N°. 146.
133" Jaargang.
1890"
Dinsdag
«JÉ»»
24 Juni.
Brieven uit de Hofstad.
Verspreide Berichten.
mm
Deze courant verschijnt d a g e 1Q k s
met uitzondering van Zon- en Feestdagen:
Prijs per kwartaal in Middelburg en per post franco 2.-2
Afzonderlijke nommers zijn verkrijgbaar a 5 cent.
Advertentiën20 cent per regel: Bij abonnement lager:
Geboorte-, Trouw-, Dood-, en andere familieberichten benevens alle
dankbetuigingen: van 17 regels 1.50;
iedere regel meer /0.20. Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Middelburg 23 Juni,
LETTEREN EN KUNST.
ONDERWIJS.
UIT STAD EN PROVINCIE.
VERKOOPINGEN. ENZ.
Burgerlijke stand.
ifii)i)iji!(i{(.s(in; courant.
wy
20 Juni 1890.
Het is een afgezaagd onderwerp, de zooge
naamde spui-kwestie, maar telkens gebeurt er
weer iets, waardoor zp een nieuwe gedaante
verkrpgt, en die gedaante is nu zóo potsierlijk,
of wil men liever zóo treurig les extrémités
se touchent, zou een der Haagsche bladen in
volkomen onschuld zeggen dat het bijna
onmogelijk is haar zwijgend aan te zien. In
stinctmatig nijpt men den neus dicht als men
over het spuien spreekt want welke Hage
naar of vreemdeling met een eenigszins ont
wikkeld reukorgaan kan langs onze grachten
wandelen zonder te walgen maar de oogen
kan men niet sluiten voor al de dwaasheden,
die met deze zaak samenhangen.
Na al de adviezen, voor en tegen het spuien
gedurende het badzeizoen uitgebracht, heeft
de gemeenteraad het noodig geoordeeld nog
eens eene commissie te benoemen om een onder
zoek in te stellen naar de gevolgen van het
spuien voor Scheveningen. De commissie bestaat
nit drie leden, waarvan éen lid uit den aard
van zjjn ambt alleen heeft te constateeren of
verontreiniging van het zeewater plaats heeft,
het tweede of in dat geval middelen te vinden
zjjn om zulks te voorkomen, het derde hoe de
middelen moeten worden uitgevoerd, zoodat
men over elk van de hoofdzaken eigenlijk
slechts het advies van éen deskundige zal ver
nemen. Of nu aan het oordeel van dien
éenen persoon meer waarde zal kunnen gehecht
worden dan aan het misschien tegenovergesteld
gevoelen, vroeger reeds door andere deskundigen
geopenbaard, is een vraag, die ik niet zal
beslissen. Het lijkt intusschen wel vreemd om
op die wijze meer licht te vragen en dat wel
aan mannen, die misschien zeer bevoegd tot
oordeelen zjjn maar toch niet gerekend kunnen
woraen juist de allereerste in hun vak te zjjn.
Er werden vroeger reeds, hetzjj gevraagd, hetzij
ongevraagd, meeningen uitgesproken door man
nen, die minstens evenveel te beteekenen hebben,
zoodat men nu eigenljjk van het toeval laat
afhangen welk gevoelen als het officieele zal
bestempeld worden. Immers, daar deskundigen
het zelden allen met elkaar eens zjjn, en in
deze zaak reeds veel verschil van zienswjjze
gebleken is, zal het officieele advies van slechts
éen persoon weinig waarde hebben als han
gende hier alles af van het toeval of men bjj
een voor- of bjj een tegenstander van het zomer-
spuien is te land gekomen. Ik spreek van
toeval, omdat ik vertrouw te mogen aannemen»
dat het oordeel van den gekozen deskundige
niet reeds vooruit bekend was.
Maar vermoedeljjk zal het uit te brengen advies
van weinig invloed zjjn op de door het gemeente
bestuur te nemen beslissing, daar het zoo goed
als zeker is, dat dit niet tot spuien zal besluiten,
ook al wordt de onschadeljjkheid ervan aan
getoond men zal wel bezwjjken voor den
drang, die voor niet spuien wordt uitgeoefend,
afgescheiden van de mogeljjke gevolgen van
spuien, enkel omdat de bekendheid dat gespuid
zal worden de vreemdelingen van onze bad
plaats, naar men beweert, verwijderd zal houden.
Na al het leven over deze zaak, in het binnen-
en buitenland door de belanghebbenden bjj bet
Kurhaus gemaakt, kon die bewering wel eens
juist bljjken. Het vooruitzicht, dat het ge
meentebestuur toch niet tot spuien zal durven
overgaan, heeft hen, die het eerst waren aan
gezocht om de commissie uit te maken, daarvan
teruggehoudenzjj wenschten niet te werken
in het vooruitzicht dat het toch niets baten
zou, al beweren zjj het gemis van nadeel door
het spuien voor het zeewater waar de te nemen
beslissing reeds vooruit vaststaat zou het on
derzoek verloren moeite zijn. Als die heeren
geljjk hebben, is het toch wel wat erg, dat
tienduizend gulden zal besteed worden aan dat
nutteloos onderzoek, hetwelk dan niets dan
een wassen neus zal zjjn 1
De directeur van de maatschappij Zeebad
Scheveningen achjjnt echter nog niet geheel ge
rust te zjjn op de beslissing en heeft gemeend
nog eens een buitengewone bangmakerij te
moeten in toepassing brengen. Hjj heeft nam.
openlijk gedreigd, als er des zomers gespuid
wordt, tegen de gemeente te zullen procedeeren
tot ontbinding van het erfpachts-contract met
vergoeding van schade. Nu als die vlieger
mocht opgaan, zou de gemeentekas ongetwjjfeld
ontzaglijk moeten bloeden maar het is zeer
de vraag of het proces door de maatschappjj
sou gewonnen worden. Intnsschen beroept zjj
zich op het oordeel van, zoo het heet, bekwame
en voorname rechtsgeleerden. Die laatste
qualifieatiën mogen echter in twjjfel worden
getrokken op grond van de verklaringen van
den heer Reiss zeiven. Volgens dezen zonden
die juristen verklaard hebben, dat het verlies
van het proces mocht het daarmede eindigen
der maatschappij hoogstens op een twaalfhon
derd gulden zou te staan komen. Die ver
zekering nu is zóo dol, dat geen bekwaam
advocaat die ooit geven zal. Nooit zjjn de
kosten vooruit te berekenen, omdat die natuur,
ljjk afhangen van allerlei omstandigheden,
waaraan partjj zelve meestal niets veranderen
kan. Vooreerst kan men in deze zaak wel
rekenen op die instantiën, die op zich zelve
de rekening reeds hoog makeD, maar dan
zjjn allerlei incidenten mogeljjk, die de uitspraak
vertragen en tot groote onkosten kunnen leiden.
Men denke maar eens aan het honden van
eene enquête, aan een onderzoek van deskun
digen en zoo al meer. Hierop heeft de tegen-
partjj soms nog meer invloed dan de eischer.
Die kosten-rekening doet derhalve het ver
moede rjjzen, dat het geheele advies, waarop
de heer Reiss zich beriep ten bewijze van de
goede kansen om een eventueel proces te win
nen, is uitgedrukt pour le besoin de la cause.
Daarenboven zou het toch al heel treurig ge
steld zjjn met onze gemeenteraadsleden als zij
zich door zulk een bangmakerij lieten afhou
den van een besluit, waarnaar heel Den Haag
snakt als een visch in een moddersloot, naar
lucht en versch water.
De spui-kwestie is ook al in verband ge
bracht met het aftreden van mr Lisman als
wethouder van openbare werkenmen meent
dat deze, die behoorde tot de meerderheid van
het dagelijksch bestuur, welke voor het spuien
was, niet de verantwoordelijkheid wil dragen
voor de uitvoering van de tegenovergestelde
beslissing van den raad. Ik kan evenwel ver
zekeren, dat daarin niet de reden van des
heeren Lismans aftreden moet gezocht worden;
wie de geschiedenis van 's mans optreden en
werken als wethouder van openbare werken
kent en hem in den raad bjj de behandeling
van zaken, tot zjjn departement behoorende,
heeft gadegeslagen, zal trouwens wel beseffen,
dat de heer Lisman ook afgescheiden van de
spui-kwestie verlangt af te treden, en misschien
deed mr Lisman zeer wijs niet uit eigen be
weging heen te gaande fabricage is nu
eenmaal niet zjjn vak.
De electrische tram rjjdt nog steeds niet, al is
het badseizoen reeds lang geopend ondanks de
berichten, dat de laatste proefrit uitstekend heeft
voldaan, schjjnt de zaak nog niet in orde te zijn.
Nu, daarover mag men de maatschappij niet hard
vallen, maar wat haar wel kwaljjk kan genomen
worden is, dat zjj op de lijn, voor electrische
beweegkracht bestemd, nu de paardentram maar
steeds den winterdienst doet vervolgen en dus
bjj het einde van de Koninginnegracht telkens
den wagen doet omkeeren en niet doorrijden naar
Scheveningen. Dit is in strjjd met de concessie.
En vreemd genoeg of liever zooals in Den
Haag te verwachten is laat het gemeentebe
stuur dit maar stil toe.
Ten slotte een eigenaardigheid van Scheve-
ningen's visschersbevolking. In het bedrijf van
koekebakkers heerscht in dezen tijd van het jaar
eene bijzondere drukte doordien de gewoonte
medebrengt, dat elke jongeling, die ter haring
vangst uitvaart, van zjjn meisje, en elke man van
zjjn vrouw een grooten koek mede aan boord
krijgt. Die voor de getrouwden zjjn van eenvou
dig maaksel, maar die voor de ongetrouwden zjjn
overladen met sieraden in witte en gekleurde
suikerik zag dezer dagen een reusachtig
exemplaar, waarop zelfs het afscheid van de
geliefden is afgebeeld en waarop een proeve
van hoogere dichtkunst prijkt, luidende
>Ga met uw schip in ruime sop,
God schenke er zijn zegen op."
De heeren Rooseboom, Seyffardt en Zaaijer
hebben amendementen op de voorgestelde re
geling van het militair onderwjjs. Zij hebben
tot strekking
1. om de kadettenschool niet op te richten
alvorens bljjkt, dat de geregelde aanvulling
van de aan de militaire academie opengestelde
plaatsen niet voldoende kan plaats hebben
2. om in de wet te bepalen, dat het onder
wjjs in de vakken a tot o zich uitstrekt tot
den omvang, die aan het einde van de 5e
klasse eener rjjks hoogere burgerschool met
vijfjarigen cursus wordt bereikt; dat het toe
latingsexamen aan de kadettenschool zoodanig
wordt geregeld, dat het in overeenstemming
is met de kennis van jongelieden, die het
onderwijs in de eerste drie klassen eener rijks
hoogere burgerschool m^t vijfjarigen cursus met
vrucht hebben gevolgd; en het toelatings
examen aan de academie zoodanig wordt in
gericht, dat het in overeenstemming is met de
kennis van jongelieden, die het onderwijs eener
rjjks hoogere burgerschool met vijfjarigen cur
sus tot het einde toe met vrucht hebben ge
volgd
3. om een nieuw art. 28bis op te nemen,
luidende
»Indien de opengestelde plaatsen voor het
wapen der infanterie en voor dat der cavalerie
niet alle worden vervuld door de leerlingen
der kadettenschool en de jongelieden, bedoeld
sub II van art. 24, dan wordt daarover be
schikt ten behoeve van Nederlanders en zoons
van Europeesche of daarmede geljjkgestelde
ingezetenen der koloniën of bezittingen van
het rijk in andere werelddeelen, onverschillig
of zjj al dan niet aan het toelatingsexamen
deel hebben genomen, mits zjj aan zekere ver-
eischten omtrent leeftjjd enz. voldoen."
Behalve dat, zooals Zaterdag nog onder
Laatste berichten werd medegedeeld, de adj. contr.
van de dir. bel. en het Trad. J. B. Craandjjk
van Middelburg naar Groningen verplaatst is,
zjjn nog verplaatst de adj. contr. J. G. ten
Bokkel van Zwolle naar Haarlem en S. Post
humus van Amsterdam naar Arnhem.
Aanstaanden Donderdag verleent de minister
van oorlog geene audiëntie.
Geneeskundige kamergymnastiek voor het
mannelijk en vrouwelijk geslacht van verschillende
leeftijden door H. Edelman ia de titel van een
werkje, dat dezer dagen is verschenen. Het
doel er van is leeken op het gebied van gym
nastiek een handleiding te verschaffen tot het
uitvoeren van alzijdige lichaamsbewegingen
binnenskamers en zonder onderwijzer. Ook tot
het voorkomen of genezen van sommige onge
steldheden kan het boekje met vrucht gebruikt
worden. Het komt mij voor, dat de schrjjver
zjjn doel volkomen heeft bereikt. De oefeningen
zjjn kort, maar toch duidelijk beschreven,
terwjjl een 42tal figuren in den tekst de be-
scbrjjving nog ophelderen. De keuze en de
volgorde der oefeningen is zoodanig, dat hjj
of zjj, die ze alle uitvoert, de verzekering mag
hebben, het lichaam methodisch en alzijdig te
hebben geoefend. Al is de verklaring zoo dui
delijk als men slechts wenschen kan, het zal
toch niet overbodig zjjn dat iemand, die nooit
gymnastiek-onderwjjs genoten heeft en zich
met ernst op het gebruik van bovengenoemd
werkje wil toeleggen, zich de bewegingen door
een deskundige (onderwijzer of geoefend gym
nast) eens laat voordoen. Op de juiste uitvoe
ring der oefeningen toch komt alles aan. Dit
is ook het gevoelen van dr. S. Sr. Coronel, die
in een voorwoordeen zeer waardeerend oor
deel over het werkje uitdrukt, dat het stellig
en spoedig een welkome plaats zal innemen
onder de meerdere dergelijke handleidingen,
die reeds bestaan.
De uitgever Kluwer te Yeendam heeft ge
zorgd voor een net uiterlijk, goed papier en
een helderen letter. De prjjs (90 cents) van
het boekje, dat 74 bladzijden groot is, zal nie
mand afschrikken. Jammer dat de figuren niet
wat duidelijker en behagelijkerzijn uitgevallen.
Mocht het werkje een tweeden druk beleven,
dan is voorziening daarin, zoo niet een ver-
eischte dan toch zeker een groote aanbeveling.
Hun, die geen lid kunnen zjjn van een gymnas-
tiek-vereeniging of de lessen op een cursus
niet kunnen volgen en toch de gymnastiek
willen beoefenen, kan dit werkje ten sterkste
aanbevolen worden.
Goes. P. van deb. Medlen.
Heden treedt Sarah Bernhardt voor het
eerst te Londen als Jeanne cTArc op.
Mej. J. S. de Bats van IJzendjjke, wonende
te Middelburg, is te Breda geslaagd bjj het
examen voor apothekersbediende.
Te Utrecht is voor het candidaats-examen
in de rechten geslaagd de heer W. van der Os.
Het seizoen voor avond-vergaderingen is
eigenljjk voorbij, maar er zijn soms vraagstukken
waarvan de behandeling, door onvoorziene om
standigheden, even onmogeljjk vroeger kon
geschieden als zjj thans uitgesteld kan worden.
Zoo is het met de voorstellen tot wjjziging
der statuten van de Liberale Unie, die binnen
kort in do algemsene vergadering van die
vereeniging zullen behandeld worden.
Vooraf dienen nu daarover de afdeelingen
hare meening te zeggen en daartoe zal Dinsdag
a. (morgen), des avonds te acht uren, op de
bovenzaal der sociëteit de Vergenoeging alhier
gelegenheid bestaan voor de leden der kiesver-
eeniging Eendracht maakt macht. Op die bjjeen-
komst vestigen wjj in 't bjjzonder de aandacht.
Het zou onverantwoord zijn, wanneer bjj zulk
eene belangrjjke kwestie eene vergadering niet
kon doorgaan, wegens onvoldoende opkomst.
Aan de Tweede kamer zjjn o. a. ter natu
ralisatie voorgedragen Petrus Bernardus Ram-
meloo, visscher, wonende te Philippine; Wilhelm
Philipp, le officier aan de stoomvaartmaat-
schappjj Zeeland, wonende te Vlissingen, en
Leonardus Pauwels, landbouwer, wonende te
St. Jansteen.
De luitenant-kolonel Van Nouhuijs heeft
heden het garnizoen Middelburg verlaten tot
bjjwoning van kadermanoeuvres.
De Stad Middelburg van de Middelburg-
sche maatschappjj van stoomvaart bracht Zondag
hier weder een aantal Belgische pleizierreizigers
aan. Ten deele bleven zjj in de stad, terwjjl
een ander deel uitstapjes in den omtrek ervan
maakte, 's Namiddags verlieten zij reeds weder
onze gemeente.
De Dnitsche keizerin-weduwe en haar
dochters zullen Vrjjdag over Vlissingen naar
Engeland gaan. Zjj worden door het jacht
Victoria and Albert naar Port Victoria overge
bracht.
Men schrijft ons uit Vlissingen
Het was Zondag heel wat drukker dan de
voorafgaande Zondagen. Veel Belgische plezïer-
reizigers waren wel niet opgekomen, maar
heden werd de drukte van eene andere zjjde
aangebracht.
Omstreeks twaalf uren arriveerde alhier eene
plezierboot uit Bergen op Zoom, die, behalve
het muziekgezelschap Eendracht maakt macht
een honderdtal reizigers aanbracht.
Aan de dokkade werd de boot opgewacht
door het Vlissing's muziekgezelschap Ons Ge
noegen, dat, omstuwd door een talrijke menigte,
de aankomenden verwelkomde met ons Neder-
landscli volkslied, waarop natuurlijk de Borge
naars het antwoord niet schuldig bleven.
In optocht begaf men zich, de beide muziek
korpsen met vaandels aan het hoofd, door de
stad naar den Noordzeeboulevard, na alvorens
eene serenade te hebben gebracht bjj den
burgemeester, die in korte woorden den direc
teur van het Bergsch muziekkorps dank zegde
voor de betoonde attentie.
Voor het café But werden door beide mu
ziekgezelschappen nog eenige nummers uitge
voerd, die de toejuiching verwierven van het
talrijk aanwezige publiek.
In langen tjjd hebben we onzen, toch zoo
aangenamen Zeeboulevard, niet zoo druk be
volkt gezienjammer dat onze Bergsche reizi
gers zoo vroeg, te drie uur, weer moesten ver
trekken we hebben hun echter geen vaarwel"
maar wel een »tot weerziens" toegeroepen.
De Antwerpsche reizigers vertrokken per
Telegraaf op den gewonen tjjd.
Tot bestuursleden van de pas opgerichte
afdeeling van den Ned. Roomsch-Katholieken
Volksbond te Vlissingen zjjn gekozen G. Tb. W.
Klotte, J. J. Hujjsmans, Joz. O. Prein, A. J.
Belfroid, A. Elands, C. D. Menting, M. J.
Ratelband, Ch. Limonard, Ch. Milot.
Het ledental bedraagt 140.
Als bewjjs hoe lang soms eene besmette
lijke ziekte in éen en hetzelfde huisgezin kan
heerschen, meldt men ons, dat eene arbeiders
woning te Kleverskerke sinds het begin van
dit jaar besmet is verklaard door den typhus.
Eerst werd een zoon aangetast, toen achtereen
volgens de beide bejaarde ouders en thans nog
ligt de jongste zoon aan dezelfde ziekte.
Tot nogtoe is er echter geen geval voorge
komen met doodeljjken afloop.
Naar men ons uit Goes meldt is aan den
heer G. J. van den Bosch te Wilbelminadorp
voor zijne schoone inzending van paarden,
rundvee en schapen op de vorige week gehou
den landbouwtentoonstelling te Goes nog toe
gekend eene gouden medaille.
Aan de Christeljjk Gereformeerde gemeente
te Nieuwdorp is door wjjlen den heer J. de
Jager te 's Heerenhoek een legaat van 1000
bemaakt, vrjj van successierechten.
By een landbouwer onder Haamstede
vond men Zaterdag morgen een kind van zes
maanden in den wieg gestikt. Men vermoedt
de ouders waren afwezig dat de kleine zich
heeft omgekeerd en geen macht heeft gehad
om zich om te wenden.
In de onlangs door ingelanden van de
polders Beoosten- en Bewestenblij gehouden
vergadering is naar men ons uit Axel meldt
besloten bjj de eerste verkorting onder die
gemeente over het zjjkanaaltje naar Hulst een
steenenbrug te bouwen, tot de uitvoering waar
van eerlang zal worden overgegaan. Is dit
werk voltooid dan worden de beide deelen van
dezen door het kanaaltje tot heden afgebroken
weg, vereenigd, zeer ten gerieve van velen.
Door het waterschap 's-Heer Arendskerke
is Zaterdag 11. te Heinkenszand bjj enkele
inschrijving aanbesteed het maken van een
nieuwen steenen duiker onder laatst genoemde
gemeentetwee biljetten waren ingeleverd
waarvan de hoogste inschrijver was A. L. de
Jonge voor 785 en de laagste J. B. Koeh
voor 610 aan wien het werk gegund is.
Van 21—23 Juni.
Middelburg. BevallenM. van Loo, geb.
Broeke, d. C. van de Pas, geb. Dobbelaar, z.
J. Renalda, geb. Van Houte, z.
OverledenC. L. P. Smeltzer, ongeh. d. 19
j. S. C. Henning, ongeh. d. 42 j. S. Touten-
hoofd, vrouw van J. M. Klittenberg, 39 j. A.
Harpe, d. 3£ j.
Van 14—21 Juni.
Gobs. Bevallen E. A. Kujjper, geb. Hnsen,
d. C. A. Verbeeme, geb. Thjjsebaard, d. M. A.
Zoutewelle, geb. Van Hoorn, d. F. Geluk, geb.
Goedhart, z. M. F. Fransen van de Putte, geb.
Borel, d.
OverledenG. Braam, wed' van P. J. Emond,
85 j.
Zierikzee. GehuwdC. Douw, jm. 19 j.
met E. Elsoot, jd. 16 j.
Bevallen J. Stiphout, geb. Bakker, d. J. van
de Panne, geb. Gaanderse, d. D. Willemse,
geb. Koojjman, d. N. de Graajj, geb. Van Beveren,
z. M. Stouten, geb. Hoogerhuis, z. J. van der
Baan, geb. Bujjse, d.
In de Zaterdag te Amsterdam door Het
Pensioenfonds gehouden vergadering is bij
acclamatie besloten tot ontbinding der ver
eeniging De ontbinding gaat in 28 Augustus,
den datum der oprichting van het verbond.
Het archief zal ter plaatsing worden aangeboden
in het rijksarchief. De vergadering besloot
dankadressen te zenden aan Z. M. den koning
en den minister van financien.
Aan den dezer dagen nieuwbenoemden
officier van gezondheid 2e klasse C. Le Nobel,
bestemd voor den dienst in O.-I., is verlof ver
leend tot nadere oproeping in afwachting van
zjjn vertrek derwaarts.
Bjj gelegenheid van het Zondag vóór acht
dagen te Wouw gegeven internationaal con
cours van handboogschutterijen liep een elf
jarige knaap zonder argwaan voor een der
doelen en werd door een juist aansnorren den
pij', het linker oog uitgeschoten. De toestand
v an den knaap was niet gunstig.
In de Rotterdamsche diergaarde zjjn van
de rijke verzameling Agaven, hoofdzakelijk
afkomstig van het geschenk van jhr mr W. C.
M. de Jonge van Ellemeet, 2 der grootste
Agave americana (gewoonlijk de honderdjarige
Aloë genaamd) in bloei gekomen. Een van
dit tweetal is een zeer schoon, reusachtig exem
plaar der bonte verscheidenheid. Beide zjjn
zeer oude planten.
Bjj de afdeeling aanvullingstroepen, welke
Zaterdag per stoomschip Prins Frederik naar
Batavia vertrok, bevond zich ook de bekende
luchtreiziger P. J. H. Wolff, die als soldaat-
schrijver dienst bij het Indische leger heeft
genomen.
Door een trein van de Gooische stoom
tram, die aan den Oetewalerweg onder Utrecht
militairen had uitgelaten, is Vrijdagmiddag,
bjj het passeeren van den Rjjnspoor, een zoontje
van- een conductear overreden. De locomo
tief en twee wagens gingen over het knaapje
heen dat onmiddelljjk dood was.
In Den Haag scheen iemand by zonder
veel haast te hebben, om een woning in het
Voorhout te verlaten, 't Had er iets van, alsof
hp de deur werd uitgegooid, terwyl een heeren
knecht onmiddellijk daarna de deur opende om
een hondje uit te laten, dat blpkens een kla
gend gejank ook al met de punt eener laars
tot vertrekken bleek te zyn aangespoord.
't Was een koopman in hondjes, die klaar*"
biykelyk van een slechte rej» thuis kwaï»,