N°. 247.
133° Jaargang.
1890.
Maandag
20 October.
Middelburg 18 October.
Flores in de Tweede kamer.
Verspreide Berichten.
Dot# courant ?er schijnt d a g e 15 k s i
met uitzondering van Zon- en Feestdagen?
Prijs per kwartaal in Middelburg en per post franco f 2.
Afzonderlijke nommers zijn verkrijgbaar a 5 cent.
alle
Advertentiën20 t, nt per regelj BIJ abonnement lager!
Geboorte-, Trouw-, Dood en andere familieberichten benevens
dankbetuigingen: van 17 regels 1.50;
iedere regel meer /0.20. Groote letters worden berekend naar plaatsruimte!
BI deze courant behoort een Bijvoegsel-
Beknopte Mededeelingen.
Burgerlijke stand.
Tknnomeleri
Middelburg 18 Oct. vm. 8 53 gr.
sa. 12 ti 54 gr. av. 4 tl 54 gr. F.
Verwaoht N. wind
Agente» te Vlisaingen: P. G.db Ybt Mestdagh Zoon, te Goee: A. A. W. Bgllakd, te Krainingoo: F. t. d. Pei/l, te Zierikzee: A. C. de Mocij te Tholen: W. A. va*
Neeuw3kht7ijzi* en te Terneuzen: M. de Jonge. Verder nemen alle postkantoren en boekhandelaren abonnementen en advertentiën aan, evenals de moeten des namiddags te nrr
advertentie-bnrean's van Nijgh Ya* Ditmab te Rotterdam, de Gebb,. Belinïants, te "s Gravenhage, en A. de la Mal, Azn, te Amsterdam. i aan het bureau bezorgd zjjn, willen
Hoofdagenten voor het Buitenland: te Pargs en Londen, de Compagnie générale de Publicité étrangère G. L. Dattbs Cie., John F. Jones, opvolger. I sjj des avonds nog worden opgenomen
Onze Haagsche briefschrijver geeft ons in
zijn, in dit nommer opgenomen epistel een
kijkje achter de schermen, die voor het
groote publiek verbergen wat er in politieke
kringen zooal omgaat. Hij verklaart dat
het leven van het ministerie deze week aan
een zijden draad hing, omdat de katholie
ken voornemens waren in de Flores-zaak
tegen de regeering op te treden, en er bij
hen ernstig kwestie was zich met de motie-
Cremer te vereenigen. Alleen de uitval van
den heer Van Houten tegen het katholicisme
ontstemde hen zoo, dat zij zich van dit
medegaan onthielden; en dat zelfs de heer Van
Nunen, die aan de zijde van den heer Cremer
zich had geschaard, ten slotte, toen het op
stemmen aankwam, de zitting verliet.
In hoever nu de bewering van onzen
briefschrijver omtrent het idéé der katholieken
om het kabinet te doen vallen, teneinde de
legerwet van de baan te krijgen, juist is
weten wij niet; maar mocht het plan, door
hem geopenbaard, bestaan hebben, dan
verheugen wij ons over den, op zich zelf
vrij onhandigen, aanval van den heer Van
Houten, waardoor een ministerieele crisis is
voorkomen.
Op dit oogenhlik zou met het oog op
's konings toestand deze zeker al zeer
ongelegen zijnen tot groote moeilijk
heden aanleiding geven.
En wij zouden nog minder wenschen dat
eene treurige zaak als onze espedities op
Flores de aanleiding werd tot het afsnijden
van een ministerieel leven; want men verlieze
vooral niet uit het oog, dat een minister
van koloniën in dergelijke zaken zich ge
plaatst ziet tusschen zijn eigen gevoelens en
de Indische regeering, welke hij de handen
hoven het hoofd dient te houden.
Dat ten slotte na langdurige besprekingen
de kalme motie van den heer Roëll met
algemeene stemmen werd aangenomen, kwam
ons de beste oplossing der kwestie voor,
vooral na de verzekering van den minister
van koloniën dat ook hij niet liever wenschte
dan de beëindiging van het onderzoek naar tin.
Het gaat met dergelijke zaken als met
velevan het een komt men in het andere.
En welke ellende, welke gevaren onze dap
pere mannen te trotseeren hebben in het
moeilijke land der Rokkaas, dat hebben
de brieven uit Flores onzen lezers duidelijk
geleerd.
Het is alleen het middelste gedeelte van
het eiland Flores, een der kleine Soenda-
eilanden, dat ons die ernstige moeilijkheden
baart.
Met den sultan van Bima, en de radja's
van Endeh en Larantoeka, die het grootste
deel van het eiland in bezit hebben, leven
wij op goeden voet. Met hen sloten wij
tractaten tot regeling der voorwaarden,
waarop wij tot opsporing en exploitatie van
mijnen in hun rijk mogen overgaan. Het
middelste deel van Flores, nog geheel onaf
hankelijk, is de verblijfplaats der Rokkaas,
een even onbeschaafde als dappere volksstam,
in wier land men beweert dat tinerts is te
vinden.
Naar de waarheid van die beweringen te
onderzoeken was de taak van den ingenieur
Schelle, aan wien de regeering gewapende
hulp verleende in het belang van particu
lieren, die verlof hadden gevraagd tot exploi
tatie. Men verzuimde echter vooraf zich
van de gezindheid der Rokkaas te over
tuigen, die zich eerst vriendschappelijk
betoonden om kort daarna een aanval
op den ingenieur en zijne manschappen te
richten, een feit dat niet zooveel verwonde
ring behoeft te baren van een bevolking, in
wier land men ongevraagd en ODgenood
komt binnentrekken.
Die aanval, waaraan Van Schelle zich
gelukkig zonder verlies van zijn kant kon
onttrekken, eischte natuurlijk wraak. Eene
militaire expeditie werd afgezonden, steeds
versterkt toen bleek hoe moeilijk het terrein
was en hoe dapper de Rokkaas zich ver
weerden. Het einde was toch dat de hoofden
hunne onderwerping aanboden.
In plaats van na deze goedgeslaagde
strafoefening de zaak te laten rusten en
de kwestie van het onderzoek of er al
of niet tin was verder aan particulieren
over te laten, begon men dat onder
zoek van wege de regeering opnieuw. De
ingenieur kreeg weer militaire colonnes
tot zijne beschikking, drong dieper het land
in, en de gevolgen waren weer precies de
zelfde de Rokkaas vielen ons opnieuw aan.
Zulk een onbeschaafd volk stoort zich trou
wens niet aan de onderwerping van hunne
hoofden. Zoo kwam het dat de tweede
expeditie weer even bloedige gevolgen had
als de eerste. Dorpen werden verbrand,
van beide zijden werd gemoord en geplun
derd, en wij verloren menig dappere.
Reeds de tweede expeditie was een grove
fout; dit erkende zelfs de heer Keuche-
nieus, die als pleitbezorger van de regeering
en het Indisch bestuur optrad. Maar die
tweede expeditie was nog niet voldoende
een derde expeditie werd van Java afge
zonden; en wat nog verder onze eer zal
meebrengenwie zal het zeggen
Het is te hopen dat wij nog terug kun
nen en dat, na de interpellatie van den heer
Cremer, na al het gesprokene in onze Tweede
kamer en na de verklaring van den minis
ter Mackay, die tin-onderzoekende, menschen-
vermoordende, dorpen-vernielende, ons-pres
tige-vernederende en geld- en- manschappen
kostende expedities kunnen eindigen zonder
aan ons gezag in Indië een gevoeligen knak
te geven.
Wat het nut of de wensehelijkheid aan
gaat van dergelijke onderzoekingen, deze
werden in de kamer door niemand verdedigd.
Het onderzoek heeft wij zeggen het de
Tijd volmondig na dan ook reeds genoeg
bloed en genoeg geld gekost, zonder dat
eenig resultaat werd bereikt of in de naaste
toekomst te verwachten is. Veronderstelt
zelfs, dat eindelijk eenig tinerts gevonden
werd, hoe zou het dan nog mogelijk zijn
met succes mijnen te exploiteeren in een
streek, bewoond door een ons zóo vijandige
bevolking als die van het Rokka-land
Men zou dan wederom een sterke gewa
pende en zeer kostbare macht noodig hebben
om ons daar te handhaven.
En wij hebben waarlijk aan Atjeh op
dit oogenhlik genoeg.
Natuurlijk kwam ook dit voor ons nood
lottige land in de kamer ter sprake, en was
het de heer Keuchenius, die op zijne
gewone breedsprakige manier daarop wees
en met voorbij zienj a met grove miskenning
van het gevoelen van een man, die veel
hooger staat dan hij, n.l. van een der leiders
van de anti-revolutionnaire partij, den heer
Elout van Soeterwonde, die den Atjeh oorlog
onvermijdelijk had genoemd, weer het
oude, vervelende lied zong van der liberalen
zonde in deze.
Wij hebben gemeend, in verband met
de belangrijke bespreking in de Tweede
kamer van deze kwestie, een en ander onzen
lezers te moeten mededeelen.
Ons beknopt overzicht zou echter niet
volledig wezen als wij niet tevens er op
wezen dat ook de beschavings theorie daarbij
ter sprake kwam.
Natuurlijkonze christelijke eeuw is vol
van beschavingstheoriën, waar het z. g.
wilde volken geldt.
Alle onderzoekings tochten geschieden met
dat doei, en niemand denkt aan winstbejag.
Wie zou dat durven beweren
Toch is gebleken dat de grondtoon van
de beweging tegen de Rokkaas isvoordeel
en winst te behalen.
En dan zouden wij nog met den fakkel
der beschaving in de hand willen komen 1
Laat ons liever op dat gebied niet mee-
huichelen met de groote mogendheden die
stroomen van kleed vloeden, ellende en
smart veroorzaken onder het masker vaD
beschaving, naar zij beweren in het belang
van wilde volkstammenmaar die louter
haar eigen belang bevorderen en zich koloniën
willen verschaffen.
Is het ons ook om winstbejag te doen
laat ons dan bedenken dat wij aan onze
tegenwoordige bezittingen in Indië voldoende
kostbare parelen hebben, waaraan nog zoo
veel te doen is, dat wij ons waarlijk geen
nieuwe bemoeiingen op den hals behoeven
te halen.
Indië eischt groote zorgenIndië kan
voor ons veel productiever worden dan het
tot heden isen ook daarom mag het onver
antwoord heeten onze krachten te verspillen
aan gewaagde expedities, die onzen man
schappen het leven benemen en onze finan-
cieele hulpbronnen uitputten.
Moge het de regeering en het Indisch
bestuur gelukken ons een eervolle retraite
uit Flores te verschaffen en daarmee eindigen
eene gewaagde onderneming, waarvoor, blij
kens de uitingen in onze volksvertegenwoor
diging, niemand, behalve de speculanten, die
er belang bij hebben, sympathie schijnt te
koesteren!
Maastrichtsche katholieken gehypnoti
seerd. Een hoofdartikel in De Maasbode doet
de volgende onbetaalbare mededeeling
»Ons bericht, da„ mei.* 1.3 Maastricht in een
druk bezochte meeting bij acclamatie verklaard
heeft de regeering allen steun te ontzeggen,
indien zjj die stad haar garnizoen ontneemt,
heeft veel opzien gebaard en is nogal besproken
Het blijkt nu echter, dat men te doen heeft
gehad met een liberale intrige. Het voorstel,
om het kabinet te bestrjjden, is gedaan door
een tegenstander der regeering, nadat de ver
gadering in een heete stemming was gebracht
door een vurige rede. Dit alles wordt volgen-
derwjjs beschreven in een artikel in De Grens-
bode nit Maastricht, waaraan wij het ontleenen,
met bemerking evenwel, dat de katholieken
wel voorzichtig mogen zijn, als zij zich in ge
mengd gezelschap bevinden, en zich niet erg
haasten moeten, voorstellen van een liberalen
spreker aan te nemen, nadat deze hen gebracht
heeft in een toestand, waarbij het kalme na
denken onmogelijk is. De liberale list is nn
eenmaal onuitputtelijk".
Dan volgt het verhaal uit het Maastrichtsche
blad, waarin dit nader wordt aangetoond. Vad).
Aan den heer M. C. Braat, wal-kapitein
van den Koninklijken West-Indischen Maildienst
vroeger gezagvoerder bjj de Maatschappij Ne
derland, die den dienst gaat verlaten, is door de
direction der beide maatschappijen, zoowel als
door zijne collega's en ondergeschikten eene
bijzondere hulde gebracht. De heer G. A. baron
Tindal, directeur van de K. W.-I. Maildienst
voerde daarbij in de eerste plaats het woord om
den heer Braat dank te betuigen voor al hetgeen
hjj in het belang der stoomvaart-maatschappijen
had gedaan, en hem als aandenken een zilveren
bokaal te overhandigen. Ook zijne collega's en
beambten namen harteljjk afscheid van den heer
Braat en boden hem souvenirs aan.
Uit Amsterdam scbrjjft men ons:
Yrjjdagavond had in een der localen in het
gebouw de Geelvinck een openbare vergadering
plaats van de kiesvereeniging Amsterdam. De
voorzitter, mr Treub, opende de bijeenkomst
met een korte weerleggiug van de kritiek,
waaraan de vereeniging in sommige bladen
heeft blootgestaan, naar aanleiding van de
jongste vergadering (Tindal-meeting), en om te
protesteeren tegen de op die kritiek gevolgde
weigering van de reeds vroeger gehuurde zaal
in het iVufagebouw.
Het doel der vergadering van dezen avond
was de bespreking der kindervoeding, een on
derwerp dat werd ingeleid door den heer C.
H. Den Hartog.
De bijeenkomst was matig bezet j onder de
omstreeks 170 toehoorders merkte men op de
raadsleden Van Hall, Bekker, Gerritsen en
Heineken, verschillende onderwjjzers aan open
bare scholen enz. De inleider begon met te
wijzen op de nieuwe strooming in de maat
schappij, die gegrond was op de in toenemende
mate zich openbarende meening, dat het doel
van het leven zelf gezocht moet worden, en in
het afnemend besef dat de toestanden, zooals
zjj zijn, door e9n hooger wezen worden gewild.
Dat de nieuwe richting naast gerechtvaardigde,
ook ongerechtvaardigde eischen medebrengt is
duidelijkze alle nagaan zou spr. niet, maar
wel wilde hij wijzen op de houding, die de
regeerende klassen tegenover de eerste heeft
in te nemen. Er begint zich een strooming
te openbaren, om niet alleen voor den geest
te zorgen maar ook voor het lichaam (vacantie-
koloniën enz.) en deze laatste zorg maakt even
zeer een deel der opvoeding uit. Behoort het
daarom tot de school
Onze schoolwet spreekt wel enkel van de
opvoeding met betrekking tot den geest, maar
de hygiënische eischen, door die wet gesteld,
(later 0. a. met gymnastiek aangevuld) bewij
zen dat door* die wet de zorg voor het lichaam
niet uit het oog verloren werd. Dat thans, na
wat in het buitenland reeds bestaat, hier ter
stede een proef met schoolbaden genomen zal
worden, is dus niet in strijd met die beginse
len der wet, en als een stap in de goede
richting toe te juichen.. Met de voeding staat
het anders, en van bevelen kan geen sprake
zijn, alleen daar waar de ouders niet of on
voldoende in deze behoefte knnnen voorzien
is het optreden der overheid plicht, omdat
goed gevoed te zijn een noodzakelijk vereischte
is om nut van het onderwjjs te trekken.
Spreker vreest geen van de gevaren, door
sommigen daarvan geducht, en evenmin dat
deze stap tot meer zal leidenzoo snel gaat
men niet vooruit en om consequentie bekommert
men zich toch weinig. In het buitenland oor
deelt men trouwens anders, vooral in Duitschland
en Zwitserland heeft de zorg der overheid zich
reeds tot het voeden van behoeftigen uitge
breid, ter wij! men in Parijs nog verder gaat.
Ten slotte veroordeelde spreker de wijze, waarop
het bestuur der hier gevestigde vereeniging
voor een gemeente-subsidie heeft bedankt, een
daad die van een beperkte opvatting blijk gaf.
Eenige der aanwezige onderwjjzers gaven
vervolgens nit hun ervaringen eenige staaltjes
van den goeden invloed van wat tot dusver
gedaan is. Een geanimeerd debat ontstond
door de vragen van den heer Bijlevelt, waarom
het noodig was de taak van het huisgezin
over te nemen en waarom de staat dit juist
moet doen, waarbjj de inleider erop wees, alleen
subsidie te verlangen voor een taak, die blijkt
voor sommige gezinnen te zwaar te zijn. Zegt
de heer B., dat het huisgezin door staats
bemoeiing ontrafeld wordt, een huisgezin waar
men honger ljjdt acht spreker reeds ontrafeld.
In den loop van dit debat bracht mr Calisch
den brief van het bestuur van kindervoeding
ter sprake, dien hjj in strjjd achtte met de
jaarverslagen, daar uit die verslagen de be
staande behoefte aan financieelen steun bleek.
De voorzitter sloot de vergadering met den
wenseh te uiten, dat het voorstel-Van Hall zal
worden aangenomen.
De schilder Toulmouche, leerling van
Gleyre, is Yrjjdag te Parijs op öljarigen leeftjjd
plotseling overleden.
Bekend zijn zijne door de photographic alge
meen verspreide werkenle Premier pas, le
Mariage de raison, le Lendemain du bal, la Letlre
d'amour enz.
In de Wollengongmijnen nabij Sydney
zijn nieuwe ongeregeldheden veroorzaakt door
een 500-tal werkstakers, die 40 arbeidende mjjn-
werkers het werk wilden beletten.
Pogingen om een schikking tusschen werk
gevers en arbeiders te bewerken zijn mislukt,
daar eerstgenoemden weigeren hunne houding
te veranderen.
Bij het lossen van een schip met suiker
heeft de Anglikaansche bisschop van Noord-
Queensland dr. Stanton krachtig meegeholpen.
De bisschop heeft groote voorliefde voor licha-
meljjken arbeid. Yoor eenige jaren werd veel
van hem gesproken, toen hij in een stad zijner
diocese zijn koffer eigenhandig van de landings
plaats naar het hotel droeg. Een zwarte nam
den koffer bjj het eene handvat en de bisschop
bjj het andere. Op zijne kerkvisitaties slaapt
de bisschop onder den vrjjen hemel, kookt zelf'
zijne maaltijden en zorg voor zjjn paard.
Omtrent de verzoenings-conferentie te Bern
over de gebeurtenissen in Tessino verneemt
men, dat deze voorloopig mislukt is, wijl de
conservatieven het resultaat der stemming op
5 October niet erkennen, zoolang niet het
tijdstip der reclame verstreken iB.
Zondag houden de Zwitsersche radicalen
eene bjjeenkomst te Bern ter beraadslaging
over een staatkundig programma, waarin een
grondwetsherziening is opgenomen.
Da paus is aan een encycliek bezig in
antwoord op de rede van Crispi, te Florence
gehouden. Zjj is geiicht aan de bisschop
pen en het Italiaansche volk. Leo XIII tracht
aan te toonen dat de tegenwoordige politiek
der regeering verontchristeljjking van het
Italiaansche volk beoogt, terwjjl hjj alle uit-
tartende handelingen en beleedigingen opsomt,
waaraan de pauseljjke stoel bloot stond. De
paus hangt een somber tafreel op van de ge
volgen, welke deze politiek zal hebben.
Hjj beveelt een actieven tegenstand aan en
ten slotte wordt de noodzakeljjkheid betoogd,
dat Rome aan den paus worde teruggegeven,
daar het dualisme der beide regeeringen on-
mogeljjk is.
Tusschen de Ri/orma, Crispi's orgaan, en het
orgaan van het Vaticaan, de Osservatore romano,
werd dezer dagen een polemiek gevoerd, naar
aanleiding van het beweren der Riforma, dat
het Vaticaan samenzwoer tegen de hernieuwing
der triple alliantie. Ten bewjjze dat het Vati
caan in deze richting vooral bij Oostenrjjk
werkzaam was, publiceerde Crispi's blad twee
documenten. Üp het Vaticaan echter ontkent
men de echtheid dezer documenten. Men meent
dat de Italiaansche regeering het slachtoffer
eener mystificatie is geworden.
In het bekken van Charleroi is het onder
de mijnwerkers weder aan het gisten.
In de mjjnen Monceaux-Fontaine en Marcinelle
is algemeen de arbeid gestaakt.
De commissie, door het socialistencongres
te Halle benoemd tot onderzoek van het orga
nisatie-ontwerp, heeft de bepaling geschrapt
van voortdurende ondersteuning als voorwaarde
om tot de party te behooren. Zy laat vrouwe-
ïyke gedelegeerden toe tot de partydagen en
stelt voor, de leiding der party aan twaalf, en
niet aan vgf leden op te dragen. De party
leiding zal. verder naar eigen goedvinden over
de paitjjgelden Kunnen beschikken. De commis
sie keurt af de bepaling, dat het bestuur der
tractie de werkzaamheden van het partybestuur
overneme.
De hoofdredacteur van de General Anzeiger
verklaarde de geheime beraadslagingen van
Singer met de Fransche gedelegeerden persoon-
lijk te hebben bygewoond.
Het organisatie-ontwerp is in zgn geheel
met algemeene stemmen, op één na, aangeno
men. Beriyn is aangewezen als de plaats voor
de partyleiding.
Met groote meerderheid is door het congres
een voorstel aangenomen, waarin de meening
werd uitgedrukt, dat werkstakingen en uit
sluiting van patroons een onmisbaar wapen
van de arbeidende klassen ia tot bestriding van
de pogingen hunner tegenstanders de werk
gevers om hen staatkundig en maatschap-
peiyk te henadeelen en in de tweede plaats
om hun toestand zooveel mogeiyk te verbeteren.
Overwegende echter dat deze middelen als
een tweesnydend wapen werken, beval het
congres den Dnitschen arbeiders aan, de om
standigheden, onder welke zp daarvan gebruik
maken, nauwkeurig te wegen, en vóór
alles zich deugdeiyk te org a niseeren.
Op dezen grondslag raadde het congres allen
aanhangers der party aan, de pogingen der
arbeiders te steunen. Ter zelfder tyd werd op
gekomen tegen hernieuwde pogingen van de
regeering en de werkgevers om het recht van
vereeniging te onderdrukken en aangedrongen
dat de parlementsvertegenwoordigers dergeiyke
pogingen met kracht zouden bestreden.
Een der medewerkers van de Kölnischü
Zeitung had een onderhoud met een Oostenryksch
diplomaat, jegens wien zich keizer Erans Jozef
breedvoerig had uitgelaten over de kansen op
het behoud van den Europeeschen vrede, die
zeer gunstig stonden, want de keizer had tydens
zpne byeenkomst met den Duitschen keizer niet
alleende overtuiging verkregen, dat er niets
veranderd was in de hechtheid van het Drievou
dig Yerbond, maar bovendien, dat ook de czaar
door oprechte vredelievendheid bezield was
een vredelievendheid sterk genoeg om krachtiger
aanvallen te weerstaan dan die, welke den czaar
tegenwoordig jwellicht" tot het verbreken van
den vrede trachten te bewegen.
Voor de overige Beknopte berichten en
het Algemeen overzicht verwijzen wy naar het
by voegsel.
Yan 11—18 October.
Vlissingen. Gehuwd: J. D. Sutherland, jm.
25 j. met K. H. de Groot, jd. 26 j. D. Roelse,
jm. 23 j. met C. van de Woestjjne, jd. 21 j.
