LAATSTE BERICHTEN.
BUITENLAND.
Verspreide Berichten.
Burgerlijke stand.
Algemeen Oveivcicht-
Bij de Donderdag gehouden verkiezing
voor een lid van den gemeenteraad te Krab-
bendjjke bleek dat de heeren L. J. Overbeeke
en C. G. Kolff ieder S4 stemmen hadden be
komen, zoodat er eene herstemming moet plaats
hebben.
Voor de heden te Sas van Gent geopende
campagne zijn in de suikerfabriek vanwege de
rijksbelastingen, onder den van Sluis gedeta-
cheerden chef van dienst J. J. Ejjke, geplaatst
de volgende kommiezen B. Talboom van SlniB,
M. Sierveldt van Philippine, M. van de Male
van Koewacht en I. Azenberg van Biervliet.
Uit Oostelijk Zeeuwsch-Vlaanderen schrijft
men ons
Op de op verschillende plaatsen in onze
streek bestaande weegbruggen werden zoo goed
als geene suikerbieten gewogen, omdat de fabri
kanten dit niet willen, wijl het bp de bestaande
contracten is verboden of niet bepaald wordt
toegestaan. De boeren zullen zich dit jaar
nog maar tevreden moeten stellen met de 20
doorslagen per wagenvracht, in plaats van éen
bp wegen op eene weegbrug. Wjj willen echter
hopen, dat voor den volgenden teelt gebruik
zal worden gemaakt van laatstgenoemd werk
tuig, waardoor de landbouwer krijgt wat hem
naar recht en billijkheid toekomt.
De agenten der suikerfabrieken zjjn voor
't meerendeel sterk tegen het gebruik der brug,
aangezien bp gebruik daarvan hunne familie
leden of bekenden bp het wegen kunnen wor
den gemist.
Laatstgenoemde luidjes leven thans voor een
gedeelte ten koste van den boer, nl. van die
»doorslagen" per mand.
Van 4—6 October.
Middelburg. OndertrouwdJ. C. Dentz,
jm. 26 j. met E." C. Kuiler, jd. 25 j. I. Paauwe,
jm. 24 j. met C. Laven, jd. 20 j.
BevallenJ. L. V. Peek, geb. Penders, z.
A. M. Prederiks, geb. Deïst, z.
OverledenJ. Huijsse, z. 2 m. N. van
Holthujjsen, d. 5$ m. P. C. Francke, z. 3 w.
Van 27 Sept. tot 4 Oct.
Goes. Bevallen J. M. Stefess, geb. Verwer,
z. J. Schrijver, geb. De Dreu, d. E. Willeboer,
geb. De Winter, d. P. van Riet, geb. Verhulst,
d. L. Weide, geb. V. d. Does, z. J. G. Hengst-
mangers, geb. Wirtz, d. M. Tilroe, geb. Geluk,
d. S. A. Goedbloed, geb. De Wjjs, d.
OverledenM. de Busscher, wedr van M.
v. d. Dorpel, 64 j.
Zierikzee. Gehuwd: P. H. Sap, jm. 26 j.
met A. P. Anker, jd. 28 j. A. Hejjboer, wed'
36 j. met M. H. Dalebout, jd. 31 j. J. Adriaanse,
jm. 27 j. met J. Coumou, jd. 26 j.
BevallenB. van den Houten, geb. Houd-
kamp, .z. M. van der Valk, geb. De Feiter, d.
A. M. Ringelberg, geb. Berkhoudt, z. L. Berre-
voets, geb. Speelman, z. (levenl.)
Overledenjbr mr W. A. de Jonge, man
van jonkvr. W. N. van Rappard, 42 j. C. den
Boer, z. 2 m. P. C. van der Valk, wed1 81 j.
De heeren J. R. van der Moer, geb. te Co-
ljjnsplaat, en L. B. G. van Asperen Vervenne,
geb. te Goes, die de militaire school te Haarlem
volgden, hebben met goed gevolg examen afge
legd als tweede-luit.
Aan de Amst. wordt geschreven
Nu bp de Tweede kamer door de regeering
een wetsontwerp is ingediend tot wjjziging der
suiker-belasting, zal het belangrijk zjjn te ver
nemen, welke groote protectie de beetwortel-
suikerfabrikanten hier te lande genieten. Ge
durende de suikercampagne 1889—90 zpn er
fabrieken hier te lande geweest die boven den
belastingaanslag 3000 a 4000 zak suiker hebben
overgewerkt. Deze 3000 a 4000 zak suiker, be
rekend op basis 88 graden a 27 cent per graad,
bedraagt 23 76 per zak van 100 kilo's suiker
als zuivere winst, dus van 3000 a 4000 zak
berekend bedraagt dit een zuivere winst van
71280 a 95040 per fabriek.
Nu is daarenboven nog te verwachten, dat
door veredeling van het bietenzaad, alsook door
de grootere verbeteringen in de fabricatie deze
winst grooter zal worden. Terwijl andere inland-
sche industrieën hoegenaamd geen protectie ge
nieten, mag men zich wel afvragen of de be
scherming, aan deze industrie sedert jaren ver
leend, niet te groot is. Bovendien zpn de voor-
deelen door de schatkist in andere landen, met
name België en Frankrpk, aan deze industrie
toegestaan, dit jaar door wetsverandering veel
beperkt.
Coolsingel om de gekwetsten bij zulk een ca
tastrophe te vervoeren en te helpen.
Maar wie het gebouw zag wist wel beter
wie goed op de hoogte was had de overtuiging
dat door de samenwerking tussschen arbeiders
en aannemers dit geheel zoo spoedig was ver
kregen en ging met gerustheid opwaarts om de
feeBteljjke opening bp te wonen.
En de nieuwgeborene prjjkte in al haar
coquette schoonheid, lieftalligheid en eenvoud
tevens.
Geen stjjve vormelijkheid maakte het samen-
zjjn tot eene konde, afgemeten plechtigheid.
Een enkele was »gekleed", de meeste waren
in gewoon toilet.
Onder de aanwezigen merkten wjj den bur
gemeester van Rotterdam, den heer mr S. A.
Vening Meinesz, op met vrouw en dochter,
op wier plaatsen de directie zoo beleefd was
geweest fraaie bloemen neer te leggen.
Het nieuwe Nederlandsche tooneelgezelschap
van de heeren Jan C. de Yos en Willem van
Korlaar trad dien avond voor het eerst op.
In ons land verrpzen nog al eens spoedig
zulke gezelschappen, want in geen kringen
heeft men zooveel haken en oogen als in die
welke met het tooneel in verband staan. Ver
meende en gegronde grieven zpn zoo spoedig
reden tot scheiding, wat niet altjjd der kunst
ten goede komt. Zoo zonderden zich eenmaal
de heeren Le Gras, Haspels en Van Zuylen af
yan de heeren Albregt en Van Ollefen, die
Gereehtelpke statistiek. In 1889 zpn
in Nederland 1370 verzoeken om gratie aan
hangig geweest, van welke 191 geheel of ge
deeltelijk zpn ingewilligd en 1067 zijn afge
wezen; de overige waren op 't eind des jaars
nog aanhangig.
Voor de kantongerechten hebben 19.674 be
klaagden terechtgestaan en voor de rechtbanken
19.691. Voor beide colleges achteruitgang, met
1888 vergeleken. Voor de rechtbanken stonden
er 597 meer terecht, voor de kantongerechten
2196 meer. Voor laatstgenoemde colleges was
er 1 beklaagde per 57 inwoners. Hieronder
waren 27.194 drankwetovertreders. Vrpwillig
werd de hoogste boete betaald door 3180 be
klaagden of ruim 4 pet., dezelfde verhouding
als in 1888. Veroordeeld werden 74.033, ook
in verhouding evenveel als toen hiervan 761
tot gevangenisstraf, 4234 tot he;htenis en
69.038 tot boe'e. Voor rechtbanken werden
veroordeeld 15.527 personen, waarvan tot hech
tenis 12 en tot geldboete 3999. Beneden de 16
jaar werden veroordeeld 768 jongens en 117
meisjes en door de kantonrechters 3031 jongens
en 302 meisjes, in beide gevallen 4 pet. van
't geheele getal veroordeelden. Voor de recht
banken wordt de verhouding ongunstiger; in
1889 stonden de meesten voor diefstal en stroo-
perjj terecht.
Het recht van uitgave van den Maas-
en Scheldebode heeft bij publieken verkoop de
kapitale som van vjjf gulden opgebracht 1
Vrjjdag had te Willemsoord de opening
van de Gerard Adriaen van Swieten-landbouw-
school plaats. Aan het hoofd van de school
staat de heer J. ten Rodengate Merissen, oud
leerling van de school te Wageningen.
De cursus is tweejarig en het onderwps zal
zoowel theoretisch als practisch gegeven worden.
Het onderwijs sluit aan bjj het geleerde op
de lagere school, tèrwpl de minimum leeftjjd
der toelating is gesteld op 15 jaren. Voor-
loopig hebben vpf leerlingen zich aangegeven.
Door bestuurders van verschillende in de
hoofdstad gevestigde vakvereenigingen zal aan
den gemeenteraad van Amsterdam verzocht
worden eene gemeentelijke arbeidsbeurs op te
richten en die te doen besturen door een col
lege, rechtstreeks door alle arbeidersvereeni-
gingen gekozen, welk bestuur dienst doeta
als karuer van arbeidom alle bezwaren der
arbeiders te onderzoeken en op te lossen, door
haar het recht te verleenen arbeiders te kiezen,
die uit beide partpen een gelijk aantal aan-
wjjst, waar zich een lid van het bestuur aan
toevoegtb als adviseerend lichaam het ge
meentebestuur voor te lichten welke bepalingen
moesten gemaakt worden om den toestand
der gemeenschap gezond te maken.
Te Amsterdam sprong Zondag een ge
pensioneerd hoofdofficier van het Oost-Indische
leger in een vlaag van waanzin uit de bovenver
dieping zjjner woning en was onmiddeljjk dood.
Hp leed aan zwaarmoedigheid.
Aan hek gebouw van het agentschap der
Nederlandsche bank te 's Hage werd dezer dagen
een belangrjjk werk voltooid de nieuwe brand
vrije kelders, waar sedert 1 Oct. jl. ieder tegen
het vastgestelde bewaarloon zijn effecten en
geldswaarde volkomen veilig kan doen bewaren.
Tot nogtoe bestond deze gelegenheid alleen te
Amsterdam en te Rotterdam.
Donderdag avond heeft de brigade ma-
réchaussées uit Roermond, onder bevel van
kapitein Alard, op last der rechtbank, 6 boe
renknechts te Asenray, gemeente Maasniel,
aangehouden, verdacht van medeplichtigheid
aan de aanranding, gepleegd op eene 20-jarige
boerenmeid M. G. wonende aldaar, van welk
misdrjjf de hoofddader reeds gevangen zat. Vpf
der verdachten werden uit hunne bedden ge
haald en gevankelijk naar Roermond overge
bracht de zesde is te Helden, zjjne geboorte
plaats, aangehouden.
Voor een gobelin behangsel, aanwezig in
een perceel aan de Oudegracht, te Utrecht, werd
dezer dagen f 4000 door een liefhebber geboden.
De eigenares wil echter daarvan onder de f 8000
geen afstand doen.
Naar aanleiding van het bericht betref
fende het ongeluk te Oosterwjjk, waarbp een
vierjarig meisje stikte door het in de luchtpjjp
schieten van een stukje vleesch, geeft iemand
in de Arnh Crt den raad bjj gevallen van ver
slikking met de vlakke hand onder de kin tegen
den hals te slaan, totdat in de meeste gevallen
het voorwerp of naar beneden schiet öf bp den
mond opwerkt.
Mevrouw Catharine Booth, echtenoote van
den generaal van het Leger des Heil», is Zaterdag
jl. te Clacton aan zee overleden.
Op Vrjjdag a. zal een nieuwe boot van de
Casfte-lpn de Dunnottar Castle in de vaart komen
en van Darmouth naar Kaapstad koers zetten
Niet alleen is zjj het grootste stoomschip als
nog voor de Castle-lijn gebouwd, wier Roslin-
Castle 4266 ton, maar wier nieuwste boot on
geveer 1200 ton meer meet, ook is deze het
grootste, tevens het snelstvarende vaartuig, dat
tot dusver naar Zuid-Afrika den steven wendde.
daarna den stadsschouwburg te Amsterdam in
beheer namen met den heer Moor; zoo ging
later de heer Van Zuylen weg om, niet tot zjjn
voordeel, een eigen gezelschap op te richten
en zoo staat hp nu weer aan de zjjde van de
heeren De Vos en Van Korlaar tegenover zijne
vroegere mede-directeuren.
Wp herhalen nog eens wat wp vroeger schre
ven: al die scheidingen betreuren wjj uit liefde
voor de kunst; een goed geheel wordt daar
door meer en meer eene onmogelijkheid.
Maar het feit is er eenmaal, en wp aan
vaarden het nu met onpartijdigheid tegenover
en belangstelling in de nieuwe directie, die
het ernstig meent. De heer De Vos verze
kerde dit, ook uit naam van Van Korlaar,
in zpn kort openingswoord, waarin tal van
personen dank werd gebracht voor hun hulp
en medewerking.
De eerste voorstelling droeg van dien ernst
de zeer duidelijke sporen. Aan spel, aan too-
neelzetting, aan costumes was de uiterste
zorg besteed.
Onder de medespelenden merkten wp ook ver
scheidene te Middelburg bekenden op, zoo,
behalve de heeren Jan C. de Vos, Willem van
Zuylen en Chrispjjn, mevrouw MulderRoelofsen,
die hier in Nora optrad, en Zaterdag een meer
zwpgende dan sprekende rol had, de dames
Van Korlaar, Van Offel-Kley, en de heeren
Van den Heuvel jr., Van der Horst, Erfmann,
Van Zuylen jr. en Wagemans, oud-leden van
het gezelschap Faassen Co.
Het vaartuig heeft eene lengte van 435 voet,
eene breedte van 50 E. voet en eene diepte
van 36 Eng. voet en biedt al die gemakken,
waarop de moderne stoombootpassagier aan
spraak maakt.
De politie te Spa is voor eenige dagen
niet weinig in opschudding geweest. Een ko
gel had eene ruit gebroken in het hotel, be
trokken door H. M. de koningin. Men dacht
aan eenen aanslag, doch weldra bleek, dut
eenige jongelingen zich vermaakt hadden met
naar de Belgische vlag te schieten, die den
hötelgevel versierde. De daders zullen vervolgd
worden.
Een jong schilder zonder armen te Brus
sel, die met het penseel in den mond schildert,
heeft bjj do jongste tentoonstelling in het
South Kensington museum te Londen een prps
voor zjjn verdiensteljjk werk ontvangen.
De voortdurende toeneming der goederen
in de doode hand in Frankrpk is belangrjjk.
Victor Jeauvrot, raadsheer bjj het hof van
appèl te Angers, wjjst er op, dat terwjjl de
kerkeljjke goederen in 1848 slechts 17,875 hec
taren bedroegen, zjj dertig jaren later tot
38,600 hectaren zich hadden uitgebreid. Het
grondbezit der seminariën vermeerderde van
1848 tot 1882 van 400 tot 10,000 hectaren. In
denzelfden tjjd vertienvoudigden de congrega
tiën haar bezit tot 40,000 hectaren, die eene
verkoopswaarde hebben van 712 millioen francs.
Het groote Hippodrome te Bordeaux is
geheel afgebrand. De brand was ontstaan,
nadat de voorstelling was afgeloopen. Alle
dieren zpn gered, uitgezonderd twee poneys en
twee apen. Een gedresseerd hert ontsnapte zjjn
redders, rende als dol door de straten en dreigde
een ieder met zpn gewei. Een slachter gelukte
het eindeljjk het dier af te maken. De schade
bedraagt 600,000 fr.
In Spanje zpn Donderdag 39 ziekte- en
29 sterfgevallen aan cholera geconstateerd.
Te Xerez in Badajoz zjjn eenige twjjfelachtige
gevallen voorgekomen en voorzorgsmaatregelen
genomen.
Ofschoon het uitbreken van de cholera te
Aden weer wordt tegengesproken, heeft de
Fransche regeering de door haar voorgeschre
ven maatregelen op die haven toepaslpk ver
klaard.
In den gevel van het huis in de Sebas-
tianstraat no. 33 te Berljjn is dezer dagen een
buste geplaatst van Schulze-Delitsch. Deze
hulde is den vader van de coöperatieve ver-
eenigingen gebracht door een daar gevestigde
vereeniging van schoenmakers, het gezamenlijk
inkoopen van grondstoffen ten doel hebbende.
Onlangs kregen twee kweekelingen van de
onderwpzersschool te Berljjn twist en duelleer
den. Drie pistoolschoten werden gelOBt, doch
geen van beide strjjders werd gekwetst. Beiden
werden echter ontslagen en mogen zonder bjj-
zondere vergunning van den minister van on-
derwjjs niet weder aan eene inrichting van
openbaar onderwjjs worden opgenomen.
Naar aanleiding hiervan heeft de minister
aan alle hoogere scholen in Pruisen een rond
schrijven gericht om de directeuren aan te zeg
gen, de leerlingen »bjj passende gelegenheid op
het afkeurenswaardige van het duelleereh op
merkzaam te maken."
Dezer dagen werd te Berlpn een verga
dering van spiritisten gehouden. Het program
ma der séance gaf aan, dat het medium den
geest van Wallenstein zou inroepen. De geest
kwam eer hjj verwacht werd. Nauweljjks was
het medium in den leunstoel achter de dan
sende tafel gezeten of een witte gedaante
verscheen door het halfgeopende raam en zette
zich op het hoofd van het medium neder,
verbleef daar echter niet lang, krabbelde het
medium het aangezicht stuk en vloog naar een
hoek der zaal uit de voeten. Het medium
sprong onder luid gegil overeind en vergat
het verder program. De »geest van Wallenstein"
was een kat geweest, die,in een tafellaken gewik
keld, door twee overwonende studenten door
het raam was geworpen. De geheele vergade
ring stoof naar buiten en ontmoette daar de
beide Muzenzonen, die eens van meer nabjj
wilden zien wat het Bpook eigenljjk uitvoerde.
Er ontstond een formeele kloppartjj, zeer ver
schillend van een geestenklopperjjop het
programma vermeld, waarbp de politie te pas
kwam en een vjjftal hun kwetsuren in de
Sanitatswaehe moesten laten verbinden.
Te Leipzig heeft een 40-jarig man een
8-jarig meisje, Rosa Seifert, op een eenzame
plaats gelokt, schandeljjk mishandeld en daarna
op de wjjze van Jack the Ripper gesneden.
Het kind leeft nog men zoekt den misdadiger
te vergeefsde overheid heeft 200 mark be
looning op zpn aanhouding gesteld.
De universiteit van Petersburg, die wegens
ongeregeldheden der studenten eenige maanden
geleden gesloten werd, is nu weder geopend,
maar etteljjke studenten zjjn verwjjderd en
sommige professoren zpn afgezet. Weder ter
stond schijnt eene nieuwe samenzweering onder
de studenten ontdekt te zpn. Veertien hunner
zjjn dientengevolge in hechtenis genomen.
De directie van den Central spoorweg in
Aan bouquetten en kransen ontbrak het op
dien feestavond nietzjj waren de welkomst
boden aan allen in de nieuwe, der kunst ge-
wjjde plaats.
Aan de directie onzerzjjds de beste wenschen
voor het welslagen van haar pogen.
Op dien avond zpn opgevoerd Veel leven om
niets van Shakespeare, vertaald door prof. Bur-
gersdjjk, en Het Studenten-leven, oud-Hollandsch
kluchtspel van Pieter Bernagie.
Aan de opvoering daarvan brachten wjj reeds
huldewaar de stukken ingestudeerd zpn, wat
het eerste bljjspel betreft, onder leiding van
prof. Burgersdjjk, die zelf de uitvoering bjj-
woonde, en voor zoover het kluchtspel aangaat
onder die van den heer J. H. W. Unger, terwjjl
het Oud-Hollandsch binnenhuisje door de zorg
van den heer J. van der Keilen allerkeurigst
was gemonteerd, daar kon gezegd worden dat
aan het welslagen van het geheel al het mo-
geljjke was ten koste gelegd. Beter zal dit
wel niet kunnen zjjn.
En toch trots al die zorg durven wjj geen
lang leven aan die stukken voorspellen.
Zelfs in den kring waarin zjj Zaterdagavond
werden gespeeldzelfs trots het »beste beentje"
dat werd voorgezet, hadden zjj een matig succes;
niet meer zelfs dan een succes d'estime, dat meer
nog den spelers dan het stuk gold.
De fijne geestigheden uit Shakespeare's bljj
spel, die bjj het lezen treffen, hadden op het
publiek, dat nog wel tot het ontwikkelde ge-
de Vereenigde staten heeft in een circulaire
bekend gamaakt.dat Knights of Labour voortaan
niet meer in dienst zullen worden genomen.
In Nieuw-Caledonië zjjn in de maand
Juni 60 levenslang veroordeelden ontsnapt. De
beruchte wegens moord gedeporteerde apotheker
Fenayrou is aldaar overleden.
Uit den ouden tpd.
Op een schouwburg-affiche uit 1734, dat vol
gens den Börssencourier als een curiositeit in
het museum te Brunswjjk bewaard wordt, leest
men het volgende
»Tot meerder gerief der toeschouwers moeten
zjj, die de eerste rp vormen, op den grond
goan liggen, de tweede rp moet knielende
derde gaat zitten en de vierde bljjft staan,
zoodat allen behoorljjk zien kunnen. Lachen is
verboden omdat er een treurspel opgevoerd
wordt."
Volgens ontvangen telegram is het naar hier
bestemde schip Albertha Romeling, gez. J. W.
Kajjser, geladen met hout van Memel, op het
eiland Manoe gestrand en wrak.
Amsterdam, De Amsterdamsche courant
verspreidde heden per bulletin het bericht dat
de toestand van den koning zorgwekkend is
en de instelling van een regentschap noodza
kelijk. Drie ministers zouden heden naar het
Loo zijn vertrokken.
Haarlem. De heer mr D. Visser van
Hazerswoude, lid der Tweede kamer voor Enk
huizen, is na eene korte ziekte op zpn buiten
Westerhout bp deze gemeente overleden.
Aan de suikerfabriek bjj Halfweg vielen Zon
dag ongeregeldheden voor, doordien afgedankte
werklieden door Brabantsche waren vervangen.
De politie, versterkt, handhaafd de ordede
herbergen bleven den ganschen dag gesloten.
Belgrado. De geruchten omtrent een
wjjziging van ministerie zpn ongegrond.
Weenen. Het bericht omtrent het nemen
van ontslag door den minister van oorlog is
ongegrond.
Hailriif. De berichten uit Tanger melden
dat de opstand in Marokko door den sultan
is bedwongen.
Bern. Van de 25,000 opgekomen kiezers
in Tessino waren 11,723 vóór, 11,604 tegen de
grondwetsherzieningVan zes districten is de
uitslag nog onbekend. De orde is niet ver
stoord.
Ter gelegenheid van de opheffing der socia
listen-wet hebben enkele Duitsche bladen, leden
van de oude reptiliën-garde, gepolemiseerd,
wie de eigenljjke verantwoordelijkheid voor de
opheffing dier wet moet dragende keizer,
Bismarck, de regeering of de rjjksdag. Op deze
polemiek is thans een andere gevolgd, nl. over
de ware verhouding tusschen Bismarck, tjjdens
zpn regeering, en den hofprediker Stöcker.
Omtrent deze zaak brengen de bladen waarljjk
interessante coulisses."
Allereerst deelde de Reichsbote Stöckers
blad mede, dat Bismarck een acht of negen
jaar geleden den minister Von Puttkamer uit-
noodigde Stöcker krachtens de socialistenwet uit
Berlpn te verbannen. Hierop bevatte het Deut
sche Tageblatt de »onthulling," dat vorst Bis
marck, toen keizer Frederik de regeering aan
vaardde, maatregelen van den keizer tegen den
hofprediker Stöcker heeft verhinderd. Beide
voorstellingen schjjnen met elkander in strpd.
De Freis. Ztg. evenwel acht het eene zoowel
als het andere waarschjjnljjk. Bismarck heeft
Stöcker behandeld, zooals hem dit politiek
goed dacht. De hofprediker was in handen van
den ex-rjjkskanseher een marionet, welke men
dan eens kunsten laat maken en dan weer in
een hoek werpt. Stöcker was voor Bismarck
niets meer en niets minder dan een figuur op
het politieke schaakbord, welke hjj vooruit of
achteruit schoof, naar gelang dit hem paste.
Zelfs onderscheidt Richters blad vpf periodes
in de verscbilllende behandeling, welke Stöcker
van Bismarck wedervoer.
Tot aan de verkiezingen van 1881 was Stöc
ker voor Bismarck een lang niet verwerpelijke
agitatorische kracht tot opwekking der Juden-
hetze en tot het in 't leven roepen van twee-
rekend kon worden, geen vat. Alleen de grove
aardigheden van Brummel, den gerechtsdienaar,
wekte belangstelling en vrooljjkheid.
En dit verschjjnsel versterkte ons in ons ge
voelen dat men zich ook, hoe goed bedoeld,
met de Shakespeare vereering wachten moet
voor overdrjjving. Een Othello, een Richard III
gaat men zien als een ster die titelrollen of
de Jago speelt; maar daarom ook alleen. Doch
een bljjspel als Veel leven om niets zal, dunkt
ons, op het publiek geen aantrekkingskracht
genoeg bezitten om het daarvoor schouwburg-
waarts te doen gaan.
Hoe loffeljjk het pogen daarom is van nienwe
gezelschappen om in die richting op te treden,
aan den Bmaak en den drang van enkelen te
voldoen, wjj voorspellen hun een spoedig terug-
keeren van dien weg, want men dwingt het
publiek niet tot een bezoek met stukken, die
het gros niet aardig vindt, omdat het die niet
vatten kan in al hunne schoonheid. Als onder
beschaafde toeschouwers, zooals er Zaterdag
avond waren, het succes zoo matig is wat
moet het dan zpn op gewone avonden, tegen
over een alledaagsch publiek
En wat Het studenie-levèn betreft men
moge dit aardig vinden ter wille van de om-
ljjsting van het stuk, om de lieve kamer,
waarin het speelde, ook voor die Oud-Hol-
landsche kluchtspelen gloeien wjj niet en krjjgt
men het publiek niet warm. Vele daarin voor
komende Oud-Hollandsche uitdrukkingen zouden
wjj in onzen Nieuw Hollandschen huiseljjken
spalt onder de burgers der groote steden. De
anti-semietische beweging hing aan de roks-
panden van vorst Bismarck en had een recht
zich op hem te beroepen.
Toen kwam de teleurstelling over de uit
werking der anti-semietische agitatie en de
rjjkskanselier liet openljjk zjjn afkeuring er van
verkondigen.
Daarop brak een tpd aan, waarop Bismarck
zelf niet het anti-semietisme bevorderde, maar
het door den minister Von Puttkamer liet
steunen. Deze minister verscheen in de kies-
vergaderingen, waar Stöcker zpn ophitsende
redevoeringen hield. Eerst een schrpven van
den toenmaligen kroonprins aan zpn vader in
1883 dwong Puttkamertot grooter omzichtigheid.
Nu volgde de Waldersee-periode. De rjjks
kanselier meende in de bekende vergadering
bjj graaf Waldersee in Nov. 1887 het streven
te zien, hem in geval van een troonsverande-
ring te verdringen. Dientengevolgo werd de
geheele^ officieuse pers opgetrommeld tegen de
Stöckerei und Muckerei te velde te trekken.
Keizer Wilhelm stierf en keizer Frederik volgde
hem op. Maar vorst Bismarck had liever den
tegenwoordigen keizer onmiddeljjk gehad. Hjj
zocht nu op alle mogeljjke wjjze te verhinderen,
dat er een wpziging kwam in den ouden koers,
zoodat hjj ook de Stöckerei^und Muckerei onder
zjjn beschermende vleugelen nam, toen keizer
Frederik maatregelen wilde nemen tegen den
onverdraagzamen hofprediker. Niet ter wille
van Stöcker handelde de rjjkskanselier aldus,
maar wegens zpn politiek tegen keizer Frederik
werd Stöcker gehandhaafd.
Keizer Frederik stierf en nu ontwaakte weder
bjj Bismarck de oude vrees voor graaf Wal
dersee als zpn opvolger en die vrees bepaalde
zpn houding tegenover Stöcker. In het voorjaar
van 1889 werd Stöcker voor de keuze geplaatst
öf zpn politieke werkzaamheid bjj de rpksdag-
verkiezingen er aan te geven öf zpn ambt als
hofprediker neer te leggen. De nieuwe Luther
gaf aan den broodkorf boven de agitatie de
voorkeur.
In Bismarks houding tegenover Stöcker meent
de Ireis. Ztg. de consequentie der inconsequen
tie te zien. Stöcker had voor den rjjkskanse
lier geenerlei zelfstandige beteekenis, was voor
hem slechts een politiek instrumentgeljjk
zoovele andere personen, die hjj gedurende zpn
regeeringstjjd even verschillend behandelde
en verbruikte.
Voor zoover het Bismarck betreft is dit al
leszins juist, in het algemeen bewpst dit
gescharrel tusschen een machtig minister en
een militant geesteljjke opnieuw, hoe de po
litiek voor een groot deel berust op per-
soonlpke sympathieën en antipathieën, op
eigenbelang en intrige.
Ook de tegenwoordige gebeurtenissen in Por
tugal leveren daarvan een sprekend voorbeeld,
indien nl. hetgeen het te Lissabon verschjjnende
dagblad Os Debates omtrent de oorzaken der
jongste ministerieele crisis aldaar mededeelt,
geloof verdient.
Volgens dit blad werd het voortbestaan
van het kabinet Serpa Pimentel onmogeljjk
gemaakt door het toedoen van koningin Amelia
(een prinses van Orleans), wier raadslieden ver
bitterd waren over de zelfstandigheid, waarmede
de minister-president bjj de leiding der staatsza
ken optrad. Serpa Pimentel wenschte, geljjk
dit herhaaldeljjk in zjjn persorganen verklaard
werd, eene vreedzame schikking met Engeland
en was bereid het koloniaal tractaat van 20
Augustus aan te nemen. Ook de overige orga
nen der conservatieve partjjgroepen toonden
zich aanvankeljjk welwillend ten opzichte van
het verdrag met Engelandeerst toen de
ziekte des konings verergerde, ontvingen eenige
bladen plotseling het parool tegen het tractaat
hun stem te verheffen, en verschillenden in-
vloedrjjken leden der conservatieve partjj werd
de opdracht gegeven ook in de kamer het
verdrag voor onaannemeljjk te verklaren.
Zoo ontstond door de intriges der koningin
de tweespalt in de meerderheid, waarin de
grond voor de ministerieele crisis berust. Nog
dienzelfden dag belegde de koningin op het
kasteel Cintra een familieraad, die besloot
Serpa Pimentel onder alle omstandigheden te
laten vallen en Martens Ferrao uit Rome terug
te roepen om hem met de vorming van een
nieuw ministerie te belasten. Dit besluit werd
den zieken koning medegedeeld, wien niets
anders overbleef dan zich te schikken.
De oppositie-bladen geven toe, dat Serpa
Pimentel wel tameljjk als dictator in conser
vatieven geeBt geregeerd heeft, maar verklaren
tevens dat onder Martens Ferrao de staatsmacht
geheel in handen der geestelijke raadslieden der
koningin zal komen, te meer wjjl de koning
tengevolge van zjjn ziekeljjken toestand in on-
afzienbaren tjjd zich niet met regeeringszaken
kan bezighouden.
In Portugal schjjnt men alzoo de toekom
stige revolutie, welker uitblijven men meer en
meer onwaarschjjnljjk acht, even als men dit
zoo herhaaldeljjk in de geschiedenis der Hibe-
rische staten zag, te zullen moeten danken
aan vrouwelijke heerschzucht en priesterheer
schappij. De eerste door opvoeding en geloof
een speelbal in de hand van den laatste.
kring niet dulden; en geen wonder dat menig
bezoeker met eene zekere verbazing en ergernis
zjjne buurvrouw aanzag. Moet men die grove,
ruwe grappen aardig vinden, omdat zjj in
Oud-Hollandsch ons worden gepresenteerd En
dan is waarljjk Bernagie'B klucht nog lang
niet van de ergste en bevatte aardige trekjes.
Maar zelfs met dat alles voor oogen gelooven
wjj te kunnen zeggen dat ons beschaafd publiek
van die kluchten genoeg heeft, en dat de lief
hebbers van Oud-Hollandsch niet met alle
macht moesten beproeven om ons daarin smaak
te doen krjjgen en af te brengen van het meer
degeljjke Nieuw-Nederlandsch, dat vrp wat
beschaafder klinkt.
Ook die ervaring was de onze op den feest
avond, Zaterdag te Rotterdam doorgebracht.
