N°. 212.
133' Jaargang.
1890.
Dinsdag
9 September,
Middelburg 8 September.
Deze courant verschijnt d a g e 11] k s
met uitzondering van Zon- en Feestdagen!
Prijs per kwartaal in Middelburg en per post franco 2.-^3
Afzonderlijke nommers zijn verkrijgbaar a 5 cent.
Advertentiën20 cent per regel: Bij abonnement lager!
Geboorte-, Trouw-, Dood-, en andere familieberichten benevens alle
dankbetuigingen: van 17 regels 1.50;
iedere regel meer /0.20. Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
LETTEREN EN KUNST.
ONDERWIJS.
KERKNIEUWS.
UIT STAD EN PROVINCIE.
Thermoraetev.
Middelburg 8 Sept. vm. 8 q 60 gr.
m. 12 n 67 gr. av. 4 u. 63 gr, F.
Verwaoht N. wind.
Agentes te VliBsingen: P. G.db Yet Mestda&h Zoos, te Goes: A. A. W. Bolland, te Kruiningen: F. v. d. Peul, te ZierikzeeA. C. de Mooij te TholenW. A. v,
Nleuwenhinrzih en te TernetizenM. de Jonge. Verder nemen alle postkantoren en boekhandelaren abonnementen en advertentiën aan, evenals
advertentie-bnrean's van Nijgh Van Ditmas te Rotterdam, de Gebb. Belinpante, te 's Gravenhage, en A. de la Mab Azn, te Amsterdam.
Hoofdagenten voor het Buitenland: te Pftrije en Londen, de Compagnie générale de Pnblicité étrangère G. L. Datjbe Cie.. Jon» F. Jones, opvolger.
A itTerienttSn
moeten des namiddags te era nnr
aan het bureau bezorgd zjjn, willen
zij des avonds nog worden opgenomen
De Standaard legt er zich tegenwoordig
bjjzonder op toe om te poseeren als behartiger
der volksbelangen en bevorderaar van het
welzijn der plattelands bevolking.
Er openbaarde zich aan die zijde nooit zoo
veel belangstelling in zulke zaken als heden
ten dageen dit maakt op ons den indruk
alsof men daarmee bijzondere bedoelingen heeft,
die met bet oog op de verkiezingen in 1891
zoo ver niet te zoeken zjjn.
Het is daarom zeker niet zonder nut dergelijke
pogingen eens van naderbjj te beschouwen
wantjallicht zal men later, ook op grond van deze
quasi-bemoeiingen van dat blad, hoog opgeven
van al wat de anti-revolutionaire party in het
algemeen belang wil en vordert. Dan zal men
zoo gaarne willen poseeren als volkspartij, niet
tegenstaande tal van eischen, die men met veel
aplomb doet hooren, op den keper beschouwd,
vrij doelloos en onpractisch zijn en getuigen van
onbekendheid met den tegenwoordigen toestand.
Zoo vroeg de Standaard dezer dagen om
arbeiderstreinen, en hare redactie schreef
daarover alsof zjj voor ons land met een
kersversch idee aankwam.
Het Utrechtsch Dagblad hielp haar spoedig
uit den droom en wees op bestaande toestanden,
die b{jna geheel beantwoorden aan hetgeen het
anti-revolutionnaire blad aangaf.
De Utrechtsche courant schreef daarom te
recht »Wat de Standaard verlangt, bestaat
dus reeds, geheel in den vorm, waarin zjj
wenecht dat bet zou worden geregeld. Even
goed als zjj b. v. aan handelsreizigers het rei
zen gemakkelijk maken door speciale abonne
mentskaarten, stellen de spoorwegmaatschap
pijen voor werklieden, die dit voor de uitoe
fening van hun beroep noodig hebben, abon
nementskaarten naar zeer laag tarief beschik
baar. Dal de arbeiderstreinen, waarvan de
Standaard spreekt, in ons land niet loopen,
zal wel daaraan liggen, dat de behoefte er
aan nog niet gebleken is, misschien omdat
de overtuiging van de Standaard omtrent het
nut der verplaatsing van de arbeidersbevolking
■uit de steden naar het omliggende platteland
nog niet algemeen is doorgedrongen."
Eene andere kwestiede telegraaf op het
platteland houdt de Standaard in den laatsten
tjjd ook bezig. Wij wezen reeds geruimen tijd
geleden op eene ontboezeming harerzijds over
dit onderwerp en op hare onbekendheid ook op
dit punt met de tegenwoordige regeling.
Thans eerst komt het blad in zijn nommer
HitB beden op dat onderwerp terug, wijzende
op art. 2 van het Kon. besluit van 15 Sept.
(St.bl. no. 164), waaraan wjj destijds herinner
den, en waarin zjjn opgenomen de zeer billijke
en gemakkeljjke voorwaarden, waarop de ge
meentebesturen in het bezit van een telephoon
kunnen komen.
De Standaard vindt echter dat die condities
niet gunstig zjjn voor de gemeentebesturen en
schrijft
»Ons dunkt, reeds de uitkomst toont, dat dit
artikel niet geeft, wat we vroegen. En dit kon
ook niet anders, want dit koninkljjk besluit
geeft aan de gemeenten van rijkswege zoo goed
als niets en stelt zoo hooge eischen, dat er nie ts
van komen kan.
-»Feiteljjk toch biedt het rjjk hier volstrekt
niets dan den aanleg over vijf kilometer, nog
geen uur gaansen hieraan is de bezwarende
conditie verbonden1°. dat de gemeente een
gemeubelde localiteit moet leveren2". een
kantoorhouder met een plaatsvervanger moet
aanstellen en bezoldigen; 3°. voor elk tele
gram hoogstens 10 cent mag heffenen 4°. in
alles aan het toezicht der rjjksambtenaren on
derworpen is.
»Wat geeft dat?
»Dan legt natuurljjk een gemeente liever een
gemeenschap op eigen risico aan, en gunt aan
het rjjk zjjn vjjf kilometer.
>Neen, zal het platteland geholpen worden,
dan moet het rjjk de gemeente geheel vrjj laten,
om zich te behelpen, zooals dit het best uit
komt en met zoo weinig kosten mogelykter
wijl het rjjk voor het minst moest aanbieden
de helft in de kosten van aanleg en onderhoud."
De overdreven belangstelling en zorg voor
de gemeentebesturen een zekere streeling
van de plattelands-kiezers doet hier de
Standaard allerzonderlingst redeneeren. Het
blad schjjnt van de kosten, die zulk eene
inrichting na zich sleept, niet goed op de
hoogte te zjjn en zich een verkeerd denkbeeld te
vormen. Anders zou het niet scbrjjven »Het
koninkljjk besluit stelt zoo hooge eischen dat
er niets van komen kan
Ja, als een gemeente geen f 50 missen kan
om zjjn gemeentenaren in 't genot van een
telephonische verbinding te stellen dan,
ja, geen telephoonkantoor Maar in verreweg
de meeste plaatsen op 't platteland zal de
uitgaaf zich dan ook tot die f 50 bepalen,
mits de brievengaarders tot beheerders der
kantoren worden benoemd. Deze toch zjjn reeds
in het bezit van een geschikte localiteit. En
dan is waarlijk zulk een nuttige inrichting
niet zoo bezwarend.
Verder acht de Standaard het toezicht der
rijksambtenaren een bezwaaren mede om
daaraan te ontkomen zouden de gemeenten
liever op eigen risico »een gemeenschap aan
leggen."
Het blad vergeet echter een belangrjjk punt
en wel ditThans levert het rijk de uitste-
kendste toestellen en houdt rekening met elke
nieuwe uitvinding. Is iets aan de zeer inge
wikkelde en nauwlettende toestellen defect of
wel zjjn ze ontregeld, wat onder invloed van
atmospherische toestanden zoo licht geschieden
kan, onmiddelljjk wordt hierin door de rijks
ambtenaren voorzien of wel de gebrekkige
toestellen worden vervangen. "Wie zal de
toestellen der gemeente regelen of h< rstellen
Daarvoor iemand te vinden zal moeiljjk en kost
baar wezen. Is nu vragen wij daarom de
controle van de rijksambtenaren, door de Stan
daard als een bezwaar voorgesteld, niet juist
de eenige waarborg voor de richtige behande
ling der berichten
Nog meent het blad dat de aanlegkosten
voor ljjnen boven de 5 K. M. een groot be
zwaar zjjn voor de gemeenten. Hoewel er zeker
iets te zeggen valt voor den eisch dat ook die
aanlegkosten komen voor rekening van het rijk
men vergete niet dat het hierbij geldt een
uitgaaf voor eens en zjj slechts zelden zal moe
ten gevorderd worden, aangezien het telegraaf-
en telephoonnet reeds zoo uitgebreid is, dat
slechts weinige gemeenten meer dan 5 K. M.
van eenig kantoor zjjn gelegen. In zeer on
gunstige gevallen zal die bjjdrage voor eens
bovendien de som van 50 nog niet te boven
gaan.
Uit een en ander blijkt dus weer dat de
Standaard veel beweging maakt om niets.
Wij wezen daarop nog eens eerstens om de
verkeerde opvattingen van de Standaard te be
strijden ten tweede om te doen zien boe dat
blad, uit zoogenaamde belangstelling in zaken
van algemeen belang, zich waagt aan bespreking
van zaken, waarvan het niet op de hoogte is
en in de derde en voornaamste plaats om nog
eens te herinneren aan de voorwaarden, waarop
de gemeenten zich kunnen in het bezit stellen
van eene inrichting, die zoo nuttig en noodig is.
De schrijver der Brieven uit de Hofstad in de
Arnhemsche courant wijdt een beschouwing aan
de feestviering in de residentie met den jaar
dag der Prinses eene feestviering die vol
gens hem alles behalve feestelijk was. Jenever
is er bij tientallen van vaten gedronken en
vooral de landsverdedigers speelden daarbij een
eerste rol. »Ze dronken" zegt hij »om
een rijmpje te gebruiken, dat mjj medegedeeld
wordt als door een man uit het volk voor deze
gelegenheid vervaardigd, en dat niet onaardig
loopt,
Tot eer der Prinses
Een borrel of zes,
Ja, zeg maar een flescb,
Of een Neerlandsche kan
Jenever per man.
Geen wonder dat de couranten vervuld zjjn
van berichten over vechtpartijen en straat
schandalen, die aan deze twee feestdagen de
nationale wjjding gegeven hebben. Ernstig
gesproken, hoop ik dat de ondervinding het
ondoelmatige, in alle opzichten verkeerde zal
hebben aan 't licht gebracht van het uitstellen
van eene feestviering, die op den eigenlijken
dag niettemin toch gedeeltelijk gevierd wordt.
Wat baat het afschaffen van de kermis, die
dan toch nog voor velen een onschuldig en
eerljjk vermaak aanbood, wanneer de autori
teiten tweedaagsche saturnaliën met al de
kermiswalgelijkheid en weinig of niets van het
behoorljjk kermisvermaak toelaten
Verder schrijft bij
Zoo zijn we weder langzamerhand, voortge
holpen door den spuiingsoorlog, de gemeente
raadsverkiezingen en door nog zoo'n paar stor
men in glazen water, weer voortgesukkeld tot
September en zal binnenkort het scherm opgaan
van het politiek tooneel. Dat geeft ons Hage
naars altoos een vasten leiddraad voor onze
gesprekken, maar voor ditmaal beeft men niet
veel verwachting van de politieke campagne
Ook buiten het publiek schjjnt men dat te ge
voelen althans ik vermoed dat onze minister
van binnenlandsche zaken om wat leven in de
brouwerjj te brengen en de badauds door eene
cause célèbre, een drukpers-proces nogal, te ver
rukken, zjjne vervolging heeft ingesteld tegen
het bekende blad, dat aan den heer Lobman
rustverstoring had te laste gelegd. Dit is ook
weer een geval, waarin we dus de goede be
doeling zouden moeten waardeeren, maar waar
omtrent ik toch niet aarzel, in strjjd met die
leer, den minister uiterst onvoorzichtig en
onverstandig te noemen. Ik noem dat ieder
een die een lasterproces aanbindt, want al
wordt men avec la garantie dit tribunal zoo wit
gewasschen als versch gevallen sneeuw, het
publiek blijft toch altoos onder den indruk van
het perfide spreekwoord, dat men geen koe
bont zal noemen of er is een vlekje aan, of
van het ware woord van Beaumarchais Calom-
niez toujours, il en reste ~quelque chose. Men
verstaat verkeerd of ten halve, brengt met
of zonder opzet onjuist over, zoodat 't licht
mogelijk is dat na een jaar ol tien, twaalf van
dit geheele drukpers-proces tot goedmaking van
den name Lobmans geen andere herinnering
bij het publiek zal overblijven dan dat Recht
voor Allen den minister in staat van beschul
diging had gesteld, omdat hij het blad verwe
ten had tot rustverstoring aan te zetten.
Ik herinner mij eene anekdote, ik meen uit
eene oude aflevering van Punchdie deze neiging
om »'t ergste licht te gelooven" (zooals Pala
medes zegt) aardig in het licht stelt. De di
recteur van zekere maatschappij had bloot
gestaan aan lasterlijke aanvallen in verschillende
dagbladen, die hem slechtweg a rogue and swindler
hadden genoemd. Als demonstratie en betuiging
van waardeering hadden de commissarissen der
maatschappjj hem een zilveren dessertserviesver.
eerd, van eene behoorlijke inscriptie voorzien.
Op een diner, waarbij het servies de tafel ver
sierde, komt eene dame daarover in gesprek
met den naast haar zittenden heer. Zij leest
den naam van de maatschappij en van den
begiftigde, maar kan het vervolg van het in
schrift niet lezen. Haar buurman zegtzoodra
er een pauze in het tafelgesprek is, zal ik den
gastheer de geschiedenis van dat servies vragen.
Inmiddels slaagt hjj er in de kleine letters van
het inschrift te ontcjjferen, en vindt ook de
bovenvermelde woorden.
»Ziet eens hier, mevrouw" zegt hjj tot
zijne buurvrouw, a rogue and a swindler. We
zullen maar niet naar de zaak vragen, want
dat zal onzen gastheer niet zeer aangenaam
zijn. Maar kunt u het hegrjjpen, dat men
op zjjn eigen tafel zilverwerk durft plaatsen,
waarop men zelf a rogue and a swindler wordt
genoemd
»Och", antwoordt de mevrouw, »ze zullen
gedacht hebben dat zien de menschen toch
niet. Maar ik zal mijne informatiën gaan ne
men, en u zult mjj waarschijnljjk in dit huis niet
meer ontmoeten."
Die gasten redeneerden noch humaan noch
verstandig, zegt ge. Toegegeven; maar wordt
er niet in den regel zoo inhumaan en zoo on
verstandig geredeneerd
Afgescheiden van dit algemeen bezwaar
tegen alle lasterprocessen is er nog een reden,
die het oprakelen van die bekende kerkbraak
te Amsterdam in de tegenwoordige omstandig
heden uiterst onraadzaam maakte. De tegen
stander zal dat geheele spelletje wel over doen
spelenMemmeling, ZeekatKippeveêr zullen
allen als getuigen worden opgeroepen, mis
schien ook wel de hooggeleerde, hoogwelgebo
ren en andere heeren, die er maar eenigszins
in betrokken zjjn geweest of er met eenige
mogelijkheid bjj betrokken kunnen worden.
Dit en andere overwegingen hadden den mi
nister moeten weerhouden van eene handeling,
dje, boe de zaak oolf pindigt, nooit gunstig
voor het prestige van het gezag kan uitloopen
Dit weet ik wel, dat, wanneer ik »zeker
iemand" was, ik »zeker iemand" zou verbie
den eene straiïei volging tegen »zeker iemand"
op te zetten, tenzij »zeker iemand" no. 2 eerst
zjjne hooge betrekking nederlegde, in welk
geval hjj kon procedeeren, oreeren, fulminee-
ren naar hartelust.
Bij kon. besl. is de adspiraut-ingenieur der
marine jhr H. Rappard bevorderd tot ingenieur
der 2de klasse en de met verlof in Nederland
aanwezige majoor der infanterie van het leger
in Nederlandsch-Indië J. F. D. Broinsma, be
noemd tot commandant van de op te richten
koloniale reserve.
Van de door de gebr. E M Cohen te
Arnhem en te Njjmegen bezorgd wordende
goedkoope pracht-uitgave van de Arabische
nachtvertellingen is thans de 18e aflevering ver
schenen.
Het eerste nommer van het bondsorgaan
van den Nederlandschen postduivenbond is ver
schenen.
Dit blad, uitgegeven onder toezicht van het
hoofdbestuur, verscbjjnt acht maal 'sjaars bij
de erven Loosjes te Haarlem.
De heer J. C. Wirtz Cz., hoofd der chris-
teljjke school te Goes, ia als zoodanig in geljjke
betrekking benoemd te Bedum, prov. Gro
ningen.
Zaterdag 11. bielden de onderwijzers in het
arrondissement Tholen, afdeeling Noord-Beve
land, te Cortgene in hun gewoon vergaderlokaal
hunne derde vergadering in dit jaar onder
presidium van den heer J. Sturm van Cats.
De heer D. Sanderse van Cortgene leidde het
onderwerp in>Eenige op- en aanmerkingen
omtrent het schrjjfonderwijs op de lagere school".
In een drietal punten trachtte spreker aan te
toonen de gegrondheid der klacht, eenmaal
geuit door wijlen den heer Van Gorkom, dat
in zjjn district niet overal die resultaten zicht
baar waren, welke men billjjkerwjjze van dat
leervak eischen mag. Behoudens een paar
aanmerkingen vereenigden zich de aanwezigen
met het gehoorde.
Door onvoldoende deelneming werd de wed-
strjjd voor de volgende vergadering tot later
uitgesteld. In de October-vergadering zal de
heer J. H. Klooster van Cortgene als spreker
optreden.
Benoemd aan de rijksnormaalschool te Tholen
tot onderwijzer in het teekenen de heer L. K.
van Djjk en" in de gymnastiek de heer A. H.
de Carpentier.
Ook te Terneuzen, Hulst en Hengstdjjk
zijn dezer dagen gymnastiekenrsussen opgericht.
Te Hulst en Hengstdjjk geeft les de heer P.
H. Nahon te Stoppeldjjk. De kosten, door de
deelnemers te dragen, zijn te Terneuzen f 2.50
en in de beide andere plaatsen 2 per maand.
Beroepen naar de Ned. Herv. gem. van
Kortenhoef de heer B. M. Mantz, predikant te
's Heer Abtskerke.
Wekelijksche opgaaf omtrent de Ned. herv.
gemeente.
Beroepen naarTuil A. de Haan, te Ophemert;
Bergschenhoek D. T. Meensma, te Hedel
Opheusden C. Bauthoorn, te Dirksland; Nijchorne
A. F. van der Scheer, te VledderKockange
J. J. van Walsem, te Noordwij k aan Zee.
Bedankt voor: Ter Heyde W. van Esveld, te
BrakelKamerik en voor Elburg P. Bongers,
te Emnes-buitenen Beets E. G. "Wesselink,
te Oudeschoot c. a.
De generaal-majoor Steenberghe, bevel
hebber in de 3e militaire afdeeling, arriveerde
Zondagavond te Middelburg, vergezeld van zijn
adjudant, den kapitein De Brujjn, en nam zjjn
intrek in het hotel de Abdij.
Heden (Maandag) hield de generaal inspectie
over de kazernen, bet hospitaal, de voormalige
leenbank en de militaite slachterjj.
Aanstaanden Woensdag wordt door de
dd. scbutterjj alhier een schietwedstrjjd georga
niseerd.
Kader en manschappen zullen met Beaumont-
geweer en ijjks-ammunitie strjjden om fraaie
deels geschonken deels aangekochte, prjjzen op
een baan van 150 M. 's Middags te 3 uren
komt de muziek op het gewone schietterrein.
Zaterdag avond bezochten niet weinig
Middelburgers den Veerschen Singel, die dezer
dagen zoo veel stof tot praten geelt. Natuurlijk
was ook de politie daar tegenwoordig.
In den vooravond gebeurde er niets, maar
omstreeks acht uur werd bij den man, die
's morgens de bewuste briefkaart ontving,
eene ruit ingeworpen, niettegenstaande zich
velen in de onmiddelljjke nalójjheid der woning
bevonden. Eenigen tjjd later volgde een tweede
ruit. E9n buurman, bevreesd dat ook zjjn glazen
het zouden moeten ontgelden, plaatste zich
als schildwacht ervoor doch zonder het gewacht
succes, want korten tijd nadat hjj met de
surveillance was aangevangen werd een der
tameljjk groote ruiten van zijn huis stuk gegooid.
Beide huizen waren Zondag geblindeerd. Ook
op andere plaatsen werden nog enkele ruitjes
verbrijzeld. Bovendien weiden nog eenige
steenen geworpen, waardoor eene vrouw die
toekeek eene bloedende wond aan het hoofd
bekwam.
Ook van eene woning op den Kinderdjjk is
eene glasruit ingeworpen.
Zondag bewogen zich tal van nieuwsgierigen
in den omtrek van de Dampoortnoch 's mor
gens noch 's avonds echter herhaalde zich de
straatschenderij. Ook heden Maandag was dit
niet het geval.
Onder het groot aantal passagiers, dat
Zondagavond met de mailboot Willem, Prins
van Oranje van de Maatschappij Zeeland naar
Londen reisde, bevond zich ook de hertog van
Nassau.
Men schrijft ons uit Vlissingen
Hoewel slechts een: plezierboot, de Telegraaf,
Zondag onze stad bezocht, bracht deze een vrjj
groot aantal, omstreeks 250, passagiers aan,
die de gewone wandeling naar de stad en het
badhuis deden. Het weder was zeer gunstig
aan het strand was het dan ook aangenaam
druk, en werd van de gelegenheid tot baden
tamelijk gebruik gemaakt.
Over het algemeen was het een net publiek
dat zich op kalme wjjze vermaakte.
Op den gewonen tjjd vertrok de Telegraaf
weer naar Antwerpen.
Men schrijft ons
Het werk aan het Goesche Sas, reeds eenigen
tjjd in gang, schijnt niet mede te vallen.
Yoor de te bouwen suatiesluis voor den Wil»
helminapolder is het hei- en graafwerk ij^ zoo
ver klaar, dat men Vrjjdagmorgen met de
betonbestorting is begonnen, wat in den afge-
loopen nacht klaar kwam.
Door aangebrachte verlichting werd ook
's nachts hieraan gewerkt.
Spoedig zal nu met het metselwerk voorde
sluis begonnen worden.
De bestaande suatiesluis vervalt later door
het slopen van het Oude Sas, waarom voor
rekening van de gemeente Goes de nieuwe
sluis wordt gebouwd.
De nieuwe sasmeesterswoning, die eerst als
directiekeet zal dienen, is onder dak en men
is met het binnenwerk begonnen.
Yoor het nieuwe Sas is ngen reeds lang aan
het baggeren en heien met stoom, doch het
heien gaat treurigde bodem, die uit z. g'
kwelzand bestaat, laat de 0.35 M. zware dam-
palen niet gemakkeljjk ongeveer 7 M. diep in
den grond brengen, ook niet met behulp van
een stoomspuit.
De aannemers zjjn dan ook opgehouden met
hun eigen heimachine en huurden een z. g.
morison, een stoomhei die zeer veel kracht
uitoefent en 120 Blagen in een minuut geeft.
Vrijdagmiddag is daarmede begonnen ell
hoewel die krachtige werking niet zonder uit
werking blijft, is men tot heden lang niet met
het resultaat tevreden. Het schijnt dat men
ook daarbij de stoomspuit wil gebruiken.
Zaterdag jl. had te Cortgene een jonge
tje het ongel uk van een wagen af te vallen
waardoor hem een der wielen over den rug
ging.
Door den val had hij zich in den mond nog
al ernstig bezeerdmaar het wagenrad bracht
hem hoegenaamd geen letsel toe.
Te Zierikzee is bericht ontvangen da^
bjj den onlangs te Antwerpen gehouden inter,
nationalen schiet wed strjjd de dienstdoende
schutter jj te Zierikzee den tweeden rozen prijs
en den tweeden prjjs voor het salvovuur heeft
behaald,
