N°. 237.
133* Jaargang.
1890.
.W oensdag
8 October.
mr H.M. Gr. Kloppenburg.
Deze courant verschuilt d a g e 1Q k s
met uitzondering van Zon- en Feestdagen!
Prijs per kwartaal in Middelburg en per post franco t 2.-^1
Afzonderlijke nommers zijn verkrijgbaar a 5 cent.
Advertentiën20 cent per regel! Bij abonnement lager!
Geboorte-, Trouw-, Dood-, en andere familieberichten benevens alle
dankbetuigingen: van 17 regels f 1.50;
iedere regel meer 0.20. Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Middelburg 7 October.
HENRIK IBSEN.
LETTEREN EN KUNST.
ONDERWIJS.
UIT STAB EN PROVINCIE.
Minims! mm {mum.
Agentes te Vlissingen: P. G. de Vbt Mestdash Zoos, te Goes: A. A. W. Bollajto, te Krniningen: F. v. d. Peixl, te Zierikzee: A. O. de Mooi/ te Tholen: W. A. va*
Nibü w«bhuIjze* pn te TerneuzenM. de Jonge. Verder nemen alle postkantoren en boekhandelaren abonnementen en advertentiën aan, evenals de
advertentie-bnreau's van Nijgh Va* Ditmab te Rotterdam, de Gebk. Belintante, te 's Gravenhage, en A. de la Mae Azn, te Amsterdam.
Hoofdagenten voor het Buitenland: te Parjjs en Londen, de Compagnie générale de Publicité étrangère G. L. Daubb Cie., Joh* F. Jo*eb, opvolger.
Th «roometer.
Middelburg 7 Oct. vm. 8 s 60 gr.
m. 12 u 64 gr. av. 4 u. 61 gr. F.
Verwacht Z. W. wind.
jldvertuttSn
moeten des namiddags te mmm uur
aan het bureau bezorgd zjjn, willen
zjj des avonds nog worden opgenomen
Voor de herstemming in het district'Hulst
ter verkiezing van een lid der Provinciale
staten, Dinsdag 14 October te houden, hopen
wij dat alle anti-cleriealen hunne krachten
zullen inspannen om een flink aantal stem
men te doen verkrijgen door den heer
De toestand van Zyne Majesteit den koning
is in de laatste week weinig veranderd.
Zyne Majesteit lijdt, zooals de geneesbeeren
des konings bevonden hebben op een consult,
gehouden den 29sten September 1890, aan eene
verheffing van het chronisch nierlijden, hetwelk
•Zyne Majesteit noodzaakt het bed te houdeD.
De voeding is voldoende en de krachten van
den boogen lyder zyn zeer bevredigend.
Dit bericht uit de Staatscourant is gisteren
avond nog aan een deel onzer lezers in de
stad medegedeeld.
Tegenover de informatiën door den heer
Tindal omtrent 's konings toestand ingewonnen,
is de Standaard in staat, andere en betere in
formatiën te kunnen stellen, voor wier nauw
keurigheid bet blad borg spreekt.
Tot voor 14 dagen heeft de koning zyn ge
wonen arbeid verricht. Gelyk bekend is, ver
laat bjj nooit het Zoo en moeten de ministers
alles schriftelijk met hem afdoen, maar dit
belet de persoonlyke bemoeiing met 's lands
zaken geenszins. Geheel den zomer gaf Z. M.
bljjk, dat hy zich op de hoogte stelde van
hetgeen er omging, en er is niet de minste
grond om te meenen, dat hy in meer of min
onbewusten toestand zyne toestemming, waar
die noodig ia, ooit zou hebben gegeven. Na
tuurlijk eischt dit lichamelijke inspanning
vau daar dat, toen de oude ziekte weer in
hevigheid toenam, Z. M. jden arbeid moest
staken. Juist de omstandigheid dat, z o o d r a
die ziekte erger werd, ook geen enkel kon.
besluit meer in de Staatscour. verscheen, toont
dat alles in volkomen normalen toestand is.
Nog dient er op te worden gelet, dat de doc
toren huisdokters zyn, en dat dus de regeering
geene macht over hen heeft.
De bijzonderheden, waaruit de persoonlyke
bemoeiing des konings wiskunstig zeker blykt,
zyn natuurlijk voor mededeeling onvatbaar,
maar niettemin van zoo stelligen aard, dat ze
geen ruimte voor eenigen twijfel laten.
Omtrent hetgeen op Flores te doen staat,
schijnt de regeering nog niet tot een vast be
sluit te zyn gekomen.
Is het Bat. Nieuwsblad goed ingelicht dan
zal de troepenmacht aldaar opnieuw worden
versterkt, teneinde het verder voortrukken
landwaarts in mogelyk te maken, zonder de
verbinding met de kust in gevaar te stellen,
Nu men eenmaal op het eiland is, wil men
het onderzoek naar tin blykbaar zoolang voort'
Sedert de opvoering van Nora met mej.
Aleida Roelofsen in de titelrol is de beroemde
Noorsche schrijver, wiens naam boven dit opstel
staat, niet langer een vreemdeling voor het
Middelburgsche tooneellievend publiek. Met de
voorstelling van Spoken, morgen in den schouw
burg alhier te geven, zal men de kennismaking
met Henrik Ibsen's werken hernieuwen, zelfs
zal dit gebeuren door een der merkwaardigste
tooneelstukken, door hem geschreven. Ibsen
behoort niet tot die schrijvers, wier werken,
hetzy gelezen, hetzij opgevoerd, onmiddelyk
boeien, aantrekkenhet tegendeel is waar, de
eerste indruk, dien zyn drama's nalaten, is die
van verwondering, ja byna van onaangename
verrassing. Yelen verklaren ze zelfs voor on
mogelyk! Ze zyn vreemd, buitengewoon, ja
stooten aanvankelyk eerder af dan dat zjj
bekoren. Maar heeft men zich eerst den tyd
gegund er over na te denkenzich vertrouwd
te maken met de personen, die als dragers van
de ideeën van den grooten Noorschen zeden-
schilder met de pen optreden; heeft men getracht
den ernst te begrjjpen van zyn strijden voor
een hervorming onzer zoo vaak ongezonde
maatschappelijke instellingen en vormen, dan
gevoelt men er eerst alle kracht van. Zyn
werken wortelen zich in ons denkvermogen vast
ïy dringen in onze hersens door; na lezing
zetten, tot men zekerheid verkrygt omtrent de
aanwezigheid of niet-aanwezigheid van dat
metaal, zoodat de zaak daarmede in éen keer
tot een eind wordt gebracht, en /erdere tochten
niet noodig zullen zyn.
De Jambode meldt dat er over gedacht wordt
een geheel bataljon naar de noordkust van het
eiland te zenden en de tegenwoordige expeditie
aan de zuidkust te laten, terwyl de Locomotief
zegt met zekerheid te weten, dat door het
legerbestuur is geïnformeerd, in hoever de rest
van het 8e bataljon valide zou zyn om naar
Flores te gaan.
De reeds sedert jaren aanhangige plannen
tot reorganisatie van den dienst der rjjks-
telegraphie zullen dan eindeljjk naar men
aan het Utrechtsch Dagblad schrijft tob uit
voering komen, en tevens zullen de tracte-
menten van het personeel verbeterd worden,
altjjd natuurlijk wanneer de staten-generaal
het daarvoor aangevraagde crediet toestaan.
Van de tractementsverbetering make men
zich intnsschen geen overdreven voorstellingen.
Het ineerendeel der onder-directeuren en de
telegrafisten 1. en 2. klassen zullen commie
zen worden, in vier klassen verdeeld, en de
tractementen dezer ambtenaren zullen bepaald
worden op 11002200. Het minimum-trac-
tement van een telegrafist tweede klasse
bedraagt thans ƒ900, maar daarby komt nog
een bedrag van gemiddeld 100 aan premiën.
Nu ligt bet in de bedoeling van den minister,
de premiën af te schaffen, zoodat voor deze
ambtenaren de geheele verbetering op een
honderd gulden in het jaar meer neerkomt.
Waarby nog dient te worden gevoegd, dat de
ambtenaren, die de Hugestoestellen bedienen,
gewoonlijk nog een hooger bedrag aan premiën
maken, zoodat voor hen de tractementsver
betering al zeer weinig zal bedragen.
In alle bijzonderheden kent men de plannen
nietde minister heeft ze niet volledig mede
gedeeld. Maar waarschynlyk zal voor de tele
grafisten der eerste klasse en de tegenwoordige
onder-directeuren de »verbetering", wat de
tractementen betreft, wel niet veel meer be-
teekenen dan voor de jongere ambtenaren.
Dat er over de telegraaf-ambtenaren niet al
te royaal is gedacht, blykt ook hieruit^ dat
voor de hoofdcommiezen der postery de trac
tementen bepaald zullen worden op 2300
2690, terwyl voor de onder-directeuren der
telegrafie (die onder de nieuwe organisatie
zeker geen mindere verantwoordelijkheid zul
len hebben te dragen) bet minimum-tra cte-
ment op 2000 is gesteld.
In het algemeen schijnt ook onder de nieu
we orde van zaken by de regeling der trac
tementen een zonderling stelsel te zullen wor
den gevolgd. Zoo zal voor de ambtenaren
van lageren rang (telegrafisten en klerken)
bet minimum-tractement 100 meer bedra
gen dan het minimum-tractement der commie
zen 4. klasse, die hooger in rang zullen zyn,
en zal het minimum-tractement der commie
zen 1. klasse ƒ200 hooger zyn dan het mini
mum-tractement der onderdirecteuren, ofschoon
blykbaar in de nieuwe organisatie aan laatst
genoemden ambtenaren een gewichtige werk-
of voorstelling vergezellen zjjn woorden, zijn
denkbeelden ons by ons dagelyksch werk; we
kunnen er ons een tydlang niet aan ontrukken
wy vragen ons zelfis dat waar, is dit niet in
strjjd met een gezonde levensbeschouwing, met
een goede zedeleer en wy zoeken zelf deze
vragen te beantwoorden. Henrik Ibsen leert
ons denken. Hiermede is niet gezegd dat alle
zyne werken in even groote mate onze be
wondering verdienen, vooral zyn nieuwste
werkeno. a. de Wilde Eend en de Vrouw van
de Zee, lyden misschien te veel aan het streven
van den dichter om zyn theorieën al te zeer
op de spits te stellen, terwyl hy hier door het bot
vieren aan zyn zin voor het symbolische aan de
duidelykheid te kort doet. Maar men make
den dichter geen verwyt van de dwaalbegrip
pen zyner helden. Men doet dit immers even
min Shakespeare voor zyn schepping van Hamlet,
half philosoof, half krankzinnige Eén ding
dient men bovendien niet te vergetende
schrijver is een Neor, en onze kennis van het
leven en de zeden der afstammelingen van de
Scalden en Vikings zeer gering en van jongen
datum.
Er is dikwerf gezegd i Ibsens levensbeschou
wing en zedeleer, hoe waar oOk, is in den grond
troosteloos en dus ongezond. Zoolang de men-
schenwereld krioelt, heeft zij altijd bestaan
uit optimisten en pessimistenlieden die een
rooskleurig glaasje in het oog zetten, om zelfs
het gryze en grauwe meteen mooi tintje te zien,
kring zal worden toevertrouwd. Het gevolg
zal wezen, dat öf voor 4e i - cnmiezen der eerste
klasse het minimum-tractement eene fictie
blijft, öf dat de commies eerste klasse, die tot
onder-directeur wordt bevorderd, bij die pro
motie in tractement wordt teruggezet.
Geruimen tjjd geleden werd een Holland-
sche opera aangekondigd, getiteldDe bloem
van IJsland, tekst van Van Dokkum, muziek
van M. H. van 't Kruys. In Maart van dit
jaar werd tusscben laatstgenoemde en den heer
De Groot, directeur der Hollandsche opera te
Amsterdam, een overeenkomst geteekend, waar
by de heer De Groot zich verbond De bloem van
IJsland, die geheel voltooid was, in October of
November van dit jaar op te voeren.
Sedert dien werd de Vereeniging tot bevorde
ring der Nederlandsche muzikaal-dramatische kunst
opgericht en werd een commissie van toezicht
benoemd, aan wier oordeel de nieuwe, door
den heer De Groot op te voeren Hollandsche
opera's moesten worden onderworpen. Deze
commissie nu, waarvan mr J. N. van Hall
voorzitter en Daniël de Lange secretaris is,
achtte De bloem van IJsland tot opvoering niet
geschikt. Nu verklaarden dichter en compo
nist zich bereid in hun werk de door de com
missie aan te geven wijzigingen te brengen,
terwijl de toondichter zich verder beriep op
de in Maart door hem met den heer De Groot
aangegane overeenkomst. Hierop ontving de
heer Van 't Kruys een scbrjjven van den
secretaris, waarin deze mededeelde dat de
commissie van toezicht zich niet geroepen acht
aan de inzenders der Nederlandsche dramati
sche werken wenken of raad te geven. Zij
geeft advies omtrent elk werk aan den direc
teur der Ned. Opera en meent hiermede aan
hare verplichting te hebben voldaan.
De muziekverslaggever van Het Vad., die
bovenstaande feiten mededeelt, erkent dat de
tekst niet byzonder mooi is. Maar het is de
vraag of door bekorting en zuivering daarvan
nog niet wat goeds is te maken. Wat de
muziek betreft, de beer Van 't Kruys is niet
de eerste de beste; hij behoort tot de jongeren
in den lande, van wien men het meest ver
wacht. De opera, een eersteling, heeft vermoe
delijk fouten, maar het ware niet te verwonderen
als èn gedachte èn instrumentatie haar boven
het alledaagsche verhieven. En daarom spijt
het hem, dat de comm. v. toez. geen appèl op
haar eerste uitspraak heeft toegelaten. Mis
schien heeft zij volgens de letter haver statuten
gehandeld, doch waarom zou zy niet het voor
beeld navolgen van het comité der Comédie
Frangaise, dat ook wel stukken a correction
ontvangt en de schrijvers in de gelegenheid
stelt hun werk te verbeteren. Aanmoedigend
voor andere toondichters is het gebeurde niet.
De schryver wjjst ten slotte op de overeen
komst tusschen de heeren Yan 't Kruys en
De Groot en deelt bovendien mede, dat laatst
genoemde er niet afkeerig van is de opera,
zooals ze daar ligt, te monteeren. Waarom
zou de commissie zich dan zoo onverbiddelijk
toonen
Het eerste nommer is verschenen van
een tijdschrift in het volapük, onder redactie
van den heer J. A. Adriaanse te 's Heerenhoek.
In tegenwoordigheid van den minister van
onderwys werd Zondag in den tuin van het
Luxembourg te Parjjs het standbeeld van Dela
croix onthuld.
en anderen die onbeschroomd in het sterke
licht kyken doch tevens de donkere schaduwen
waarnemen. Yoor de eersten, gemoedelijke
zieltjes, die niet gaarne de waarheid in haar
volle naaktheid aanschouwen, heeft Ibsen zyn
werken niet geschreven; ook niet voor de
»nette mensehen", die hun zonden zoo braaf
onder het vygeblaadje-fatBoen weten te ver
bergen. Die mooikjjkers en schijnheiligen
zy zyn het, die het meest afgestooten worden
door een Nora, »die haar kinderen verlaat",
in plaats van een leven vol leugen, en dus
onzedeljjk, voort te zetten 1
Evenals in bijna alle romans, novellen en
drama's der Noorsche, Zweedscbe en Deen-
sche schrjjvers en schrijfsters brengt Ibsen alle
kwestiën te berde, welke het maatschappelijke
leven beroeren. Hij onderzoekt de grondslagen
onzer samenleving, analyseert baar en stelt
haar leugens aan den kaak. Zjjn werken zyn
daarom zjo belangryk, wyl zjj de dryfveeren
ontbloot, welke onze maatschappjj voortbewegen;
wyl zy de waarheid en deze is zelden aan
genaam ons voor oogen stelt. Niet het
minst schrikt Ibsen daardoor velen af, dat hy,
de menacbenkenner, de ontzettende, de vrees
aanjagende waarheid hun met onverzoenlijke
oprechtheid in de ooren schreeuwt, waarby hy
met alle overgeleverde vormen, ook die der
dramatische kunst, breekt.
Ibsen is van top tot teen een revolutionnair,
un révolté, die tegen alle overgeleverde con-
Men schrijft ons
De lessen aan den gymnastiekcursus te Goes
(sedert Juli onder leiding van den heer P. van
der Meulen opgericht) zyn wegens te geringe
deelneming voorloopig gestaakt. Voor een ge
deelte vindt dit feit zyn oorzaak in de nog
altijd totale onbekendheid met de eischen van
het verlicht examen in de gymnastiek, waar
door velen eene afwachtende houding aannemen.
Ook legt de verre afstand van deze en de
financieele kwestie van gene een zeker gewicht
in de schaal. Van kinderachtig byredenen zullen
wy maar niet gewagen.
Het blijft echter te hopen, dat alle Zuid-
Bevelandache onderwijzers, voor zooverre zij
weinig of niets aan gymnastiek gedaan hebben,
zich eendrachtig vereenigen ter bekwaming in
het binnen weinig jaren verplichte leervak.
De vraag blijft niettemin gewettigd of de
regeering niet een weinig verplicht is aan de
onderwijzers, wien bet toch waarljjk niet kwalijk
te nemen isdat zy geen akte-gymnastiek bezitten,
de gelegenheid te verschaffen zich in genoemd
leervak te bekwamen. Laat de regeering op
ryks kosten voor een paar jaar b. v. gym-
nastiekcursussen oprichten. Er zyn aan kweek
en normaalscholen gymnastiekleraren genoeg,
die zich tegen billjjke vergoeding met de leiding
der lessen zouden willen belasten.
Waar zulke cursussen opgericht werden van
's rykswege, hadden ook de gemeentebesturen
meer recht eischen te stellen, gelyk hiér en
daar reeds f|8kchied is.
In de Maandagmorgen te Cats gehouden
raadsvergadering is met algemeene stemmen
tot onderwyzeres benoemd mejuffrouw C. E.
Eckebus te Goes. Met baar stonden op de
voordracht de dames C. C. van 't Hof te Brou
wershaven en M. C. van den Ende te Wol-
faartsdyk.
De collecte voor de scholen met den bijbel
bracht op te Gapinge (Ned, Ger. kerk) 4.50
en te Biezelinge met Kapelle en Eversdyk
ƒ67.58.
Maandagavond kwamen in buitengewone
vergadering enkele leden, met het bestuur mede
telden wy er 9, van de afdeeling Middelburg
der Vereeniging tot bevordering van fabrieks- en
handwerksnijverheid in Nederland byeen, ter be
handeling van een verzoek om ondersteuning
van het aan den gemeenteraad van Middelburg
door de kamer van koophandel en fabrieken
gericht adres in zake de buitenhaven van het
kanaal door Walcheren by Yeere.
Zonder beraadslaging of hoofdelyke stemming
werd, op voorstel van het bestuur, goedgevonden
de verlangde adhesie te betuigen.
De heer C. W. D'hujj Fz., die de boek
en bybelbindery van zyn vader, den beer F. P.
D'hujj, overnam, heeft zich gevestigd op den
Burg alhier en een eigenaardig uithangbord
wekt daarvoor de aandacht der voorbijgangers.
Dat uithangbord, waarnaar ook zyne zaak
genoemd is, bestaat uit drie in imperiaal for
maat en prachtband gebonden boeken, met de
namen van een drietal gevierde schrijvers en
daaronder een sierlyk gesmeed yzeren bord dat,
in verband met de op de titelvlakken der
boeken genoemde namen, aan beide zjjden meldt:
«Wat 's menschen geest in woorden zegt
Dient in een goeden band gelegd."
ventioneele vormen, zoowel van de dramatische
kunst als ten opzichte van de leer der maat
schappelijke plichten, in opstand komt.
Ibsen, die thans 62 jaar oud is, leeft sedert
vele jaren te Munchen. Eiken dag ziet men
hem op een bepaald uur in het café Maximilian
alleen aan een tafeltje zitten, want de eenzaam
heid is hem lief. »De sterkste mensch zoo
laat hy een zyner dramatische personen zeggen
is hy die alleen bljjft." Maar houdt hy
zich persoonlijk afgescheiden, door zyn werken
oefent hy een groote macht op de samenleving
uit, niet alleen in Noorwegen, ook in Duitsch-
land, in Rusland, ja zelfs in Frankryk is men
begonnen aandacht aan het werk van den
talentvollen Noorschen dichter te schenken.
Niet altijd beschouwde hjj de gebeurtenissen
van den dag op zulk een afstand, te gelegener
tjjd nam hjj er een werkzaam deel aan. De
achteruitgang zyner familie drong hem zyn
studiën voor geneesheer te onderbreken en om
ze te kunnen voortzetten nam hy een betrek
king als apothekersbediende aan. In 1848 in
spireerde de revolutionnaire beweging, welke
geheel Europa had aangetast, hem tot gedichten
aan de Hongaren, om dezen aan te moedigen
in hun voorstelling voor de vryheid en tot
sonnetten aan koning Oscar. Tot held van zyn
eerste tooneelwerk koos hy Catilina, die onder
zyn handen een utopist, een droomer werd.
Na eenige jaren van onrust, waarin hjj een
Zoowel de boeken als het uithangbord zyn
beel aardig gedacht en keurig bewerkt.
Bjj de inrichting der bindery van den heer
D'hujj is rekening gehouden met de eischen
des tjjds en eene flinke keuze van model banden
zal de clientèle van den heer D'hujj zeker wel
in de gelegenheid stellen zich eene keuze
gemakkelyk te maken.
Gisteren namiddag is aan den Kinder
dijk alhier een knaapje van een jaar of vyf,
dat aan de kant van de kaai speelde, te
water geraakt. Door de spoedig toegesnelde
hulp van een paar huurlieden werd de kleine
in bewusteloozen staat op het droge gebracht.
Met moeite gelukte bet de levensgeesten weder
op te wekkenbeden was het knaapje echter
weder even monter als vóór het ongeval.
Het paard, dat in de vorige week mid
den in den nacht, door de stad dwalende,
door een politieagent gevonden werd en onder
de gevonden voorwerpen werd gesignaleerd, is
thans door den eigenaar, een landbouwer te
Heinkenszand, opgeeischt.
Het dier was door hem dezer dagen van
iemand in Walcheren gekocht, uit de weide
ontvlucht en scheen, in Middelburg gekomen,
verder den weg niet meer geweten te hebben.
Maandag gisteren had by de sociëteit
gaai - en doelschieting de Eendracht te Vlissingen
de sluiting der zomerschietingen plaats, voor
welke gelegenheid door de sociëteit drie prjjzen
waren aangekoebt. Ten geschenke werden
ontvangen (twee, prjjzen van den heer Tutein
Nolthenius, een pry a van den heer De Graaff,
commissaris van politie, een van den vice-
voorzitter, den heer A. Loekemeyer, en een van
den penningmeester, den heer J. de Waey.
De prjjzen werden achtereenvolgens behaald
door de heeren L. Mommaas inktpot, M. van
Hoek, album, J. de Waey, reistasch, J. Daal-
huyzen, 6 zilveren theelepeltjes, A. Loekemeyer,
6 likeurlepeltjes, P. van Wouw, 2 kannen, F.
Bollen Sr., 2 bloempotten, terwyl de laatste
prjjs, een medaille, en op het laatst der schieting
nog een prjjs van een onbekende, zuurstel, bjj
loting ten deel vielen aan de heeren J. Deuze
en E. F. Oelge.
De prjjzen werden den overwinnaars, die te
genwoordig waren, met gepaste toespraken
overhandigd, alsmede de medailles, behaald
gedurende de zomerschietingen door de heeren
J. de Waey, L. Mommaas, J. de Meere, H. de
Volder, J. Daalhujjzen, terwyl voor den oud
koning, den heer H. de Volder, een herinneringa
medaille was beschikbaar gesteld. Met een
zeer geanimeerd 6al werd een en ander be
sloten.
In de maand September werd het hei
werk voor de sluiswerken aan het Sas van Goes
met kracht voortgezet. Het meest moeilyke
werk, het slaan der dampalenwanden voor het
buitensluishoofd, kwam nagenoeg geheel ge
reed, voor het binnenaluishoofd voor f deel.
De grond binnen de damkisten der sluis-
hoofden werd tot de vereischte diepte uitge
baggerd, zoodat spoedig met het bestorten bin
nen die dammen zal kunnen begonnen worden»
In de kist voor het buitensluishoofd staat thans
ruim 7 M., in die voor het binnensluishoofd
dagblad oprichtte, een tweede drama het Graf
der Hunnen en een politieke satire schreef,
brak een kalmer tyd voor Ibsen aan. In 1857
werd hy directeur van het Noorsche theater
te Chistiania, maar eerst na het mislukken
dezer onderneming begint met zyn Kjarlighe-
dens Comoedie (de Comedie der liefde) zyn
eigenlyk arbeidsveld. Dit is niet langer de
politiek hij breidt bet verder uit t hy on*
derzoekt het raderwerk der samenleving, ont
leedt bet tot in zyn fijnste bestanddeelenhet
huwelyk en het familieleven, en met elk van
zyn nieuwe werken dringt hy verder in deze
ontleding door.
Wanneer Ibsen in opstand komt tegen het
bestaande, zoo ontspruit dit uit onverschrok
kenheid van karakter en afschuw voor al wat
onwaar is. In zyn tooneelwerken toont hy
herhaaldelijk aan welk scherp contrast er
bestaat tusschen hetgeen de menschen verkon
digen en hetgeen zjj doen. Zoo in Brand en in
de Steunpilaren der Maatschappij. In het laatste
bestaat deze tegenstrijdigheid in de positie
van den algemeen geachten consul Bernick,
wiens eerljjkheid boven elke verdenking ver
heven is, en de middelen waarmede hjj zich
die positie verworven heeft. En om nog
scherper zyn verzet tegen de onwaarheid in
onze samenleving te teekenen laat Ibsen in
zyn drama's personen optreden, die gebroken
hebben met de maatschappelyke conventie en
die onder hun ruwen schors een edel hartj
