Vrijdag
7 November.
N°. 263.
133e Jaargang.
1890.
FEUILLETON)
HET GEHEIM VAN PATER CESARIO.
Verspreide Berichten.
Deze courant verschijnt d a g e 1 k i
met uitzondering van Zon- en Feestdagen?
Prijs per kwartaal in Middelburg en per post franco f 2.-ft
Afzonderlijke nommers zijn verkrijgbaar a 5 cent.
Advertentiea20 reov per regel BI] ejbonnement lager
Geboorte-, Trouw-, Dood-, en andere familieberichten benevens alle
dankbetuigingen: van 17 regels 1.50;
iedere regel meer f 0.20. Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Middelburg 6 November.
Leon de Tinseaü.
LETTEREN EN KUNST.
ONDERWIJS.
KERKNIEUWS.
RECHTSZAKEN.
UIT STAD EN PROVINCIE.
VERKOOPINGEN, ENZ.
V kemoneler.
Middelburg 6 Nov. vm. 8 a 44 gr.
n. 12 o 53 gr. av. 4 u. 49 gr. F.
Verwaoht Z. wind
Agente* te VliBaingen: P. G. db Vbt Mbstdadh Zoo*, te Goes: A. A. W. Bollutd, te Krniningen: F. v. D. Pbijx, te Zierikzee: A. 0. db Mooij te TholenW. A. va* ldv«*t»*tt#*
Nibüwb*huijzb* en te TerneuzenM. de Jongs. Verder nemen alle postkantoren en boekhandelaren abonnementen en advertentiën aan, evenals de i moeten dea namiddags te uur
advertentie-bureau's van Nijoe Va* Dithab te Rotterdam, de Gebb. Beldtïante, te 's Gravenhage, en A. de la Mab Azn, te Amsterdam. j aan het bureau bezorgd zjjn, willen
Hoofdagenten voor het Buitenland: te Parijs en Londen, de Compagnie générale de Publicité étrangère G. L. Daubs Cie., Joh* F. Jones, opvolger. zjj des avonds nog worden opgenomen
Bjj kon. besl. is de eerste-luit. W. J. van
der Stuyt, van het 3de reg. inf., op zjjne aan
vrage, op non-activiteit gesteld.
Verder zjjn benoemd tot 2e-luit. bij het 3e
regt. inf. de serg.-vol. L. B. G. van Asperen en
M. F. Goldenberg bjj het le regt. de serg.-vol.
J. Brunsting, W. van Son, G. A. de Reede en
S. Gal; bp het 2o regt. de serg.-vol. G. van
Olden, J. H. Borel, D. Postma, D. J. van Leer,
J. O. Maenhoudt, J. L. E. Franssen, A. H. de
Balbian Verster en B. H. Franssenbij het 5e
regt. de serg.-vol. T. B. van Lelyveld; bij het
6e regt. de serg.-vol. L. M. Leezer, J. R. van
der Moer, J. W. Schiff en H. Ketting, allen van
het 4e regt. inf.
Nog zijn benoemdbjj het pers. van den
geneesk. dienst der landmacht, tot off. van
gezondh. 1ste kl., de off. van gezondh. 2de kl.
dr. H. Zwaardemaker en J. J. P. C. van den
Heuvel tot Beichlingen gezegd Bartolotti Rjjn-
ders, van dat personeeltot off. van gezondh.
lste kl., de off. van gezondh. 2de kl. L. A.
H. Jansen van dat pers.;
bjj het pers. der mil. adm., en wel bjj de
kwartierms., tot eerste luit.-kwartierm. bjj het
8ste reg. infanterie, de tweede luit.-kwartierm.
H. L. van Hooff van het korps
bjj het wapen der art., tot eerste-luit. bp
het 4de reg. vest.-art., de tweede-luit. J. C.
van Rjjn, van het 2de reg. vest.-ait.;
bjj het wapen der infanterie, tot eerste-luit.
de tweede-luit. T. Djjkstra sn K. F. Collard,
van het wapen, ged. bij het leger in N.-I.
bjj het reg. gren. en jagers, tot eerste-luit., de
tweed-luit., G. F. Brantsma, van het korps!
bjj het 3de reg., tot kapitein, de eerste-luit. D
F. H. Helbach, van het reg. en jagers;
bjj het wapen der artillerietot tweede
luitenant bjj het le reg. vest.-art., de serg.-vol
Th. J. Marx, F. E. M. Diekhof, F. A. Pannekoek
en J. M. A. Nicolai;
bjj het 2e reg. vest.-art., de serg.-vol. G. G
van Everdingen en C. W. A. baron van Haer-
solte van den Doorn
bjj het 3e reg. vest.-art., de serg.-vol. W. P.
Schutz, J. Ottens, R. Reitsma, J. M. van der
Meer en A. H. de Koning
bjj het 4e reg. vest.-art., de serg.-vol. J. W
F. Bothof, M. J. M. Willems, A. P. van Na-
huys, J. D. Berkhout en J. A. van Beek
allen van het 2e reg. vest.-art.
Nog is de kapitein L. R. baron Taets van
Amerongen, destjjds van het 2e regiment veld-
art., sinds overgeplaatst bjj het le reg. veld'
art., op pensioen gesteld ten bedrage van
1560 'sjaars en de luit.-kol. A. J. F.Rochell,
pl.-comm. te Amsterdam, ad _/2000 'sjaars.
Eindeljjk is benoemd bjj den pl.-staf, tot
pl.-comm. te Amsterdam, de luit.-kol. J. A. de
Bergh, van het 3e reg. vest.-art.en aan hem
den titulairen rang van kolonel verleend.
De Tijdspiegel van deze maand bevat een
eerste artikel van dr. S. Sr. Coronel over den
Uit het Fransch
TA*
Wind en regen slaan op zekeren November
avond met geweld tegen de gesloten zonne
blinden. In de kamer zitten drie personen,
tegenover een helder brandend vuur, om een
tafel, waarop het lamplicht, getemperd door
een gekleurde kap, valt.
Een man van ruim zestig jaar en een jong
meisje van zestien vader en dochter naar
de geljjkenis te oordeelen eindigen juiBt
een dampartjj.
Aan de andere zjjde der tafel zit een dame
van omstreeks veertig jaar, brieven te schrijven.
Onder het lamplicht blinken de kale kruin
en het hooge voorhoofd van den damspeler
als ivoor. Zjjne gladgeschoren lippen en kin
en de breede, reeds bjjna witte bakkebaarden
doen bjj den eersten aanblik aan een rechter
of een zeeman denken. Maar dat matbleeke
gelaat is nooit geteisterd door de harde zee
winden, die zachte, blanke handen zjjn nooit
verbrand door de tropische zon. Het ljjdt
ontwikkelingsgang van de gezondheidsleer,
toegepast op de nijverheid in de voornaamste
landen der beschaafde wereld.
Reeds bjj de ouden gaf het staatsbestuur
algemeene regelen ter bevordering van de ge
zondheid. Yan ziekten, door het beroep ont
staan, wordt evenwel in d6 geschriften der
beroemde artsen Hippokrates, Celsus, Plinius
e. a., slechts bjj uitzondering melding gemaaakt.
Het gildewezen kende vele bepalingen, die het
bedrjjf ten goede moesten komen, doch tevens
den werkman beschermden tegen overmatigen
en nadeeligen arbeid. Bjj het verval der gilden
en de toenemende concurrentie werd aan die
bepalingen hoe langer hoe minder de hand
gehouden. Het eerste werk, dat den sociaal-
hygienischen toestand van den arbeider behan
delde, was van Bernardino Ramazzini te Modena
De Morbis Artificum diatribe 1705. De grootste
ellende van deh arbeider brak echter aan op
het einde der 18e eeuw, toen door de verdeeling
van arbeid, het machinewezen en de algeheele
vrjjheid van werken door de opheffing der
gilden ontstaan, een concurrentie ontstond, die
tot de grootst mogeljjke exploitatie van den
arbeider leidde.
Dr. Coronel geeft daarvan bedroevende voor
beelden. Kinderen van 5 en 6 jaar werden,
met medewerking van diakenen en bestuurders
van vondelingen-en werkhuizen, tot den meest
ongezonden en zwaren arbeid gedwongen. Zoo
moesten kinderen van 7 jaar van 's morgens 5
tot 's avonds negen, met 2 uren rust, den ge-
heelen dag niets anders doen dan de spoel den
wevers toewerpen. De werktjjd voor kinderen
was soms 18 uren met 3 uren rust. En al die
gruwelen en zedeloosheid werd nog overtroffen
door den arbeid in mjjnen, waar de stakkerds
weken, soms maanden bleven zonder daglicht
te zien. Welk een invloed dergeljjke arbeid
op den algemeenen gezondheidstoestand heeft,
bljjkt het best uit eenige cijfers, door den
schrjjver meegedeeld.
Van 1078 kinderen, in de spinnerpen van
Engeland werkzaam, hadden niet meer dan
22 hun 41e jaar bereikt; slechts 9 werden 50
jaren oudvan de 100 meisjes tusschen de 5
en 6 jaren in de blondes- en tullefabrieken van
Frankrjjk waren reeds meer dan de helft ge
bocheld. Ook uit de statistieken der lotelingen
bljjkt het. Over het algemeen waren in Frankrjjk
van de 186 dienstplichtigen 100 voor den dienst
geschikt. Om dit aantal te verkrjjgen behoefde
men echter te Rjjssel 300, te Rouaan 266, te
Mulhouse 210, te Elbeuf 268 en te Nimes 247
dienstplichtigen.
In een volgend artikel zal de schrijver be
handelen wat gedaan is om in dezen toestand
uit de tweede helft dezer eeuw verandering te
brengen.
De dezer dagen overleden baron van Zujjlen
van Njjevelt werd op dertigjarigen leeftjjd in
1849 lid vaD de Tweede kamer voor het dis
trict Ruurloo en behoorde tot de volgelingen
van Thorbecke. Daarvan getuigen zjjne rede
voeringen uit die dagen, die uitmunten door
welsprekendheid. In 1852 trad hp als minister
van buitenlandsche zaken op in de plaats van
den heer Yan Sonsbeeck, en aan hem werd
geen twjjfel of wjj hebben een magistraat
voor ons.
Zjjn dochtertje is een allerliefst, aardig, mooi
brunetje, met levendige oogen, vol openhartig
heid. Haar ietwat donkere gelaatskleur is die
eener Nooraeljjk Spaansche, maar haar neus
verraadt de echte Parisienne, en haar fluweel
achtige zachte blik, die recht voor zich uitziet,
heeft niet die eenigszins harde tinteling, die
verontrustende sluwheid der lonkjes van de
vrouwen daar ginds. Deze oogen zouden De
Musset niet voor den geest gezweefd hebben
bjj het schilderen zjjner hartstochteljjke, los
bandige marchesos. Zjj zullen het ideaal zijn,
of misschien zjjn zjj bet reeds, van een braaf
man, die een levensgezellin zoekt.
Wat de dame betreft, die in hare correspon
dentie verdiept is, merken wjj reeds aan het
krassen van haar pen over het papier, als een
vjjl over het jjzer, dat zjj een zenuwachtig
gestel heeft, om niet te zeggen een onaange
naam karakter dat zou al te snel geoor
deeld zjjn. Haar hand is mager, evenals
geheel daar gestalte. Het gelaat zou schoon
zjjn als de lippen niet zoo stijf op elkaar
geklemd waren, alsof haar mond veroordeeld
was om voortdurend bjjzonder zure dingen op
te slikken; en toch is die dame geen oude
vrjjster: er blinkt een trouwring aan haar
vinger, en zjj is de tweede vrouw van den
president des Touches, de stiefmoeder van het
jonge meisje, dat zit te dammen. Spotters
de loop der gebeurtenissen geweten, die de
Aprilbeweging van '53 te voorschjjn riep, waar
door hp zjjne portefeifffie verloor. In 1854
werd hp weder afgevaardigd voor het district
Zwolle en had zitting tot 1861, toen bjj weder
minister van buitenlandsche zaken werd in het
kabinet-Heemstra. Daar had hp, als afgevaar
digde voor Den Haag, zitting in de Kamer
tot 1867, toen hjj benoemd werd tot gezant
te Parjjs. Hjj bleef tjjdens het beleg in de stad
en verwierf zich de algemeene sympathie. In
Nederland teruggekeerd, werd bjj tot minister
van staat benoemd. In 1887 kozen de Staten
van Gelderland hem tot lid van de Eerste
kamer.
±lp stierf in den ouderdom van 73 jaren.
De commissie van voorbereiding voor de
legerwet uit de Tweede kamer zal eerstdaags
het voorloopig overzicht van het afdeelings-
verslag opmaken. Het eindverslag is echter
op zjjn vroegst in het begin van Januari te
verwachten, wjjl evenals bjj de onderwjjswet
voorl. verslag en mem. v. antw. tegeljjk het
licht zullen zien.
Uit Berljjn wordt aan de N. li. Ct.
geseind
De eerste opvoering van het aan vankei jjk
door de theater-censuur verboden stuk van
Sudermann, Sodom's Ende, was eene halve mis
lukking, niettegenstaande het publiek bjjzonder
gunstig voor den schrjjver gestemd was.
Het geheele stuk is een merkwaardig men
gelmoes van on waarschjjnljjkheden, langdradige
gedeelten en krasse voorstellingen, in den stjjl
der Engelsche sensatie-romans. In enkele scènes
kwam intusschen Sm' rniann's groot talent
weder schitterend te voorschijn. Alleen het
tweede bedrjjf vond onverdeelden bjj valde
vier andere bedrijven lokten veel gesis uit,
terwjjl de betuigingen van bjjval, die er nog
kwamen, meer den acteurs dan den dichter
golden.
Woensdag namiddag werd door het bestuur
dei christel jjk e school te Aardenburg die school
geopend. Een dertigtal leerlingen zullen aan
het onderwjjs deelnemen. Twee en twintig
kinderen verlieten daartoe de openbare school
Hoofd der school is de heer C. Jansen.
Door het Provinciaal kerkbestuur van Zeeland
zijn heden tot de Evangeliebediening in de
Ned. Herv. kerk toegelaten de heeren B. Zoete,
theol. cand. te Harlingen en J. W. Drost,
theol. cand. te Nunspeet, beide cand. aan de
Universiteit te Amsterdam.
Beroepen bjj de Ned. herv. gemeente te
Grjjpskerke, de heer B. Zoete, cand.
Bedankt voor het beroep naar de herv.
zeggen dat zjj tweemaal eere-presidente is,
daar haar man sedert tien jaar zjjn ontslag
genomen heeft en zjj nooit de weelde der
moederliefde gekend heeft.
»Gjj zjjt van avond niet bjj het spel,
Sabine", zei de heer des Touches tot zjjn
dochter, »men zou zeggen dat gjj de schpven
maar op goed geluk vooruit schuift. Waar
denkt gjj aan?"
»Ach, papa, neem mjj niet kwalijk. Be
denk toch dat over een uur mjjn nieuwe
gouvernante hier kan zjjn. En die kennis
making is zoo vervelend."
»A1b u dat verveelt, zorg dan dat dit
de laatste is. Het is ongelooielpk dat gjj op
uw leeftjjd reeds aan de vijfde zijt."
.Dat is waar, maar er zijn er maar twee
door mjjn schuld vertrokken", zei Sabine en
wierp haar stiefmoeder een blik toe, die
scheen te kennen te geven dat zjj de twee
anderen op haar geweten had.
»Wat mjj voor deze bang maakt is dat
zjj een Engelsche is en ik heb een afkeer van
de Engelschen."
»Wat weet gij daarvan Gjj heb nooit
anders dan Fransche of Duitsche gehad."
.0Ik zie haar al, die akelige miss
WoodEen lang mager schepsel, met een
blauwen bril, een hoed als een schuit, wijde
pofmouwen en kolossale voeten, in laarzen met
elastiek gestoken, waar de treklussen uithan
gen. Ba J"
gemeente te Oostkapelle door ds. D. J. M.
Wüstenhoff, pred. te Gent.
Door den Hoogen raad is uitspraak ge.
daan in de zaak van den predikant te Amster
dam, die door het kantongerecht aldaar was
veroordeeld ter zake van het voltrekken van
een kerkelijk huweljjk, voordat de partjjen
hem hebben doen bljjken dat hun huweljjk
voor den ambtenaar van den burgeljjken stand
voltrokken was. De rechtbank te Amsterdam
had dit vonnis vernietigd, op grond dat het
trouwbriefje, afgegeven door den ambtenaar
van den burgeljjken stand, voldoende bewijs
zou opleveren dat het huweljjk burgeljjk vol
trokken was. De Hooge raad nu heeft zich
vereenigd met het oordeel van den kantonrech
ter, en beslist dat de woorden doen blijken in
art. 136 burg. wetb., en art. 449 w. v. straf
recht niet de strekking hebben om het door
partijen gesloten huwelijk min of meer waar-
schjjnljjk te maken, maar om daarvan volgens
de gewone regelen voor de naar het Neder-
landsehe recht geldende bewjjskracht, zekerheid
te verschaffen. Daar het zoogenaamde trouw
briefje zelfs niet eene onderteekening bevatte,
leverde het die bewjjskracht niet op, en was
de predikant dus strafbaar volgens art. 449
strafwetboek. Met vernietiging van het von
nis der rechtbank te Amsterdam werd het
veroordeelend vonnis van den Amsterdamschen
kantonrechter bevestigd.
Men schrijft ons
In zekere gemeente of polder is verschil ont
staan over de opvatting van den'onderhouds
plicht betreffende het zuiveren van een sloot of
waterleiding, gelegen tusschen het eigendom van
een particulier, en den openbaren weg. Met het
zuiveren wordt bedoeld het schoonmaken der
sloot of leiding van riet, gras enz. ter bevorde
ring van een ongehinderden waterafvoer.
Zooals bekend is, wordt het onderhouden van
slooten enz. beheerscht door drie reglementen.
In de eerste plaats komen daaromtrent bepa
lingen voor in het reglement van poltiie voor
de polders, vastgesteld in 1867ten tweede
in het Algemeen Reglement voor de polders,
vastgesteld in 1872 en 1873, gewjjzigd in 1874,
1883 en 1885, en ten derde in het reglement
op de wegen, vastgesteld in 1887. In laastge-
noemd is echter alleen sprake van het delven
van slooten en watergangen, die tevens niet
dienen tot afvoervan des polders binnen
water in het Algemeen Reglement voor
de polders wordt bjj uitzondering gehan
deld over het onderhouden van waterleidingen
ten koste van den polder, volgens opgemaak
ten staat, en in het reglement van politie
voor de polders is in 't algemeen sprake van
het zuiver en op de bepaalde breedte en
diepte houden van waterleidingen tot af
voering van des polders binnenwater door de
gebruikers van aangrenzende landen of djjken,
waar de verplichting daartoe niet op den polder
»Ik moet zeggen", zei mevrouw de eere
presidente, haar pen nederleggende, »dat ik
wel eens zou willen weten wat Sabine er bij
zal winnen door een Engelsche bjj zich te
hebben."
»Lieve hemel 1 zij zal er vooreerst bjj
winnen dat zjj Ëngelsch leert," hernam de
heer des Touches.
»Dat leerde zjj heel goed bjj juffrouw
Worms, de.Duitsche."
.0 ja, heel goedriep Sabine uit, eens
klaps de advocaat der tegenpartjj wordende,
«Maurits beweert dat ik er toe gekomen ben
een tusschentaal te spreken, die in de verte
op Zweedsch geljjkt."
.Gjj vergeet, kindlief," zei de president
vrjj streng, »dat gij een hekel aan juffrouw
Worms hadt en dat gij u altijd zat te ergeren
als zjj spinasie met een mes at."
.Arme Mina 1" riep Sabine uit, »dat heb
ik haar toch afgeleerd, door haar op zekeren
dag een palmhouten vouwbeen in de hand te
stoppen, als minder gevaarljjk voor dat ge
bruik."
.Reeds negen uur", zei de heer des Touches
op de pendule ziende. »Als er maar niets
gebeurd is Wat een weer De kruiswegen
moeten aan sloten geljjk zijn."
»Ik begrjjp ook niet waarom gij op zulk
een avond de coupé met twee paarden ge
stuurd hebt. De tilbury met den vos zou veel
beter geweest zjjn."
of anderen rust. Alleen in het algemeen
reglement voor de polders wordt de bepaling
aangetroffen dat goschillen-over het onderhouden
van waterleidingen door de daartoe verplichte
besturen, beslist worden door gedeputeerde
staten. Alle andere zjjn derhalve onderworpen
aan den burgerlijken rechter.
Hieruit ziet men dat voor de oplossing
van het geschil zich een aantal vragen voordoen
erp dat het de moeite zou loonen eene rechter
lijke uitspraak uit te lokken over de verplichtin
gen van eigenaars of gebruikers van gronden
en de bevoegdheidheid der besturen.
Ten raadhuize alhier had heden middag
de verpachting plaats van de tollen op den
straatweg tusschen Middelburg en Ylissingen,
voor de jaren 1891, 1892 en 1893.
Het hoogst werd geboden, voor beide tollen
te samen, 500 per jaar door W. van de Putte
te Oost- en West-Souburg.
Curieus plagiaat. In het Evange
lisch Zondagsblad vestigt een inzender de aan
dacht der redactie op het feuilleton in de
Scheldebode »het eenigst katholiek orgaan
der provincie Zeeland." Dat feuilleton, getiteld
Oom Bruin, is niets anders dan de welbekende
Negerhut, van de predikantsvrouw H. Beecher
Stowe, zooals dat werk vertaald is door C. M.
Mensing en uitgegeven te Haarlem door A. C
Kru3eman, welk werk in de Scheldebode een
voudig letterljjk wordt nagedrukt met veran
dering van den titel de Negerhut in Oom Bruin
en van eene enkele uitdrukking als »bjjbel"in
.kerkboek" en met weglating van den naam
der schrjjfster en zoo enkele misschien voor
roomsche lezers niet goed geachte godsdienstige
gedachten.
»Is dergeljjk nadrukken en misvormen niet
ergerljjk en kan het niet worden tegengegaan
vraagt de inzender.
De heer D. N. Labrjjn, ingenieur van den
waterstaat le klasse te Zutfen, is, in de plaats
van den hoofdingenieur A. L. de Brujjn Kops,
met ingang van 1 dezer belast met de waar
neming van den dienst van hoofdingenieur in
het 5e district (Gelderland.)
Op de Dinsdag avond te Amsterdam ge
houden vergadering van de vereeniging Kinder
voeding is opnieuw beraadslaagd over het voorstel
mr Calisch c. s., strekkende om een eventueel
gemeente-subsidie aan te nemen.
Uit het voorat uitgebracht jaarverslag bleek
dat 1889 een batig saldo had opgeleverd van
3211, hoofdzakelijk tengevolge van de influen
za, welke ook op het schoolbezoek van grooten
invloed was.
Bjj de behandeling van het voorstel-Caliseh
werden eenige brieven voorgelezen van leden,
die bedenkingen hadden tegen de wjjze van
stemming, waarop het bestuur sedert de vorige
vergadering had uitgemaakt, hoeveel leden
voor het voorstel en hoeveel er tegen waren.
.Dat ware barbaarsch geweest. Denk
eens dat dat arme meisje reeds van gisteren
avond af op reis is en het kanaal bjj dien
storm heeft moeten oversteken."
.Juist daarom. Wat doet er na eefl
storm op zee een paar uur in den regen, o
een open rijtuig toe
.Sabine", zei de president zonder op dit
hardvochtig argument te letten, .ga eenfl
kijken of het vuur in de kamer van miss Wood
goed brandt en of zjj warm eten vindt bjj haar
aankomst."
.Het is heel mooi om goed te Zjjn'')
merkte mevrouw des Touches aan, zoodra het
meisje de kamer uit was. .Maar als men dat
mensch van het eerste oogenblik af als een
kind des huizes behandelt, ben ik benieuwd
waar het toe leiden zal."
.Het moet er in de eerste plaats toe
leiden om haar te houden en niet telkens
den last te hebben van iemand anders te
zoeken. Als gjj juffrouw Worms niet als
een dienstbode behandeld hadt, zou zjj nog
hier zjjn en dan behoefde uw rijtuig niet op
dit uur in zulk hondenweer naar het station
te gaan."
.Als wjj maar iets afwisten van die En
gelsche, die met zoo weinig aanbevelingen
uit de lucht komt vallen."
.Lieve kind, aanbevelingen worden ge*
wogen, niet geteld. Sedert veertig jaar ken
ik pater Cesario en ik weet hoeveel zjjn oot*
