N°. 255. 133' Jaargang. 1890. W oensdag 29 October, Je Wei, ie Waartói en liet Levea". Deze courant rerschljnt d a g 1 f] k s met uitzondering van Zon- en Feestdagen? Prijs per kwartaal in Middelburg en per post franco f 2.— Afzonderlijke nommers zijn verkrijgbaar a 5 cent. Advertentiën20 cent per regel! BIJ abonnement lager! Geboorte-, Trouw-, Dood-, en andere familieberichten benevens alle dankbetuigingen: van 17 regels 1.50; iedere regel meer /0.20. Groote letters worden berekend naar plaatsruimte! Middelburg 28 October. UIT STAB EN PROVINCIE. Vkeraometei. Middelburg 28 Oct. vm. 8 a 40 gr. m. 12 u. 40 gr. av. 4 n. 40 gr. F. Verwaoht W. wind. Agenten te Vlissingen: P. G. ra Ybi Mestdagh Zoo», te Goes: A. A. W. Bolla*d, te Kruiningen: F. v. d. Pbijl, te Zierikzee: A. O. db Mooi» te Tholen: W. A. tab j AilYerlealiëB Nreuwbkhtoïbh en te TerneuzenM. db Jonge. Yerder nemen alle postkantoren en boekhandelaren abonnementen en advertentiën aan, evenals de moeten des namiddags te uur advertentie-bureau's van Nijgh Va* Ditmab te Rotterdam, de Gebb. Belinïante, te 's Gravenhage, en A. de la mm Azn, te Amsterdam. aan bet bureau bezorgd spn, willen Hoofdagenten voor bet Buitenland: te Parjjs en Londen, de Compagnie générale de Publicité étrangère G. L. Daube Cie., Joh* F. Johes, opvolger. I zp des avonds nog worden opgenomen Dezer dagen schreef de bekende heer P. H. Saaymans Vader weer een van die klaagtonon, die getuigen van zijn vooringenomenheid op sommige punten, zjjn eigenaardigen blik in de hedendaagsche toestanden en zijne bijzondere manier om de zaken voor te stellen, waardoor hp zich steedB beeft gekenmerkt. Zijne boutades zullen, dunkt ons, ook onder medestanders dikwjjls verbazing wekken, maar iemand, zelfs uit christelijk historisch standpunt beschouwd, zoo geheel uit zijn tjjd en op zulk een hoogen leef tjjd, als den heer Vader het voorrecht gegund is, verandert men niet meer van ideeëntegen zoo iemand strjjdt men niet meer; diens eigenaardigheden verdraagt men en voor het overige gunt men hem nog het genoegen zjjn stem te laten hooren, al schenkt men daaraan niet meer de aandacht van voorheen toen menige tegenstander wel degeljjk op zjjn qui-vive zjjn moest om te weer leggen, wat uit zjjn pen vloeide en niet met de waarheid strookte. En dat gebeurde niet zelden. Als men nu ook in zjjn klaaglied de opmer king leest hoe niemand gelooven zal dat invoe ring van een algemeen stemrecht het volks geluk zal aanbrengen" dan zal ieder, die beter op de hoogte is van de etroomingen in de hedendaagsche maatschappij, over zulk een redeneering zich met grond verbazen, afgeschei den van de kwestie of men voor- of tegenstan der van dat stemrecht is. Er is echter door den heer Saaymans Vader een andere opmerking gemaakt, die enze aan dacht trok. Tokkelende op bekende snaren herbaalde hjj wat misschien door hem en door anderen vóór en met hem wel honderdmaal is gezegd en decreteerde hjj dat er voor een land alleen heil is te verwachten van »Hem, die de Weg, de Waarheid en het Leven is." Dit is de grondtoon van de anti-revolution- naire staatsleer. En wil men nu daarvan de toepassing Dan neme men kennis van het volgende recept voor de verkiezings manifesten, voor komende in de Standaard en geschreven uit Utrecht "Men moet hen {de Jciezèrs) in een kort strooibiljet ik druk op dit laatste I op het hart binden dat het gaat om een keuze tusschen geloof en on geloof, tusschen revolutie en gezag. .Wilt ge mannen, die loopen in de lijn VSn de liberalen van Tessino, van de antimonarchisten te Lissabon, van de socialistische wOëlwaters in onze hoofdstad kiest dan de liberalen. .Zoo niet, verkiest ge mannen, die het gezag hoog zullen houden, die op een anderen bodem staan dan dien der Revolutie kiest dan de mannen van Neder land en Oranje. «Het gaat om een: Entweder-oderl «Dat pakt. Dat gevoelt men. .Of men voor de herstemming andere Wapens ge bruiken zal en dan met ijver en verstand? En of het dan nog lukken zal .Dat zal de aanst. stembus leeren Is het verkondigen van zulke onwaarheden, 'het opnemen en verspreiden daarvan nu de Waarheid dienen Hem verheerljjken »die de Weg, de Waarheid en het Leven is." Want dat mag men toch in de eerste plaats 'verwachten van het hoofdorgaan der anti- revolutionnaire partjj Als men de waarheid wilde zou men moeten 'zeggen: »Het gaat om eene keuze 'tusschen uitbrei ding der. macht van dr Kuyper en dr Schaep- man, die Nederland in handen der clericalen en Jezuïten willen spelen, en den invloed van hen die ons land willen bewaren voor znlk een heerschappij. »Wilt gjj mannen, die de socialisten hielpen hun woordvoerder Domela Nieuwenhuis in de Tweede kamer te brengen, een man die met zjjne overdreven theorieën, zjjn heftige aanval len en onjuiste voorstellingen de maatschappij in beroering brengt, kiest dan de aanhangers van dr Kuyper. »Zoo niet, verkiest gij mannen die alle geweld, zelfs op kerkeljjk gebied, verfoeien geen ver zet willen plegen, geen kerken willen over rompelen, kiest dan de liberalen." In dien geest sprekend tot het volk zou men waarheid zeggen, niet lasteren en nog eens lasteren, zooals in de Standaard geschiedt, op welks bureau men wel weet dat er van laster praatjes toch altijd iets bljjft hangen. Voor dezulken is het wel eens noodig te herinneren, waar >de Weg, de Waarheid en het Leven" is te vinden. Als zelfs de leidslieden, of zjj die zich als zoodanig opwerpen, dien niet meer weten te vinden, is het dan wonder dat menige onnoo- zele volgeling het spcor bjjster wordt? 's Konings toestand schijnt tamelijk onver anderd te bljjven; de lichaamskrachten nemen niet merkbaar af. Enkele oogenblikken uitgezonderd, waarin men een spoor van terugkeer van bewustzjjn meende te bespeuren, bljjft de patiënt geheel buiten kennis. De toestand van groote opgewondenheid, welke zich bij de vorige ziekte voordeed, bleef tot nu achterwege. Het krachtig gestel van Z. M. in aanmerking genomen, is het moeiljjk een bepaalde afneming van krachten te constateeren, en zou 't zelf zeer goed mogeljjk zjjn dat daarin verbetering kwam. Intusschen kan men weinig hoop voeden, dat, bjj eventueele toeneming van krachten, ook in den geestestoestand verbetering komt. (N. v. d. D.) De Eerste kamer hield Maandag avond te half negen uur een vergadering, waarin de heeren Magnee en Melvill van Ljjnden, in Juli herkozen, als leden der kamer werden beëedigd. De laatstelijk door de Tweede kamer aange nomen wetsontwerpen werden verzonden naar de afdeelingen. Op voorstel van den voor zitter werd besloten de interpellatie van den heer Wertheim betreffende Suriname te hou den in de eerstvolgende openbare vergadering, die vermoedeljjk zal plaats hebben op a. Don derdag. De minister van financiën verleent Donder dag a. en de minister van marine Vrjjdag a. geene audiëntie. Verleden Vrijdag is verschenen het voorloo- pig verslag der Tweede kamer over de Indische begrooting voor 1891. Na eenige besprekingen over 't beleid van den minister, 'twelk eenigen afkeuren en an deren billjjken met 't oog op de omstandigheden, kwam men tot den financieelen toestand. Men was van oordeel, dat de minister wel wat te gunstig over het te verwachten tekort denkt. Het zal denkeljjk veel grooter zijn dan hjj verwacht. Eenerzjjds werd het hoooger bedrag op 4, anderzijds op ten minste 10 millioen gulden geschat, terwjjl na 1891 geen batig saldo van vroegere diensten verwacht werd. Maatregelen ter verzekering van de financieele toekomst waren dus hoogst noodig. Met het oog ook op de afhankelijkheid der Indische huishouding, grootendeels van de koffiecultuur, drong men er op aan dat de regeering haar denkbeelden omtrent het koffierapport, de oor zaken van de achteruitgaande oogsten, de op brengst van de koffiecultuur in de toekomst voor de schatkist onverwijld zou kenbaar maken. Verscheidene leden meenden dan ook, dat, zoolang omtrent de toekomst der Indische finan cien niet meer zekerheid bestond, geen nieuwe uitgaven, zelfs geen productieve of urgente, mochten gedaan worden. Ook de houding van het Indisch bestuur tegenover Nederlandsche industrieele ondernemingen kwam ter sprake. De klacht over allerlei belemmeringen, waar door de ontwikkeling van het particulier initia tief werd tegengehouden en beperkt, in stede dat de oprichting van landbouwondernemingen, in Indië werd gesteund en aangewakkerd gaf ten slotte aanleiding tot den wensch, dat de minister openljjk zou uitspreken, dat het Indisch bestuur in de richting van aanwak kering der particuliere industrie werkzaam behoort te zjjn. Van andere zjjde waarschuwde men, in ver band hiermede, tegen het inhalen van te veel vreemde elementen en tegen te groote macht van het Europeesch element, als gevolg van het meer en meer openstellen van Indië voor particuliere maatschappijen. Verscheiden leden verwachtten alsnog mede- deelingen van de denkbeelden den regeering over den loop van zaken in Atjeh, en vroegen of er thans uitzicht op toenadering van de zijde der Atjehers bestond. Hierbjj hieven sommige leden aan de weder invoering eener scheepvaartregeling boven een blokkade de voorkeur geven, daarbjj ook in aanmerking nemende, dat ter wille van die blokkade het overige gedeelte van den archipel zoo goed als geheel van marine-schepen is ontbloot. Omtrent de Flores-eipeditiën werden be schouwingen in 't midden gebracht, die grooten deels overeenkomen met de reeds openhaar gemaakte debatten. Inlichtingen werden gevraagd omtrent de strekking van het aangekondigde voorstel voor de exploitatie van het Ombilën kolenveld. De beschouwingen, over deze zaak geleverd, komen hierop neder Verschillende leden acht ten het op het oogenblik voor den staat zeer bezwaarlijk omtrent de ontginning der mjjnen en den verkoop der kolen een goed exploi tatie-contract te sluiten, terwjjl men de exploi tatie van den spoorweg in elk geval in han den van den staat wilde houden. Ook kwam het hun voor, dat ook de verkoop der kolen in handen van den staat behoorde te bljjven, waartegenover stond het gevoelen van andere leden, dat de verkoop der kolen op den duur aan de particuliere industrie moest worden overgelaten wegens het voordeel voor Indië, gelegen in de ontwikkeling van bjjzondere ondernemingen. Men vroeg of er plan bestaat de spoorwegljjn naar den Oost kust door te trekken. Nog maakte de om slachtige wijze, waarop men in Indië werkt, een punt van bespreking en afkeuring in de afdeelingen uit, welke klachten echter niet zonder tegenspraak bleven, omdat men meende dat de regeering door die werkzaamheden op de hoogte van den toestand bleef. De mail uit Oost-Indië, dezer dagen aange komen, loopt tot 26 September. Volgens het verslag der voornaamste gebeurtenissen in het gouvernement Atjeh en onderhoorigheden, loopende van 25 Augustus jl. tot en met 7 Sept., werd de rust op Groot-Atjeh niet ver stoord, doch onze versterkingen werden beur telings onbeduidend beschoten, hetgeen ook met enkele treinen het geval was, en wel in de nabijheid van Dampeneroet, Lampermê, Boekit Karang, Lamreng en Ketapang Doeaook roofde men in den nacht van 26 op 27 Aug. weder een 300 meter telephoondraad in de nabjjheid van kampong Lampoes Santau, het geen in geruimen tijd niet gebeurd was. Over het algemeen gaven de bendehoofden weinig teekenen van bedrijvigheid. Te Edi bleef alles rustig en ter Noordkust de toestand stationnair, terwijl ter Westkust niets bijzonders voorviel. Na dit verslag is en wel ongeveer 15 Sept. de rust te Edi verstoord door onge veer 30 Atjehers. Nadere bijzonderheden daar omtrent worden echter niet vermeld. De weersgesteldheid was zeer ongestadig, hevige winden werden afgewisseld door enkele regenbuien. De gezondheidstoestand was in het garnizoen minder goedhet gemiddeld getal zieken, in het hospitaal te Kota-Radja opgenomen, was per dag 35 tegen 22.5 gedu rende het vorig tijdvak het gemiddeld aantal beri-beriljjders was per dag 19.7 tegen 11.6 gedurende den vorigen verslagtijd. Het sterf- tecjjfer was lager. De gezondheidstoestand der bevolking op Groot-Atjeh was goed van Edi werd daarentegen bericht, dat weder enkele gevallen van cholera zich hadden voorgedaan, ook onder de Chineezen aldaar, terwijl in onze benting een Europeaan aan die ziekte overleed. Men meldt aan de Java-Bode, dat tegelijk met het vertrek van drie compagnieën van het 5e bataljon infanterie naar F 1 o r e s het 7e bataljon te Magelang bevel heeft gekregen om zich marsehvaardig te houden, teneinde op het eerste sein naar Flores te kunnen oprukken. Is de Java-Bode wel ingelicht, dan heeft het embarkement der troepen voor Flores' Noord kust niet gewacht op de gelegenheid, om tege- ljjkertjjd de heeren Schelle en Kleian derwaarts te kunnen overvoeren, maar is de afvaart van de stoomschepen zoodanig geregeld, dat deze ambtenaren eenigen tijd vóór de nieuwe expe ditie ter Noordkust kunnen debarkeeren, om de ons mogeljjk nog goedgezinde bevolking op onze komst voor te bereiden en haar mede te deelen, dat de troepen volstrekt geene vijan delijkheden beoogen, doch slechts naar tin willen zoeken. Van Samerang schrjjft men nog aan het zelfde blad, dat de voor Flores bestemde majoor Bosboom een man is, die in 't garnizoen getoond heeft een grooten persoonleken moed te bezit ten. Niet ten onrechte wordt wel eens beweerd, dat de Boegineezen alleen volkomen te regeeren zjjn door chefs, die hen zonder onderscheid eu met de uiterste strenghoid behandelen en niet de minste vrees koesteren voor eventueele weerwraak. Het bewjjs voor deze stelling ligt in de omstandigheid, dat, sinds majoor Bosboom aan het hoofd van het 5e bataljon staat, de teugeloosheid van de inlandsche militairen van dat corps aanmerkeljjk is verminderd. De Loc. heeft vernomen dat ook de resident van Timor ter noordkust van Flores is beschei den om zich daar bjj de expeditie te voegen. Met betrekking tot de regeling van den stoombootdienst op de Wester-Schelde stellen Gedeputeerde staten voor in de aanstaande najaarsvergadering van de provinciale staten te besluiten lo. tot aanschaffing van een raderstoom schip naar het type Walcheren 2o. bouw en levering van schip en machine met toebehooren op te dragen aan de Konink lijke maatschappij de Schelde, scheepsbouw- en werktuigenfabriek te Vlissingen, mits dien aangaande een voor de provincie aannemeljjke overeenkomst door Gedeputeerde staten met de genoemde maatschappij kunne gesloten worden. Verder stellen ged. staten voor in te trek ken het besluit tot geldleening ad hoogstens ƒ198.000 en het nemen van een nieuw be sluit met plan tot geldleening ad ^hoogstens 295.000. Het rentelocs voorschot tot wegsverbetering voor de gemeente Clinge bedraagt ƒ30.000, dat voor het waterschap Bewester Eede bezui den St. Pietersdijk f 15.980, dat voor de ge meente Goes, tot gedeelteljjke bestriding der kosten voor de sluiswerken, zal ongeveer 108.000 bedragen, terwjjl, indien de aanvraag van het waterschap Cadzand om een renteloos voorschot voor wegsverbetering wordt aange nomen, nog ongeveer ƒ32.480 wordt vereisebt daarbij gevoegd 105.000 voor een nieuwe stoomboot voor den Wester-Scheldedienst, zal alzoo een bedrag van ongeveer ƒ291.460 noo dig zijn. Het is voorzichtig dit bedrag «enigszins te verhoogen, daar niet is nit te maken tegen welken koers zal worden ingeschreven voor de leening dient daarom als maximum een bedrag van ƒ295.000 gesteld te worden. Daar het mogeljjk is dat voor het renteloos voorschot aan het waterschap Cadzand in 1891 nog geen geld beschikbaar zal behoeven te worden gesteld, stellen Ged. staten voor de leening in 2 serieën te verdeelen en serie B. te bestemmen voor de betaling van dat ren teloos voorschot. —In het panorama op de groote Markt alhier wordt sedert Maandag ter bezichtiging gesteld eene serie gezichten op de Niagara en den St. Laurensstroom. In schoone beelden wordt den bezoeker ge legenheid gegeven den grootsten waterval ter wereld te bewonderen, hoe hjj over eene breedte van 326 M. en een hoogte van 50 M. aan den oosteljjken en over 574 M. breedte en van 48 M. aan den westeljjken val, kokend, schuimend en met donderend geweld, met een watermassa van ongeveer 670.000 ton per minuut, naar beneden stort. Behalve den val met Goats- eiland en de over de Niagara geslagen bruggen, wonderen van hruggen-constiuctie en Ameri- kaanschen ondernemingsgeest, heeft men tal van fraaie gezichten op rivieren, rotsen, meren, landschappen, maagdelijke wouden, havens enz. Men vergeljjke slechts de opsomming in de advertentie in ons vorig nommer. Maandagavond trad in het Schuttershof de Edele Handboog alhier voor de werklieden vereniging Luctor et Emergo, afdeeling van het Ned. werkliedenverbond Patrimonium, als spreker op de heer K. Kater van Utrecht. De zeer goed bezochte bijeenkomst werd aan gevangen met het zingen van het 16e vers van den 68en psalm, waarna door den voor zitter der afdeeling de 99en psalm voorgelezen en een gebed uitgesproken werd. Daarna trad de heer K. Kater, voorzitter van Patrimonium, welke vereeniging thans, naar hjj mededeelde, 85 afdeelingen en meer dan 7000 leden telt, op om de vraag te bespreken en te beantwoorden Hervorming of vervorming De vraag zelve getuigt van ontevredenheid met bestaande toestanden, is eene spoedeischende die met ernst dient behandelt. Wat moet er gedaan hervormen, dat is niet het oude huis oplappen en opknappen, maar afbreken en opnieuw bouwen, of vervormen, alleen eenige wjjziging in den vorm brengen? Spreker achtte hervorming noodig. Na van zpn standpunt de tekortkomingen van de liberale partjj te hebben uitgemeten en een deel van hetgeen zij goed deed te hebben aan gestipt en gegispt, trachtte spreker aan te toonen dat die partij niet is eene hervormings maar een vervormingspartjj, zonder echter van het laatste verstand te hebben. Vooral ten opzichte van den arbeidersstand heeft de liberale partjj vele zondenzjj heeft toestanden bestendigd, die een gruwel zjjnzjj heeft verbeteringen nagelaten, die in het oog springend noodig waren, alleen om zichzelf tot geldvorst te maken en de teugels van het bewind in handen te houden. Patrimonium vraagt hervorming, niet door revolutie maar aan de hand van Gods woord. In verband hiermede besprak de heer Kater den verkeerden weg, die door de socialistische partjj, welke eveneens hervorming wenscht, wordt begaan en met welke partjj Patrimonium nimmer kan samenwerken, omdat de socialisten God en zijn woord ter zjjde stellen en alleen werken voor deze wereld. Toen de gelegenheid tot discussie was geopend trad de heer Helsdingen, een der bekende woord voerders der socialisten, op om door feiten uit de historie en het leven aan te toonen dat d anti-revolutionnair6n wel degeljjk de revolutie willen. Hjj achtte de tuchtiging der liberale party door Kater verdiend, doch wees er op dat van de kerkeljjke party, die thans aan het roer is, voor het volk ook niet veel is te wachten, ja dat zp in sommige opzichten veranderingen bracht, die alles behalve verbeteringen mogen genoomd worden. Ten slotte bestreed hp des heeren Katers meening dat de sociaal-demokraten den gods dienst haten, dat is niet waar in hunne rpen is voor ieder, 't zp christen, 't zp jood, 't zp heiden, 'tzp vrpdenker, plaats. Nadat de heer Kater dezen spreker beant woord had door zjjne stellingen als onjuist voor te stellen en de heer Helsdingen wilde repli- ceeren, werd van den kant van de leden van Patrimonium daartegen geprotesteerd; wat, daar ook vele andersdenkenden aanwezig waren, tot eene heftige woordenwisseling aanleiding gaf, waaraan onderscheiden personen deel namen en welke woordenwisseling bpna tot dadelpkheden oversloeg. Vooral gaven sommige leden van Patrimonium blijk dat zp het »hoor en wederhoor" niet voor hen geschreven achtten. De heer Kater bezwoer het tumult en drong erop aan dat Helsdingen nogmaals het woord ter weerlegging zou worden gegeven, wat dan ook geschiedde onder beding dat hp niet lan ger dan tien minuten zou spreken. Na verloop van dien tpd vroegen ook nog andere heeren het woord dit werd hun echter met het oog op het late uur geweigerd. Nadat de heer Kater nog kortelpk dupliek had geleverd werd de bpeenkomst weder met gebed gesloten, vooral zeker passend met het oog op het karakter dat de bpeenkomst lang zamerhand gekregen had. Mej. E. van der Burcht, onderwijzeres aan de Chr. bewaar- en handwerkschool te Middel burg, is benoemd tot naaijuffrouw in het groote burgerweeshuis te Kampen. (De Z.) Men schrpft oüs i De postcorrespondentie in het zuidwestelijk deel van Zuid-Beveland wacht nog steeds op eene gewenschte verbetering. Zooals zp thans nog altpd is ingericht ontbreekt haar de eigen schap van spoed, in bescheiden mate zelfs. De brieven toch van Nieuwdorp, 's Heerenhoek en Borssele, bestemd voor Ovezand, Driewegen; Ellewoutsdpk, Oudelande, Baarland, Hoede- kenskerke, 's Gravenpolder, 'sHeer Abtskerke o£ Nisse zpn minstens een dag onderweg. Wordt een brief uit eerstgenoemde plaatsen des voor- middags na het vertrek van den eersten post verzonden naar een van de laatstgenoemde ge meenten, dan arriveert bp eerst des voormiddags van den volgenden dag; en gaat hp 's avonds ter bus, dan wordt hp niet ontvangen vóór den tweeden dag na de verzending. In omgekeerde richting gaat het iets spoediger. Kon nu be sloten worden tot instelling van een bodeloop tusschen 'sHeerenhoek en Driewegen of Ovezand een afstand van een uur, den bereikten de brieven nog denzelfden dag hunne bestemming. Zoo slechts eene gelegenheid per dag werd ge opend dan ware de verbetering reeds groot. Met deze voorziening, die toch in dezen tpd geen overtollige weelde meer genoemd kan worden, zou eene groote verbetering zpn ver- kregen, die velen tot tevredenheid zou stemmen. De kosten, aan den bodeloop verbonden, zouden geen groote uitgaaf vorderen. Voor eene bezol-

Krantenbank Zeeland

Middelburgsche Courant | 1890 | | pagina 1