Dinsdag 7 October, N°. 236. 133e Jaargang. 1890. Dez# courant rerschfjnt d a g e 1 f) k 8 met uitzondering van Zon- en Feestdagen! Prijs per kwartaal in Middelburg en per post franco 2.-«ai Afzonderlijke nommers zijn verkrijgbaar a 5 cent. Advertentiën: 20 cent per regel! Bf| abonnement lager! Geboorte-, Trouw-, Dood-, en andere familieberichten benevens alle dankbetuigingen: van 17 regels f 1.50; iedere regel meer /0.20. Groote letters worden berekend naar plaatsruimte! Middelburg 6 October. LETTEREN EN KUNST. Het tooneel. ONDERWIJS. KERKNIEUWS. UIT STAD EN PROVINCIE. 1DDELBI i;(.S(lll' Tkeraometer. Middelburg 6 Oct. vm. 3 a 59 gr m, 12 u 65 gr. av. 4 u. 62 gr, Verwaoht Z. W. wind. Agenten te Vlissingen: P. G. db Ybt Mbstdaoh Zoon, te Goes: A. A. W. Bol.ahd, te Kruiniugen: F. v. D. Peijl, te Zi6rikreeA. O. db Moou te Tholen: W. A. tab j AdrerttmtUiB Nebuwbhhttijzeh en te Temeuzen: M. d5 Jonge. Verder nemen alle v-stkantoren en boekhandelaren abonnementen en advertentiën aan, evenals de moejen des namiddags te uur F. advertentie-bureau's van Nush Yah Ditkas te Botterdam, db Gbbb. Beixhtahte, te 's Gravenhage, en A. de, la Mau Azn, te Amsterdam. aan het bureau bezorgd zjjn, willen Hoofdagenten voor het Buitenland: te Parjjs en Londen, de Compagnie générale de Publioité étrangère G. L. Daubb Cie., Johh F. Johbs, opvolger. zjj des avonds nog worden opgenomen Omtrent 's konings toestand seint men ons beden dat Z. M. Zondag geen koorts had maar de kwaal lichtheid in het hoofd en soms min dere helderheid van den geest veroorzaakt. Er wordt geen oogenblikkelijk gevaar geducht, maar hervatting der bezigheden wordt in de eerste dagen niet verwacht. Maatregelen tot waarneming van de regeering zjjn niet onmo gelijk. Kardinaal Lavigerie heeft niet alleen aan den koning een schrjjven gericht, waarin hij Z. M. verzoekt de akte der Congo-conferentie te doen teekenen, maar ook H. M. de koningin in een harteljjken brief uitgenoodigd haar steun en dien harer dochter aan zjjn po ging te schenken. Ongeveer 50 leden van Burgerplicht te Am sterdam hebben het bestuur verzocht eene bui tengewone vergadering te willen beleggen, ter behandeling van bun voorstel om bet lidmaat schap der Liberale Unie op te zeggen of pogingen aan te wenden, dat de Unie voortaan worde een liberale kas, zich met preadviezen omtrent politieke kwesties niet meer inlatende, doch die enkel verkiezingen in liberale richting helpt bevorderen of die financieel steunt. In het N. v. d. D. wordt er de aandacht op gevestigd, dat in ons land maar één kruitfa briek bestaat, en deze het eigendom is van een vennootschap van particulieren. De statu ten dier vennootschap brengen mede, dat zjj dus ook de groote afnemer van het buskruit, de staat afhankeljjk is van een vreemde ling, den beer Rottweil, te Hamburg. Wjj gelooven geen oogenblik, dat diens vaderlandsliefde zóó ver zou gaan, dat by niet in de eerste plaats op zyn eigen voordeel zou letten, maar 't is toch een niet te verdedigen toestand, dat een land, voor zyn weerbaarheid moetende zorgen, ten aanzien van een van de onmisbaarste middelen tot verwering zich af hankelyk maakt van particulieren, die weder afhankelijk zyn van een buitenlander. (Arnh. Crt.) Op de prysvraag Sur le traitement de bois de construction pendant sa végétation, uitgeschre ven door de Société Franfaise d'Agriculture, zyn 34 antwoorden uit verschillende landen inge komen. Als commissie ter beoordeeling fun geerden proff. Dulemart, Blois de Muteau en Jacques Foulmont, die eenstemmig den len prjjs (La croix nationale en 500 francs) toeken den aan onzen landgenoot, den heer Zwigtman van Noppen, wiens antwoord door zyn be- knopten en degeljjken inhoud uitmuntte. In den wedstrjjd in de schilderkunst 1890 is Vrjjdag te Amsterdam in een vergadering Eigenaardig is de taak, ditmaal door ons te vervullen, eigenaardig vooral tegenover onze lezers. Wanneer wy van een te Middelburg gehou den tooneelvoorstelling onze indrukken weör- geven, dan kunnen wy allicht rekenen op de belangstelling van de weinigen of velen die met ons zulk eene opvoering bijwoondenafge scheiden van de kwestie of zy het door ons geschrevene beamen dan wel geheel of gedeel telik verwerpen. In ieder geval zyn er dan toch punten van aanraking tusschen zulke lezers en ons. Thans zal dit wel niet of by zeer hooge uit zondering bet geval zyn, want in den kring, waarin wy Zaterdagavond ons bewogen, zagen wy geen bekenden uit onze omgeving. Wy waren dien avond gehoor gevend aan eene vriendeljjke uitnoodiging te Rotterdam op den Coolsingel als gast by eene feest-op- voering en wederkeerig eiBcht de beleefdheid dat wy daarvan verslag doen. Wij zullen ons daarby bepalen tot mededeelingen, die wij kunnen nagaan dat ook in onzen kring de aandacht zullen trekken, en niet de gebruike lijke kritiek uitoefenen, die over znlk een teesteljjke bjjeenkomst van genoodigden aller minst zou passen en voor de lezers van dit Verslag niet de minste waarde zouden hebben. van het bestuur, de commissie van toezicht der Rijksacademie van beeldende kunsten en vele belangstellenden uitspraak gedaan. De beer H. F. Goovaerts, geb. te Maastricht in 1865, werd bekroond met den gouden eerepenning en komt dus in aanmerking voor den Prix de Rome. Er waren slechts drie mededingers. De uitgeschre ven prysvragen waren lo Dido staart tegen het vallen van den avond het schip van Aeneas na 2o Elia en de weduwe van Zarfath, 1 Koningen XVII vers 1924 en 3e Pantbea naarXenophon's Cyropaedie 5e boek, le hoofdstuk. De bekroonde had het eerste onderwerp ge kozen. Voor de betrekking van onderwijzeres aan de openbare school te Veere hebben zich 8 sollicitanten aangemeld. De alphabetische voordracht voor hoofd der school te Lamswaarde Hontenisse bestaat uit de volgende beeren Adriaansen 's Heeren- hoek, Bom Koewacht, d'Haenns Graauw, Lauret Philippine en Peuleman Hengstdijk. Bevorderd tot doctor in de rechtsweten schap aan de rijks-universiteit te Leiden de heer A. Van der Eist, geb. te Dordrecht, met acad. proefschr., get.»Opmerkingen over de wet, houdende verbodsbepalingen tegen het dragen van wapenen". Tot leeraar in de Engelsche taal- en let terkunde aan de H. B. S. en het gymnasium te Maastricht is (tjjdeljjk) herbenoemd de beer G. Pattisson. Beroepen bij de Ned. Herv. gemeente te Heukelom en te Heiloo (cl. Alkmaar) de heer M. W. Snoep, cand. te Middelburg, die voor het beroep naar Vleuten en Kerkwerve heeft bedankt. Te Kloetinge werd Zondag de nieuw beroepen predikant bij de Ned. herv. gem. de heer Meloen van Colynsplaat door den heer Mantz van 's Heer Abtskerke, consulent dier gemeente, in zijn ambt bevestigd naar aanlei ding van Jesajja 55, vs. 10 en 11. Des namiddags deed de heer Meloen zijn intrede naar aanleiding van Handel. 8 vs. 5. Naar aanleiding van 2 Korinthe 6, verB 16 herdacht ds D. Meerburg Zondagmiddag de restauratie der kerk te Waarde. Hij bracht in zjjne rede dank aan het fonds voor noodlij dende kerken en personen, den ambachtsheer van Waarde den heer mr F. J. M. Baert, den burgemeester, den heer J. Yereeken te Kruinin- gen, benevens het college van kerkvoogden en aan verschillende andere burgers. By het eindigen der godsdienstoefening maakte spreker der gemeente,gekend, dat hij voor het beroep naar Schore en Vlake heeft bedankt en datnaar Vreeswijk heeft aangenomen. Aangenomen het beroep naar Tholen door den heer De Later, pred. te Wissekerke. WekelijJcsche opgaaf betreffende de Ned. Herv. kerk. Beroepen naar Schipluiden J. H. Willebrands Rotterdam heeft dus een nieuwen, een derden schouwburg gekregen. En dat de stad, waar de kunst allerminst haar pad met rozen vindt bezaaid De Dnitsche opera sleept van jaar tot jaar haar bestaan met moeite en kommer voort. Leege zalen zijn helaas! in den Grooten schouwburg by de voor stellingen van de Vereenigde Rotterdamsche tooneelisten (Le Gras en Haspels) meer regel dan uitzondering. En toch is er, naar sommiger meening, be hoefte aan een derden tempel der kunst, want de geringe opkomst in den schouwburg Aert van Nesstraat, zoo fraai en zoo grootsch, moet voor een groot deel worden toegeschreven aan zjjn ongezelligheid, gevolg van zijne grootte; terwijl de Nieuwe schouwburg, waar eenmaal Vorstenschool triomfen behaalde, De kiesvereeni- ging van Stellendijk met uitbundig succes werd gespeeld, De twee Weezen der directie ook geld in de kas bracht en den heeren Le Gras, Has pels en Van Zuylen destijds nog meerdere over winningen op kunstgebied ten deel vielen, aan de eiscben van den tjjd niet meer beantwoordt. Een kleiner, gezelliger en beter schouwburg kon men met gerustheid en met succes exploi- teeren, beweerde men. En eenmaal dat idee opgevat, kon men het niet beter verwezenlijken dan op de plek waar zooveel jaren een schouw burg had gestaan, en waarvan de grond nog grootendeels onbebouwd bleef; een komedie gebouw daar zou tevens een bestaande inrich ting koffiehuis en restauratie tot meer deren bloei kunnen brengen. Niet onmogeljjk te Oude en Nieuwe Y'^teringRockanje dr. P. A. Klap, cand.; Vinkcveèu c. a. H. Dóornvelt te Huizen; en Hoornsterzwag G. H. Wagenaar, cand. Bedankt voor Bergscbenhoek D. T. Meinsma te Hedel. Aangenomen naar: Varik H. J. Rooseboom Jr. cand. Hoevelen zijn er die, als de vacantietjjd nadert en vrienden en kennissen zich opmaken om in booger gelegen streken en in eene andere omgeving nieuwe levenskracht en fris- sche indrukken op te doen, met leedgevoel zich om financieele of andere redenen ver plicht zien in de eigen bekende streek te moeten blijven Hoevelen die, dank zij den uitlokkenden reisbeschrijvingen of teeke- ningen, b. v. snakken om het heerlijke Zwit serland te doorkruisen Wien dat genot is 'Ontzegd, kan zich voor een bagatel zonder veel tijdverlies en zonder de minste vermoeienis een aangenaam uur bezorgen door thans een bezoek te brengen aan het panorama in de Sociëteit de Vergenoeging alhier. Daar worden thans in vjjftig gezichten de meest frappante streken van Westelijk Zwit serland den bezoekers te zien gegeven. Gene ve, Lausanne, Clarens, Vervey en Montreux, Bern, Interlakenen en andere steden worden be zocht de reis per stoomboot en diligence naar de schoonste punten ondernomen en voortgezet en tevens een blik geworpen op jjsgrotten, meren, watervallen en in bergkloven. De tweede-luitenant G. Buys, van bet 2e bataljon 3e regiment infanterie te Middelburg, is door den luitenant-generaal inspecteur der infanterie tegen den Hen dezer overgeplaatst by bet instructie-tateillon te Kampen. Volgens het Maandboekje overleden in de maand September te Middelburg 34 personen. Daarvan waren beneden het jaar 9, van 1 tot 5 jaar 1, van 5 tot 10 jaar 2, van 10 tot 15 jaar 1, van 20 tot 25 jaar 1, van 30 tot 35 jaar 1, van 35 tot 40 jaar 1, van 45 tot 50 jaar 1, van 50 tot 55 jaar 1, van 55 tot 60 jaar 2, van 60 tot 65 jaar 3, van 65 tot 70 jaar 5, van 70 tot 75 jaar 3, van 75 tot 80 jaar 2, van 80 tot 85 jaar 1. De ziekten der overledenen waren longont steking 5, diarrhoea 4, slepend ingewandljjden en nierziekte ieder 3, kliertering, koudvuur, beroerte, hersenziekte, longtering, maagkanker ieder 2, typhus, slepend longlijden, hartziekte, maagzweer, gewelddadige dood ieder 1. Niet behandeld was een en elders overleed 1 persoon. Heden middag omstreeks twee uren is in het kanaal door Walcheren nabij de Abeele opgevischt het lijk van J. J. de R., wonende alhier. De kleine zaal van het Schuttershof alhier, waar Zaterdagavond mej. W. Drucker uit Am sterdam voor den Ned. Bond voor Algemeen kies- en stemrecht optrad om te spreken over »de vrouw in staat en godsdienst", was te klein om allen, ook eenige vrouwen te bevatten, die opgekomen waren om haar te hooren. dat dit laatste het eerst op den voorgrond stond by het besluit tot stichting van een nieuw gebouw. Zoo kreeg een eenmaal opgevatte gedachte meer en meer vasten vorm en toen tot verwe zenlijking daarvan was besloten, vorderde de uitvoering van het plan slechts weinig tijd, want als bij tooverslag is de schouwburg verrezen. En welk een schouwburg Een waarvan wij, wat eenvoud, smaak, comfort en gezelligheid betreft, het evenbeeld in ons land niet kennen. Als in Middelburg het plan tot het houwen van een nieuwen schouwburg waarvan wij niets naders nog hoorden tot spijt van onze en zeker veler belangstelling eens tot uitvoering mocht komen, laat men dan vooral een kjjkje nemen in het theater Tivoli te Rotterdam. Wie weet of dat model niet uitlokt tot navol ging Natuurlijk oj> bescheidener schaal, want een komediegebouw als dit zou te groote offers eischenen wy kunnen met minder tevreden zyn. Maar de inrichting ervan is zoo ge riefeljjk, dat zij tot navolging prikkelen moet. Men stelle zich voor een schouwburgzaal van niet grooten omvang, zonder allerlei donkere, verborgen hoeken, achter pilasters en in diepe loges. Overal licht en leven, dank zij vooral de bekleeding van stoelen en de stoflage, die beide van lichtblauwe stof is en waarvan die langs de balustrade der gaanderij is afgezet met goud passement, wat een zeer schoon effect maakt. Die balustrade is versierd met zeven Mej. Drucker gaf in breede trekken een be knopte schets van den toestand der vrouw gedurende den loop der eeuwen. Zij begon met de positie der vrouw bjj de 'eerste volken de nomaden, waar zij de gelijke van den man was, evenals bij werkte, en mede ten oorlog trok, toen er geene gemeenschap bestond tus schen twee menschen, van geen huwelyk sprake was en de kinderen niet den vader of der moeder behoorden maar aan den stam. Zij toonde aan hoe later honger en koude de nomaden tot vestiging dwong en tot grond bezitters maakte, heersch- en hebzucht ontston den, die tot het patriarchale stelsel leidden. Dat stelsel uiteenzettend, toonde spreekster aan hoe daarin polygamie heerschte en de vrouw beschouwd werd als een deel van het roerend vermogen, zonder dat zij een enkel recht bezat. Toen na honderden jaren het patriarchale stelsel zyn tjjd gehad had, ontstonden twee stroomingen, eene die het monarchale idee voor stond, een andere die de republiek vestigde. Als gevolg van het eene ontstonden de kei zerrijken of sultanaten van China, Japan en Perzië, waar de vrouw onderdrukt werd en als een slavin behandeld en waar nog heden ten dage .hare positie eene zeer af hankelijke is. In het republikeinsche stekel, dat in Grie kenland en Rome werd ingevoerd, was de posi tie der vrouw onderscheiden. Bij de Grieken, waar de mannen op den hoogst'en trap van beschaving stonden, bleef de vrouw onwetend en haar toestand die eener slavin. Bij de Romeinen had de vrouw meerdere doch altijd beperkte rechten, die echter nog verminderden toen de patriciërs ontstonden. Nadat de parvenus, uit den koopmanstand voortgekomen, tot aanzien kwamen verbeterde de toestand voor de vrouw en vond men vrou weUjke advocaten, professoren, leermeesters enz. en stond de vrouw op groote hoogte. Door de toenemende weelde kwam weder eene reactie en weldra trad de wet tusschen- beide om de vrouw weder terug te dringen. Op deze tjjden volgden die van het Chris tendom met zijne leus van gelykheid, die noch heer, noch slaaf erkende en geen onderscheid tusschen man en vrouw maakte. Natuurlijk gaf dit velen vrouwen aanleiding zich by het Christendom aan te sluiten, daar dapper voor te stryden en er heldhaftig voor te sterven, meermalen na gruwelyke martelingen. Evenals bjj elke verandering was de vrouw in den beginne de gelijke van den man, maar weldra trad het feodale tydperk in. De daaruit gevolgde bescherming leidde er al spoedig weder toe dat de vrouw achteruitgeschoven werd. Toen de zwaardleenen vervallen waren, kreeg de vrouw meerdere rechten en in de riddertij den steeg haar invloed en werd zy bjjna vergood. Terwijl de Fransche revolutie in wording was, bleek weder dat zoo als altjjd de hulp der vrouw noodig was en kwam zjj op gelijken voet met den man doch toen eenmaal de strjjd was gestreden werd zy teruggedrongen. Telkens wanneer de een of andere party eronder is wordt de vrouw erkend en gevleid; cartouches, waarvan de middelste, tegenover het toonéel, het opschrift bevat: Schouwburg livoli, en de overige de namen vermelden van Snoek, Peters, Victor Driesaens, Jan Albregt, mevrouw Kleine Gartman, gestorven beroemd heden op tooneelgebied, en van mevrouw Beers- mans, wie men de eer aandeed dat haar naam reeds nu op deze plek werd vereeuwigd, terwijl zjj in een anderen schouwburg haar licht doet schijnen. Voorzeker een eigenaardig bewijs van kameraadschappelijke waardeering Stalles, loges, parket en parterre in deze zaal bevatten 362 zitplaatsen^ Tusschen de zaal en het tooneel bevindt zich eene portiek die, behalve het orkest dat zoo diep is gemaakt dat men van de muzikanten niets ziet, aan elke zijde twee loges avant-scène bevat, waar door 16 zitplaatsen zyn verkregen. De loges aan de zykanten der zaal zelve zijn gezellig, omdat zij niet groot zyn, en ge makkelijk te bereiken. De gaanderij, amphiteatersgewjjze in hoef- ijzervorm, rust slechts op twee kolommen en heeft ruimte voor 301 zitplaatsen, zoodat er in het geheel gerekend is op 679 plaatsen, waar men overal even goed hooren kan en tevens zitten op gemakkelijke wjjze, want op alle rangen vindt men even comfortable stoelen. De verlichting in de zaal is uitstekend zonder overdadig te zijn, wat met het oog op de kosten voor dat zoo noodig artikel niet ge- wenscht is. Voor brandgevaar is overal voor treffelijk gezorgd, zoowel voor de bezoekers door tal van nooduitgangen, nood balkons met trap- is de party er echter weder bovenop, dan wordt zjj op nog lager trap geplaatst dan zjj voor hare verheffing beklom. Op dit oogenblik staan wij weder voor eene omwenteling, nu het kapitalistische stelsel heerscht, dat echter geen langen duur kan hebben. Nu treedt de vrouw weder op den voorgrond, vooral in Amerika en Engeland, in mindere mate ook hier. Thans is er voor de vrouw weder gelegen heid de geljjke van den man te worden mits zy geen partjj kieze. Zoolang er strjjd is kan zjj winnen bjj elke party. Als eene partjj gewonnen heeft, gaat haar invloed weder te loor. Spreekster wekte verder hare hoorders en vooral de hoorderessen op bjj de opvoeding van hare dochters meer voor hare ontwikkeling te doen en niet alles voor de zoons op te offeren. Onder de betere klasse doet men dit reeds maar bjj den ar beiderstand laat dit nog veel te wenschen over. Alleen meerdere ontwikkeling, meer wetenschap der vrouw kan er toe leiden dat zjj zich verheffe boven hare veeltyds nog zoo afhankeljjke posi tie en voorkomen dat de toestand van heer en slavin weder intrede. De koningin van Roemenie (Carmen Sylva) die op hare reis naar Engeland van een der booten der stoomv.-maatschappjj Zeeland gebruik maak te, zal ook hare terugreis met dezelfde maat- schappjj via Vlissingen doen. Komt er geene verandering in het reisplan, dan zal H. M. Dinsdagavond met de nacht boot van Queensboro vertrekkenen dus Woensdag des ochtends te Vlissingen aanko men, van waar zjj hare reis per aansluitenden sneltrein zal voortzetten. Bjj resolutie van den minister van financiën is aan den voorzitter der commissie voor de herziening der belastbare opbrengst van de ongebouwde eigendommen in het schattings district Goes, den heer B. G. van der Have te Ouwerkerk, eervol ontslag verleend onder dankbetuiging. Van den landbouwer M. de Vos teHein- kenszand moest Zondag een koe worden afge maakt,terwjjl voor eene tweede nog vrees bestaat, tengevolge van het overmatig gebruik van suikerbietbladeren. Hetzelfde heeft ook dikwjjls in den herfst plaats bjj koeien met het ver orberen van natte klaver. Het vleesoh ia voor de consumtie goedgekeurd.} Een en ander kan als waarschuwing voor andere landbouwers of veehouders dienen. Den heer A. Loojj Az. te Ellewoutsdjjk, bjj het in de maand Juli gehouden examen, geslaagd als ambtenaar bjj 's rjjks directe belastingen, is Budel (N.-B.) als standplaats aangewezen. Te Hansweert is men heden (Maandag) morgen begonnen de lading maïs uit het jl. Vrjjdag met lekkage binnengekomen tjalkschip Jacoba Markina, schipper R. Stremler, over te laden in het Ned. tjalkschip De jonge Lamme- chino, schipper J. Wester voorder, welk vaartuig de reis verder naar de bestemming zal volbrengen. pen, als op het tooneel dat 192 M2 groot ia en door een jjzeren brandscherm van de zaal is afgescheiden, terwjjl brandkranen, brandlei dingen, branddeuren en op het tooneel eene inrichting om bjj brand in een oogwenk een zwaren stortregen te kunnen werpen op al wat brandt, het stelsel van beveiliging volmaken s Tot veraangenaming in de pauze kan het publiek beschikken over de benedenzalen van het reeds bestaande koffiehuis, over een dames salon en later als die eenmaal gereed is over een wintertuin, waar het recht gezellig zyn zal. De gansche inrichting met de bovenzalen van het café-Zïeö/t' biedt een geheel aan, zooals Rotterdam tot op dit oogenblik nog niet bezat, en dat zeker ook de aandacht van menig bezoeker van buiten zal trekken. Vermelden wy ten slotte nog de eigenaar digheid dat van den schouwburg de eerste paal den 27 Juni 11. werd geheid en dat 4 October het gebouw geopend werd. Dit was te gehaast in menig oog; het werk kon onmogeljjk goed en solide zjjnwant in 82 dagen was iets dérgelyks niet te leveren en toch is dit, onder leiding van den heer V. Byvoets Gzn., architect te Amsterdam, door de aannemers J. H. Stelwagen en H. de Keizer geschied. De vreesachtigen voorspelden toen niet meer of minder dan dat het gebouw zou instorten en de grappenmakers stjjtden hen in dien angst door het verzinsel dat-Zaterdag avond brancards en ziekenverplegers gereed zouden staan op de»

Krantenbank Zeeland

Middelburgsche Courant | 1890 | | pagina 1