N°. 218. 133e Jaargang. 1890. Dinsdag 16 September. De«# courant verschuilt d a g s 1k s J met uitzondering van Zon- en Feestdagen: Prijs per kwartaal in Middelburg en per post franco 2. Afzonderlijke nommers zijn verkrijgbaar a 5 cent. Advertentiën: 20 cent per regel. Bi] abonnement Iagerl Geboorte-, Trouw-, Dood-, en andere familieberichten benevens alle dankbetuigingen: van 17 regels f 1.50; iedere regel meer /0.20. Groote letters worden berekend naar plaatsruimte: P. DEKKER JZN., Middelburg 15 September. LETTEREN EN KUNST, tkefaometei. j Agentea te Vlissingen: P. G. sa Vbt Mestdabh Zoon, te Goes: A. A. W. Bolland, te Krniningen: F. v. d. Pbiïl, te Zierikzee: A. 0. dbMooij te TholenW. A. van j Middelburg 15 Sept. vm. 3 a 59 gr. Nmu wbhhtthzen en te TemeuzenM. db Jonoe. Verder nemen alle postkantoren en boekhandelaren abonnementen en advertentiën aan, evenals de i moeten des namiddags te en nor m. 12 u 67 gr. av. 4 u. 67 gr. f. I advertentio-bureau's van Nijgh Van Ditkar te Rotterdam, de Gebr. Belinfantr, te 's Gravenhage, en A. de la Mar Azn, te Amsterdam. aan het bureau bezorgd zjjn, "willen Verwaoht O. wind Hoofdagenten voor het Buitenland: te Parjjs en Londen, de Coupagnie générale de Publicité étrangère G. L. Dalbe Cie., joen F. Jones, opvolger.i zg des avonds nog worden opgenomen Bij de verkiezing voor een lid der Pro vinciale staten in het district Goes op Woensdag 24 September bevelen wij met allen aandrang aan den heer Burgemeester van Wemeldinge. Over het te Amsterdam gehouden njjverheids- congres is van vele kanten de loftrompet ge stoken en zeker terecht. Er is op dit congres gebleken dat Nederland zich op den goeden weg beweegt en al komt het nog veel te kort reeds veel doet »waar het geldt de zwakken en onmondigen te beschermen tegen overmatigen druk van den door het kapitaal gedreven arbeid." Deze laatste qualificatie is van het Centrum, dat tevens nog het volgende schrijft»Het congres heeft te dezen opzichte onmiskenbaar veel licht verspreid. Veler blik zal zjjn ver ruimd en waarschijnlijk menig vooroordeel weg genomen. Er zjjn er nog altijd, die meenen dat men socialist moet zjjn, om wettelijke bescher ming van den arbeid te eischen en die derhalve iederen maatregel van dien aard als uit den booze beschouwen. Aan dezulken, of althans aan een deel hunner, zal de blinddoek wellicht van de oogen zijn gevallen. >En van den anderen kant zullen misschien ook zjj, die een tegenovergestelde richting zijn toegedaan en alles, letterlijk alles door den Btaat willen doen maszregelen, het overdrevene hunner eischen hebben ingezien. Aangelegen heid daartoe heeft het hun ten minste niet ont broken." Op die overdreven vrees voor het socialisme mag wel eens gewezen worden. Er zjjn er die zelfs bjj het hooren van het Sociaal vraagstuk, ja zelfs van het Sociaal Weekblad al kippevel krjjgenen ieder die zich voor de belangen van den werkman interesseert met wantrouwen gadeslaat alsof hp een anarchist is, waarmee men vaak een socialist gelijk stelt. Een weinig, of liefst heel veel kennis in deze zou velen een meer onbevangen en beteren blik doen krygen in een der grootste en schoonste bewegingen van onzen tjjd. Te meer is het daarom al een gelukkig teeken, wan neer wjj van vooruitgang op dat gebied in ons land mogen gewagen en met het Centrum kunnen constateeren dat, zooals op dat con gres bleek, bij alle standen en partyen in Nederland de ernstige wil bestaat om mee te werken aan eene oplossing van het groote en moeilyke vraagstuk van den arbeid. By al het, vaak kleingeestig, politiek ge harrewar is zulk een verschijnsel ten minste bemoedigend. De Standaard wjjdt een eerste artikel aan de wet op den krijgsdienst en brengt daar by hulde aan hen, die dit ontwerp indienden, omdat die indiening pleit voor den moed en het karakter van mannen, die liever hun eigen ministerieel bestaan in gevaar brachten, dan na te laten wat hun, naar hun innige overtuiging, door het vaderlandsch belang geboden scheen. Het blad verheugt zich verder over het feit dat daarin de plaatsvervanging, waartegen het steeds geijverd heeft, wordt afgeschaft. En al moge nu de Roomsch katholieke partij, wier heftige oppositie tegen dit pogen bekend is, met behulp van het conservatieve hoopske erin slagen om dit kabinet te doen vallen, de afschaffing van de plaatsvervanging op den duur tegenhouden zal zij niet kunnen. »Gevolg toch van zoodanige verwerping zou zjjn, dat onverwijld een liberaal kabinet aan het roer kwam, en geen liberaal kabinet zou onder de tegenwoordige omstandigheden het bewind kunnen opnemen, zonder toch weer met gelijke voordracht te berde te komeneen voor dracht, die dan allicht in nog minder malschen vorm ongetwijfeld door zou gaan. »Ze zou dan niets gewonnen, maar wel de aanmerkelijke winste verloren hebben, die voor het overige beleid van 's lands zaken door een bevriend kabinet, ook voor haar voortspruit. »Toch staat zoo vervolgt de Standaard het aan ons niet te beoordeelen, welke gedrags lijn deze staatsparty t- opzicht® van dit ont werp oirbaar zal achten aan te nemen; en by zoo scherp contrasteerende overtuiging kan de anti-revolutionnaire party niet anders doen, dan met haar eigen beginsel te rade te gaan. »Geen berekening mag haar houding hierbij bepalen. Te vragen of om onze houding ten deze, aan tal van onze candidaten by de stem bus van Juni '91 de steun der Roomsche kie zers zou onthouden worden, ware een gelegen- heidspolitiekdie ons om onze eere en onze toekomst zou brengen. »En waar het kabinet, uit mannen van drie richtingen saamgesteld, ons het schoone voor beeld geeft van een principieele houding, die niet naar belang in de eerste plaats, maar al lereerst naar plicht en roeping vraagt, daar worde de anti-revolutionnaire party niet on trouw aan haar verledenmaar herinnere ze zich, hoe ze alleen door op het stuk van be ginselen onversaagd te zyn, van niets iets, en van iets allengs een meetellende staatspartij wierd. »Ons thans te verschuilen achter enkele bedenkingen, die ongetwyfeld op het ontwerp te maken zijnof ook tegen dit ontwerp in verzet te komen, omdat vooraf het kazerneleven behoorde verbeterd te zynzou noch een op rechte politiek, noch voor de publieke consciën tie geoorloofd zyn". Yan deze even loijale als ondubbelzinnige verklaring nemen wij gaarne acte. Zij doet ons te meer genoegen vooral van de zijde van het hoofdorgaan der anti-revolutionnaire party, omdat menig blad van den derden rang en tal van aanhangers der party ook in onze om geving mooi op weg waren in deze eene gelegenheidspolitiek te huldigen ter wille van de bondgenooteneen taktiek waartegen wjj nog nitv lang geleden ernstig hebben gestreden in een polemiek die onze lezers zich zeker nog wel zullen herinneren. Het is te hopen dat de fermiteit van den generaal in deze het sein zal worden voor de ondergeschikten om niet langer met allerlei dubbelzinnigheden een verkeerd standpunt te verdedigen. Dat de Standaard spreekt van een kabinet, bestaande uit mannen van drie richtingen, is een nieuwheid, die ook de aandacht verdient. Daardoor erkent zy hoe de overheerschende macht bestaat nit een amalgama zonder een vast beginsel, wat altijd zwakheid met zich brengt. Dit echter in het voorbijgaan. Laat ons liever nog luisteren naar het vervolg van het betoog van de Standaard. Dit luidt Sleept de indiening van dit ontwerp den val van het kabinet, straks een breuke met de Roomsche fractie der rechterzijde, en daardoor in Juni '91 een versmelting van onze anti-revolutionnaire kamerclub tot beneden de helft na zich, dit zal, boe spjjtig ook, te dragen zyn, omdat het ons de kans laat om een met eere verloren terrein, door nieuw betoon van jjver en onverdroten volharding nogmaals te heroveren. »Maar verspeelt de anti-revolutionnaire party haar zedelijk prestige hangt ze de huig naar den wind en zoekt ze redding in utiliteits bejag en politieke onoprechtheid, dan verkwynt ze straks in onbeduidendheid en krygt de wrake der Christelijke consciëntie tegen zich. »Wjj kunnen ons dan ook niet voorstellen, dat er uit de anti-revolutionaire kamerclub ernstig verzet tegen dit ontwerp van wet zou opgaan, dat in hoofdzaak aan een der eischen voldoet van het program van actie, waarop de leden dier staten onzerzjjds gekozen zyn. »En nog minder kan de vrees ons bekruipen, dat, wierd door eenige intrigante kamerleden in slimheden en sluwe tactiek heil gezocht, éen onzer kamerleden zich leenen zou, om aan zoo onedele politiek meê te doen. »Het nobelst zou het ons zelfs voorkomen, zoo de commissie van voorbereiding het daar heen leidde, dat het cardinale geschilpunt het eerst tot beslissing werd gebracht, en dat de onderscheidene groepen der staten-generaal zich over het hoofdbeginsel dezer wet uitspraken, alvorens door het ter hand nemen van de eindelooze onderdeelen de politieke geestkracht ontzenuwd was." Dit laatste is een goede raad; terwjjl het daaraan voorafgaande zeker menig partygenoot van het blad, die zich voor transigeeren ver klaarde, niet aangenaam in de ooren zal klinken. De aanspraak, waarmee Zaterdag de minister van bjnneolandsche zaken de zitting der Staten- Generaal sloot, luidt 'n haar geheel als volgt »Mijnc heeren »Ter voldoening aan de opdracht des konings vervul ik de aangename taak u Zyner Majes- teits dank te betuigen voor de ijverige zorgen, door u aan 's lands belangen besteed. >Dank zij uwe medewerking, kwamen in dit zittingjaar gewichtige wetten tot stand, die op de zedelijke en stoffelijke welvaart des lands gnnstigen invloed kunnen uitoefenen. >De gedeeltelijke herziening van de wet op het lager onderwys en het wetsontwerp tot regeling van het militair onderwjjs mochten uwe goedkeuring verwerven. »Door de nieuwe regeling van de pensioenen van burgerlijke ambtenaren, van hunne wedu wen en weezen en van de mindere geëm- plooieerden by de inrichtingen van 's rijks zee- en landmacht, is de toekomst van menig gezin beter dan tot dusver verzekerd. Handel en scheepvaart zullen worden gebaat door de overeenkomsten nopens de afschaffing der kanaal- en havengelden op het Noordzee kanaal, welke overeenkomsten door u werden goedgekeurd; voorts door de wijzigingen die in de wet op de consulaatrechten gebracht zijn en door de verbetering van de rivier De Waal, waarvoor de noodige gelden door u werden toegestaan. »Verwacht mag worden dat de belangryke overeenkomsten, met de drie groote spoorweg maatschappijen hier te lande gesloten, en bij de wet bekrachtigd, aan de volkswelvaart zeer ten goede zullen komen. >Door de in de wet op de zeevisscheryen aangebrachte wjjziging, waartoe een uwer leden het initiatief nam, werd een verbod opgeheven, waaronder een deel onzer nijvere visschersbe- volking gedrukt ging. Verschillende wetsontwerpen ter uitvoering van bepalingen der Gia'ici wet*-werden u aan geboden. Een daarvan, strekkende om uitvoe ring te geven aan ar*. 90 van evengenoemde wet, werd door u aangenomen. »In naam des konings sluit ik deze zitting van de Staten-Generaal." De belangstelling in deze plechtigheid was dit jaar al bjjster gering, wat zeker voor den minister van binnenlandsche zaken alles behalve aangenaam geweest zal zyn. Behalve het bureau en de commissieleden voor het in- en uitgeleide van den minister, waren bij het uitspreken der sluitingsrede alleen tegenwoordig de heeren Levyssohn Norman, V. d. Schrieck, Zaayer, V. d. Velde, Michiels van Verduynen, Goekoop, Mackay, Merkelbach, Dobbelman, Van Bylandt en Land. Op de gereserveerde tribune bevonden zich vjjf menschen en op de publieke tribune was geen sterveling te zien, edochom een even bjjzondere als opmerkenswaardige reden. De deuren konden niet openen men moest be ginnen met inbrekerswerk. Gelukkig echter van goedaardig karakter en niet zooals dit wel eens is voorgekomen, o. a. in een kerk te Am sterdam. De Avondpost meldt daarover het volgende »Toen het oogenblik der opening was gena derd, en zich langzamerhand een dichte drom van menschen voor de deur, die naar de pu blieke tribune toegang gaf, had verzameld, bleek het, dat de sleutel der binnendeur defect was. Men beproefde het toen met eenige andere sleutels doch even vruchteloos. Een bode en eenige adsistenten werkten zich in het zweet om de deur te forceeren, maar ook dit mocht niet gelukken. Toen probeerde men het, door ovérklimming van de journalisten tribune naar de publieke, aan de binnenzyde. Alles te vergeefsHet slot bleef hardnekkig weerstand bieden. Het publiek stond intus- schen geduldig en eerbiedig op de trap en op het portaal te wachten, terwyl natuurlijk de zitting reeds lang geopend en de minister van binnenl. zaken reeds de vergaderzaal was bin nengeleid. Z.Exc. sprak daarop zijne rede uit, onder het rumoer van forsche hamerslagen aan de buitenzjjde der zaal, welk accompagne ment aanhield tot den minister uitgeleide werd gedaan. Het publiek, dat er zich op gespitst ge had de plechtigheid by te wonen en nog altijd tegen de koppige deur stond te gapen, ontving daarop de leuke mededeeling, dat de zitting was afgeloopen." O! bitter noodlot voor jhr mr A. E. de Savornin Lohman. Tot zelfs bij de eerste de beste gelegenheid dat hjj als minister de zitting der Staten-Generaal sluit zyn er booze geesten, die hem herinneren aan het openbre ken van deuren! De Heraut, gewag makende van de brochures van mr Spin en de vervolging, tegen hem door den minister van binnenlandsche zaken inge steld, vindt aan die zaak deze goede zjjde, dat er na n.l. kans bestaat dat »heel het classicaal verzinsel van een overrompeling der Nieuwe kerk door de hh. Lohman c. s., eens voorgoed de wereld uitraakt." Dit zou reeds lang geschied zyn, bjjaldien deze zaak vroeger voor den rechter had kunnen komen, en men, geljjk het blad gewenscht had reeds op 7 Januari 1886 een actie om schade vergoeding tegen ds. Westhoff had ingediend. Dat dit destjjds niet geschiedde, beschouwt de Heraut nog als een fout. Komt nu de zaak voor den rechter dan zal, altijd volgens het kerkelijk orgaan van dr Kuyper, zonneklaar bljjken lo. Dat ds. Westhoff c. s. zich zonder eenig recht veroorloofd hadden in het gebouw der Nieuwe kerk als beheerders op te treden, er deuren te sluiten en bewakers te stellen. 2o. Dat de toenmalige kerkvoogden, toen zjj volgens de verplichting, hun door hun reglement opgelegd, deze overrompeling ongedaan hebben gemaakt, slechts hun onbetwistbaar wettig be- heersrecht hebben gehandhaafd. 3o. Dat noch de heer Lohman, noch de heer Kuyper in heel deze zaak gehandeld hebben, maar dat gehandeld ia door de toenmalige ge committeerden van de Nieuwe kerk, de heeren Rutgers c. s. En 4o. dat de heer Lohman met geen ander doel in de Nieuwe kerk aanwezig is geweest, dan om zyn vrienden juridisch in te lichten omtrent de bevoegdheden der politie en de juridische grenzen, die door de wet voor hun eigen bevoegdheden waren afgebakend. Wy zyn zeer benieuwd naar den loop der zaakvooral of alles gaan zal zooals de Heraut dit verwacht, en er bewezen zal worden »dat noch de heer Lohman, noch de heer Kuyper in heel deze zaak gehandeld hebben." Waarom echter meer dan vier jaren het geven van dit bewjjs uitgesteld?" vraagt het Hbld. >Wij hebben altijd gedacht dat dr Kuyper zelfs overnachtte in de gebarricadeerde kosters woning en dat hjj ds Ten Kate en de andere predikanten in de sneeuw liet staan buiten de niet overrompelde kerk en hun toegang weigerde.'' Bjj kon. besluit is benoemd tot kantonrechter te Helder jhr mr J. L. Stern, thans kanton- rechter-plaatsvervanger en advocaat te Rotter dam. Verder is aan mr P, S. Noyon, op verzoek, eervol ontslag verleend als vice-president van het gerechtshof te Amsterdam, onder dankbe tuiging. Eindelyk is benoemd tot huismeester in 's rijks krankzinnigengesticht te Medemblik K. War burg, en tot huismeesteres zjjne echtgenoote 0. A. Bazendyk. Naar men meldt, zal de commissie voor de voorbereiding van het wetsontwerp op den krijgsdienst aanstaanden Woensdag met hare werkzaamheden een aanvang maken. By het bestuur van Recht en Orde te Am sterdam is luidens een bericht in de Tijd het voorstel ingekomen om den Zuid- en Noord- Hollandschen bond te verzoeken, zich in ver binding te stellen met de andere katholieke bonden en de niet aan bonden aangesloten kiesvereenigingen, ten einde in gezamenlijk overleg een comité te benoemen, belast met de vaststelling van een program van actie, van de bij de aanstaande verkiezingen te volgen ge- dragslyn en van eene eventueele definitieve overeenkomst met niet-katholieke bondgenooten. De mail uit Oost-Indië dt. 16 Augustus brengt wat het verslag van den gouverneur van Atjeh betreft, geen byzonder nieuws. In het militair bestuur van Atjeh komt, naar het Bat. Hand. bericht, een algeheele verandering. Het staat vast dat generaal Van Tejjn medio November zal aftreden om in patria zyn levens dagen te slijten in het belang zijner kinderen. De regeering heeft, naar men zegt, reeds het voorstel aan het opperbestuur gedaan, hem bij zijn aftreden den rang van luitenant-generaal te verleenen. De kapitein Van Heutz zal Atjeh ook verlaten. De kolonel Vetter zal alsdan optreden als civiel en militair gouverneur waar bij hem zal worden toegevoegd de luit.-kolonel Van de Pol. Ook zal de luitenant-kolonel De Bank Langenhorst van Atjeh weggaan en ver vangen worden door den luitenant-kolonel jhr Van der Does de Bye als plaatselijk comman dant te Kota Radja, in wiens plaats als com mandant van het 3e bataljon zal optreden de laitenant-kolouel Ferzenaar. Hetzelfde blad deelt mede, dat de espeditie naar Flores totaal mislukte. Zjj acht dit des te bedenkelijker, omdat daarmede h. i. hoogst waarschijnlijk de genadeslag is toegebracht aan ons prestige in den Timor-Archipel. Uit de berichten, aan de Java Ct. ontleend, bljjkt dat vooral by de verkenning van 25 Juli naar de vermoedelijke tinstreek, de heuvels Kopo, Lebo en Lehi Soga, ongeveer 250 M. hooger dan bivouac Bo Rewoe gelegen, de vyan- dige gezindheid der bevolking aan den dag kwam. Tin werd niet gevonden. Bij een aan val van de inboorlingen sneuvelden de 2e-luit. der inf. Diemont, die eerst verleden jaar tot dien rang bevorderd, was en eenige inlanders. Volgens het koloniaal verslag van 1890 is in Suriname de bevolking gedurende het jaar 1889 met 1586 zielen vermeerderd. Daaronder zyn niet begrepen de Boschnegers en Indianen. Op het einde van 1889 bedroeg het aantal Europeanen, ongerekend de bij het garnizoen, de zeemacht en de koop vaardjj vloot dienende personen, 692. De bevolking kan naar de godsdienstige ge zindten volgenderwyze worden gesplitstHer vormde gemeente 6457 zielen, Evangelisch- Lut.hersche gem. 2857, Roomsch-katholieke gem. 9154, Moravische Broeder gem. 26017, Israëli tische gem. 1168, Episcopaalsche gem. 393 en voorts 1024 Mohammedanen, 5435 Hindoes en 80 volgelingen van de leer van Conficius. Van het overige gedeelte der bevolking is de godsdienstige gezindte niet vermeld. Het verslag bevat mededeelingen omtrent de bekende feiten die in het district Boven-Para zyn voorgevallende daarin vervatte bijzon derheden zijn vroeger vermeld. Sedert de gemeenschap tusschen Boven-Para en Paramaribo weder vrijgesteld kan worden, zyn, zegt het verslag, geene ongeregeldheden meer voorge komen. Integendeel Iaat de goede geest der bevolking thans niets te wenschen over, waartoe ook het weder inrichten van een eigen bestuur voor het genoemde district niet weinig schjjnt bjj te dragen. De personeels belasting van 1890 wordt geregeld betaald. Overigens werden openbare rust en orde nergens gestoord. De verstandhouding tusschen het bestuur van Suriname en de gouverne menten van de naburige Eransche en Engelsche koloniën bleef voortdurend goed. De gezondheidstoestand in de kolonie was in 1889 over het algemeen gunstig, De kolonie bleef, evenals ten vorigen jare, verschoond van epidemische ziekten. Van de gelegenheid tot vaccinatie in het pare vaccinoglne werd gedurende 1889 een ruim gebruik gemaakt. De kalveren, die ingeënt waren met de koe pokstof, welke van de Rotterdamsche en 's Gravenhaagsche vereenigingen tot bevorde ring van koepok-inenting ontvangen was, leverden goede pokken op. Met de aldus ver kregen stof werden in gemeld pare en in de districten 865 personen ingeënt; bij 639 werd een goede uitslag verkregenby 128 kwamen de pokken niet opterwjjl van de overigen de uitslag onbekend bleef. In 1889 hebben de invoerrechten, het patent recht, de belasting op de huurwaarde der huizen, het zegelrecht en de successie- en overgangsrechten meer opgebracht dan het jaar te voren, doch de overige belastingen minder, Aanstaanden Woensdag wordt alhier^een filiaal geopend van een panorama-maatschappjj of onderneming die overal, waar zjj werkzaam is geweest, zich in een buitengewoon succes mocht verheugen. En dit verwondert allerminst ons die toevallig; tydens dit panorama in Den Haag werd ten toongesteld waar het anderhalf jaar is ge vestigd geweest daar een kjjkje namen, aan gespoord door het vele goede, dat wjj er van hoorden. Wy zagen toen de schoonheden uit de palei zen van wijlen den koning van Beieren, die op zoo ongelukkige wjjze om het leven kwam voorstellingen waarmee men Woensdag hier de rjj zal openen. En wjj werden getroffen door de magnifieke afbeeldingen, welke men ons zien liet. Wat vooral bjj dit panorama treft en een aanmerkeljjk verschil oplevert met hetgeen onlangs in het Schuttershof alhier te aanschou wen was, is dat alles in natunrljjke kleuren met verbazingwekkend perspectief wordt te zien gegeven, Behalve in de residentie werden deze ten toonstellingen gehouden te Arnhem, Nymegen, Dordrecht, Leiden, Haarlem, Leeuwarden, Gro ningen en Bredaen overal met hetzelfde euc- oei. Ook jn Oostenrijk, Puitiohland, Buslap

Krantenbank Zeeland

Middelburgsche Courant | 1890 | | pagina 1