N°. 258. 133s Jaargang. 1890. Zaterdag 1 November. Deze courant verschijnt d a g e 11] k s met uitzondering van Zon- en Feestdagen.' Prijs per kwartaal in Middelburg en per post franco f 2.-=b Afzonderlijke nommers zijn verkrijgbaar a 5 cent. Advertentiën: 20 cent per regel! Bij abonnement lager! Geboorte-, Trouw-, Dood-, en andere familieberichten benevens allo dankbetuigingen: van 17 regels 1.50; iedere regel meer /0.20. Groote letters worden berekend naar plaatsruimte! Middelburg 31 October. LETTEREN EN KUNST. ONDERWIJS. KERKNIEUWS. UIT STAD EN PROVINCIE. RECHTSZAKEN. Agente* te Vlissingen: P. G. ot Vbt Mistda8h Zooh, te Goes: A. A. W. BoüA3D, teErniningen: F. v. D. Pbijl, te Zierikzee: A. C. di Mooi/ te TholenW. A. va* _*ilnrtMttSn NauwbhiiuuziH en te TerneuzenM. de Jonge. Verder nemen alle postkantoren en boekhandelaren abonnementen en advertentiën aan, evenals de moeten des namiddags te nnr advertentie-bnrean's van Ni/oh Van Ditmae te Rotterdam, de Gebe. Belintakie, te 's Gravenhage, en A. de la Mae, Azn, te Amsterdam. i aan het bureau bezorgd zjjn, willen Hoofdagenten voor het Buitenland: te Parjjs en Londen, de Compagnie générale de Pnblioité étrangère G. L. Daube Cie., John F. Jones, opvolger. zjj des avonds nogworden opgenomen Vtemoweter, Middelburg 31 Oct. vm. 8 a 49 gr. m. 12 n. 52 gr. ay. 4 u. 51 gr. U. Verwaoht Z. wind In een verslag over de voordracht van dr. Scbaepman, te Hulst gehouden, opgenomen in de Tijd, wordt meegedeeld dat ten slotte de spreker, na de verdediging van het monster verbond, zeide dat dit bondgenootschap door de katholieken een belang behoort geacht te worden hoog genoeg, om daaraan plaatsvervanging en andere ondergeschikte zaken ten offer te brengen. Over dit slotwoord zijn lijd en Maasbode verre van gesticht. Eerstgenoemd blad betuigt daarover zjjn leedwezen en zegt: »Door de openlijke verklaring van dr. Scbaepman dat bet bondgenootschap met de anti-revolutionnairen in zjjn oog voor de katholieken booger waarde bezit dan het behoud der plaatsvervanging, en dat de laatste tot »de ondergeschikte zaken" moet gerekend worden, is de kans, dat de anti-revolutionnairen zich alsnog bereid zullen verklaren met de katholieke bondgenooten in schikking te treden, er zeer zeker niet op verbeterd." De Maasbode herinnert, naar aanleiding van deze uitspraak, er aan dat de heer Schaepman in zijn jongste vlugschrift zeide»ik acht in voering van persoonlijken dienstplicht onnoodig en gevaarlijk." In dezelfde brochure verklaarde hjj zich tegen agitatie en vóór wederzpdach overleg. »Heeft, vraagt De Maasbode, de heer Schaepman nu te Hulst de vrucht van dat overleg aangeboden?" De verslaggever van de Tijd begrijpt niet waarom dr. Schaepman het bondgenootschap tusschen katholieken en anti-revolutionnairen bij voorkeur kwam bespreken in het district Hontenisse, waar men toch bezwaarlijk ver wachten kan, het in practjjk te zullen zien brengen. »Liberalen, 'tis in 1888 gebleken, worden bier zoo schrijft hjj schier niet meer gevonden. En de anti-revolutionnaire party, die overeenkomstig haar program in andere districten, waar zjj heel wat minder kiezers in het veld kan brengen, immer en altjjd met een eigen candidaat optreedt, zal dit in 't volgend jaar zeker niet nalaten bier te doen, waar zjj zich in 1888 slechts met een minderheid van een zeventigtal stemmen den parlementszetel zag ontglippen." Bij besluit van den 30 October, opgenomen in het Staatsblad no 156, brengt de Raad van state ter algemeene kennis dat hij de waarne ming, in naam des konings, van bet koninklijk gezag heeft aanvaard. Voor den burgerlijken veeartsenjjdienst in Ned.-Indië worden gevraagd veeartsen, die aan de rjjks-veeartsenijschool het diploma van vee arts hebben verkregen. Zjj, die daarvoor in aanmerking wenscben te komen, moeten zich binnen veertien dagen bp een gezegeld adres aanmelden bij bet departe ment van koloniën. De vereiscbte papieren en <4e gestelde voorwaarden vermeldt de Staats courant van heden avond. In het ons toegezonden verslag aan den koning betreffende den dienst der rijkspost spaarbank, over het jaar 1889, zijn tal van belangrijke bijzonderheden geschetst. En wel De toeneming van het gemiddeld saldo tegoed, voor elke provincie afzonderlijk. De verhouding tusschen het aantal inleg gers en de bevolking, mede voor elke provincie afzonderlijk c. De toeneming van het gemiddeld bedrag •der inlagen van iederen inlegger, eveneens •voor elke provincie afzonderlijk d. Het getal boekjes, uitgegeven, geheel afbetaald en per saldo in omloop in het gan- sche rjjk e. Het bedrag der inlagen, der terugbeta lingen en van het saldo-tegoed over bet gansohe rjjk Het saldo-tegoed der inleggers, benevens het aantal in omloop zijnde boekjes, wederom voor elke provincie afzonderlijk g. De vergelijking, per maand, van het be drag der inlagen en der terugbetalingen, over het jaar 1889. Uit een overzicht van de verdeeling der inlagen over de verschillende provinciën, naar het bedrag van elke inlage, bljjkt dat bet terzjjde leggen van kleine bedragen, in fran keerzegels, meer in het bijzonder het aantal inlagen in éen cents-frankeerzegels, welke men ter aanhechting op daartoe speciaal be stemde formulieren op scholen voor lager onderwjjs bezigt, in belangrijke mate is toe genomen. Over 1889 kan worden gewezen op eene progressie van 135 pCt., wat het aantal uitgf geven schoolformulieren betreft. Belangrijke statistische gegevens en beschou wingen hebben betrekking op lo den exceptioneel gunstigen, voortdurend progressieven aanwas der inlagen, gedurende de onderscheidene maanden Januari, sedert het in werking treden der instelling; 2o de voortdurende toeneming van het ge tal der vereenigingen van allerlei aard, die, tot de belegging harer kasgelden, van de rijks postspaarbank gebruik maken 3o de deelneming van werklieden, waarop, meer in het bjjzonder, betrekking heeftde, in het verslag opgenomen, staat aangaande de verhouding van het aantal werklieden tot het totaal der inleggers. Ten opzichte dier (percentsgewijze) verhou ding is stijging te bespeuren; zjj bedroeg over 188919,1 tegen 15,8 over 1888. Wanneer men een en ander in onderling verband beschouwt (tevens in het oog hou dende, dat het saldo tegoed der inleggers, het welk op 1 dezer ca. ƒ20,300,000 (zeggebjjna 20) millioen gulden) bedroeg, sedert Januari jl. met ca- 2,800,000 toenam), dan is er ge wis alleszins reden om in overeenstemming met hetgeen gezegd wordt op blz. 60 van het rapport te vermoeden, dat »de rijkspost spaarbank den 1 April 1891 met gróóte vol doening zal mogen terugzien op het eerste tienjarig tjjdperkvan haar bestaan." In Zeeland bedroeg het aantal inleggers op 1000 zielen op uit. December 1881 8.2 en op uit. Dec. 1889 59.2. Er was dus eene vermeer dering van 51, Het gemiddeld aantal inlagen op elk boekje bedroeg in 1889 in ons gewesl 2.2. Bjj een drietal musici bestaat bet voor nemen om hier op Vrijdag 7 November in de Concertzaal op de Groenmarkt een concert te geven. Het zijn de dames Jeanne Landré, concertzangeres (sopraan) te Haarlem, Elise Madlener (piano) te Eindhoven en de heer A. Berlioz (viool) van het conservatoire te Parjjs. In verschillende steden van ons land trad dit trio met succes op, wat uit tal van recen sies in verschillende bladen blijkt. Zoo acbrijft o. a. de Gorinchemsche Ct. »De uitvoering was in alle opzichten volmaakt. »Mej. Landré maakte met baar heerlijk stem orgaan een diepen indruk en bracht ieder in vervoering, terwijl niet minder lof mag worden toegebracht aan mej. Madlener als pianiste. Haar accompagnement werd met zeer veel be scheidenheid uitgevoerd, zoodat het niet weinig den zang of het vioolspel verhoogde. Dat de heer Berlioz een behendig speler is, toonde hij vooral in het eerste en laatste nommer van het programma. Kortom, een genot om zulk een trio te hooren, valt ons niet zoo dikwjjls te beurt." Naar wij vernemen zal het doorgaan van het concert af hanger van de teekeningop eene lijst die zal worden gepresenteerd de aandacht van hen, die met het trio wenschen kennis te maken, wordt dus daarop gevestigd. De voordracht voor onderwjjzeres aan de openbare school te Nisse bestaat uit de dames J. van Weele, onderwijzeres te Nieuwdorp, M. C. van den Ende, volontaire te Wolf aartsdijk en R. J. Heerma van Voss, tjjdeljjke onderwjj zeres te Amersfoort. Tot onderwjjzer te Zeeuwsch-Clinge (school aan de Gravenstraat) is benoemd de heer P. J. Loonen te Waalwijk. Als bewjjs van den overvloed van onder wijzers, die er bestaat, wjjst men ons op de volgende feiten Onlangs waren voor de vacature van hoofd der school te Oudshoorn, waar ook acte Franseh gevraagd werd, ruim tachtig sollicitanten. Te Stavenisse wordt een onderwijzer gevraagd met hoofdacte en minstens 23 jarigen leeftijd tegen een jaarwedde van ƒ600, terwjjl de andere drie onderwjjzers aldaar, van wie geen hunner de hoofdacte bezit, een jaarwedde genie ten van 625. Eenige jaren geleden werd te Kruinfngen een onderwjjzer gevraagd met acte Franseh ad 800 'sjaars. Toch duurde't eenige maanden, eer zich een sollicitant opdeed. Thans echter heeft de acte voor éen of meer talen weinig waarde meer. Immers als Franseh gevraagd wordt, zijn de sollicitanten legio en acte Duitsch of Engelsch wordt zelden verlangd. Een jongmensch, leerling der kweekschool te Middelburg, die in Juni '89 de acte van onder wjjzer verwierf, heeft reeds her- en derwaarts gesolliciteerd, doch te vergeefs. Door den nood gedwongen, heeft hij zich onlangs bij verschei dene kantoren te Middelburg aangemeld en zich bereid verklaard dageljjks twaalf uren te schrij ven voor ƒ200 'sjaars, maar zelfs dat mocht hem niet gelukken. De heer A. A. Beekman, te Zutphen 1b benoemd tot directeur der Hoogere burger school te Schiedam. Dank zjj den ruimen bjjdragen, door de ingezetenen te Heinkenszand beschikbaar ge steld, zal eerstdaags een orgel ten behoeve van de N. H. kerk aldaar worden aangekocht en geplaatst. Op de Woensdag te Bolsward gehouden algemeene vergadering van den Nederlandschen Protestantenbond bleek dat het aantal afdeelin- gen sedert Juni 11. met 5 vermeerderd is, terwjjl ééne werd ontbonden, en het aantal correspon dentschappen met 3, zoodat het aantal afdee- lingen bedraagt 157, dat der correspondent schappen 32, het ledental ongeveer 16870. In de plaats van mr. Th. de Haan Hugen- holtz treedt als penningmeester op de heer J. G. Brouwer Njjhof, te Utrecht. Tot lid van het hoofdbestuur is gekozen mr. J. G. Gleichman, lid van de Tweede kamer, voor de vacature van mr. W. van der Vlugt. Tot secretaris werd herkozen dr. I van den Bergh, te Zwolle. Besloten werd den werkkring der commissie voor de maatschappelijke belangen uit te breiden in dien zin, dat zjj bevoegd wordt, om, door het geven van adviezen en door gelde- iijken en zedelijken steun, de toepassing der zedelijk godsdienstige beginselen van den bond op maatschappelijk gebied in en door de af- deelingen te bevorderendaarvoor werd op de begrooting een crediet van 350 uitgetrok ken. Als plaats voor de volgende vergadering is Dordrecht gekozen. Volgens eene in dit nommer voorkomende bekendmaking van den burgemeester van Mid delburg heerschen de mazelen in onze gemeente epidemisch. Er zjjn op dit oogenblik ongeveer 150 ge vallen van die ziekte. Heden nacht is bjj den heer A. Keiser, rijks-ontvanger alhier, inbraak gepleegd. Men heeft een staande deur, die toegang geeft tot den kelder, opengebroken, vervolgens een daar opvolgend, met een hangslot gesloten, bek er uit gelicht en daarna in den kelder een stuk gebraden vleeBch, twee flescbjes bier en eenige peren ontvreemd. Men vond afgebrande luci fers op den grond liggen, terwijl de hangen van het hek door de dieven schijnen te zjjn meegenomen. Pogingen om door het opschui ven der ramen toegang tot de woning te krijgen zjjn misluktdaar die ramen met pen nen waren gesloten. Dader of daders zjjn onbekend. De heer F. Nagtglas schrjjft in de Vliss. Ct het volgende ln Memoriam. Vlissingen heeft een groot, een zeer groot verlies geleden. Een jonge man, Vlissinger van geboorte en blakende van lietde voor zjjn vader stad, is onverwacht door den dood weggenomen. In den morgen van den 29en October 11. is te Utrecht, na, een korte ziekte, ontslapen de heer Willem van der Os, candidaat in de rechten aan de hoogesehool. Het is mjj een behoefte om op het graf van dien veel belovenden jongeling, een mjj innig dierbaren vriend, door dit woord een eenvoudigen krans ter gedachtenis te leggen. Wellicht kan niemand beter dan ik beoordeelen, hoeveel liefde er leefde in dat trouwe hart, voor Zeeland in het algemeen en voor »zijn Vlissingen" in het bijzonder. Reeds als knaap kende hjj de geschiedenis dier stad tot in de kleinste bijzon derheden en begon hij eene merkwaardige ver zameling over hare historieieder voorwerp, daarmede in verband staande, trachtte hjj te verkrijgen, niet om zelfzuchtig te bewaren, maar om het vroeger of later aan een oudheids kamer te schenken, wier inrichting hem reeds lang voor den geest zweefde en die dan ook, vooral door zijn onvermoeid streven, dezen zomer is tot stand gekomen. Zijne collectiën over Elisabeth Bekker en Jacobus Bellamy waren bjjna volledig. Onbeperkt was zjjne bereidwilligheid om an deren daaruit van dienst te wezen en wanneer bjj iederen Zaterdag bjj mjj kwam, had hjj doorgaans tal van brieven uit alle oorden des lands bp zich, waarin inlichtingen werden ge vraagd; nooit ontzag hjj tijd en moeite om die te beantwoorden. Wat hjj voor zjjne betrek kingen geweest is en hoe menig behoeftige bet heengaan van dien beminlijken en goed hartige» jongen betreuren zal, is bier de plaats niet om te bespreken. Wat zou de toekomst niet van dezen edelen en jjverigen man hebben mogen verwachten! Zijn vaderstad wèl te doen en te verheffen zou het doel van zijn leven zjjn geweest. Het schjjnt het lot van Vlissingen te wezen, dat baar edelste zonen blijven: -Belofte voor een toekomst, die niet daagde, -Bloesems, die de dood niet rijpen deed." »Zóó ging het met JACOBUS BELLAMY, zóó met JAN FRANCOIS BROUWENAAR, zóó nu weder met WILLEM VAN DER OS! Wjj zullen bun gedachtenis in eere houden en God danken, dat zij geleefd hebben. Door ingelanden van den Oostpolder te Krabbendjjke is de volgende voordracht opge maakt voor gezworen van den polderC. C. Wabeke te Krabbendjjke, M. Wabeke te Waarde en C. C. Welleman te Krabbendjjke. Uit Zierikzee schrjjft men ons De eerste wintervergadering van het depar tement der Nederlandsche Maatschappij van Nijverheid werd Woensdag, onder leiding van den heer A. H. W. van der Vegt, gehouden. In de eerste plaats werd besloten aan den afgetreden voorzitter, den heer mr J. P. N. Ermerins te Middelburg, eene dankbetuiging te richten voor de vele en belangrijke diensten, aan het departement bewezen. Na mededeeling van verschillende ingekomen stukken, o. a. een exemplaar van de uitkom sten van het onderzoek naar den toestand van den landbouw in Nederland, aangeboden door den minister van waterstaat, werden verschil lende onderwerpen, door bet hoofdbestuur ter behandeling aan de departementen gezonden, in handen gesteld van de afdeelings-commissiën. Een voorstel van het hoofdbestuur ter onder steuning van de door de heeren J. L. Clujjse- naer en P. J. van Houten gevraagde vergun ning ter ontginning der Ombilienkolen enz. werd afgewezen; het departement verklaarde zich, op voorstel van het bestuur, onbevoegd over deze zaak te oordeelen. Verder bracht de heer J. W. D. Boeije, die het departement op de algemeene vergadering had vertegenwoordigd, verslag uit van de ge houden bjjeenkomsten en de genomen besluiten. De voorzitter dankte den heer Boejje voor de uitnemende wijze, waarop hij het departement had vertegenwoordigd. Na de pauze sprak de heer A. H. W. van der Vegt over Dakbedekkingen. In eene belang rijke redevoering beantwoordde de spreker eene ingekomen vraag. Vooreerst ging hij de eischen na, waaraan eene goede dakbedekking moet voldoen, en in de tweede plaats besprak bij de bedekkingen achtereenvolgens met hare eigenschappen en constructieën. Onder applaus der vergadering bracht de beer W. A. Ochtman den spreker harteljjk dank voor zijne heldere en fraaie beantwoording der /dooreen vakman" gestelde vraag. Met een woord van dank aan de talrjjk opgekomen leden, sloot de voorzitter de ver gadering. Als bestuursleden waren in de pauze gekozen de heeren J. A. de Bruijne en H. M. den Bouwmeester. In Stavenisse heeft een request gecircu leerd aan de Provinciale staten, waarbij hun wordt verzocht om, bjjaldien de nieuwe subsidie voor een tweede spoorboot toegestaan wordt, deze booten in het vervolg ook te Stavenisse te doen aanleggen, waardoor dan weder een gedeelte van het isolement van dit eiland zoude worden opgeheven. In de Woensdagavond door het IVWs-depar- tement Noordgouwe gehouden bijeenkomst werd door den afgevaardigde ter algemeene verga dering, den heer A. Prince, verslag uitgebracht van het verhandelde aldaar. Uit de daarna gedane rekeningen bleek die van het Departement een batig slot van 33.20 en die der school voor huisvlijt een van 17.42 aan te wijzen. Genoemde cursus zal met Nov. weder aangevangen worden. Van de bibliotheek bleek verleden winter geen ruim gebruik gemaakt te zjjner waren slechts 26 lezers of lezeressen. Middelen ter verbetering, o. a. het drukken van een cata logus, werden besproken. Nadat de spreekbeur ten en bijdragen voor de aanstaande winter vergaderingen ten deele geregeld waren, kwam de bekende circulaire voor het schoolfonds ter tafel. Besloten werd uit de kas van het departement daaraan 5 te geven, terwjjl een zevental leden ieder voor eene jaarljjksche bjjdrage van 1 teekenden. Deze lijst zal voorts aan anderen, naar men hoopt met succes, aangeboden worden. Te Philippine had Donderdag een metse laar, die tot herstel boven aan den nok van een huis werkzaam was, het ongeluk van den ladder te vallen. Zwaar gekneusd werd hjj opgenomen en naar zjjne woning gebracht. Zjjn toestand is ernstig maar niet hopeloos. Arrondissements-Rechtbank te Middelburg. „Om 't geloof." Onze lezers herinneren zich zeker nog wel de tragische geschiedenis van het hoofd der school te Lamswaarde, (Hontenisse), wjjlen den heer L. A. Butselaar. De schrijver der Brieven uit Zeeuwsch Vlaan deren (O. D.) heeft hen daarvan op de hoogte gehouden en hun een kijkje gegund in de machinaties, die van zekere zjjde zjjn in het werk gesteld om dien braven, eenvoudigen man het leven te verbitteren, zóo zelfs dat hp, fijngevoelig als hjj was, ten slotte is bezweken voor de ellendige kuiperijen, waardoor hem zjjn goede naam en zjjn eer werden ontroofd. Hjj, hoewel zelf katholiek,'wilde niet buigen voor priesterdwang en zjjn meening geweld aandoen. Hij was bovendien te humaan om, als bootd der openbare school, de kinderen te kneden naar den wil van den clerus. Hij werd daarom verdacht gemaakt, na tuurlijk. "Wie zich niet blindelings aan Rome onderwerpt, wordt als zijn vjjand beschouwd al beet men ook katholiek. Geen wonder daarom dat de clerus trachtte hem door allerlei middelen in verdenking te brengen bij hooge autoriteiten. Men weet hoe een adres-beweging op touw werd gezet om den heer Butselaar bij den koning aan te klagenen welke gevolgen die beweging bad. Op welke wijze bjj die treurige geschiedenis is gehandeldhoe men handteekeningen heeft verkregen op dit adres dat alles bleek he den voor de rechtbank alhier bp de behan deling der zaak tegen P. de P., 36 jaar oud, slager te Hontenisse ('Lamswaarde), die terecht stond ter zake dat hjj in November 1889, of omstreeks dien tpd, te Hontenisse een verzoek schrift valBchelpk en in strjjd met de waarheid heeft onderteekend met den naam van »f i 11 e Schelfouit", met het doel om het te doen voorkomen, alsof ook Philomina Schelfhout, vrouw van L. Jansen, wier kind op genoemde Bchool ging, door onderteekening van het ver zoek mede verklaarde, dat de daarin vermelde feiten waren overeenkomstig de waarheid dat hjj dat, alzoo van eene valsche handtee- kening voorzien stuk heeft teruggegeven aan Jan Menu, te Lamswaarde, van wien hjj het had ontvangen om daarop handteekeningen te verzamelen, terwjjl uit het gebruik van dat valsche stuk nadeel kon ontstaan. Vanwege het openbaar ministerie werden in deze zaak 8 getuigen gedagvaard. Het bewuste verzoekschrift luidde als volgt S -Aan Zijne Majesteit onzen geëerbiedigden Koning, Sire I -Geven met den meesten eerbied te kennen, de ondergeteekenden, allen hoofden van huisgezinnen, wonende in de gemeente Hontenisse, wier kinderen onder de leiding staan van den heer V. A. Butselaar; hoofd der openbare school te Lamswaarde, gemeente Hontenisse; dat zjj reeds lang overtuigd zijn, dat aan bovengenoemd hoofd der school de noodige takt ont* breekt om kinderen te onderwijzen. Herhaaldelijk ia dit gebleken door de woeste manier, waarop hij kin deren lichamelijke straffen toediende, alsmede door de uitdrukkingen, die hij zich in de school veroorloofde, uiidrukkingen niet alleen hoonend en er gelijk voor de kinderen; maar ook zeer grievend voor ouders, wiet gebreken hij openlijk in de school bespotte -dat voornoemd hoofd, zooals hier algemeen bekefid is, den tijd, voor bet onderwijs bestemd, niet zelden misbruikt om anderen te beschimpen en zaken in de school mee te deelen waarover geen verstandig man tot kinderen zou spreken -dat sedert lang, uit hetgeen de kinderen te huis vertellen, zij een gegrond vermoeden hadden opgevat, dat voormelde onderwijzer zich hij het onderwijs herhaal delijk op spottende wijze uitliet over godsdienst en godsdienstige gebruiken en instellingen van andersden kenden, zoo protestanten als katholieken -dat zij eindelijk tot de treurige zekerheid zijn ge komen dat meergenoemde onderwijzer in den verloopen zomer, en laatst in de eerste helft van October, zich aan zeer ernstig plichtverzuim heelt schuldig gemaakt door iets te leeren wat geheel in strijd is met de gods» dienstige begrippen van ons, ouders en kinderen /dat zij tot die zekerheid zjjn gekomen, eensdeelj

Krantenbank Zeeland

Middelburgsche Courant | 1890 | | pagina 1