N°. 246.
133' Jaargang.
1890.
Zaterdag
18 October,
Voor alles anli-clericaal.
Middelburg 17 October.
Deze courant verschijnt dagelijks;
met uitzondering van Zon- en Feestdagen?
Prijs per kwartaal in Middelburg en per post franco t 2.—ïy
Afzonderlijke nommers zijn verkrijgbaar a 5 cent.
Advertentiën20 cent per regelj BfJ abonnement lager!
Geboorte-, Trouw-, Dood-, en andere familieberichten benevens alle
dankbetuigingen: van 17 regels f 1.50;
iedere regel meer /0.20. Groote letters worden berekend naar plaatsruimte!
LETTEREN EN KUNST.
ONDERWIJS.
RECHTSZAKEN.
IIIIIIIIIISI KI.SIIIi: (OIIUVI.
Tkerwometer.
Agente* te Ylissingen: P. G. de Yet Mestdabh Zoos, te Goes: A. A. W. Bollakd, te Kruiningen: F. v. d. Pbih,, te Zierikiee: A. O. de Moonte TholenA. va* j
AdveiiuUSn
Middelburg 17 Oct. vm. 8 t 49 gr. NnnrWE*Hui«s* en te TerneuzenM. de Jonoe. Verder nemen alle postkantoren en boekhandelaren abonnementen en advertentiën aan, evenals de moeten des namiddags te unr
m. 12 n. 53 gr- av. 4 u. 52 gr. F. i advertentie-bureau's van Nijgh Va* Ditkab_ te Rotterdam, de Gebe. Belikïante, te 's Gravenhage, en A^ de la Mab Azn, te Amsterdam. i Viot. Jmwun v,A,n,or^ willn«
Verwacht N. W. wind
Hoofdagenten voor het Buitenland: te Parjjs en Londen, de Compagnie générale de Publicité étrangère G. L. Daube Cie., Joh» F. Jokes, opvolger.
aan het bureau bezorgd zjjn, willen
ip des avonds nog worden opgenomen
De verkiezing voor een lid onzer Pro
vinciale staten in het district Hulst is
geëindigd, zooals wij hadden verwachtde
clericale candidaat is gekozen.
Dat woord „clericaal" zal, gelooven wij,
wederom, evenals het „anti-clericaal", de
ergernis wekken van de redactie van het
Goesche anti-revolutionnaire blad, of laat
ons om de maat der ergernis niet vol
te meten liever zeggen van het te Goes
verschijnend anti-revolutionnaire blad. Dat
is meer in zijn geest, en ligt ook meer in
onze bedoeling. Wij doen niet gaarne aan
iemand's waarde tekortmaar bij een orgaan,
dat zijn vaan zoo ter sluiks verbergt, het
„christelijk historisch" niet meer fier durft
omhoog houden, en alleen bij verkiezingen
zijne eigenaardige belangstelling toont in
andere streken van het gewest dan dat
waarin het zijne woonplaats vindt, raakt men
allicht de kluts kwijt en weet men niet
waaraan zich te houden.
Dat te Goes verschijnende blad nu heeft
tot ons een woord van lof gericht. Wij ge
looven ten minste niet aan de eischen der
bescheidenheid te kort te doen, wanneer wij
hetgeen het dezer dagen schreef over „een
der degelijkste liberale bladen uit Zeeland,
misschien wel het eenige", in verband met
het daarop volgende over de aanbeveling
van den heer Kloppenburg iets wat wij
alleen deden als op ons van toepassing
beschouwen.
Nu zouden wij zulk een lofrede een bitter
zoete kunnen noemen. Elke vergelijking op
die manier heeft reeds de schaduwzijde dat
men, om haar als een compliment te be
schouwen, dient na te gaan met wie men bij
zulk een beoordeeling wordt vergeleken, per
sonen waarboven het niet altijd zoo'n eer
is uit te blinken. En dan komt boven
dien in aanmerking, wie zulk een testimonium
ons uitreikt. Het eerste laten wij rusten,
omdat wij daarin ons allerminst willen ver
diepen, echter niet dan na, met verwijzing
naar een vroegere beschouwing, even her
innerd te hebben hoe dapper een zuster in
dezelfde woonplaats als die van onze anti-
revolutionnaire strijdt voor de liberale zaak.
Het laatste punt is voor ons van meer gewicht
en wij gevoelen ons zelfs gedrongen onze
lofredenaarster te verzoeken ons liever der
gelijke hulde te onthouden en wel om
drieërlei redenen.
In de eerste plaats omdat zulk een lof
tuiting ons verdacht voorkomt. Zoo vaak
en dat is hierbij ook het geval dient
het licht, dat men over iemands verdiensten
ontsteekt, om wat meer en grooter schaduw
op een ander te werpen. In de tweede
plaats maakt zulk een lofrede een verdacht
figuur tegenover de blaam, die hetzelfde
blad vroeger eens uitte en nog niet zoo lang
geleden liet neerschrijven in zijne kolommen
zoodat wij niet kunnen nagaan wat eigenlijk
ernstig gemeend is en in de derde plaats
achten wij de redactie van dat orgaan tot
oordeelen onbevoegd en dus ongeschikt om
zulk eene genadige rol van bewonderaarster
■te spelen,nu ook ten opzichte van onze aan
beveling van den heer Kloppenburg die
redactie toonde niet eens goed te kunnen
lezen. Eilieve, hoe wil men dan over een
andermans arbeid oordeelen?
Tot staving van ons gevoelen zouden
wij den belangstellenden lezers wel eens
willen verzoeken in het bijvoegsel van ons
Maandag-nommer nog eens na te zien wat
wij in die aanbeveling schreven; het is
slechts een klein stukje en dan te be
antwoorden de vraag of daarin éen woord
voorkomt ter bestrijding van het „anti-revo
lutionnaire blad in ons district." Wij hebben
ten minste gelezen en herlezen, maar kon
den niets vinden dat op een „aanval" ge
lijkt en troffen daarin niet anders aan dan
deze opmerking„het Goesche anti-revolu
tionnaire blad beveelt ten minste den ka
tholieken candidaat aan." Voor het overige
schreven wij over de weinige hulp, die de
Roomschen van de ,tanli-revolutionnairen"
bij de eerste stemming in Hulst ondervonden.
Van de zijde van zulk eene slecht lezende
redactie blijven wij liever van lofredenen
verschoond.
Van meer algemeen gewicht is echter
wat hetzelfde blad als iets buitengewoons
aanstipt, dat n. 1. bij die gelegenheid onze
wijze van aanbevelen getuigde van achter
uitgaand besef van de beteekenis eener der
gelijke verkiezing", dat de provinciale be
langen niet de hoofdschotel waren maar de
verkiezingen van liberale zijde meer en meer
beheerscht worden door de leuze„Voor
alles anti-clericaal."
Eilieve, uit welken droom ontwaakt deze
redactie
Is er dan een andere strooming op dit
oogenblik dan juist die welke ons land
voeren wil in de armen der clericalen Is
het niet juist het groote en zeker zeer
gegronde verwijt aan het tegenwoordige
kabinet dat het te gematigd optreedt En
waken niet met angstvallige zorg dr Kuyper
en dr Schaepman dat het pad voor een
zuiver clericaal bestuur meer en meer ge-
effend wordt
Is het dan wonder dat wij, die deze
richting bestrijden, onder die leuze onze
medestrijders opriepen om aan den heer
Kloppenburg een groot aantal stemmen te
verschaffen
Bij wijze van protest natuurlijkwant
van overwinnen was geen kwestie. Eerst
dan wanneer daarop eenige kans ware ge
weest hadden wij, evenals bij de ver
kiezing in het district Goes, de bekwaam
heden en de meer of mindere geschiktheid
voor het lidmaatschap der staten der candi-
daten aan elkaar getoetsten de meer
practische belangen der provincie in de
weegschaal gelegd.
Nu bepaalden wij ons tot het aangeven
van een algemeen standpunt, onder eene
algemeene leuze, die, naar wij hopen, ook
in 1891 bij de groote verkiezingen nog zal
weerklinken, want wij zijn nog steeds op
een gevaarlijken weg naar de overheersching
van Rome en Dordt, waartegen gestreden
moet worden.
En nu de heer Moerdijk gekozen is met
1011 van de 1673 stemmen, zouden wij wel
willen vragen of hij dit te danken heeft aan
zijne bekwaamheden
Wij vragen dit met ernst doch betwijfelen
of een deel der kiezers, die hem stemden,
wel met ernst daarop een bevestigend ant
woord durven geven. Zelfs in een brief uit
Staats-Vlaanderen in de Tijd werd dan ook
gezinspeeld, natuurlijk in zeer zachte termen,
op de bevreemding, die zich over de keuze
van de Katholieke kiesvereeniging hier en daar
openbaarde. Op dat punt kon waarlijk de
heer Kloppenburg dan ook gerust met hem
in het strijdperk treden.
De uitslag is volstrekt niet ontmoedigend
voor onze partijgenooten, integendeel, want,
niettegenstaande het snorkend, onbeschaamd
en onbeschaafd geschrijf van het katholieke
orgaan in die streek, waarbij aangespoord
werd om den „liberalisten een zedelijken
schop te geven"om hen te vertrappen,
evenals „de olifant met een enkelen voet-
druk net zoo goed een tijgerkat of een jak*
hals, als wel een rat of een muis te pletter
treedt"; niettegenstaande die sierlijke
beeldspraak, en trots al de pressie, die van
zekere zijde is uitgeoefend, kon de gekozene
bij herstemming slechts 1011 stemmen ver
werven. En dat terwijl in 1889 de heeren
Walter 1190, Fruytier 1132, Thomaes 1106
en Moes, de anti-revolutionnaire candidaat,
1205 stemmen verkregen.
De liberale candidaat daarentegen won
betrekkelijk in stemmental, want, bepaalde
zich in het vorig jaar dit aantal op den
heer Kloppenburg tot 411, op den heer Van
IJsselstein tot 346, den heer Sturm tot 363
en den heer Visser tot 294, den 14 October
verkreeg de heer Kloppenburg er 623.
Wij gaan vooruit, zij het ook langzaam,
wat niet anders kan, omdat de tegenpartij
te machtig nog is eu wij slechts moeten
overwinnen doqr vffe kiezers te overtuigen,
zonder dwang uit te oefenen, zonder hen
tot stemmachines te verlagen.
Wij gaan vooruit en wij zijn trotsch
zelfs op dezen kleinen vooruitgang, terwijl wij
ons onthouden van iedere verdachtmaking.
De oogen der gematigden worden meer
en meer, nu de schoolstrijd geëindigd is,
geopend voor het gevaar, dat van het zuiver
clericalisme voor ons land dreigt. En menig
strijder tegen het liberalisme zal ook daarom
zich scharen aan onze zijde, nu hij inziet
dat men ons zoo langzamerhand brengen wil
onder het juk van overheerschende en
heerschzuchtige geestelijken.
Anti-clericaal zal ook voor hen meer en
meer de leuze worden 1
Een enkel woord tot slot aan het adres
van onze medestanders aan den overkant,
naar aanleiding van sommige feiten, die zich
bij de jongste verkiezing aldaar voordeden.
Wij lazen nog te veel ongeteekende aan
bevelingen in het belang van den heer
Kloppenburg. Wij zagen er, uitgaande van
„Eenige R-C. kiezers'', van „Vele kiezers
uit Sas van Gent" en van „de baloorigen
uit het kanton Terneuzen". Wij lazen er,
onderteekend: „Eenige kiezers"; „Een voor
veel- kath. baloorigen"; „Vele kiezers uit
Hulst en Hontenisse". Gelooft men nog aan
de kracht van zulke aanbevelingen, die zoo
licht gegronde of ongegronde aanleiding geven
tot minder vleiende aanmerkingen op onze
partijgenooten ,en op hun tactiek? Zulke
aanbevelingen maken den strijd onzuiver;
zij ontwijden te veel ons optreden in het
belang eener goede zaak.
Laat men zulk geheimzinnig handelen
liever overlaten aan onze tegenpartij, van
wie wij echter dit zij tot haar eer ge
zegd zulke aankondigingen niet lazen.
Onder dergelijke diensten van onhandige
vrienden lijdt de waardigheid van ons op
treden en men deed daarom beter wanneer
men zulke aanbevelingen naliet, hoe goed zij
somtijds ook zijn bedoeld.
Kan het bestuur der kiesvereeniging te
Terneuzen niet zijn invloed ten goede aan
wenden om bij volgende gelegenheden zulke
minder gelukkige pogingen in het belang
van een liberaal candidaat tegen te gaan
of op eene of andere wijze trachten ze te
voorkomen
Wanneer onze aanhangers zich rond dat
bestuur scharen met dat bestuur alles over
leggen en daaraan de gansche leiding, ook
in hare onderdeelen, opdragen, dan zullen
zeker dergelijke bedekte en minder goede
aanbevelingen wel achterwege blijven, wat
aan onze zaak en het eerlijk karakter van
den strijd bepaald ten goede zal komen.
Wjj ontvingen van jhr. Henry Tindal de
rede, door hem Maandag li. te Amsterdam
gehouden, met eeia Open brief aan de hoofdredac
tie van het Handelsblad, waarin hij opkomt
tegen de naar zjjne meening door die redac
tie gepleegde verdachtmaking van zjjne be
doelingen*
In dien brief zegt hjj o. a.
»De reden van mjjn optreden is geweest om
het koningschap hoog te houden. Het koning
schap, waaraan ik en de meerderheid van
mijne landgenooten gehecht zjjn, te verdedigen
tegen menschen zooals gjj, die ons vorsteljjk
huis met vleierjj overstelpen, maar die Z. M.
den koning de macht willen ontnemen, hem
door de grondwet geschonken.
»Deze oorzaak van mjjn optreden is geen
geheim, ik ben daar openljjk voor uitgekomen,
en het bljjkt ook herhaaldelijk uit de rede,
die ik 13 Qctober jl. hield."
Wat de in zjjn rede gebezigde uitdrukking:
»Wil de meerderheid van ons volk echter de
republiek, dan zullen wij er ons naar moeten
schikken" betreft, hiermede, zegt hjj, »had ik
niet de socialisten op het oog, die er rond
voor uitkomen, dat zjj een republiek verlan
gen. Zooals mjjne gebeele rede aanduidt, had
ik het oog op u, mjjnheer de hoofdredacteur
en uwe medestanders.
»Daar wij nu door toedoen van u en uwe
medestanders een republiek hebben met acht
partjjmannen aan het hoofd, zoo riep ik u toe:
.huichel niet langer." Wilt gjj de republiek
kom er dan openljjk voor uit. Gaat de meer
derheid van ons volk met u mede (iets, dat
ik zoo vrjj ben zeer te betwjjfelen), dan zullen
wjj, minderheid, ons er naar moeten schikken."
Voor belangstellenden deelen wjj meê, dat
van die rede en van dien open brief op aan
vrage kosteloos exemplaren verkrijgbaar zjjn
bjj de firma Ellerman, HarmB Co. te Am
sterdam.
Donderdag was bjj die firma de aandrang
van hen, die deze gratis-brochure in ontvangst
wilden nemen, zoo groot, dat gedurende gerui-
men tjjd twee politie-agenten de orde moesten
handhaven.
In zake het schoolfonds, in het leven geroepen
door de Maatschappij tot nut van het algemeen
en de vereeniging Volksonderwijs, die zich ver-
eenigd hebben om te waken dat de schoolwet
van 1889 niet leide tot nadeelige gevolgen
voor het onderwjjs der natie, heeft het hoofd
bestuur van het Nut thans tot de departementen,
andere vereenigingen en bijzondere' personen
het verzoek gericht, het fonds door giften in
eens of door jaarljjksche bjjdragen te steunen,
en krachtige medewerking van geestverwanten
te vragen.
Uitdrukkelijk wordt verzekerd dat geen enkele
poging zal worden beproefd om de ouders, die
krachtens hun overtuiging hun kinderen naar
de bijzondere school wenschen te zenden, daarvan
terug te houden. De bedoeling is alleen: den
ouders die hunne kinderen naar de openbare
school willen zenden, maar het daaraan ver
bonden schoolgeld niet kunnen betalen, zulks
gemakkeljjk te maken. »Voor eene loyale
uitvoering van dit plan zal worden zorg ge
dragen".
Herinnerende dat het kerkeljjk bjjzonder on
derwjjs zoo krachtig is geworden door de groote
offervaardigheid der voorstanders, vertrouwt
het hoofdbestuur dat ook de vrienden van deug
delijk volksonderwijs in 't algemeen en van het
openbaar lager onderwjjs in 't bjjzonder, bereid
zullen zjjn voor het groote volksbelang belang
rijke offers te brengen van geld en van arbeid.
Als voorzitter der Maatschappij tot Nut van
t Algemeen is opgetreden de heer mr H. J. Kist.
De Haagsche courant ontsteekt eenig licht in
een duistere zaak door meê te deelen dat de
commandant der zeemacht in Oost-Indië zich
niet rechtstreeks tot den minister van marine,
maar tot den gouverneur-generaal gewend heeft
met zjjn betuiging, dat hjj zich niet langer
verantwoordelijk kan stellen voor den loop der
zaken in Indië, wegens den ellendigen toestand,
waarin zich onze marine aldaar bevindt.
Dit schrjjven is om advies aan den minister
van koloniën gezonden.
Bjj beschikking van den minister van water
staat enz, is, met ingang van 1 November
a. b. de ingenieur der le klasse van den
rijkswaterstaat J. A. Musquetier, thans in
het 2de rivier-arrondissement te Utrecht, be
last met den dienst van arrondissements-inge-
nieur in het 8e district te Utrecht; de inge
nieur der 2de klasse J. G. Ermerins, thans in
het arrondissement Goes, belast met den dienst
in het 2de rivier-arrondissement te Utrecht
de ingenieur de 3de klasse A. B. Marinkelle,
thans werkzaam onder den arrondissements
ingenieur te Amsterdam, belast met den dienst
van arrondissements-ingenieur in het 11de
district te Goes.
Naar luid van het zestiende jaarverslag der
Maatschappij tot opvoeding van weezen in het huis
gezin was in het afgeloopen jaar het getal
aanvragen om hulp weder grooter dan dat
der weezen, die in hare verzorging konden
opgenomen worden. Het totaal cjjfer der eerst-
genoemden bedraagt sedert hare oprichting
749, dat der laatsten klom van 841 tot 358.
Een 17 tal weezen werd in verzorging opge
nomen.
De rekening leverde een tekort op van
f 4795.55 dat niet volkomen gedekt werd door
de f 4770.36|, in dit jaar aan giften boren
f 25 en legaten ontvangen, zoodat een na-
deelig saldo van f 25.18£ op de kapitaal
rekening moet worden afgeschreven en deze
bedraagt f 31419.88.
Onder de verpleegden bevonden zich 8 in
Zeeland geboren.
Naar de Deli-Crt meldt is door do Indische
regeering een voor Sumatra's Oostkust hoogst
belangrjjk besluit in zake landbezit genomen.
De resident van Sumatra's Oostkust zal voor
taan slechts zjjne goedkeuring kunnen verlee-
nen aan overeenkomsten of overschrjjvingen,
welke dienaangaande gesloten zjjn tusschen de
inlandsche vorsten en a Nederlanders, b inge
zetenen van Ned-Indië, c maatschappjjen, in
Nederland, of d in Ned.-Indië gevestigd.
Het hooge gewicht voor de Oostkust van
deze bepaling, de veranderingen, welke er uit
zullen voortvloeien in zake het verkrjjgen van
kapitaal voor landbouw-ondernemingen, zjjn er
zegt meergenoemd blad ten nauwste mede
verbonden. De maatregel heeft een reaction-
naire politieke strekking en schaadt interna
tionale belangen. Zonder overgangsbepaling
wordende toegepast, zullen er waarschjjnljjk
onmiddelljjk klachten over verrjjzen, hier zoo
wel als in Europa.
Donderdagavond is te Rotterdam het
beroemde orkest van Lamoureux, sterk 120
musici, opgetreden. De schouwburgzaal was
stampvol en de geestdrift groot. Vóór den
aanvang van het concert slonden alle execu
tanten op en speelden het Wien Neêrlandsch bloed,
naar eene prachtige orchestratie van Delibes.
Het publiek was ook opgestaan en aan het
gejuich kwam bjjna geen einde. Na elk num
mer moest Lamoureux driemaal voor het publiek
verschenen. Bij de introductie voor het 3e
bedrjjf van Lohengrin hield het publiek niet
op totdat dit nummer werd herhaald.
Men meldt dat de heer Marie J. Ternooy
Apèl verbonden is aan het gezelschap van den
7Vi'ofi-schouwburg, directie Jan C. de Vos en
Van Korlaar, te Rotterdam.
Te Arnhem is voor het litterarisch-mathe-
matisch examen geslaagd de heer W. van der
Linden van Groede.
Arrondissements-Rechtbank te Middelburg.
Ter openbare terechtzitting van heden, Vrjj-
dag, is D. Z., 25 j., opzichter eener oestercul
tuur te Krabbendjjke, beklaagd van mishande
ling, ontslagen van alle rechtsvervolgingde
kosten te dragen door den staat.
Kantonqerecht te Goes.
Door het kantongerecht zjjn veroordeeld in
de zitting van 10 October jl. in verzet wegens
overtreding der jachtwet: M. S., J. de JL, C.
J. N., C. N., allen Terseke, tot dezelfde straffen
als in eerste instantie en in de zitting van
heden (Vrijdag) wegens jachtovertreding C. B.,
Hoedekenskerke, tot 5 b. s. 4 d. h.P. L.,
Heinkenszand, tot 2 maal f 5 b. s. 4 d h.
het in staat van dronkenschap verstoren der
orde: M. M., Goes, tot /3 b. s. 3 d. h.het
verboden rapen van schelpdieren C. v. B.,
Krabbendjjke, tot /2 b. s. 2 d. h., en het
bevisschen der Schelde zonder consentJ. L S.,
Clinge, tot /3 b. s. 3 d. h.
Verder wegens straatschenderijC. v. d. R,,
0. M., Goes, ieder tot 1 b. s. 1 d. h.j C. A.
K., Goes, tot f 2 b. s. 1 d. h. en E. W., Goes,
tot 3 b. s. 3 d. h.strooperjjA. v. O., Cam-
perland, tot f 0.50 b. s. 1 d.; A. B. Cz., S. v.
K., "Wemeldinge, J. P., P. J., Coljjnsplaat en
A. T., Heinkenszand, ieder tot 3 b. s. 3 d.
h.en H. S., Hoedekenskerke tot 4 b. s. 4
d. h.het laten loopen van vee op eens anders
grondJ. v. S., Krabbendjjke, tot 2 b. s. 2
d. h.het laten loopen van niet uitvliegend
pluimgedierte op eens anders grondH. V.,
Heinkenszand, tot 1 b. s. 1 d. h. en A. K.,
Kruiningen, tot 2 b. s. 2 d. h.
Allen tevens in de kosten.
Vrijgesproken werd D, R., Cats, beklaagd van
het onbevoegd uitoefenen der geneeskunde.
In de afdeeling van den raad van state
voor geschillen van bestuur bracht Donderdag
de staatsraad mr Van Vladeracken verslaguit
nopens het beroep van F. C. O. M. Hombach
te Hulst, tegen eene beschikking van Gedep.
staten van Zeeland van 18 Juni jl., betreffende
de benoeming van een ontvanger-grifEer van
den Van-Alsteinpolder. Ook hier werd beweerd
dat de benoeming onwettig was, wjjl daaraan
door onbevoegden was deelgenomen. Gedep.
staten adviseeren tot niet-ontvankeljjkverkla-
