1880.
N°. 163.
1336 Jaargang.
Zaterdag
12 Juli.
Middelburg 11 Juli.
Deze courant verschijnt d a g e 1 ij k s
met uitzondering van Zon- en Feestdagen:
Prijs per kwartaal in Middelburg en per post franco ƒ2.-
Afzonderlijke nommers zijn verkrijgbaar a 5 cent.
Advertenfciën20 cent per regel: Bij abonnement lager:
Geboorte-, Trouw-, Dood-, en andere familieuerichten benevens alle
dankbetuigingen: van 17 regels 1.50;
iedere regel meer f 0.20. Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
LETTEREN EN KUNST.
ONDERWIJS.
KERKNIEUWS.
UIT STAD EN PROVINCIE.
Beoüa
ïriTiiiWnt
flll)l)lll{IK(.S(lli: (III RANT.
w
Vberaometer.
Middelburg 11 Juli vm. 8 u 57 gr.
m. 12 ii 65 gr. av. 4 u. 60 gr. F.
Verwacht N. wind.
Agenten te VliusingenP. G. bi Vbt Msstda&h Zoo*, te Goes: A. A. W. Bollakd, te KruiningenF. v. d. Paira, te ZierikzeeA. C. de Mooiï te TholenW. A. va»
NiEUWïKiiuuzjbv en tö TerneuzenM. de Jonge. Verder nemen alle postkantoren en boekhandelaren abonnementen en advertentiën aan, evenals de
advertentie-bureau's van Nijgh Vak Ditmab te Rotterdam, de Gebb. Belieïaete, te 'a Gravenhage, en A. de la Mm Azn, te Amsterdam.
Hoofdagenten voor het Bnitenland: te Parjjs en Londen, de Compagnie générale de Publicité étrangère G. L. Daube Cie., Joh* F. Joues, opvolger.
Advertentiën
moeten des namiddags te eea uur
aan het bureau bezorgd zjjn, willen
zjj des avonds nog worden opgenomen
Wy zijn bjj de redactie van de Tijd zoo
gewend aan logisch redeneeren en aan gevat
heid dat wjj, by het lezen van een aanval
tegen ons in het jongste nommer van dit blad,
onze oogen niet konden geloovenen wij
ons afvroegen heeft soms een ander dan de
gewone schrijver der entrefilets, een nieuweling
wellicht, zich opgemaakt tot een aanval aan
ons adres
Onze lezers, die kennis namen van ons op
stel over De legerwet en het ministerie met zijne
vriendenweten hoe wij daarin o. a. schreven
»Wat zal echter uit de thans meer en meer
toenemende beweging tegen die. voorstellen
voortkomen
»De anti-revolutionaire hoofdorganen laten
zich nog niet uit en zullen zeker het ministerie
niet aanvallen, zooals dit van katholieke zjjde
geschiedt.
.Is de oppositie van dien kant ernstig ge
meend, of heeft men zooals nu reeds wordt
beweerd slechts met komediespel te doen
De toekomst zal het leeren. Wjj gelooven
echter het liefst aan ernst."
En wat zegt nu de redactie van de Tijd naar
aanleiding daarvan Zjj voegt ons de volgende
woorden toe..Komediespel" .het verzet der
katholieken tegen de afschaffing van plaats
vervanging en een ongehoorde opdrijving van
militaire lastenDoor welk gekleurd bril-
leglas moet de Middelburgsche Crt. den laatsten
tijd personen en toestanden in ons vaderland
hebben gadegeslagen, om tot zoodanige veron
derstelling te gerakenHet blad kan intus-
scben gerust zjjnhet wachtte slechts de toe
komst af en zette ooren en oogen wat beter
open, om te zien en te hooren wat er zoowel
buiten als in de kamer onder de katholieken
voorvalt, en wjj durven bet beloven, dat het
van zjjn twijfel zal genezen worden."
Nu moet ieder aandachtig lezer direct in
het oog vallen hoe onjuist zulk eene rede
voering is.
Uit onze woorden »wij gelooven echter het
liefst aan ernst" spreekt al genoeg de over
tuiging die wjj omtrent dit punt hebben
terwjjl bovendien de bewering aan het slot van
ons opstel dat de regeering .den meesten last
zal hebben van haar eigen vrienden" nog
duidelijker onze meening weergeeft.
Hoe komt de redactie van de Tijd dan aan
zulk een zonderlinge opmerking aan ons adres,
en nog wel zij die meermalen toónde te weten
hoe goed wij de beweging onder hare eigen
partijgenooten kennen
Dat anderen al wat nu gebeurt op het ge
bied der politiek, in verband met de aanhan
gige legerwet, met wantrouwen gadeslaan, is
echter niet zoo te verwonderen.
Wjj zijn in de laatste jaren zoo gewend aan
het samenwerken van de anti-liberale partjjen
aan het door dik en dun met elkaar meegaan
aan een .zedeloos" spel op politiek gebied met
het doel elkaar te helpen en te verdedigen, om
daardoor ook zich zeiven te bevoordeelen, dat
het niet gemakkeljjk gaat om te gelooven aan
eene ernstige oppositie, vooral van de katho
lieke party tegenover een katholiek minister.
En daarom te meer kunnen wjj ons voorstellen
dat, zooals de Haagsche briefschrijver der Zaan-
landsche courant doet, men denkt aan politieke
berekening. Volgens hem getuigde de indiening
der wet van moed, maar die moed is in zjjn oog
niets dan eenschynvertooning. .Door het geko
zen oogenblik voor de indiening der legerwetten
is de schjjn gered van vrees voor de clericalen
maar tevens de mogelijkheid afgesneden, dat de
wet nog vóór de verkiezingen van 1891 in wer
king komt."
En deze4 schryver staatJ niet alleen in zijne
meaning van komediespel.
Onze politieke atmosfeer is door het samengaan
van Rome en Dordt zoo bedorven dat menigeen
aan eene zuiveren toestand byna niet meer durft
gelooven.
Dat wjj, ten opzichte der houding van de
katholieken inzake de legerwet, eene andere
meening zjjn toegedaan, hopen wjj de redactie
van de Tijd duideljjk gemaakt te hebben.
De Eerste kamer kwam Donderdag avond te
acht uren weer bijeen.
Ingekomen waren de laatstelijk door de
Tweede kamer aangenomen wetsontwerpen,
die naar de afdeelingen werden verzonden.
De voorzitter deelde mede dat de door de
regeering toegezegde stukken betreffende het
tractaat met Frankrjjk over de grensscheiding
te Suriname zijn ingekomen en ter beschikking
van de leden ter griffie zjjn neergelegd, natuur
lijk onder geheimhouding.
Na eene vingerwijzing van den heer Van
Zuylen van Nyevelt verklaarde de regeering,
by monde van den minister van koloniën, zich
bereid, vóór het sectie onderzoek van het ont
werp tot goedkeuring der verklaring met
Frankrjjk, in comité-generaal eenige mededee-
lingen daaromtrent te doen.
Die bijeenkomst in comité-generaal is heden
(Vrijdag) morgen te 11 uur gehouden.
De kamer is daarna gescheiden.
De heeren mr. Th. M. Verster, advocaat, S.
Boom, J. W. van Vooren, L. C. van Vleuten,
H. W. Goldbach, G. A. Herklots, R. L. Kel-
lerman, J. Barthélémy, B. van Erp Taalman
Kip, J. G. J. van Oppenraay en A. C. Eyssel,
allen oud-officieren van het Ned. of Ned-Indi-
sche leger, hebben aan de Eerste en de Tweede
kamer weder adressen gericht over de zaak
Willink Ketjen. Zjj deelen mede, dat zjj, na
aan den raad van ministers een adres gericht
te hebben, een onderhoud gehad hebben met
den minister van koloniën. Deze heeft verklaard,
dat de regeering niet voornemens was, aan de
bezwaren van adressanten te gemoet te komen.
Zjj vroegen toen in een oproeping aan het
Nederlandscbe volk geldelijken steun, om de
regeering langs gerechteljjken weg te noodza
ken, het onrecht, dat den heer Ketjen aange
daan zou zijn, te herstellen, in de eerste plaats
door de afgifte van de door hem geëischte
stukken. Die steun is echter niet voldoende
verleend, zoodat de heer Ketjen buiten Neder
land een werkkring heeft gezocht en adressan
ten verzocht hunne pogingen te staken.
Aan dit verzoek hebben zjj voldaan, doch zjj
verzoeken nu aan de Kamer, by de regeering
aan te dringen lo, alsnog eene schadeloosstel
ling voor het door hem thans gederfde volle
pensioen uit te keeren en 2o. zoodanige wijzi
gingen te brengen in de regeling van het ont
slag der N.-I. officieren, dat nimmer meer op
deze wjjze een braaf en dapper officier, in de
kracht van zjjn leven, aan het leger en het
vaderland kan worden ontrukt.
Door Z. M. den koning zjjn voor den duur
van het studiejaar 1890—1891 benoemd tot
rector-magnificus der rijks-universiteitte Lei
den dr C. K. Hoffmannte Utrecht dr J. H.
Gallée en te Groningen dr J. C. Kapteyn.
Yerder heeft Z. M. met ingang van 1 Sep
tember a. op verzoek eervol ontslag verleend
aan mr H. Reuyl, als leeraar aan de rijks
hoogere burgerschool te Groningen en te Assen;
en is J. H. de Reus benoemd tot leerling-consul.
Yoor de betrekking van ingenieur-werktuig
kundige 3e kl. bij het marine-etablissement te
Soerabajja worden sollicitanten opgeroepen.
Zij moeten* zich by gezegeld adres aanmel
den bij het ministerie van koloniën vóór 15
Augustus 1890.
Verdere bijzonderheden meldt de Staatscourant
van heden.
Met sympathie begroeten wjj een door ons
ontvangen werkje, getiteld: Frans Naerebout
door J. Stamperius.
Wie indertijd de moeite nam onze opstellen
te lezen over Oorlog of vrede, zal zich herin
neren hoe wjj wezen op de eenzijdige richting,
waarin men zich beweegt ten opzichte van het
waardeeren van z. g. heldendaden. En daarbij
schreven wij deze regelen, in tegenstelling
met de verheerlijking van heldhaftigheden, op
een slagveld bedreven.Maar hoevele daden
van zelfopoffering en moed geschieden er in
het gewone leven, zonder dat er gevochten
moet worden of oorlog is, waarvan men vol
strekt geen ophef maakt, en waarvan men de
bedrjjvers in stille vergetelheid laat voort
leven
»En dan hebben wjj daarbij niet bet minst
het oog op b.v. het loodswezen, op gezagvoer
ders of bemanningen van schepen, die in de
meest hachelijke oogenblikken ook hun leven
in gevaar brachfe:. en aan wie menigmaal
vrij wat meer te danken is geweest dan aan
menigen z.g. oorlogsheld.
.Voor hen bewijzen van waardeering te
verkrjjgen gaat het is nog onlangs gebleken
hoogst moeilyk."
En ziet: wij sloegen het boekje van den
heer Stamperius open en vonden daarin op
een der bladzjjden, waarin hij uiteenzet wat
hem bewoog dit werkje te schrjjven, het vol
gende
.Te veel nog leert men onze kinderen alleen
die mannen als groot, als verdienstelijk voor
land en volk beschouwen en vereeren, welke
in den oorlog hun leven voor dat land hebben
veil gehad.
.Vraagt een schoolknaap, welke verdienste
lijke mannen ons land heeft opgeleverd, en hjj
zal u een rjj van zeehelden noemen en zoo ge
nog niet tevreden zijt voegt hij daar de namen
van de eerste stadhouders bij. Doch daarmede
is 't ook uit. Ja, hjj heeft wel gehoord van
dichters en schilders en groote geleerden, die
het vaderland tot roem hebben gestrekt; doch
die (hun) gedichten heeft hy nooit gelezen, die
(hun) schilderstukken niet gezien en van die ge
leerden heeft hij zoo min als van het ander een
helder begrip. En zoo komt het, dat de na
men dier beroemdheden voor hem slechts
klanken blijven welke hij nauwlijks in 't ge
heugen bewaren kan.
»Ik heb een held willen schilderen, wiens
daden door de jeugd begrepen en daardoor
gewaardeerd kunnen worden. En niet op den
vreemden, neen op vaderlandschen bodem heb
ik hem gezocht en gevonden.
.Want Naerebout was een Nederlander, van
geboorte zoowel als door zjjn leven en werken.
Maar hy toonde zijn vaderlandschliefde niet
door minachting of hqat tegenover den vreem
deling hy gaf het bewijs hoe algemeene
menschenliefde met gehechtheid aan den ge
boortegrond kan samengaan.
»En wie 't nog niet wist kan door Naere
bout leeren dat ons vaderland nog op andere
mannen trotsch mag zjjn dan op oorlogshelden
alleen
Is onze sympathie voor het boekje niet ver
klaarbaar
En dit werkje is bovendien zoo los, zoo be
vattelijk, zoo aangenaam geschreven, dat wij
het daarom te meer aanbevelen, vooral aan de
Zeeuwen, omdat het geheel op Zeelands
bodem zich beweegt. Het is versierd door een
allerkeurigst portret van den held van het
verhaal; en steekt in een zeer net gewaad.
Het vormt een deeltje van de Nieuwe biblio
theek voor de jeugd, die, onder redactie van den
heer Stamperius, bij den heer W. H. J. van
Nootan verschijnt, en die wanneer zjj meer
dergelijke verhalen bevat alleszins aanbe
veling verdientte meer daar de boekjes uit
die bibliotheek voor zeer billijken prijs 0.75
ingenaaid en ƒ1.10 gebonden verkrijgbaar zjjn.
Rubinstein heeft een opera gecomponeerd:
De Ongelukkige-, de tekst speelt in Rusland in
de 12e eeuw en in de opera zjjn oud-Russische
volksmelodiën gebruikt.
De minister van binnenlandsche zaken,
overwegende dat het wenscheljjk is maatregelen
te nemen tot bevordering van bet onderwys in
de eerste oefeningen van het handteekenen, voor
geschreven bjj artikel 18 der wet op het lager
onderwijs, heeft bepaald dat door den heer B. W.
Wierink, directeur van de Industrieschool van de
Maatschappij voor den werkenden stand en leeraar
aan de gemeentelijke kweekschool voor onder
wijzers en onderwijzeressen te Amsterdam, voor
drachten gehouden zullen worden
2 Augustus te" Zierikzee in de Concertzaal;
4 Augustus te G o e s in de gymnastiekzaal
der gemeentelijke hoogere burgerschool;
5 Augustus te Middelburg in de boven
zaal der sociëteit Sint Joris (Balans);
7 Augustus te Ooatburg in de openbare
schoolen
8 Augustus te Axel in de openbare school
telkens des voormiddags van 10 tot 12 en des
namiddags van 1 tot 4 uren.
Hoofden van scholen, onderwijzers eD onder
wijzeressen zoowel bjj openbare als bijzondere
scholen, kunnen kosteloos deze voordrachten
bijwonen, voor zoover de plaatsruimte in de
daarvoor bestemde lokalen zulks toelaat; en
daarbij wenken ontvangen aangaande het ele
mentair teekenonderwjjs en inlichtingen daar
omtrent bekomen.
Zij moeten zich te dien einde vóór 20 Juli
schriftelyk bjj gewonen brief aanmelden bjj de
schoolopzieners in het district, waarin de plaats
gelegen is, waar de voordracht zal gehouden
worden, en in welks nabijheid belangstellenden
wonen.
Desnoods zenden de districts-echoolopzieners
aan hen, die zich het laatst aanmeldden, be
richt dat de beschikbare ruimte niet gedoogt
hen toe te laten.
Aan de overigen worden toegangskaarten
uitgereikt.
Aanbevolen wordt bjj de voordracht het ge
reedschap, noodig tot bet houden van korte
aanteekeningen, mede te brengen.
De heer C. J. Nardten te Zierikzee is te
Breda geslaagd bjj het examen voor apothe
kersbediende.
De Pr. Gr. Ct. weet mede te deelen, dat
prof. Plugge te Groningen niet geneigd zou
zjjn, een hem aangeboden leerstoel te Leiden
te aanvaarden.
Voor de volgende opwekking, gericht tot
»de leden der Nederlandscb Hervormde kerk"
- verzoekt het bestuur der Vereeniging tot
behoud der Nederduitsch Hervormde gemeente te
Rotterdam ons plaatsing
.Den 6en November 1886 werd eene Veree
niging opgericht tot Behoud der Nederduitsch
Hervormde Gemeente te Rotterdam.
Zij noodigde tot baar lidmaatschap uit allen,
die de Nederlandsch Hervormde Kerk liefhebben
en getrouw wenschen te blijven aan de beloften,
bij het doen hunner belijdenis afgelegd en stelde
zich ten doel het protestantsch beginsel naar den
geest van het Evangelie te handhaven.
Buiten hetgeen in Rotterdam tot bereiking
van dat doel te doen was, stelde de vereeniging
zich voor in de toekomst, door aan
sluiting met andere gemeenten de
middelen te beramen, om den bloei
dervaderlandsche kerkte verhoo-
gen, en haar een krachtigen in
vloed op het nationaal volksbe-
taan te verzekeren.
In Rotterdam heeft de vereeniging haar doel
in zooverre bereikt, dat er de kerkeljjke crisis
van Januari 1887 een gezond verloop heeft
gehad, dat rust en orde in de gemeente zijn
hersteld, en dat de belangstelling in de evan
gelieprediking zoodanig is verhoogd, dat ondanks
het uittreden van duizenden doleerenden, die
zeker tot de trouwe kerkgangers behooren, bet
kerkbezoek aanmerkelijk is toegenomen.
Maar omtrent hetgeen de vereeniging in de
toekomst beoogde, is ze nog geen stap gevorderd,
omdat tot heden het voorbeeld van Rotterdam
nog in geene andere gemeenten navolging vond.
En toch dringen de tijdsomstandigheden meer
dan immer tot eene broederlijke aaneensluiting
van allen, die van Christus en van Hem alleen
èn voor zich zeiven, èn voor de maatschappij
alle heil verwachten, en zoowel dweepzuchtige
vormendienst als lauwe onverschilligheid als de
grootste vjjanden van kerk en vaderland be
schouwen.
Reeds sedert jaren wordt onze Nederlandsch,
Hervormde kerk bedreigd door machten, die
wanneer daaraan geen krachtige tegenstand
geboden wordt, haar langzaam maar zeker tot
ondergang zouden leiden. Ter eener zijde is
daar een streven, haar te willen terugdringen
tot formulierdwang en tot eene leerheiligheid,
die de Kerk stelt boven Christus en het waar
achtig geesteljjk leven doodt. Aan de andere
zijde heerscht een materialisme, dat geene andere
dan stoffelijke belangen kent en onverschillig
maakt voor alle hoogere behoeften. Te gevaar
lijker worden die machten, waar ze in hond
genootschap komen met eene goedgeorganiseerde
macht, die er naar streeft eene verloren heer
schappij te herwinnen.
In dien toestand verkeert de Nederlandsch
Hervormde Kerk in ons goede vaderland. Door
leefde ze vóór 4 jaren eene crisis, waartegen
zjj zich nog vermocht staande te houden, sedert
dien tjjd wordt zij bestookt op een ander terrein.
Hare bestrjjders, op kerkelijk gebied geslagen,
hebben zich als politieke party gehandhaafd,
en niet geschroomd zich te verbinden met Rome
tot beheersching van de kerkelijke en maat
schappelijke belangen van ons volk.
Nog beeft Rome slechts de eerste trede gezet
op zjjn altijd met beleid en volharding afge-
bakenden wegmaar het zal op dien weg gewiB-
seljjk voortgaan, als de oogen der Protestanten
gesloten bljjven voor het dreigend gevaar.
Broeders zullen wij nog langer onverschillig
toezien en door kleingeestige kibbelarjjen ver
deeld bljjven Of zullen wij ons krachtig
aaneensluiten om den bloei der vaderlandsche
kerk te verhoogen, en baar een krachtigen
invloed op het nationaal volksbestaan te ver
zekeren Werden ook in andere gemeenten
van ons vaderland vereenigingen tot behoud
der Nederlandsch hervormde kerk opgericht,
dan konden deze zich, al was ook geene lokale
werkzaamheid uitgesloten, tot eene Unie ver.
eenigen, wier bestaan alleen reeds bewjjzen zou,
dat er naar het woord van jhr mr Schuurbeque
Boeije .in onze Nederlandscbe hervormde kerk
nog een verzoenend, eenheid bevorderend on
tevens kracht en bezielingwekkend element
bestaat, gevormd uit allen, die de evangelisch-
christeljjke beginselen in maatschappij, kerk
en school zijn toegedaan." {De toekomst der
bijzondere school).
Zoodanige Unie kon een groote kracht uit
oefenen. Zij kon optreden om in de Openbare
School bet opvoedend element, nameljjk de op
leiding tot alle maatschappelijke en Christelijke
deugden te handhavenzjj zou de oprichting
van Bijzondere Scholen in mild christelijken
geest steunen, waar dit noodig bljjkt; zij kon
het geven van een degelijk godsdienst-onder-
wjjs bevorderenzjj kon medewerken om bjj
het Hooger Onderwys de theologie te hand
haven.
En hoewel zjj niet rechtstreeks als eene po
litieke party zou optreden, kon zjj de politieke
verkiezingen raad geven en steunen, en in ieder
geval de waarachtig christeljjke banier van
Waarheid en Recht hoog houden.
Haar bestaan zou zeker ook velen voor het
Evangelie winnen, die door de jammerljjke
verdeeldheid in de Kerk van de Evangelie
prediking allengs vervreemd zjjnen wier
onkerkelijkheid ze het vertrouwen van ons
christelijk volk doen missen.
God geve, dat spoedig de oogen van onze
Protestantsche natie mogen geopend worden
voor de handhaving der heiligste belangen, en
er door eendrachtig samenwerken eene kracht
moge ontwikkeld worden, die bestand blijkt
tegen de machten, die de Protestantsch-chris-
teljjke geest van ons volk belagen.
BroedersDoe ieder in Uw kring het Uwe.
In Gods kracht zullen wjj staande bljjven en
toonen, dat wjj niet ontaard zijn van den
vrijen, vromen zin onzer vaderen, die voor God
zich bogen en in zjjn kracht aan menscheljjke
dwingelandij zich ontworstelden.
Maandag a., des namiddagB te twee uren,
houdt de raad van Vlissingen zitting. Daarin
zullen ter tafel komen een verzoek van den
heer A. J. van Ockenburg om eervol ontslag
als lid der commissie van toezicht op het lager
onderwys en de volgende voorstellen van burg.
en weth.tot goedkeuring der rekeningen
over 1889 van het algemeen armbestuurbur
ger-weeshuis, gasthuis, de Middelburgsche- en
Koudekerksche straatwegentot af- en over
schrijving op de begrooting voor den Koude-
kerksehen straatwegde begrooting van dien
weg voor het dienstjaar 1891; tot goedkeuring
van de openbare verpachting van het visch-
rechttot onderhand scben verkoop van ge
meentegrond aan A. Huson en Chr. Maas;
aangaande het verzoek van de Zeeuwsche Stoom
bootmaatschappij tot plaatsing van een ijzeren
gebouwtje op de Houtkade betreffende het ver
zoek van den heer H. A. Benier om gebruik
making van gemeentegrond voor bet plaatsen
van een gebouwtje en het nederleggen van
ankers en kettingenverzoek van P. van den
Broeke om vrijstelling van betaling van land
pacht tot het verleenen eener subsidie aan de
commissie voor het te houden kinderfeest ter
eere van den lOsn geboortedag van H. K. H.
prinses Wilhelmina der Nederlandenverzoek
van de Zomerconcert-vereeniging tot bekoming
eener subsidie voor te geven vermakelijkheden
aan de badplaatsen tot oproeping van een on
derwijzer op school B en van eene onderwijzeres
op school D, tengevolge van verplichte inge
bruikstelling van de zesde lokalen op die
scholen.
Bjj de jongste veranderingen in het per»
soneel der rijksveldwacht zjjn aangesteld tot
rijksveldwachter 2e kl. (brigadier) J. W. van
Loon, rijksveldwachter 3e kl. (brigadier-titulair),
te Verseketot rijksveldwachter 3e kl. P.
Timmer, rijksveldwachter der 3e kl. (jacht
opziener,) te Retranchementtot rijksveld
wachter 3e kl. (jachtopziener) J. B. de Wispe-
laere, gepasporteerd maréchaussée thans veld»
wachter, tevens onbezoldigd rijksveldwachter
der gem. Soest, (standplaats Retranchement).
Verder is toegekend de rang van brigadier-
titulair aan den rijksveldwachter 3e kl. M. J.
Straub te Tersekeen worden verplaatst met
20 dezer de rijksveldwachters der 2e kl. (bri-
