N°. 215. 133° Jaargang. 1890. Yrijdag 12 September. Dez# courant verschijnt d a g e 1 IJ k s met uitzondering van Zon- en Feestdagen: Prijs per kwartaal in Middelburg en per post franco 2.—A Afzonderlijke nommers zijn verkrijgbaar a 5 cent. Advertentiën: 20 cent per regel. Bij abonnement lager! Geboorte-, Trouw-, Dood-, en andere familieberichten benevens alle dankbetuigingen: van 17 regels 1.50; iedere regel meer /0.20. Groote letters worden berekend naar plaatsruimte! Middelburg 11 September. De landbouw-enquête. ONDERWIJS. UIT STAD EN PROVINCIE. MDDELBMM III! HAM. Tkemoneter. Agentea te Vlissingen: P. G. db Vet Mestdagh Zoon, te Goes: A. A. w. Bolland, te Kruiningen: F. v. d. Peijl, te Zierikiee: A. o. de Moois te Tholen: W. A. van lilterl««mëu Middelburg 11 Sept. vm. 3 o 60 gr. In reuwbsinjijze» en te TerneuzenM. db Jonge. Verder nemen alle postkantoren en boekhandelaren abonnementen en advertentiën aan, evenals de moeten des namiddags te tsmm uur m. 12 ii 67 gr. av. 4 u. 64 gr. F. advertentie-bureau'e van Nxjgh Van Ditmab te_ Rotterdam, de Gebk. Belinïante, te 's Gravenhage, en A. de la Mae Azn, te Amsterdam. aan het bureau bezorgd zjjn, willen Verwaobt W. wind. Hoofdagenten voor het Buitenlandte Parps en Londen, de Con pagnie générale de Publicité étrangère G.L. Daube Cie., John F. Jonis, opvolger.j zp des avonds nog worden opgenomen Het rapport der landbouw-commissie,benoemd bp kon. besluit van 18 Sept. 1886 no. 28, om trent de uitkomsten van haar onderzoek naar den toestand van den landbouw in Nederland, heeft reeds een paar pennen in beweging ge bracht, die een ongunstig oordeel uitspreken over de conclusie, waartoe die commissie komt. Die conclusie deelden wjj reeds mêewjj willen daarom ook de bedenkingen, welke daar tegen zjjn ingebracht, onder de oogen onzer lezers brengen. Tegenover de schets, door de commissie ge geven omtrent den staat van zaken, stelt H' G. B. in het Sociaal Weekblad de volgende die zpns inziens vrjj wat meer overeenkomt met de werkelijkheid dan die der commissie »Van 1870 tot 1880 heeft men geleefd in een overprikkelden toestand. De opdrijving der koopprijzen van den grond grensde aan het belachelijke. Men wist, dat men geen behoorlijke rente zou maken, maar speculeerde op nog hooger prjjzen in de toekomst. Honderden landbouwers werden slapende rjjk. In vele streken ging daardoor de vroegere eenvoud verloren. Vooral in het noorden werd de weelde in den boerenstand algemeen. Toch werd er nog veel gespaard, maar het gespaarde werd voor een groot deel belegd in insolide fond sen. Waarschuwingen ontbraken niet, maar er werd geen acht op geslagen. Toen kwam de reactie. Vooral in den akkerbouw was de achteruitgang groot. De dure koopers werden de eerste slachtoffers. Maar daarbjj bleef bet niet. De prijzen der producten werden zóo laag, dat handhaving van positie moeieljjk werd, ook voor minder zwaar belasten. Het opgeven van de weelde, waartoe men zich in de vette jaren bad laten verleiden, werd eene noodzakelijkheid. De landbouw doorleefde eene ernstige crisis, die echter geene reden geeft om aan de toekomst te wanhopen. Reeds ver- toonen zich teekenen van herstel. De prijzen der producten, hoewel nog laag, zpn toch stijgende. Er komt weder meer evenwicht tus- schen de werkeljjke opbrengst van het bedrijf en de wijze van leven. De goede oogst van het vorige jaar heeft weder meer vertrouwen gewekt. Voor de zuivelbereiding vooral schjjnt een nieuwe toekomst aan te breken. En als na die ongunstige periode de meer vette jaren terugkomen, dan zal juist door den ondervonden tegenspoed, die ook een prikkel is geweest tot nieuwe krachtsinspanning, de landbouw in veel gezonder toestand verkeeren dan zelfs in de voordeelige jaren van vóór 1880 het geval is geweest." Van die energie, ontwaakt door de treurige ervaring der laatste jaren, maakt dan ook de commissie zelve gewag waar zjj schrjjft«De ingekomen verslager zpn een doorloopend ge tuigenis van het feit, dat het den landbouwers niet aan ijver ontbreekt, en dat in verschillende deelen van ons land de noodige veerkracht zich boe langer boe meer ontwikkelt, en de lust tot bet verkrjjgen van meer kennis op landbouwgebied hoe langer hoe meer ontwaakt.'' Dit is zeker een verbljjdend verschjjnselmaar ■die energie dient levendig gehouden te worden, •en 'het werken der landbouwers, wier arbeid zoo •zeer etrekt tót bevordering van 's lands wel vaart, gesteund door maatregelen van regee- •ringswege of van den kant der landbouwmaat- schappjjen. Hieromtrent zegt die commissie welke maatregelen van staatswege noodig zullen zjjn is een onderwerp geweest van nauwgezet onder zoek, waarvan de resultaten in bjjzondere ver slagen zpn neergelegd of nog later zullen worden meegedeeld. Niet in het algemeen mag op staats hulp worden gesteund, maar in ieder bjjzonder geval moet worden onderzocht, of de staatsbe moeiing de gewenschte uitwerking zal uitoefe nen; niet om zelf te scheppen of leven te wekken, maar om datgene te beveiligen wat het particuliere initiatief wrocht, en in het leven te houden wat toont levensvatbaar te zijn. De staatsbemoeiing zal daarom niet een stut mogen worden voor afgeleefde of vermolmde levensvor men; niet de gevolgen mogen verzachten van blij vende oorzaken, maar zij zal alleen te recht vaardigen zjjn, wanneer zjj den wortel van het kwaad afsnjjdt en eene gezonde ontwikkeling en groei mogeljjk maakt en voorbereidt.' »In hoofdzaak en afgezien van maatregelen van minder belang of meer voorbjjgaanden aard, zal de regeeringszorg gericht moeten zpn op de verspreiding van meerdere kennis, de grondige verbetering van verschillende com municatie-middelen, de bevordering van een beter kredietwezen en de organisatie van de vertegenwoordiging der landbouwbelangen en zoo mogeljjk op het behoud en de bevestiging van den eigen-geërfden boerenstand." Over da advies nu valt B. de commissie hard omdat het weinig of niets zegt. Volgens hem had de bladzjjde over de middelen tot herstel evengoed kunnen geschreven zijn zonder dat eenig onderzoek was ingesteld. In denzelfden geest schreef het Vaderland, dat, onder aanhaling van verschillende getuige nissen in de afzonderlijke rapporten, aantoont hoe in bjjna de helft van de gemeenten, waar een onderzoek is ingesteld, de toestand door de personen ter plaatse zelf bevredigend of vrij bevredigend en althans niet ongunstig is ge noemd. En waar men nu als vast kan aannemen dat de landbouwers in eigen omgeving den toestand zeker niet te gunstig zullen hebben voorgesteld het tegendeel is vrp wel aan te nemen daar meent het blad dat de com missie het recht mist om een zoo ongunstige conclusie te trekken als zjj doet. »En daarbjj is zegt het Vaderland de commissie even weifelend met het aangeven tot middelen van verbetering als zjj beslist en concludent is in bet aanwjjzen van gebreken en bet klagen over schier algemeenen achter uitgang. Het meest verwacht zjj van de energie en de intelligentie van den landbouwer, maar een paar bladzpden te voren heeft zjj juist ver klaard, dat de energie en intelligentie weinig te wenschen overlaten, maar dat die niet in staat waren het verval tegen te houden. Bljjft alleen over de staatshulp. Maar de commissie begint met te waarschuwen daarop toch vooral niet te veel te bouwen, en niet te denken, dat de staat bjj machte is, de gevolgen weg te nemen van blpvende oorzaken Het Haagsche blad wpst er tevens op dat men op vele plaatsen o. a. op Zuid-Beve land aandringt op beschermende rechten. >Daar wil de commissie, en te recht, bljjkbaar niets van weten, maar vreemd is het toch, dat zjj in haar hoofdstuk over de »middelen tot herstel" trouwens slechts éen bladzjjde beslaande dat vraagstuk geheel doodzwjjgt. Om aan de boeren te vertellen, dat veel kennis en goede communicatiemiddelen voor den landbouw van groot gewicht zpn daarvoor was toch werkeljjk een enquête niet noodig. Van meer beteekenis zou zjjn een advies om maatregelen te nemen tot behoud van den eigengeërfden boerenstand, maar op dit punt weet de commissie bljjkbaar zelf nog niet wat wenscheljjk is, want zjj voegt er bjj»zoo mogelpk." Wat met andere woorden wil zeggen een nieuwe enquête is noodig om uit te maken of het mogelpk is." Vrjj bitter en scherp zegt het Vaderland aan het eind van zpn betoog: »Het slot van het commissioraal rapport is dus al zeer mager en de commissie zou o. i. beter hebben gedaan het laatste hoofdstuk over de middelen van herstel" maar geheel weg te laten. Als het met onzen vaderlandschen landbouw zoo treu rig is gesteld als ons dit in de eerste honderd bladzjjden van het rapport wordt afgeschilderd, dan is zeer zeker de laatste bladzjjde niet in staat om het vertrouwen te wekken, dat de weg is gevonden om eene betere toekomst voor te bereiden." Wp meenen dat dit oordeel, evenmin als de meening van B. billijk is. De commissie toch heeft een onderzoek ingesteld en de uitkomsten daarvan in een rapport openbaar gemaakt. Dit was, meenen wp, haar hoofdtaak. Mid delen tot verbetering aanwijzen voor het gan- sche land is dunkt ons een onmogeljjk werk; en daarom moest zjj zioh als van zelf tot alge meenheden bepalen. Elke provincie, ja elk deel vaak van eeg gewest men lette vooral eens op Zeeland heeft hare bjjzondere cischen, kenmerkt zich door een exceptioneelen toestand. En terecht verwjjst de commissie dan ook zelve naar de bjjzondere verslagen, die tevens eenig licht geven [omtrent de middelen, welke in de streken, waarop die verslagen betrekking hebben, noodig en nuttig worden geacht. Zoo lag het b. v. voor de hand dat in een streek als Kloetinge, welke gemeente als type voor Zuid- en Noord-Beveland was aangenomen, stemmen zouden opgaan voor beschermende rechten, het plechtanker waaraan menig land bouwer zicht vasthoudt, vooral omdat een der meest gezaghebbenden op landbouwgebied daar, de heer G. J. van den Bosch, directeur van den Wilhelminapolder, met warmte, met overtuiging daarvoor steeds pleit. In het rapport uit dat deel van onze pro vincie, een rapport, dat vooral te danken is aan genoemden heer en den heer J. M. Kake- beeke ook een der landbouwmannen bjj uitnemendheid maar geen voorstander van beschermende rechten, wordt echter over dat punt zeer vluchtig heengegleden, waar- schjjnljjk omdat beide heeren deze kwestie, waarover zjj in meeuing verschillen, liefst hebben willen laten rusten. Maar toch bevat juist dat deel menigen practischen wenk voor het vervolgen vindt men daarin wat B. en het Vaderland in de algemeene conclusie te vergeefs zoeken. Maar juist hierom zal die commissie zelve zeker zoo sober geweest zjjn in het aangeven der mid delen, omdat zij anders in herhalingen ware vervallen, en mannen, die locale kennis be zitten, meer en beter den toestand kunnen overzien dan hare leden, wier meeningen boven dien vaak, wat détails betreft, zoo moeiljjk tot een geheel zjjn saam te brengen. Wat nu die rapporteurs omtrent den toestand in Zuid- en Noord-Beveland tot verbetering wenschen, is neergelegd in deze regelen: »Zal de Nederlandsche landbouw in de rao- geljjkheid zijn te bljjven bestaan, niettegen staande de overstelpende concurrentie van andere landen, die in veel gunstiger positie zjjn, dan is het noodig de productie van den bodem zooveel mogeljjk te verhoogen en dit zoo goedkoop mogelpk te doen. «De bekwaamste en beste landbouwer is toch degene, die van eene gegeven oppervlakte met de minste onkosten het meest voortbrengt. »Om daartoe te geraken iB meer ontwikkeling meer kennis, meer kapitaal en meer samen werking noodzakeljjk. »Er is dus groote behoefte aan meer landbouw- onderwjjs, aan verbetering van het credietwezen ten behoeve van den landbouw, aan coöperatie en aan vermindering van den zoo grooten druk der belastingen. »Landbouwonderwjjs op de lagere scholen zal vooreerst beperkt moeten bljjven en zal dan eerst doel kunnen treffen, wanneer van staatswege algemeene leerplicht is ingevoerd. «Eene groote schrede op den weg van voor uitgang zal het echter zpn, wanneer door de regeering de maatregelen ten uitvoer mochten worden gebracht, die haar door delandbonwcom- missie, in haar voortreffeljjk rapport over het landbouwonderwijs in zpn ganschen omvang, zjjn aanbevolen. «Niet bet minst zal dan de zoo noodige meerdere theoretische en practisehe kennis van het landbouwbedrjjf verkregen kunnen worden door de winterscholen, door de vakscholen en door de voordrachten der landbouwleeraars met demonstratie op de proefvelden. »De mogeljjkheid om voor meer intensieven landbouw meer bedrjjfkapitaal op aannemeljjke voorwaarden te verkrjjgen, verbetering van het credietwezen, zal vooral bereikt kunnen worden door de oprichting van landelijke voor schot vereenigin gen volgens het stelsel van Schulze-Delitsch eu Raiffeisen. «Wanneer deze vereenigingen, die in Rijn- Pruisen, in Hessen en andere gedeelten van Duitsehland zoo uitnemend werken, bij ons in bet leven geroepen kunnen worden, dan kan dit mede als een der krachtigste middelen tot herstel beschouwd worden. «Niet alleen echter is deze wjjze van samen werking, maar ook andere en veelzjjdige coö peratie hoogst wenscheljjk, zooals de oprichting van verbruiksvereenigingen, vereenigingen in alle plaatsen tot inkoop van kunstmest, voe dingstoffen en zaden, tot verkoop van producten, tot aanschaffing van uitmuntende fokdieren eu?.) betgeen alles kan bijdragen om de voort» brenging voordeeliger te maken. Eindelpk is bet wenscheljjk, dat, tot eenige verlichting van den belastingdruk, de grondbelasting op bouw hoeven en boerenwoningen worde opgeheven, alsmede de hypotheekrechten, en dat de perso- neele belasting worde herzien. Door belasting van alle waarden in portefeuille, door ook de geldbeleggers en kapitalisten hun rechtmatig aandeel in de lasten van den staat te doen dragen, zou men de landbouwnijverheid nog veel meer kunnen verlichten. „Behalve deze hoofdmiddelen tot opbeuring van den landbouw, kunnen nog andere maat regelen in het belang van dezen voornaamsten tak van volkswelvaart genomen worden, waar toe onder anderen behooren „Naast verbetering der vee-, schapen- en varkensrassen door particulieren of vereenigin gen, het vestigen van depóts van rjjkshengsten van aanverwant ras in verschillende gedeelten der provincie, en zulks in overleg met de keuringscommissie der Zeeuwsche landbouw- maatschappjj. „Buitendien financieele steun van regee- ringswege bjj het uitloven van premiën voor uitmuntende merriën en voor de manneljjke en vrouweljjke afstammelingen van de genoemde hengsten. «Vermindering der spoorwegtarieven voor- het vervoer van vee, van mest- en grondstoffen ten dienste van den landbouw. «Herziening van de wet tot afkoopbaar- stelling der tienden. «Wet op de vervalscbing van eetwaren. «Oprichting van nog meer proefstations in verschillende provinciën, zoodra de behoefte daaraan zich openbaart. «Veel kan er dus, zoowel door de regeering, als door vereenigingen en landbouwmaatschappjjen, worden verricht tot herstel of opheffing van den landbouw uit den zoo gedrukten.toestand, waarin deze zich thans bevindt." Men ziethier is dus wel degeljjk een be langrjjke ljjst van middelen tot verbetering aan gegevenmiddelen die al mogen zjj al dik werf genoemd zjjn in zulk een rapport een eerste plaats verdienen en tevens ook zoo lang herhaald moeten worden totdat zjj zjjn toege past ten einde verbetering te verkrjjgen in een toestand, die dringend verandering eischt. Bjj kon. besl. is, zooals nog in een deel der oplaag van ons vorig nommer werd medege deeld, benoemd tot subst.-griff. bjj de arrond. rechtbank te Rotterdam mr. J. F. van der Lek de Clercq, thans rechter-plaatsv. in de arrond.- rechtbank, adv. en gem.-secr. te Zierikzee. Nog is benoemd tot subst.-off. van just, bjj de arr.-rechtb. te Haarlem, mr J. P. van Oute- ren, thans subst.-off. van just, bjj de arr.-rechtb. te Leeuwarden. Aan den met verlof hier te lande aanwezigen 2e-luit. der art. van het leger in Ned.-Indië, H. Kruyne, is ter zake van lichaamsgebreken- eervol ontslag verleend uit Zr Ms militairen dienst, met toekenning van pensioen. Aanstaanden Zaterdag, 's middags te 3 uren zal op de gewone wjjze de tegenwoordige zitting der Staten-generaal gesloten worden. Volgens het Soerab. Hbld is te Soerabaya een scherpe resolutie tegen de drukpers geno men ol liever vernieuwd. Het betreft de oude verplichting voor druk kers en uitgevers om, ingevolge art. 13 en 15 van Staatsblad 1886 no 74, te zorgen dat, twéé uren voor de uitgifte, een door hen ondertee kend exemplaar aan het hoofd van het pl. bestuur worde afgegeven tegen kosteloos bewjjs van ontvangBt. Een tweede ex. moet aan den officier van justitie, een derde aan de algemeene secretarie worden ingeleverd. Ieder drukwerk, in N.-I. gedrukt, of ook in Nederland gedrukt maar in N.-I. uitgegeven, is aan die bepaling onder worpen. Overtreding wordt gestraft met boete van f 50 tot 1000. Inzonderheid voor dagbladen, die tegen 5 nur 's namiddags gedrukt, en om 6 uur op de post moeten zjjn, is dit eene vexatoire bepaling en waarvan de stipte naleving, voor de werk zaamheden in eene zetterjj zooveel bezwaren oplevert, dat er tot dusver de hand mee werd gelicht. Zonder dat, voor zoover men weet, dit een gevaar voor den Staat te weeg bracht. De vernieuwing van dit plakaat, ('t welk o. m. kennisname van staatsgefdhrliche artikelen bedoelt) doet aan de toestanden in eeae Spaan- scbe kolonie denken. Luidens bericht uit Edi is de heer Barre, een hout- en peperhandelaar, die zich reeds jarenlang in de Atjehsche kuststaatjes ophield, in Langsar vermoord. Nog een Europeaan, vol gens vermoeden zjjn compagnon, heeft volgens gerucht er het leven bij ingeschoten. De wd. adst. resident v. Assen is er heen om te trachten ketrangan te krjjgen. De vermoorden, Duit- schers van geboorte, hebben jarenlang letterljjk met hun leven gespeeld te midden van een onvertcouwbare bloeddorstige Atjehsche be volking. Dat het minste geschil hun het leven kon kosten, was te duideljjk dan dat het bestuur van het gebeurde ooit een verwjjt zoude zjjn te maken. "Wanneer handelaars ver buiten het direct bereik onzer Beaumonts in Atjeh fortuin willen maken, dan doen zjj zulks ge heel a leurs risques et perilsgeen regeering is verantwoordelijk voor het leven van inge zetenen, tenzjj deze zich bewegen in die streken waarvan de veiligheid gewaarborgd kan wor den. En dat dit op de Atjehsche kuststaatjes niet te doen is, was het gemakkeljjkst en met kennis van zaken en toestanden door de ver slagenen zelf te beoordeelen. Bjj voorbaat is dus elk verwp van de hand gewezen, dat mis schien mocht worden ingebracht tegen het N.-l. gouvernement. Omtrent den politieken toestand inhetEdi- sche luiden de berichten vrjj pessimistisch. Het niet door ons bezochte Perlak is zich geducht aan 't roeren, en de versterking van het Edische garnizoen met twee compagnieën onder majoor De la Parre die eerst tjjdeljjk heette te zjjn, zal wel permanent worden. Per Albatros kwamen ten minste de gezinnen dier achterbljjvers. Ook is de artillerie, welke reeds naar Kotta Radja terug was, met bekwamen spoed hier geretourneerd. Waar zjjn nu de re sultaten van de beroemde Edicampagne De generaal moet zelf verlegen worden als men er hem naar vraagt. (D. C.) De collecte voor de scholen met den bijbel bracht op te Brouwershaven (Ghr. Ger. kerk) ƒ17.431, Yerseke met Yersekedam 92.31 en Middelburg 422.77. Heden had in het gebouw van het gewes- teljjk bestuur de uitloting plaats van 6 obli- gatiën van 1000 ieder, in de geldleening der provincie Zeeland ad f 490,000. Uitgeloot werden de nommers 24, 96, 150, 210, 211 en 439. 3jj den Woensdag alhier gehouden schiet wedstrijd der leden van de dd. scbutterjj werden, zooals nog in een gedeelte der oplaag van ons vorig nommer werd gemeld, de prjjzen behaald als volgt In de eerste categorie: le schutter Nuesell 50 p.2e serg. Yan de Yolkere 44 p. (1. s. 10)j 3e tamboer Jongepier 44 p. (1. b. 9); 4e schut ter Baan 44 p. (1. s. 8); 5e schutter W. K, Hering 43 p.6e serg. Wjjtman 42 p. (1. g* 9); 7e serg. Dhujj 42 p. (1. s. 10, 8); 8e serg. Minderhout 42 p. (1. s. 8, 8); 9e fourier WiesB- ner 41 p.; 10e serg. Boogaard 38 p.; en 11e korp. Kalkman 37 p. In de 2e categorie t le schutter Hesseling 45 p. 2e schutter Vèrniel 42 p.; 3e serg. van Heulen 41 p. (1. s. 9)4e schutter Yalkhof 4l p.(l.s.8);5e korp. van der Harst 39 p.; 6e sehuttef Wondergem 38 p. (1. s. 8)7e schutter Adriaansö p. (1. b. 7); 8e korporaal Alberge 38 p: (1. s. 6); 9e schutter A. Hofman 37 p.; 10e tamboer Schout 35 p.; lie serg.-majoor Koolwjjk 34 p.12e schutter C. Wondergem 33p.; (1. s. 6,6); 13e schutter De Graaf 33 p. (1. s. 0, 6); 14e schutter Rjjkse 32 p. In den officierswedstrjjd werd de le prjjs behaald door den len luit. DeMaret Tak 47 p. en de 2e door den 2en luit. Braakenburg met 46 p. De prjjzen werden in de baan door den ma- joor-kommandant met eene toespraak uitgereikt. Een vrjj talrjjk publiek woonde den wed- Btrjjd bjj. Ter voorkoming van verkeerde gevolg trekkingen is het misschien nuttig mede te deelen dat Woensdag avond in een winkel in den Langendelft alhier, bjj een woordenwis seling tusschen een patroon en een bediende door laatstgenoemde een ruit werd ingeslagen! Een aan zjjn geleider ontsnapte os holde heden middag in de buurt van de Houttuinen verschillende straatjes door, kwam op het Mwrk, swop vest om vu werd op dw»

Krantenbank Zeeland

Middelburgsche Courant | 1890 | | pagina 1