N°. 183.
133" Jaargang.
189C.
Woensdag
6 Augustus.
Middelburg1 5 Augustus.
18 FEUILLETON.
Debezwalkte nagedachtenis.
Dez# courant verschijnt dagelijks;
met uitzondering van Zon- en Feestdagen!
Prijs per kwartaal in Middelburg en per post franco 2.—!
Afzonderlijke nommers zijn verkrijgbaar a 5 cent.
Advertentiën: 20 cent per regel! Bij abonnement lager!
Geboorte-, Trouw-, Dood-, en andere familieberichten benevens alle
dankbetuigingen: van 17 regels f 1.50;
iedere regel meer 0.20. Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
LETTEREN EN KUNST.
ROBIN GRAY.
ONDERWIJS.
UIT STAD EN PROVINCIE.
filDDlllllHI.SIIIi: (III RANT.
Vkeraometer.
Middelburg 5 Aug. vm. 8 a 67 gr.
m. 12 n 73 gr. av. 4 u. 71 gr. F.
Verwacht N. O. wind.
Agenten te Yliisaingen: P. G. de Vet Mestdagh Zoon, te Goes: A. A. W. Bolland, te Kminingen: F. y. D. Peul, te Zierikzee: A. 0. de Mooij te Tholen: W. A. yak j AdLveffte«tftë«i
Nieuyenhtjijzen en tö TemenzenM. de Jonge. Verder nemen alle postkantoren en boekhandelaren abonnementen en advertentiën aan, evenals de j moeten des namiddags te een utir
ad verben tie-bnrean's van Nijgh Van Ditmar te ^Rotterdam, de Gebr. Belinfante, te *s Gravenhage, en A. de la M au Azn, te Amsterdam. aan bet bureau bezorgd z^jn, "willen
Hoofdagenten voor het Buitenland: te Parps en Londen, de Compagnie générale de Publicité étrangère G. L. Daube Cie., John F. Joins, opvolger. des avonds nog worden opgenome
In de Deli- Crt. van 2 Juli komen o. a. de
volgende telegraphische niededeolingen, den
30sten Juni nit Batavia aan dat blad geseind,
voor
.Daar volgens Java-Bode vreedzame pacifi
catie geen resultaten oplevert, zal Van Teijn
aftreden als gouverneur van Atjeh waarschijn
ljjke vervanger overste Van de Pol, die andere
politiek is toegedaan, waartoe ook reeds gedeelte
regeering geneigd. Goosaens heeft reeds verlof
van Assen overplaatsing gevraagd".
.Benoemd adsistent-resident Atjeh Rujjsse-
naers, waarneming idem voor politieke aanra
kingen De Neve".
Bjj kon. besluit
is aan den secretaris der gemeente Zonne
maire, J. van der Kreke, toestemming verleend
om te Zierikzee te wonen
is, met ingang van 1 Sept., benoemd tot
directeur van het post- en telegraafkantoor te
Hnisen W. A. J. Kristen, thans telegrafist le
kl. bjj de rijkstelegraaf, en, met ingang van
1 Oct., aan de onderdir. bij de rjjkstele graaf
J. W. Heuvelman en G. P. Zahn een eervol
ontslag verleend nit 's rjjks dienst
is de heer A. E. J. van den Brandhof, hoofd
commies ter gouv.-secretarie in de kolonie
Cura9ao, benoemd tot gezaghebber van het
eiland Bonaireen
is de majoor der inf. van de landmacht in
"West-Indië A. Boomgaart, commandant der
troepen en van het garn. in Suriname, op zijn
verzoek, met ingang van 1 Sept.eervol uit
Zr. Ms. mil. dienst ontslagen met toekenning
van pensioen.
De minister van oorlog hervatte Maandag
zijne werkzaamheden aan het departement.
Door den minister van marine is de benoe
ming van de jongelingen K. P. Koch en H.
van der Sande tot adelborsten 3e klasse voor
den zeedienst en van J. W. A. Cassa tot adel
borst 3e klasse voor de mariniers, op daartoe
gedaan verzoek, ingetrokken, en zjjn met in
gang van 1 September a. e. aangesteld als
adelborsten voor den zeedienst, de adspiranten
P. Eschauzier en A. F. PolkerBma, en als
adelborst voor de mariniers de adspirant J. J.
C. de Koek.
De jongeling W. J. van Hoytema, die voor
een benoeming tot adelborst voor den zee
dienst in aanmerking kwam, heeft daarvoor
bedankt.
Het kunstminnend publiek te Middelburg en
omstreken wacht op Donderdag 2 October
het is nog wel lang dag maar eene goede
tjjding komt nooit te vroeg eene voorstel-
Uit het Engelsch,
VA»
HOOFDSTUK VIII.
ïntusschen was de baron van zjjn paard ge
sprongen en zoo schielijk mogelijk afgedaald
naar de plaats, waar Iiedell naaBt zjjn roerlooze
dochter hurkte.
.Hoe is het gebeurd? Waart gij er bjj,
mjjnheer Hebt gjj haar zien vallen
»Ja", zei Iredell eenvoudig. »Zjj had de
tegenwoordigheid van geest om haar voet uit
den stjjgbeugel te halen en viel dus naast
haar paard. Ik heb voor haar gedaan wat ik
kon."
Hjj strekte haar op het gras uit en de be
zorgde vader rukte hare kleeren open, om
eerst zjjn hand, en daarna zjjn oor op haar
hart te leggen.
»Zjj is niet dood 1" -riep hjj eindeljjk uit.
.Het hart klopt, wel zwak maar het klopt.
O, waar is het dichtstbjjgelegen huis Heb
ben zjj nog geen draagbaar Zjj moet terstond
Terzorgd worden."
ling van Multatuli's Vorstenschool door het
gezelschap der heeren Le Gras en Haspels.
Dit danken wjj aan de Vereeniging t. b. v. g. o.
k., die overigens voor het a. seizoen nog geene
andere verbintenissen aanging.
In de groote voorzaal van de sociëteit St.
Joris alhier kwamen heden een vrjj groot aantal
onderwjjzeressen en onderwijzers bjjeen tot bij
woning eener voordracht over het teekenon-
derwjjs, zooals die in den laatsten tjjd van
regeeringswege in verschillende plaatsen van
ons land gehouden worden, ten einde het on
derwijzend personeel in te lichten hoe het
onderricht moet geven in de beginselen van
het teekenen, welke als leervak in de nieuwe
schoolwet opgenomen zjjn.
De bjjeenkomst werd geopend door den
districts-schoolopziener, den heer C. M. van
Visvliet, die door den minister van binnen-
landsche zaken tot de samenroeping ervan was
nitgenoodigd.
Hjj zette in 't kort het doel uiteen dat de
minister met het houden dezer voordrachten
heeft en gaf daarop het woord aan den heer
B. W. Wierink, directeur van de industrie
school van de Maatschappij voor den werkenden
stand en leeraar aan de gemeenteljjke kweek
school voor onderwijzers en onderwjjzeressen
te Amsterdam.
In aangenamen causerie-toon en prettigen
vorm zette die spreker zjjne denkbeelden om
trent het elementair teekenen in de lagere
school uiteen en ontwikkelde vervolgens zoo
door woorden als door voorbeelden verschillende
hoofdpunten.
Het, doel van het teekenonderwjjs moet,
volgens spreker, in de eerBte plaats zjjnont
wikkeling van het waarnemingsvermogen en
van de vaardigheid om hetgeen gezien wordt
of vroeger gezien is, at te beelden.
Daarbjj mag de vorming van den goeden
smaak niet beschouwd worden als een zaak
die daarvan geheel is af te scheiden.
Het teekenen dienstbaar gemaakt aan eenig
vak van nijverheid het vak-teekenen
behoort in de lagere school niet thuis. Daar
moet het kind kunnen leeren een gewoon en
weinig samengesteld voorwerp uit de dageljjk-
sche omgeving naar de natuur en op een
voudige wjjze te teekenen.
Yerder moet het nateekenen van afbeeldingen
van lichamen of voorwerpen bjj het teeken
onderwjjs in het algemeen, maar vooral bjj
het elementair teekenonderricht onvoorwaar-
deljjk worden uitgesloten. Waar relief wordt
afgebeeld, behoort dit naar de voorwerpen
zelve naar de natuur te geschieden.
Spreker zeide verder dat de eerste teekenoefe
ningen in de laagste klasse kunnen aanvangen,
zette uiteen waarin die moeten bestaan en
wees erop hoe de modellen voor die oefeningen
bestaan in voorteekenen op het zwartbord,
modellenboekjes en wandplaten. Om het waar
nemingsvermogen te scherpen moeten aan alle
oefeningen duideljjke verklaringen voorafgaan,
moet de figuur ontleed worden en moeten de
Nu kwamen er twee jagers terug met een
uit takken gaamgestelde draagbaar, waarop
Iredell en de heer Cumnor haar zoo voorzich
tig mogeljjk neer legden.
.Het dichtst hierbjj ligt de hoeve van
Griek, mjjnheer, geen vjjf minuten over gind-
schen akker."
.Daar heen danriep de oude man en
volgde den kleinen stoet.
»Gjj zult mjj wel verontschuldigen," zei
sir Charles tot Olivia, »ik moet doorrjjden om
mevrouw Phelps te zoeken en haar naar de
hoeve van Crick te brengen. Ik heb iemand
naar dr Jefferson gezonden, die kan in twintig
minuten hier zjjn."
Hjj keerde zich om en wilde gaan, doch
eensklaps kreeg de nieuwsgierigheid de overhand
en hjj vroeg aan Iredell.Hoe is het toch
gekomen
Culhbert, die met overelkaar geslagen armen,
in gepeins verzonken stond, schrikte en zei
.Neem mjj niet kwaljjk, sir Charles,
maar wat drommelwaar is Vuurpijl t
Dien heb ik heele maal vergeten
*Vuurpijl is ongedeerd. Heeft hjj waarlijk
den sprong over de kloof gedaan
.Prachtigmaar dat arme meisje was vlak
achter mjj en kon haar paard niet inhouden. Het
wilde het mjjne achterna. De uitslag was na
tuurlijk een te korte sprong en ik moest bij haar
bljjven. Daardoor vergat ik Vuurpijl geheel
en al,"
leerlingen die zir~ ontstaan. Hieruit volgt
dat het onderwjjs steeds klassikaal zjjn moet,
Bjj de eerste teekenoefeningen gebruike men
grijsachtig, niet te glad papier en zacht potlood;
ook goede leien en zachte griffels kunnen echter
goede diensten bewjjzen. Papier verdient echter
de voorkeur en is in hoogere klassen onmisbaar.
Ter vermindering van de moeielpkheden
geve men den leerlirg steunpunten als netwer
ken, of regelmatig geplaatste punten.
Dit hulpmiddel ruiten en stippen moet
evenwel met oordeel toegepast worden en de
leerlingen moeten er toe gebracht worden zon
der die hulpmiddelen geheel uit de vrjje hand
te teekenen.
In ieder geval is het wenscbelijk dat de
ouderwjjzer het daarheen wete te leiden dat
de kinderen op 8 of 9 jarigen leeftjjd teekenen
uit de vrjje hand. Het verdient aanbeveling
dat in de voorbeelden door eenvoudige toe
passing van vlakke toonen of kleuren de
duideljjkheid worde verhoogd en de aantrek
kelijkheid vermeerderd. Het is wenscheljjk
dat de kinderen leeren door de toepassing van
kleuren de vormen, als zjj die eerst zuiver
hebben geteekend, te verfraaien.
Hiermede is in hoofdzaak medegedeeld wat
spreker met betrekking tot de oefeningen naar
vlakke figuren en versieringsvormen aanbeval.
Hjj schorste daarop de bjjeenkomst, om te éen
uur zijne inzichten mede te deelen omtrent
het onderwjjs in het teekenen naar de natuur.
Daarbjj wees de spreker in de eerste plaats op
de noodzakeljjkheid dat de leerlingen oogmaat
krijgen en gat hij de wjjze aan om hun dat
te leeren.
Hierna noemde de heer W ierink als de voor
't onderwijs noodige hulpmiddelen eenvoudige
meetkunstige lichamen liefst van hout
vervaardigd ierwij? om de eerste wetten van
het zien in de ruimte te verklaren soortgelijke
modellen in jjzerdraad kunnen gebruikt worden.
Die eerste wetten zjjntwee ljjnen of twee
voorwerpen, die van geljjke grootte zjjn, kun
nen schjjnbaar in grootte verschillend worden
gezien waterpasljjnen kunnen gezien worden
alsof het dalende of rijzende ljjnen zjjneen
veelhoek of een cirkel of welke figuur ook, uit
rechte of gebogen ljjnen of uit beiden samen
gesteld en in een plat vlak gelegen, kan ge
zien worden als een rechte ljjnlijnen, die
werkeljjk evenwijdig zjjnkunnen dikwjjls
gezien worden alsof zjj in een punt samenko
men; loodrecht staande ljjnen worden steeds
loodrecht gezien en afgebeeld.
Deze wetten werden door den spreker aan
schouwelijk toegelicht.
Verder besprak de heer Wierink de wen-
schelijkheid om de leerlingen, te gelijk met de
verklaring der allereerste wetten van het
zien, ook iets mede te deelen omtrent het
projectie-teekenen en het verschil dat er be
staat tusschen het afbeelden van een voor
werp in zjjn waren vorm en in zjjn schjjnbare
gedaante.
Vooropstellende, dat bij de geregelde invoe
ring van dit voor velen nieuwe vak van onder
wijs goede wil en jjver bjj alle onderwijzers in
groote mate aanwezig «zjjn, kunnen, naar
sprekers meening, de eerste oefeningen in de
.Geen wonder;" zei sir Charles, hem
onwillekeurig bewonderende. »Nu, ik moet
wegHoe komt gjj naar huis Neem maar
een van de jagerspaarden."
.Dank u, dat wil ik heel gaarne." Manie-
verer reed weg en Iredell bleef in gepeins
verzonken staan, totdat een tikje op zjjn schou
der hem deed opzien. Juffrouw Pierrepoint
bad hem met haar karewats aangeraakt en zei
.Mjjnheer Iredell, ik ben zoo bljj dat gjj
ongedeerd zjjt; gjj bebt mjj vreeseljjk laten
schrikken."
»S brikken
»Ja zeker, toen Vuurpijl zonder ruiter in
ons midden verscheen ontstelde ik hevig en
ik wist niet, hoe ik het aan uw moeder zou
moeten mededeelen."
.Aan mijn moeder?" vroeg hjj, alsof hjj
haar niet begreep.
»Ja; maar ik had wel kunnen nagaan
dat gij er goed afgekomen waart'."
.Hoe bedoelt gjj dat?"
Wel, door die speld! zjjt gjj dat verge
ten Die heeft u natuurljjk behoed voor een
val in de diepteik zal voortaan altjjd aan
geluksspelden gelooven."
Culhbert ging half versuft naar een paard
toe om weg te rijden. Hjj die het leven moede
was geweest en zich bjjna aan zelfmoord had
schuldig gemaakt, was er heelhuids afgekomen,
en dat arme meisje, voor wie het leven waar-
sebjjnljjk louter zonneschijn was, lag daar
toekenkunst door alle gewone onderwjjzers en
onderwjjzeressen worden geleid.
Het is evenwel wenscheljjk dat zjj in staat
zjjn om de oefeningen op het zwartbord voor
te teekenen.
Dat onderwjjs kan gegeven worden tot aan
het teekenen van die versieringen, waarbjj een
vaardige hand en een goed gezicht op zuiver
heid in vrjj gebogen ljjnen vooral voor den
onderwijzer onmisbaar zijn. Dit laatste
onderwjjs en het teekenen naar de natuur
dient te worden opgedragen aan een onder
wijzer, die meer opzettelijk zjjn studie heeft
gemaakt van het teekenen.
Daarop toonde de spreker aan hoe het tee
kenen in de gewone schoollokalen kan onder
wezen worden.
Overigens besprak de heer Wierink nog
eenige ondergeschikte punten en gaf hjj den
onderwjjzers in verband met het gereleveerde
enkele wenken en raadgevingen.
Ten slotte behandelde de conferencier den
duur van het teekenonderwjjs.
Zjjns inziens moeten in de lagere school de
kinderen minstens 14liefst 2 uren per week
aan het teekenen kunnen wijden. Spreker
acht het wenschelijk in de eerste klasse dien
tjjd te splitsen, bjjv. in lessen van een half
aur, maar in hoogere klassen gedurende de
twee uren achtereen te teekenen.
Een welverdiend applauB gaf het bewjjs dat
sprekers voordracht algemeen bjjval had ge
vonden.
De gerestaureerde Abdijpoort.
Zooals wjj reeds hebben gemeld, is jl. Zaterdag
het gedeelte van de afsluiting van de Abdij
poort aan de Balanszjjde opgeruimd en zal deze
poort in den loop dezer week voor voetgangers
geopend worden.
Gaarne maakten wjj gebruik van de gelegen
heid om eens een kjjkje in het gebouw te
nemen en wjj achten het thans niet ongeschikt
enkele mededeelingen hier te laten volgen.
De poort is een der fraaiste gedeelten van de
Abdjj en was sedert meer dan drie eeuwen
slechts voor een gedeelte zichtbaar, daar een
der twee doorgangen weggemetseld was en
vroeger gebezigd werd voor militaire wacht.
Thans is de geheele poort ontbloot; zjj bestaat
uit een doorrit voor rjjtnigen en een kleineren
doorgang voor voetgangers; uit een oogpunt van
veiligheid een zeer gewensehte toestand.
Bjj den aanvang der restauratie ontdekte
men, dat de grondslag van de poort hooger
lag dan hjj oorspronkelijk was aangelegd.
Hierdoor werd eene ontgraving wenscheljjk,
waardoor belangrjjke onderdeelen bloot kwamen.
Zooals de poort zich nu aan het oog vertoont
bestaat zij geljjk wjj hierboven reeds opmerk
ten, uit twee deelen.
Aan de zijde van de Abdjj worden de ge
welven opgevangen door een hardsteenen kolom,
waarvan het kapiteel nog tamelijk bewaard
bleef en ons motieven vertoont die nog geheel het
Romaansche karakter bezitten onder Gothischen
doodeljjk gewond, misschien wel stervende, ter
neer, door een ongeluk, dat zjj geheel buiten
haar schuld gekregen had. Terwjji hjj de
stjjgbeugels vergespte, kwam de heer Püelps
aan galoppeeren en riep hem toe
»Ik wilde u komen bedanken mjjn
heer mag ik de eer hebben te weten met
wien ik spreek?"
Iredell bloosde, keek voor zich en zei»Mjjn
naam is Walroud."
.Dank u, mjjnheer Walroud, of kapitein
Walroud
»Ik behoor tot het leger."
t— .0 zooMaar ik wenschte u mjjn dank
te betuigen voor uwe goedheid en den bjjstand,
dien gjj mjjn logée, juffrouw Cumnor verleend
hebt."
.Juffrouw Hoe zegt gjj
.Juffrouw Cumnor. De Cumnors van
Carolside, hebt gjj misschien wel eens hooren
noemen
.Neen, die ken ik niet", zei Iredell
kortaf, met een bitteren glimlach, die gelukkig
achter zijn knevel verborgen bleef.
»Oude vrienden van mij, die ik in jaren
niet gezien had zjj wonen zoo ver af, in
een heel ander graafschap. De heer Cumnor
was er bijzonder op gesteld den naam te
weten van iemand wien hij zooveel verschul
digd is."
»De heer Cumnor is mjj niets verschul
digd,"
invloed. Dit gedeelte behoort dus tot de oudste
fragmenten van de Abdjj en kan terugge
bracht worden tot de 13e eeuw.
De Balanszijde van de poort is bekleed met
een arduinsteenen voorwerk in laat gothischen
stijl, uit de laatste helft der 15e eeuw. Ook
dit gedeelte bleef vrjj goed bewaard, doch
moest van een nieuwe fundeering worden voor
zien en geheel op nieuw worden gesteld. Enkele
stukken, die te veel hadden geleden, werden
met zorg vernieuwd.
Het inwendige van de poort werd geheel van
de kalk- en teerlagen ontdaan en de gewelven,
die zwaar beschadigd waren, met den uitko
menden steen opnieuw ingemetseld. Bjj het
schoonmaken der muren bleek het, dat deze
eertjjds in gevoegd metselwerk waren opge
trokken met eene borstwering van harden
witten zandsteen, waarvan hier en daar sporen
zichtbaar kwamen. Deze oude constructie-
wijze is nu opnieuw' gevolgdde oude steenen
zjjn zooveel mogelijk schoongemaakt, terwjji
het afgebroken arsenaal van Veere den steen
voord e borstwering leverde.
In den westeljjken muur werd nog het nisje
ontdekt met zjjne bekleeding van verglaasde
groene en gele tegeltjes, waarin de portier zjjn
lantaarn plaatste, indien de poortdeur moest
geopend worden. Ook dit nisje vertoont zich
wederom alleraardigst in dezen zijmuur.
Dat de poort vroeger afgesloten geweest is,
bljjkt uit de nog aanwezige zware duimen.
Ook de oude rekken, waaraan vroeger de helle
baarden der rustbewaarders en later de geweren
van de burgerwacht hingen, worden op dezelfde
plaats weder aangebracht.
En zoo vertoont de poort zich ontdaan van
de vele verf-, kalk- en teerlagen en geeft ona
eenig denkbeeld van den rijkdom en het schil
derachtige dat de Abdjj eeriyds aanbood.
Het is een eenig monument in Nederland,
waarop Middelburg trotsch mag zijn wij hopen
nu maar dat het jeugdig publiek het met meer
eerbied zal behandelen dan het menig ander
openbaar of particulier gebouw doet.
De vreemdelingen, die Middelburg in den
laatsten tjjd bezochten en een kjjkje naar de
restauratie kwamen nemen, lieten zich bjj ver
schillende gelegenheden daarover zeer gunstig
uit. Voor ons ligt het Bulletin monumental,
waarin de directeur van la Société frangaise
cfArcheologie, graaf De Marsy, zich over deze
restauratie allergunstigst uitlaat en verzekert
dat zij met zorg en met grooten eerbied jegens
het verleden avec un grand respect des traditions)
werd uitgevoerd.
De restauratiewerken zjjn onder leiding van
den bouwkundige over de Abdjjgebouwen, den
heer J. A. Erederiks, uitgevoerd door de firma
M. K. Jeras Zonen.
Bljjkens het Maandboekje zjjn in de maand
Juli in de gemeente Middelburg overleden 18
personen, nl.beneden het jaar 7, van 1 tot 5
jaar 1, van 5 tot 10 jaar 2, van 15 tot 20 jaar
2, van 25 tot 30 jaar 1, van 45 tot 50 jaar 1,
van 65 tot 70 jaar 3, van 70 tot 75 jaar 1.
De ziekten der overledenen warenlong-
teering 3, hersenziekte, darmljjden ieder 2
voorts kliertering, kanker, hersenontsteking,
.Gij zjjt al te bescheiden, mjjnheer Wal
roud maar dat vermindert de verplichting
ran mjjn vriend niet. Hjj heeft mjj verzocht
u zjjn kaartje te geven, zjjn innigen dank over
te brengen en uw naam en adres te vragen."
Culhbert nam het kaartje werktuigeljjk aan
en zei bedaard
»Ik heb u mjjn naam gezegd en wat
mjjn adres betreft, ik ben een rollende steen
voor het oogenblik en zal heel kort in deze
buurt blijven dns kan ik mjjnheer
uw vriend n atuurljjk geen bepaald adres
opgeven. Maar ik herhaal echter dat hjj
geen verplichting aan mij heeft. Als ik niet
zoo onbesuisd ware geweest om dien sprong
te wagen zou zjjn dochter geen ongeluk ge
kregen hebben. Haar paard volgde het mjjne.
Ik begeer dus geen dank, dien ik niet verdien."
Dit zeggende sprong hjj in het zadel, nam zjjn
hoed af en keerde zich met een .Goeden dag,
mijnheer Phelps", van hem af.
.Een verwaande kerel, die den geheim
zinnige wil spelen", mompelde de oude heer.
.Als ik Cumnor was zon ik niet meer aan hem
denken. Ik zou wel eens willen weten of hjj
al gehoord heeft welk een Bchep geld die kleine
Ivy heeft?"
Olivia zag Iredell doordringend aan toen hjj
bjj haar terug kwam en vroeg
.Waarom hebt gjj den heer Phelps uw
colonistennaam opgegeven
>Qmdat ik niet wil dat hjj tpjjn anderea
