kl. bjj den waterstaat en 'b lands burg. openb. werken in Ned.-Indië W. A. van Sliedregt, gewezen opzichter le kl. bij den waterstaat en 's lands burg. openb. werken in Ned.-Indië, en mej. M. A. 's Grat uwen, laatstelijk hulponderwjjzeres bjj het openb. lager onderw. voor Europeanen en met deze gelpkgestelden in Ned.-Indië. De zeven laatst genoemde personen zpn allen met verlof hier te lande. De bjj kon. besluit ingestelde commissie tot het houden van een vergeljjkend onderzoek naar de bekwaamheid der candidaten, naar de be trekking van adspirant ingenieur van den waterstaat dingende, bestaat uit de heeren P. Caland, hoofdinspecteur van den waterstaat, als voorzitter; H. E. DeBruyn,hoofdingenieur, belast met den algemeenen dienst; W. J.S.J. Blom, hoofdingenieur in het 1/2 districtdr. G. J. Legebeke, hoogleeraar aan de polytechnische school te Delft; dr. C. A. Seheltema, hoog leeraar aan de polytechnische school te Delft C. A. Jolles, ingenieur der 3de klasse te Vlis singen; mr. N. J. van IJselsteyn, hoofdcommies bjj het departement van waterstaat, handel en njjverheiden H. F. Beperman, ingenieur der 2de klasse te 's Gravenhage, tevens als secretaris. De directie van de Maatschappij tot Exploi tatie van Staatsspoorwegen en van de Hollandsche IJzerwegmaatschappij hadden in gemeen overleg de heeren Van Kerkwjjk, lid van de Tweede kamer te 's-Gravenhage, van Van de Wall Bake, spoor wegdirecteur te Amsterdam, en mr Van Bolhuis, advocaat, te Utrecht, uitgenoodigd, om bjj ge schil tusschen genoemde maatschapppen over het gemeenschappeljjk gebruik van spoorwegen op te willen treden als scheidslieden. De heer Van Kerkwjjk heeit voor de betrek king van scheidsman bedankt. Men schrjjft ons uit Hoedekenskerke Bjj de opening der herhalingschool op 8 Nov, jl. meldde zich geen enkele leerling aan. Trou wens dit is hier de regel. Met 1 Dec. wordt de gelegenheid opnieuw geopend en dan komen er gewoonljjk 4 a 5 leerlingen. En dat niet tegenstaande de vrjjgevigheid van het gemeente bestuur en den onderwjjzer, wat de eischen betreft, zoodat de herh. school eigenljjk meer het karakter heeft van de vroegere avondschool» 't Zal niemand, die weet hoe ontzaggelpk groot het schoolverzuim in deze streken is, vooral op sommige scholen, verwonderen dat het peil der volksontwikkeling nog zoo ontzettend laag staat. Te 's Gravenhage is geslaagd voor akte M. O. boekhouden K H en Q de heer T. van der Klip te Utrecht. Door het provinciaal kerkbestuur van Zee land is heden tot de Evangeliebediening in de Ned. Herv. kerk toegelaten de heer L. A. Bahler, cand. te Groningen, die zich niet ter* stond beroepbaar stelt. Arrondissements-Rechtbank te Middelburg Heden, Vrijdag, zpn veroordeeld wegens! diefstal: A. M., 22 j.. visscher, thans ge detineerd, en W. N., 19 j., arbeider, Wemel- dinge, ieder tot 2 m. gev. strafen mishandeling: A. A. A., 17 j., land bouwersknecht, Zuiddorpe, tot 5 b. s. 5 d. h; Beiden in de kosten. Een agent in stjjf- en strpkmachines, do heer S., ontving van den bleeker M. te Vlis singen het verzoek om prjjsopgave van ge noemde werktuigen, naar aanleiding waarvan hjj dezen persoonljjk bezocht en hem nu drie machines, twee als voorwaardelijk gekocht en éen op zicht, zond. Volgens den agent bestond de voorwaarde van koop en verkoop slechts daarin, dat de kooper ze drie maanden na levering zou moeten betalen. De kooper beweerde evenwel, dat de koop eerst dan gesloten zou zpn, wanneer de verkooper iemand gezonden zou hebben, die, door zelf met de machines te werken, aan toonde, dat zjj aan het daaraan gesteld ver- eischte, het behoorlpk opleveren van 300 overhemden of 3000 hoorden en manchetten

Krantenbank Zeeland

Middelburgsche Courant | 1890 | | pagina 1