N°. 250.
133" Jaargang.
1890.
Donderdag
23 October.
Deze courant rerschijnt d a g e 1Q k s
met uitzondering van Zon- en Feestdagen?
Prijs per kwartaal in Middelburg en per post franco f 2.—*k
Afzonderlijke nommers zijn verkrijgbaar a 5 cent.
Advertentiën: 20 cent per regel; BfJ abonnement lager?
Geboorte-, Trouw-, Dood-, en andere familieberichten benevens^alle
dankbetuigingen: van 17 regels 1.50;
iedere regel meer 0.20. Groote letters worden berekend naar plaatsruimte?
Middelburg 22 October.
LETTEREN EN KUNST.
UIT STAB EN PROVINCIE.
RECHTSZAKEN.
Hll)l)HIIIK(.S!lli: (01 HIM.
■kemometor. j Agentea te Vlissingen: P. G. db Vbt Mestdaoh Zoom, te Goes: A. A. W. Bollasd, te Kruisingen.: F. t. n. Pbiil, te Zierikzee: A. 0. de Mooij te TholenW. A. vak IdreitMliëK
Middelburg 22 Oct. vm. 8 87 gr. I Nieuwbehtjimek en te TerneazenM. de Jongb. Verder nemen alle postkantoren en boekhandelaren abonnementen en advertentiën aan, evenals de moeten des namiddags te era ucr
ra. 12 n 47 gr. av. 4 u. 43 gr. F. i advertentie-bnrean's van Nijgh Vak DmtAB te Botterdam, de Gebk. Belintante, te 's Gravenhage, en A. de la Mab Azn, te Amsterdam. j aan het bureau bezorgd zjjn, willen
Venraoht verand. wind Hoofdagenten voor het Buitenland: te Pargs en Londen, de Compagnie générale de Publicité étrangère G. L. Daube Cie., Johk F. Jokes, opvolger.j zjj des avonds nog worden opgenomen
Het Centrum vindt in het oordeel der liberale
pers over de Noord- Brabantsche motie, waarmee
de Maasbode zeer ingenomen is, aanleiding om
het volgende te schrjjven:
.Bezorgd als wjj altpd zjjn voor de zenuwen
onzer liberale collega's in de pers, meenen wp
hun een dienst te bewjjzen door hen te waar
schuwen tegen te hooge verwachtingen. Wp
begrjjpen, dat zp zich inwendig moeten ver
kneukelen, nu zich onder de katholieken zulke
vreemde verschijnselen voordoen. Maar toch
wat presidenten of «Dageljjksche besturen"
zeggen, dat zeggen de vereenigingen of de
kiezers nog niet. En dan, dan is de katho
lieke pers er ook nog, al moeten wp met spjjt
bekennen, dat een zeker deel daarvan den
moed schjjnt te missen om zelfs de consequentie
der Noord-BrabantBche beweging onder de
oogen te zien, laat staan die te beoordeelen,
zooals zp het verdient.
»Wp hadden liever gezien, dat men de libe
rale partp het monopolie der verwarring ge
laten had 1"
Vermakelijk is vooral de laatste opmerking.
Tot heden toe is waarlpk aan onze zjjde niet
veel-kwestie van verwarring of van zucht om
verwarring te stichten. Het Centrum moge
het oog hebben op de poging van eenige leden
van Burgerplicht te Amsterdam om zich van de
Liberale Unie af te scheiden, die poging staat
wry wel op zich zelvevindt zeer ernstige
tegenkanting, heeft volstrekt niet ten doel over
een hoofdkwestie van regeeringsbeleid de libe
ralen te verdeelenen komt dus in geen ver
gelijking met het algemeen verzet, dat zich van
katholieke zpde, tot schrik en tot last van
het Centrum, vrp algemeen openbaart tegen den
minister van oorlog. De heeren der rech
terzijde en de gansche katholieke partp geven
ons op dit punt een voorbeeld, dat op de
liberalen afschrikwekkend genoeg werkt om
tich voor navolging te wachten en zeker de
leden van Burgerplicht wel zal aansporen om
zich ernstig te beraden vóór zp zich met
het voorstel tot afscheiding vereenigen. Dit
bleek trouwens al voldoende op de Dinsdag
avond door die vereeniging gehouden verga
dering waarvan hieronder een bericht is
opgenomen.
Het is wel curieus op te merken hoe het
Centrum zich nog aan een stroohalm vast houdt
maar tevens met wanhoop is geslagen over de
houding van een deel der katholieke pers.
In een druk bezochte vergadering van Bur
gerplicht te Amsterdam, waarin de corypheeën
der liberale partp in de hoofdstad tegenwoordig
waren, werd Dinsdag avond behandeld een
voorstel van 50 leden om het lidmaatschap
der Liberale Unie op te zeggen.
Alvorens daartoe over te gaan werd zoo
schrjjft men ons mededeeling gedaan van
een brief des heeren Willeumier die door
ongesteldheid verhinderd was de vergadering
bp te wonen waarin hp het verzoek deed,
om de behandeling dezer zaak tot na de ver
kiezingen van 1891 te verdagen.
Mr Alting Mees achtte het in het belang
der liberale partp, deze teedere kwestie, bp
welker bespreking waarschpnlpk harde woorden
zouden worden gebezigd, in comité-generaal af
te doen.
/De heeren A. Sassen en mr F. S. van Nierop
verklaarden zich tegen geheime behandeling,
.terwijl prof. Spruyt het eeneonvoorzichtigheid
.noemde, strjjdende met elke ernstige strategie,
'besprekingen van een plan de campagne te
i houden .in tegenwoordigheid van den vpand.
"""Na eenige discussie werd het voorstel-Mees
met 96 tegen 77 stemmen verworpen, en ver
kreeg nu mr Jolles het woord tot toelichting
van het voorstel der 50. Hp wees er daarbjj
nadrukkelijk op dat do voorstellers geenszins
konden goedkeuren de houding, door het bestuur
aangenomen bp de behandeling van de onder
wijswet, en dat zp niet bedoelden afscheiding
der groote liberale partp, maar dat het voor
stel alleen inhield een streven naar zelfstandig
handelen.
Daarna stelde de heer Mees voor dat de
vergadering zich in hoofdzaak zou vereenigen
met het verzoek des heeren Willeumier.
De heer Djjkmans meende, met het oog op
de belangen der liberale partp, aan het oor
deel der vergadering in overweging te moeten
geven het voorstel der 50 leden en dat van
den heer Mees te stellen in handen der gede
legeerden ter Liberale Unie, tot praeadvies,
welke motie met groote meerderheid werd
aangenomen, en waarna de vergadering werd
gesloten.
De St. Ct bevat het volgende bericht, dat
gisteren nog in een deel der oplaag verkort is
medegedeeld.
De raad van ministers, samengesteld uit de
hoofden der ministerieele departementen, van
oordeel, dat zpne majesteit de koning buiten
staat geraakt is de regeering waar te nemen
gezien het advies van den Raad va n state van
den 18en October 1890gelet op de artikelen
88 en 39 van de grondwet
Heeft goedgevonden en verstaande staten-
generaal in vereenigde vergadering bjjeen te
roepen op Dinsdag den 28en October 1890, des
namiddags te twee uren, met uitnoodiging aan
de leden der beide kamerB zich op dat tpdstip
in de vergaderzaal van de Tweede kamer der
staten-generaal te vereenigen.
Jhr Job. de la Court heeft bp circulaire aan
de B.-K. kamerleden en aan eenige redactiën
van dagbladen bekend gemaakt dat de éene
stem, in de vergadering van den Provincialen
Bond van R.-K. Kiesvereenigingen in Noord-Brabant
tegen de bekende motie uitgebracht, de zijne
is geweest. Toch heeft hp gemeend de motie
onder protest mede te moeten onderteekenen,
wijl hp zich als voorzitter verplicht achtte,
een wettig genomen besluit der vergadering
uit te voeren, en het weglaten van zpn naam
wellicht aan afwezigheid zou worden toege
schreven.
»De motie werd aangenomen," zegt de heer
De la Court verder, »met negen tegen éen
stem, terwijl de afdeeling Tilburg niet was
vertegenwoordigd.
.Staande de vergadering heb ik uitdrukkelijk
geprotesteerd tegen het besluit, terwijl ik ver
klaarde den maatregel, door den bond genomen,
bepaald af te keuren."
Teneinde .onjuiste gevolgtrekkingen te voor
komen," meende de heer De la Court wel te
doen, aan een en ander publiciteit te verleenen
Het feit, dat de afdeeling Tilburg niet ver
tegenwoordigd was, moet ongetwjjfeld ver
klaard worden uit de omstandigheid, dat
de heer W. P. A. Mutsaers, die president is
der afdeeling Tilburg, tevens lid is van de
Tweede kamer. Later werd de motie door den
vice-president der afdeeling Tilburg, den heer
F. L. van Spaandonck, mede onderteekend.
De mail, gedateerd 1418 September, brengt
het volgende nieuws mee.
Volgens het verslag van den toestand en de
voornaamste voorvallen in het gouvernement
van Atjeh en onderhoorigheden, loopende van
12 Augustus tot den 25en daaraanvolgende,
heeft zich op den 13en Aug. een gewapende
bende van omstreeks 30 man, van welke er
een te paard was gezeten, in de richting be
geven van onzen post Ketapan Doea. Een
granaat, op die bende afgeschoten, heeft het te
paard zittend hoofd, dat later bleek het be
kende bendehoofd Nja Makken te zpn, ver
wond. De wond schpnt volgens ingekomen
berichten niet van ernstigen aard te zpn. Ge
noemd hoofd scheen zich, tot een onderhoud
met Toekoe Oemar, naar de IV Moekims te
willen begeven.
In het etablissement van den heer Barre te
Langsar schpnen kwaadwilligen eenige schoten
te hebben gelost. Het hoofd van Langsar,
dat zich voor de veiligheid van den heer
Barre aansprakelijk heelt gesteld, heeft thans
een 20-tal gewapende volgelingen te zjjner
beschikking gesteld.
Mocht het aan de marine nu en dan geluk
ken de hand te leggen op eenige met peper
geladen prauwen, die dit product clandestien
wilden uitvoeren, over 't algemeen genomen
wordt er weinig meer van smokkelen gemerkt.
Ter Westkust bleef de toestand stationnair.
Melaboe werd in het geheel niet en Segli
slecht nu en dan beschoten.
De gezondheidstoestand is, behalve de beri
beri, gunstiger te noemen; choleragevallen doen
zich gelukkig niet meer voor.
Omtrent de expeditie naar Flores worden
weder verschillende bijzonderheden vermeld.
Het vertrek der troepen naar de noordkust van
het eiland was uitgesteld tot 32 of 21 Sept.,
waarschpnlpk omdat de barakken, die in groo-
ten getale evenals andere banoodigdheden mee
gaan, niet eerder konden gereed komen.
Van Samarang zpn 300, van Batavia 200
dwangarbeiders medegegaan.
De troepen zouden debarkeeren bp kampong
Ton, waar een goede baai moet zpn. De heer
Van Schelle met zpn personeel en de gezag
hebber Kleian zullen insgelpks daarheen ver
trekken en zich bjj deze expeditie aansluiten.
Het tin-onderzoek gaat dus nu definitief over
naar de expeditie van de noordkust.
De mededeelingen, welke nog door de bladen
worden gebracht, komen overeen met 'tgeen
dezer dagen in de Tweede kamer door den
minister van koloniën is gezegd. De nieuwe
expeditionnaire macht onder majoor Bosboom
zal op de noordkust landen en moet trachten
zich, zuidwaarts door het binnenland trekkende,
met de colonne Collard te vereenigen.
Mag men de Locomotief gelooven, dan zou het
voor deze expeditie noodzakeljjk zpn zich met de
zuider-expeditie te vereenigen, daar de weldra
ontstaande West-mousson de communicatie met
de noordkust van Flores zeer moeiljjk zou
maken. Intuschen wordt de verzekering ge
geven dat de aanvoerder bevoegd is alle
maatregelen te nemen, waardoor de commu
nicatie met Macassar kan worden verzekerd.
De in onze handen gevallen parangs der
Rokkaneezen zoo wordt van Flores geschre
ven hebben met het gevest een lengte van
gemiddeld 1 M. tot 1.20 M. Deze parangs wor
den met beide handen gehanteerd, en er kun
nen, door hun lengte en zwaarte, de diepste en
zwaarste wonden mee worden toegebracht. De
schilden, cirkelvormig en van karbouwenhuid
vervaardigd, zpn bjjzonder solide en laten geen
lanssteken of klewanghouwen door. Het grootste
schild, dat den berichtgever in handen kwam,
had een diameter van 0.92 M.
Door het tooneelgezelschap van de heeren
Le Gras Haspels te Rotterdam is in studie
genomen een vertaling van E. von Wildenbruch's
tooneelspel Die Haubenlerche (de kuifleeuwerik).
Het stuk dat waarschpnlpk Het fabrieks
meisje zal genoemd worden heeftin Duitsch-
land veel succes.
Bp de vele schouwburgplannen, die weer
aan het opduiken zpn, wordt thans ook uit
Amsterdam aan de Haarl. Crt medegedeelt,
dat de heer Bombach, Inventeur et Architect,
voor de som van f 170.000 eigenaar is gewor
den van het Café Panorama, Plantage Mid
dellaan, over Artis, met het doel daar een
schouwburg te stichten, waarin de heer Louis
Bouwmeester en mevr. Frenkel-Bouwmeester
met Sept. 1891 zullen optreden. Helaasal
weer verdeeldheid dus.
Zaterdag 11. vierde mevr. Charlotte Emden
Heine, de eenige zuster van den dichter, haar
90en verjaardag. Zp ontving talrpke blijken
van belangstelling uit letterkundige kringen
als huldebljjk aan de nagedachtenis van haar
beminden broeder.
—Inhoud van Vindépendance van 15 October:
La Passion a Oberammergau, Félix Madéran
Poésies: Crépuscule, Le Nocturne, Louis Ger
main Un Dilettante (Roman), Eraile Marchais
A travers la MancheL'émigration FranQaise
en 1791 et 1792, Félix RabbeCauserie d'Art,
Roger Ballu Chronique rimée, SparadilleLes
Livres, et Petite Chronique.
De Economist van October bevat>Ren-
tabiliteit van het landbouwbedrijf", door F. B.
Löhnis; »De landbouw-enquête", doorW. J.
N. Landré; Eenige opmerkingen naar aan
leiding van het geschrift van mr J. J. I. Harte:
Vrijhandel en Bescherming, door mr M. Mees;
»Nieuwe uitgaven", door mr H. B. Greven;
»Europeesche kolonisatie in Nederlandsch-
Indië (Prijsvraag)" door jhr mr J. K. W. Quarles
van UfïordEconomische nalezingen en be
richten.
Een goede oude bekende is voor velen de
heer A. D. Bamberg en daarom zullen zeker
zij, die in hunne jeugd van zijne voorstellingen
in de goochelkunst zooveel genoten hadden dat
zpn naam steeds in hunne herinnering is bljj-
ven voortleven, nu niet nalaten hun kroost
hetzelfde genoegen te doen smaken.
Zooals uit achterstaande advertentie blijkt
zal de oude, grjjze, maar daarom toch nog
vingervlugge Bamberg Zaterdagmiddag, op de
bovenzaal van de sociëteit de Vergenoeging, een
kinderfeest geven, waarbjj, behalve de goochel
toeren, ook nog een marionetten-theater ver
toond zal worden.
De entreeprijs is geringook dat is een
reden te meer om den kinderen een pleizier
aan te doen en de avond van het leven van
een oud man eenigszins te verhelderen.
Het strand tusschen Vrouwepolder en
Westkapelle biedt dezer dagen een bpzonder
schouwspel. Duizenden bij duizenden vaten petro
leum zpn daar aangespoeld en overal ziet men
massa's wrakhout liggeu, afkomstig van ge
strande of uit elkander geslagen vaartuigen.
En zp, die in kokende woede dat alles wrocht,
de zee, klotst thans weer kalm tegen het strand
en de baren zingen alweer zoo verleidelijk hun
lokkend lied.
De leden der staatscommissie voor de
defensie maakten Dinsdag eene tocht met den
stoomtransportschoener van het loodswezen
Coertzen van Vlissingen naar Terneuzen en
Ellewoutsdpk, tot het onderzoeken der verde-
diginswerken aldaar.
Vrijdagmiddag te éen uur vergadert de
gemeenteraad van Vlissingen ter behandeling
van onderstaande zaken
Mededeeling en overlegging van ingekomen
stukken, benevens een verzoek van den onder
wijzer aan school C. J. Scherer, om eervol
ontslag.
Verder komen ter tafel voorstellen van burg.
en weth.tot behandeling van het adres der
Maatschappij Concordia in zake den aanleg van
straten op het oebouwde terrein Prinsentuin
betrekkelijk den luchtkoker op de Kazematten
van de zoogenaamde «Rotonde" aan den Noordzee-
boulevardomtrent een verzoek van G. de Heer
om met zpne echtgenoote als proveniers
in het gasthuis te worden opgenomentot
het geven van een naam aan een straat
betrekkelijk de inrichting van een teekenlokaai
in school Cinzake het erfpachtcontract met
den heer Ph. de Leef (Prinsentuin); tot onder-
handschen verkoop van grond aan P. A. Bakker,
A. Huson en Gebr. Van der Hoftot vaststel
ling eener instructie voor den geneeskundige en
de vroedvrouw tot 4e wijziging der gemeente-
begrooting voor 1890tot behandeling der be-
grootjngen voor 1891 van het algemeen arm
bestuur, gasthuis, burger weeshuis en kamer
van koophandel en fabriekentot toekenning
van subsidiën aan instellingen van weldadigheid.
Eindeljjk is de behandeling en vaststelling der
gemeentebegrooting voor het dienstjaar 1891
aan de orde.
Door het overljjden van den heer J. de
Dreu Mz. te Driewegen is eene vacature ont
staan in den djjkraad voor de waterkeering van
het calamiteuse waterschap Ellewoutsdpk en
den polder Borssele. Sedert September des
vorigen jaars was hp zoo schrpft men ons
tevens lid van den gemeenteraad te Driewegen.
Eerstgemelde betrekking bekleedde hp van af
de oprichting van bedoeld waterschap in 1872
en hp vertegenwoordigde daarin trouw de be
langen van het waterschap Ellewoutsdpk. Zel
den werd zpne tegenwoordigheid in de verga
deringen en bp gelegenheid der inspectiën ge
mist. Van de in genoemd jaar 1872 gekozen
afgevaardigden was hp de eenig overgeblevene.
Hp bereikte slechts den leeftpd van 54 jaar
en laat, behalve zpne bedroefde echtgenoote,
niet minder dan 17 kinderen achter, waarvoor
zpn overljjden een gevoelig verlies is, dat ook
vele ingezetenen van Driewegen zal treffen,
daar hjj in zijne betrekking van landbouwer,
volgens getuigenis van velen, nuttig werkzaam
was.
De boertjes moeten het nog al eens ont
gelden, wanneer er sprake is van beleefd- en
wellevendheid, daarom kan het geen kwaad
mede te deelen wat een onzer correspondenten
uit Zuid-Beveland ons schrpft.
Op de dorpen hier is het eene gepkte ge
woonte dat men, wanneer men iemand op den
weg passeert, «goeien dag" of «goeien avond"
zegt, en zoo men dit nalaat onder de onbe
leefdste menschen ter wereld wordt gerekend.
Op zeker dorp in onze omgeving kreeg een
heer, die vreemd in de streek is en met de
gewoonte niet bekend, een gevoelige, zp het
alles behalve geoorloofde les in de beleefdheid,
's Avonds iemand zonder spreken voorbjjloopend,
vatte die hem in de borst en sommeerde hem
voortaan als hij iemand tegenkwam, terug te
groeten mocht hjj het bljjven nalaten dan zou
met hem wel eens afgerekend worden.
De betrokken heer heeft het bevel opgevolgd
en is de vriendelijkheid zelf geworden.
Op de Maandag door de jjsclub Ons genoegen
te Colpnsplaat gehouden eerste algemeene ver
gadering werd besloten de bestaande baan te
vergrooten. De heer M. van Oosten werd her
kozen als secretaris, terwpl tot vice-president
werd gekozen de heer J. Nelisse.
De vereeniging telt tegenwoordig 74 leden.
De vlekziekte maakt op Noord-Beveland
wekeljjks nog al eenige offerswerden vroeger
bjjna uitsluitend groote varkens aangetast, nu
zpn het meest jonge.
Volgens bericht uit Zierikzee is daar
heden morgen omstreeks halfacht brand ont
staan in de kinderkamer der woning van den
heer J. F. van der Lek de Clercq. Door spoe
dig toegesnelde hulp werd de brand in kor
ten tjjd gebluscht.
De brandspuit, ofschoon aanwezig, behoefde
niet te werken.
De commissaris des konings in Zeeland
heeft deze week behalve aan Hulst nog
aan verschillende andere gemeenten aan den
overkant der Schelde het gebruikelijk bezoek
gebracht, nl. aan Axel, Zuiddorpe, Overslag
Koewacht, St Jansteen en Clinge.
Overal werd 's konings vertegenwoordiger
door de autoriteiten ontvangen en wapperde
te zijner eere de nationale vlag.
Van elk dier bezoeken kunnen wp onmoge
lijk afzonderljjk melding maken.
De commissaris kwam 's avonds te Hulst
terug, waar hp bp den burgemeester zpn intrek
had genomen.
Dinsdag nam hjj deel aan een door den bur
gemeester van Hulst gegeven diner, waarbjj
ook de leden van den raad, de gemeente-ont
vanger en de secretaris genoodigd waren.
Bjj resolutie van den minister van finan
ciën zpn, met ingang van 1 November a. s.,
benoemd tot kommies 4e klasse, bjj de admi
nistratie der directe belastingen, invoerrechten
en accjjnzen: te Philippine (tjjdeljjk) A. Over
state Krujjsse Ezn., te Axel; te Overslag (tpd.)
A. J. W. Korff, te Vlissingente Koewacht
(tjjd) H. Keuning, te Gaasterland, en te Koewacht
(tpd.) J. Smid te 't Zand.
Ook zpn met geljjken datum de onderstaande
ambtenaren verplaatstJ. G. J. Vaags, kommies
4e kl., van Axel naar Malden (Gelderland) J. S.
Bondewel, kommies 3e kl., van Rossem naar
Axel. (Tem. Ct.)
Moest men dezen zomer een plan tot
bekeiing van den weg van Zuidzande tot den
grintweg naar Nieuwvliet wegens onvoldoenden
steun laten varen, thans heeft men naar
men ons schrpft een andere richting op het
oog, waardoor de kans op goeden uitslag bettr
wordt. Men vil de verbinding van Nieuwvliet
en Zuidzande nu als volgt: uit de laatste ge
meente langs den Molenweg tot aan de hoeve
van Adr. Lutejjn, dan door den Antwerpen-
polder naar de buurt, den Akkerput, en verder
langs den Sluischen djjk naar Nieuwvliet.
Arrondissements-Kechtbank te Middelburg.
Door den officier van justitie bjj deze recht"
bank werd heden conclusie genomen in de
bekende kwestie tusschen den heer W. C. de
Smidt, eischer, en de gemeente Schoondjjke)
betreffende de betwisting van een door eerst"
genoemde beweerd recht van erfdienstbaar
heid op een goot, loopende tusschen het klin
kerpad en het marktplein in die gemeente.
Deze conclusie Btrekte tot ontzeggiDg van de
incidenteel e en principale vorderingen van den
eischer. De rechtbank zal in deze zaak von
nis geven op 26 November e. k.
Ter aanvulling van het verslag om
trent hetgeen Dinsdag in de uitvoerig
medegedeelde zaak die voor de rechtbank alhier
diende door den ambtenaar van het O. M.,
over de afschaffing der acte van beschuldiging
is gezegd, laten wp dit hier meer uitvoerig
volgen.
Jhr mr J. F. Schuurbeque Boejje dan zeide
o. a.»Het publiek, dat doorgaans bjj die
causes céltbres in grooten getale tegenwoordig
is, zooals nu het geval is, zal wellicht die
eenvoudigere manier van behandelen (geene
acte van beschuldiging) betreuren, maar ik
behoef er wel niet op te wjjzen, dat de zaken
wel in het publiek, maar niet voor het publiek
worden behandeld.
»En zelfs die publieke behandeling zou ik
in sommige zaken willen vervangen zien door
eene met geslotene deuren en indien de verde
diger een verzoek in dien zin tot de rechtbank
had gedaan, zou ik dat verzoek gaarne onder"
steund hebben".
