«Six
N°. 219.
133e Jaargang.
1890.
Woensdag
17 September.
Deze courant rerschfjnt dagelijks;
met uitzondering van Zon- en Feestdagen!
Prijs per kwartaal in Middelburg en per post franco 2.-^1
Afzonderlijke nommers zijn verkrijgbaar a 5 cent.
Advertentiën: 20 cent per regel.* BIJ abonnement lager!
Geboorte-, Trouw-, Dood-, en andere familieberichten benevens alle
dankbetuigingen: van 17 regels 1.50;
iedere regel meer f 0.20. Groote letters worden berekend naar plaatsruimte!
Middelburg 16 September.
Een juichtoon.
LETTEREN EN KUNST.
ONDERWIJS.
MIDBELBIMHE (01 RIM.
w
Vla etmometer.
Middelburg 16 Sept. vm. 8 q 59 gr.
m. 12 u 69 gr, av. 4 u. 67 gr. F.
Verwaohi O. wind.
Agentes te VliBBingen: P. G. de Vet Mistdagh Zoon, te Goea: A. A. W. Bolland, te Kroiningen: F. y. n. Pkijl, te Zierikzee: A. O. de Mooïj te TholenW. A. tas
NrBUWBKHuiïzis en te TerneuzenM. de Jonge. Verder nemen alle postkantoren en boekhandelaren abonnementen en advertentiën aan, evenals de
advertentie-bnreau'b van Nijgh Van Ditmab te Rotterdam, de Gebb. Belintante, te "s Gravenhage, en A. de la Mab Azn, te Amsterdam.
Hoofdagenten voor het Buitenland: te Parjjs en Londen, de Compagnie générale de Publicité étrangère G. L. Daubs Cie., John F. Jones, opvolger.
AdTcrteBtitts
moeten des namiddags te uur
aan het bureau bezorgd zgn, willen
zjj des avonds nog worden opgenomen
Vereenigde vergadering der beide Kamers
op heden (Dinsdag) tot opening
van de gewone zitting der
Staten-Generaal.
De heer mr A. van Naamen van Eemnes,
die den voorzittersstoel bekleedt, opent, na
dat de leden der beide kamers zich in de
zaal, bestemd voor de vergaderingen der
Tweede kamer, vereenigd hadden, tegen
half êen uur de vergadering, en laat twee
koninklijke besluiten, het eene houdende
zijne benoeming tot voorzitter der Eerste
kamer gedurende de aanstaande zitting, het
andere betreffende de opening der gewone
zitting van de Staten-generaal, door den
griffier der Eerste kamer voorlezen.
Hierna benoemt de president acht leden
tot leden der commissie, om de commissie
door zijne majesteit, benoemd tot opening
der zitting, bij haar aankomst in het gebouw
der Tweede kamer te ontvangen en in- en
uitgeleide te doen.
De heeren ministers, hoofden van ministe-
rieele departementen, die de commissie tot
opening uitmaken, en zich op statelijke wijze
naar het gebouw van de Tweede kamer
hebben begeven, worden, na een kort tijds
verloop daar aangekomen, in de vergaderzaal
binnengeleid en nemen plaats voor den troon.
De heer Mackay, minister van koloniën,
houdt de volgende rede:
„Mijne heeren.
De koning, wiens dierbaar leven dit jaar,
Gode zij dank, gespaard bleef, heeft ons
opgedragen deze zitting der Staten-Generaal
te openen.
's Konings betrekkingen met de buiten-
landsche mogendheden zijn steeds van
vriendschappelijken aard.
Met ingenomenheid is gevolg gegeven aan
de nitnoodiging om deel te nemen aan de
anti-slavernij-conferentie te Brussel.
Getrouw aan de beginselen, door Neder
land als koloniale mogendheid voortdurend
gehuldigd en in toepassing gebracht, hebben
's konings gevolmachtigden ernstig medege
werkt tot het beramen van maatregelen,
die kunnen strekken tot bestrijding van den
slavenhandel. De regeering betreurt ten
zeerste dat tot dusverre die conferentie niet
heeft geleid tot het beoogde menschlievend
doel.
De min gunstige weersgesteldheid heeft de
goede verwachtingen omtrent den oogst eeni-
germate teleurgesteld.
De veestapel verkeert in uitstekenden
toestand.
De ten einde gebrachte enquête betreffende
den landbouw heeft menige bijzonderheid aan
het licht gebracht, waarvan met vrucht
gebruik kan gemaakt worden bij het over
wegen van maatregelen ter bevordering van
de belangen van dien voornamen tak van
volkswelvaart.
Eenige verbetering is merkbaar in den
toestand van handel en nijverheid, terwijl
de scheepvaart, vooral die ter zee, zich aan
merkelijk heeft uitgebreid.
Uwe goedkeuring zal gevraagd worden
voor de met eenige stoombootmaatschappijen
gesloten overeenkomsten ten einde een ver
snelden maildienst met Nederlandsch Indië
te bevorderen.
Ook dit jaar hebben iD verschillende
deelen des lands werkstakingen plaats ge
had van regeeringswege is door afdoende
maatregelen gewaakt tegen verstoring der
openbare orde.
Aan de staatscommissie, ingesteld bij de
wet van 19 Januari 1890 Staatsblad nr 1)
is, behalve voortzetting van den arbeid der
parlementaire enquête-commissie, opgedra
gen bij haar onderzoek na te gaan in
hoeverre in de onderscheiden takken van
nijverheid behoefte bestaat aan officieele
organen tot vertegenwoordiging van de belan
gen der arbeiders en tot oplossing van tus-
schen hen en de werkstakers gerezen
geschillen.
De in den zomer van dit jaar te Amster
dam gehouden Tentoonstellling tot bevordering
van veiligheid en gezondheid in fabrieken en
werkplaatsen en het daaraan verbonden con
gres, door particulier initiatief tot stand
gekomengeven der regeering een zeer
gewaardeerden steun in hare pogingen om
verbetering in den toestand te brengen.
Bij de reeds aanhangige wetsontwerpen,
welker behandeling een groot deel van uwen
beschikbaren tijd zal vorderen, zullen nog
enkele andere gevoegd worden, waarvan de
indiening, reeds vroeger toegezegd, tot nog
toe vertraging heeft ondervonden.
Voorts zullen weldra aan uwe goedkeuring
worden onderworpen eenige financieele maat
regelen, in verband staande met verschillende
in het afgeloopen zittingjaar tot stand ge
komen wetten.
De toestand van 's rijks geldmiddelen
laat toe de gemeenten te hulp te komen
zonder de rijksinkomsten te versterken.
Nevens de reeds aanhangige ontwerpen,
het belastingwezen betreffende, zullen wets
voorstellen tot herziening van de personeele
belasting en van den zoutaccijns uwe aan
dacht vorderen.
Op eene spoedige behandeling van het
in de vorige zitting ingediende ontwerp tot
regeling van den krijgsdienst wordt prijs
gesteld.
Weldra zal u een wetsontwerp, de ter
uitvoering dier regeling noodige invoerings
en overgangsbepalingen bevattende, worden
aangeboden.
Bovendien zullen u wetsontwerpen be
reiken op de verveningen en tot regeling
der bevoegdheid om als officier of als ma
chinist dienst te doen aan boórd der koop
vaardijschepen.
De verrichtingen van de zee- en landmacht
in Nederlandsch-Indië kunnen weder niet
anders dan met grooten lof vermeld worden.
Beider roem werd verhoogd door de jongste
wapenfeiten in Edi.
Van de zeemacht wordt opnieuw veel
inspanning gevorderd voor de afsluiting van
een groot deel der kust van Atjeh, die wegens
de bestendiging van het verzet tegen het
Nederlandsch gezag noodig is geoordeeld.
Mag de economische toestand in onze
Indische bezittingen over het algemeen niet
onbevredigend genoemd worden, teleurstel
lend voor het bestuur en de inlandsche
bevolking, zoowel als voor particuliere onder
nemers, is de door ongunstige weersgesteld
heid veroorzaakte buitengewoon geringe kof-
fieproductie op Java in dit jaar.
Een zeer voorzichtig financieel beleid
is meer dan ooit geboden. Niettemin zal
met kracht de hand kunnen geslagen wor
den aan de uitvoering van irrigatiewerken,
terwijl uwe beslissing zal worden ingeroepen
om den verderen aanleg van spoorwegen op
Java te bevorderen door het verleenen van
rentegarantie aan concessionarissen.
De beschikbare overschotten van vroegere
dienstjaren maken het mogelijk het geraamd
tekort op de in te dienen begrooting te
dekken zonder tot eene geldleening ten be
hoeve van Nederlandsch-Indië over te gaan.
Gods onmisbare zegen ruste op uwen
arbeid tot bevordering van 's lands belangen.
In naam des Konings verklaren wij de
zitting der Staten-Generaal geopend."
Den ministers wordt, na het uitspreken
dezer rede, door de commissie uitgeleide
gedaan, en nadat zij in de zaal is terugge
keerd, sluit de voorzitter de vereenigde
vergadering.
Over deze troonrede valt bitter weinig te
zeggen.
Het ministerie verloochent daarin geen
oogenblik zjjn zucht tot breedsprakigheid
en zijn lust om achter een zee van woorden
te verbergen, hoe er van beginselen, van een
krachtig regeeren naar vaste principes bij
dit kabinet geen sprake is.
Al wat gezegd wordt kan elk cabinet-
d'affaires meedeelen, want de geheele troon
rede is niets meer dan een overzicht van
gebeurtenissen, waarvan met lof wordt ge-
lagd, maar waarvan o. a. wat betreft
de tentoonstelling en het congres te Amster
dam de eer aan het particulier initiatief
toekomt.
Verstandig is feet zeker dat de regeering
slechts zeer weinig belooft, terwijl onder
dat weinige nog voorkomt herziening van
den zoutaccijns, wat het kamerlid Bahlmann
reeds, als lokvink voor zijn voorstel tot in
voering van beschermende rechten, heeft
voorgedragen.
Er ligt trouwens nog zooveel te doen dat
waarlijk onze vertegenwoordiging genoeg
werk vinden zalcn bovendien er kan nog
zooveel gebeuren dat een kabinet met een
naaste toekomst voor oogen, als dit ministerie
heeft, verstandig doet niet nog meer te be
loven; ons dunkt: er is al reeds meer dan
genoeg over hoop gehaald.
Hoe het afloopen zal met de nieuwe be
lastingontwerpen is de groote vraag en hoe
het mogelijk zal zijn om zooals in boven
staande rede gemeld wordt de gemeenten
te hulp te komen, ergo twee millioen voor
de schatkist te vinden, zonder de rijksinkom
sten te versterken, dat is ons een raad
sel. Spoedig zal o. i. wel blijken hoe
men hierbij het Nederlandsche volk iets
voorspiegelt dat onmogelijk te volvoeren is.
Maar nog grooter gevaar dreigt dit kabi
net door de militaire ontwerpen, en te meer
waardeering verdient daarom de aandrang
in de rede om tot „spoedige behande
ling" daarvan over te gaan.
Dat men dit doen zal, hopen wij ook;
want dan eerst zullen wij gelegenheid heb
ben de overheerschende partijen in hare
ware gedaante te leeren kennenpartijen,
waaruit dit ministerie is voortgekomen, dat
wij met belangstelling' gadeslaan in het a.
zittingjaar, hetwelk voor zijn parlementair
leven van zooveel gewicht kan zijn.
Als staaltje van opgeschroefde opgewonden
heid kan vrjj wel dienst doen het volgende,
door het Centrum geschreven naar aanleiding
van de sluitingsrede.
»Ruim twee jaren" zoo spreekt dat blad
»zijn de anti-liberalen thans aan het bewind en
nog is geen enkele der pessimistische voorspel
lingen, waarmee zij bij hun plaatsnemen aan de
groene tafel werden begroet, vervuld. Het land
is niet ten onder gebracht, niet gesplitst in
twee beslist vijandelijke kampen, niet overge
leverd aan de gruwelen van den burgeroorlog.
Van brandstapels ot dergelijke dingen is geen
spoor te vinden en van een doodenden stilstand
in 's lands zaken evenmin. De verdraagzaamheid
is niet verdwenen en vrijheid en beschaving leven
en tieren minstens even krachtig als vroeger.
Bovendien valt thans te wijzen op vele en goede
wetten, welke in de volgende zitting nog door
andere zullen worden gevolgd. De tegenwoor
dige regeering is een echt Hollandsche regee
ring: kalm, waardig, arbeidzaam. De heftige
aanvallen, waaraan zij bloot staat, verontrus
ten haar nietde beschuldigingen, verdacht
makingen en aantijgingen, waarmee men haar
overlaadt, kunnen in de oogen der gezond-
denkende burgerij haar geen afbreuk doen. Zij
antwoordt met daden en daartegen zijn de meest
spitsvondige redeneeringen niet bestand."
Wij herinneren ons niet dat ooit zulke
vreeselijke dingen als de ondergang van ons
land enz. voorspeld zjjn in verband met het
optreden van een kabinet, dat uit drie richtin
gen bestaat. Maar mocht dit gebeurd zijn
dan zal zelfs de meest pessimistische profeet
zeker wel nooit gedacht hebben aan de ver
vulling zijner profetie binnen twee jaar.
Gelukkig zijn onze instellingen zoo vast, en
is in ons land de geest van verdraagzaamheid
en de zucht naar vrijheid en ontwikkeling
dank zij de vrijzinnige en liberale strooming
die ons, Nederlanders, bezielt nog zoo sterk
dat een heirleger van streng orthodoxe, dwee-
pende dominée's, drjjvende pastoors en quasi-
geloovige speculanten met al hun invloed
op de minder ontwikkelde plattelandsbewo
ners nog niét in staat is om binnen jaren
den gang van zaken om te keeren.
Als zjj daaraan zouden willen beginnen, dan
zou spoedig een ernstige crisis ontstaan.
Laten dr. Schaepman en dr. Kuyper met hun
aanhang, niet zooals nu i diplomatiek, kalm en
voorzichtig handelen, maar eens beproeven om
in volle consequentie hun beginselen toe te
passen, ons het dwangjuk aan te zetten van
dompersgeest en priesterheerschappij, zjj
zouden eens zien hoe spoedig het uit is met
hun macht.
Wjj leven nu in een periode van gematigd
heid, met een bezadigd ministerie-Mackay. Maar
wee als in 1891 die clericale partgen nog meer
macht mochten krijgen
En het beste bewjjs voor onze bewering is
dat een heftig strjjder en belijder als mr Keu-
chenius is moeten heengaanen dat een man
als jhr mr De Savornin Lohman een hevige
oppositie ondervindt, ook van de zijde der niet-
liberalen, om zjjn drjjven en zjjn verleden dat
hem aanspoort tot vervolgingen, die hst prestige
van het kabinet niet zullen verhoogen.
De verdraagzaamheid is niet verdwenen en
de vrijheid en beschaving leven en tieren
minstens even krachtig als vroeger," zoo juicht.de
redactie van het Centrum, alsof dit haar grootste
illusie is.
Men leze slechts de organen der bondgenooten
hoe liefljjk en beschaafd zjj elkaar aanvallen
en bejegenen. Men ga eens op bezoek in
Nederhorst den Berg om te vernemen hoe ver
draagzaam die geloovige orthodoxen jegens de
katholieken zjjn. Dat er zelfs thans, nu wjj
nog slechts twee jaren leven onder een pseudo-
christelijk ministerie, zulke dingen gebeuren,
zegt al genoeg.
Dat de verdraagzaamheid groot is getuigt
verder het voorgevallene in Suriname met zjjn
christeljjken gouverneur.
En dat er niet erger gebeurt daarvoor
nog eens moeten wjj dankbaar zjjn jegens
den liberalen geest, die steeds onder ons volk
is aangekweekt, en is voor een deel ook toe
te schrjjven aan de spreekwoordelijk geworden
kalmte van ons, Nederlanders.
Wat verder betreft de vele en goede wetten,
waarop men zoo zeer stoft, zjj kwamen tot
stand met behulp der liberale meerderheid in
de Eerste en der vrijzinnige minderheid in de
Tweede kamer. Het meerendeel, o. a. de Pen
sioenwetten, waren bovendien reeds lang voor
bereid onder andere ministeries; en het tegen
woordig kabinet had slechts uit te voeren, wat
een vroeger benoemde commissie had onderzocht
en uitgewerkt.
Het orgaan van dr Schaepman vergeet dat
alles, ziet over het hoofd dat van veel, wat er
is gebeurd, door de liberalen de grondslag is
gelegden het verbergt achter groote woorden
de waarheid dat al stoft het nu op het
voorrecht dat wjj een »echt Hollandsche regee
ring" bezitten zjjne partjj den koogsten roem
zoekt in een bestuur, dat van over de bergen
zjjne instructies ontvangt en haar hoogste ideaal
is en blijft een katholiek Nederland met een
ultramontaansch bestuur.
En dan eerst zal de tjjd van ware verdraag
zaamheid, vrijheid en beschaving zeker aan
breken
Bjj kon. besluit is de hoofdcommies bij het
dep. van marine H. P. Looijen, op zijn verzoek,
eervol uit 's rijks dienst ontslagen, behoudens
toekenning van pensioen; bjj gemeld dep. zjjn
a. bevorderd tot hoofdcommies, de commies C.
F. Gravelottetot commies, de adjunct-com
miezen D. I. R. K. Roobol, S. L. Vermeer en
A. W. de Grooten b. benoemd tot adjunct
commies, de 1ste klerk J. L. G. Gregory.
Verder is benoemd tot ridder in de orde van
den Nederlandschen Leeuw P. Rahusen, directeur
van het voormalig rjjks-entrepotdok te Am
sterdam.
Aan L. G. Slof is eervol ontslag verleend als
hulphavenmeester voor de vaart in de Nieuwe
Maas en Koningshaven,
Tot directeur van het post- en telegraaf
kantoor te Brielle is benoemd K. I. Hobbel,
thans telegrafist der le klasse bjj derjjkstelegraaf.
Aan den telegrafist der 2e klasse bjj de rjjks-
telegraaf J. Raemaekers is, op zjjn verzoek,
eervol ontslag verleend uit 's rjjks dienst.
Eindelijk is bepaald dat bij aizonderljjke
dagorders, zoo in Indië als in Nederland, eer
vol zal worden vermeld de sedert tot adjudant
onderofficier bevorderde sergeant-majoor der
infanterie van het Nederlandsch-Indisch leger
J. L. Lodewijks, en zulks ter zake van zjjn
gedrag bp de krjjgsverrichtingen in Atjeh op
den len Mei 1889.
Door het gerechtshof te Amsterdam is, ter
vervulling van eene vacature van raadsheer in
dat college, opgemaakt de navolgende alpha-
betisehe lijst van aanbevelingmr W. F. van
Deinse, vice-president der arr.-rechtbank te
Zwolle; mr W. A. L. Domis, vice-president der
arr.-rechtbank te Amsterdamen mr H. F.
baron de Kook, substituut-officier van justitie
bjj de laatstgemelde rechtbank.
In de Staatsct. van 13 dezer zjjn opgenomen
de statuten der naamlooze vennootschap De
Nederlandsche Maatschappij van kunstmatige oes
terteelt voorheen onder de firma C. L. De Meule-
meester en Co", te Bergen op Zoom.
De vennootschap heeft ten doel de teelt en
kweek van oesters, alsmede oesterhandel, en
wordt aangegaan voor een tijdvak van onge
veer vjjf-en-twintig jaren.
Het kapitaal wordt bepaald op twee millioen
driehonderd duizend gulden, verdeeld in twee
duizend driehonderd aandeelen, elk groot dui
zend gulden.
Aanstaanden Donderdag verleent de minister
van financiën geen audiëntie.
De minister van waterstaat, handel en nij
verheid brengt ter kennis van belanghebbenden
dat in de maand Maart van het jaar 1891 een
vergeljjkend onderzoek zal plaats hebben van
candidaten, dingende naar een getuigschrift
van voldoend afgelegd examen voor opzichter
van 's rijks waterstaat.
Ook hij het gezelschap der heeren Aiex.
Faassen en Co. is in studie De Familie Kegge,
tooneelspel in 4 bedrjjven, naar het verhaal
van dien naam in de Camera Obscura van
Hildebrand.
Wegens ongesteldheid van mevrouw Beers-
mans zal mejuffrouw Alida Klein, het nieuwe
zeventienjarige lid van het gezelschap Le Gras
en Haspels, de volgende week in Den Bosch
dLouise in Vorstenschool Bpelen.
Hoe verdienstelijk die jonge dame dit mis
schien doen zal wjj gelooven dat zjj nog
niet opgewassen is tegen die rol en hopen
daarom dat bij de opvoering te Middelburg,
den 2en October, mevrouw Beërsmans weer in
staat zal zijn haar te vervullen.
Onder gunstige omstandigheden opende
Zondag de Duitsche opera te Rotterdam het
nieuwe seizoen. De zaal was goed bezet wegens
belangstelling in nieuwe solisten, die over het
algemeen succes hadden, vooral mej. Katzmejjer,
coloratuur-zangeres. Ook het orkest onder den
nieuwen dirigent, den heer Arthur Seidel en
het koor onderden nieuwen dirigent OttoLippitz,
verwierf veel bijval. Nog hadden veel succes
de bariton Strackosch en mej. Bachman, beiden
in 't vorig jaar reeds leden van het tooneelge-
zelschap. De eerste indruk was over het
algemeen zeer gunstig.
Henrik Ibsen legt de laatste hand aan
een nieuw tooneelstuk, dat hjj nog deze maand
hoopt te voltooien. Het zal tegeljjk in het
Deenseh en in het Duitsch het lieht zien.
De Utrechtsche courant, een blad, dat tot
dusver driemaal per week verscheen, zal te
beginnen met 1 October, eiken dag worden
uitgegeven in een formaat ongeveer overeen
komend met dat van het Utr. Prov. en Sted
Dagbl.
Mej. E. M. Mazure, onderwijzeres te Bres-
kens, heeft tegen 15 Sept. e. k. ontslag gevraagd.
Zjj vertrekt den 2 Oct. a. naar Tranvaal.
Ten behoeve der Scholen met den bijbel is
dit jaar gecollecteerd te: Nieuwdorp (Chr. Ger.
kerk) 21.08, Oosterland met Nieuwerkerk,
Kapelle, Ouwerkerk, Vianen en Sir Jansland
(giften) 18.—, Haamstede (Chr. Ger. kerk)
f 12.50, Kruiningen met Hansweert 81.11
en Domburg 27.25£.
Tot leden van den schoolraad voor die scho
len zjjn gekozen de heeren mr C. Lucasse te
Middelburg, mr L. W. C. Keuchenius te 's Gra
venhage en J. J. Westerbeek van Eerten,
predikant te Mjjdrecht.
Omtrent schoolbaden is door burg.
en weth. van Amsterdam bjj den raad eene
belangrijke voordracht ingediend. Daarbjj deelen
zij mee dat de meerderheid der hoofden van
de scholen en wel 38 van de 48, die aan het
opmaken van het advies hebben deelgenomen
van meening zjjn, dat het onwenscheljjk is
badinrichtingen aan hunne Bcholen te verbin
den en het baden als een deel van het onder
was te beschouwen.
Bovendien verwachten zij van de invoering
dier baden, waarbjj het hulppersoneel dienste^
