N°. 142.
B IJ VOEGSEL
1890.
V AN 33 E
Donderdag 19 Juni.
133e Jaargang.
HAAR LAATSTE SLACHTOFFER.
Middelburg 18 Juni.
VAN 16-21 JUNI TE GOES.
"FEUILLETON.
Hertogin Hetty, Elly's Bekentenis enz.
ONDERWIJS.
MIDDELBURGS» COURANT.
Door onzen eigen verslaggever.
III.
Allereerst rust op ons de verplichting om
nog een kort relaas te geven van hetgeen,
nadat ons vorig verslag aan de post was toe
vertrouwd, in de afdeelingsvergadering van het
congres Dinsdag ochtend werd behandeld.
Als laatste vraagpunt werd toen nog aan
de orde gesteld het volgende.Kleven in
Nederland het grondbezit gebreken aan, zoo
ja, op welke wjjze zou men die kunnen doen
verminderen of verdwjjnen"
Dit was ingezonden en werd ingeleid door
den heer J. B. Westerdjjk te Oosterwjjtwerd
(Groningen.)
In oene uitgewerkte beschouwing zette de
inleider uiteen de bezwaren tegen groot grond
bezit en veroordeelde het pachtstelsel op grond
dat verpacht land steeds armer wordt, terwijl
land, door den eigenaar geëxploiteerd, steeds
beter wordt. Hjj toonde aan dat, waar de
pachter leeft bjj de gratie van zijn heer, de
toestand verergert, en bewees dit door ver
schillende voorbeelden uit Engeland.
Hg acht verbetering noodig en meende dat
die te verkrijgen zou zijn door lo invoering
eener progressieve grondbelasting2o het ver
huurd land hooger te belasten dan dat in eigen
exploitatie en 3o grondeigendom boven een
zeker maximum te verbieden.
De heer J. Zijp van Abbekerk wenschte de
zaak van het grondbezit niet te reglementeeren
maar zag in afschaffing van het mutatierecht
op de overdracht van grondeigendom meer
heil en zette de gronden daarvoor uitvoerig
uiteen. Zoo die niet te verkrjjgen was zou een
billijker heffing een stap op den goeden weg zijn.
De heer D. Stigter van Goes voegde zich
gaarne bij den wensch van den heer Zijp, al
zag hij daarin niet het eenige, het radicale
middel tot verbetering.
Hg wees er op dat in het noorden eene
commissie gevormd is, die de pacht voor eene
hofstede onder bepaalde voorwaarden aangeeft,
waardoor de pachter behoed wordt voor het
sluiten van voor hem te bezwarende pacht-
contracten.
Hij wenschte dat de boeren niet te overijld
en te hoog pachten.
De heer C. J. H. van den Broek van Mid-
delharnis bestreed de stelliDg van den heer
Westerdijk, vooral wat betreft dat door een
pachter beboerd land armer wordt. Hjj be
twistte dat de pachter niet vrjj is, geloofde
niet dat bij een behoorlijken pachtprijs het
pachtbedrijf zoo slecht is en ontkende dus de
noodzakelijkheid om het grondbezit te beperken.
De heer dr K. H. M. van der Zande te
Leeuwarden was van meening dat het groote
grondbezit, zooals dat in Denemarken bestaat,
gunstig heeft gewerkt en aan de techniek van
de zuivel niet weinig bevorderlijk is geweest.
Uil het Engelsch.
Door de Schrijfster van:
HOOFDSTUK XX VIII.
»Gaat gij in den haringtjjd met de log
gers uit vroeg ik den schipper verder.
»Ik niet. Dat is te zwaar voor een oud
man, zooals ik."
»Gjj hebt het toch zeker wel gedaan toen
gjj jong waart
>Neen, en mijn vader zaliger evenmin."
Wij hebben kleine jollen, voor de lui die
hier 's zomers komen om te gaan spelevaren.
Ik verdien op die manier een heele boel.
Maar 's winters hebben de arme zeelui het
hard."
Hg gaat voort met het steken van aaB aan
de haken en legt iederen haak zorgvuldig op
zjjn plaats in een mandje naast hem. Het
uiterljjk van dien ouden ouden man trekt mjj
aan en wij geven hem zooveel tabak als hjj
hebben wil.
»Hoe heet dat eiland hier tegenover
»Welk Waar
De heer Westerdjjk repliceerde en verklaarde
bjj zijne meening te blijven volharden.
De voorzitter meende dat in deze zaak nog
geene conclusie kon genomen worden en gaf
in overweging aan den voorzitter van het
Landbouwcomite' kennis te geven van de hier
gevoerde discussiën.
De heer Zyp kon zich hiermede niet vereeni
gen. Hg wenschte de discussie nu nog niet
te sluiten maar in eene volgende vergadering
nog gelegenheid te geven deze belangrjjke
kwestie verder te behandelen. Dit laatste denk
beeld vond' instemming bjj den heer Stigter,
doch werd door den voorzitter bestreden met
het oog op de vele vraagpunten, die nog aan
de orde zijn.
Daarna werd door den heer Breebaart het
denkbeeld geopperd eene avondvergadering te
houden.
Hiertoe werd besloten en vervolgens bepaald
dat de vergadering 's avonds te 'zeven uren zal
worden voortgezet.
In de groote zaal van de sociëteit van
Ongenuchten Vrij, waar Dinsdagmiddag te twee
uren de eerste algemeene vergadering van het
congres gehouden werd, was, wjj deelden het
gisteren reeds korteljjk mede, eene fraaie, toe
passelijke versiering aangebracht.
De plaats, voor het bestuur bestemd, was
in een keurigen planten- en bloementuin her
schapen, waartusschen, door vlaggen omlijst
en door schoone beelden afgewisseld, onder
scheiden landbouwgewassen waren aangebracht
en eveneens een achtergrond van groen was
gevormd.
In het midden van dien achtergrond werd
het 43e Ned. landhuishoudkundig congres hulde
gebracht, terwjjl tal van opschriften de namen
in herinnering brachten van de mannen van
naam op hét gebied van landbouw, veeteelt
en zuivelbereiding. Daar vonden wjj vermeld
SloetAkkersdjjk eu Geertsema, Jongkindt
Coninck, Völker, Wolff, C. J. van den Bosch,
Liebig, Mayer, Lawes, Broekema, Fleischmann,
Michelsen, Settegast, Jenkins, Kühn, Thaer,
Lefeldt, Schwartz en De Laval, terwjjl het
geheel gekroond werd met het borstbeeld van
Z. M. Koning Willem den Derde.
De vergadering, die goed bezocht was, werd
ook vereerd met de tegenwoordigheid van en
kele dames. Verder was bg den aanvang
der bjjeenkomst aanwezig het lid van Ged.
staten de heer mr J. C. R. van der Bilt, be
nevens de burgemeester en wethouders van
Goes.
De voorzitter van het congres, de heer J. G.
van den Bosch, opende dit met eene toespraak.
Aller welwillendheid en toegevendheid voor
de leiding inroepende, zeide de heer Van den
Bosch niet op te treden als wetenschappeljjk
man, maar als eenvoudig landbouwer. Verder
heette hij de aanwezigen, ook de dames, wel
kom, om daarna te herinneren aan hetgeen er
ligt tusschen het eerste in Goes in 1851 ge
houden landhuishoudkundig congres en het
tegenwoordige. Hjj schetste den vooruitgang
in die 40 jaren op landbouwgebied, toonde
aan hoe tal van werktuigen voor den akker
bouwer zjjn verbeterd, als ploegen en Engelsche
zaaiwerktuigen en hoe vele kleinere verbeterde
»Ziet ge het niet?" zeg ik en wjjs recht
de haven uit.
.Alsof je dat niet wist", zegt hjj, met
een sluwen blik in zijn gelaat.
»Ik weet het wezenljjk niet."
»Wel, het is Ierlands oog."
»Wat een vreemde naam!"
Volstrekt niet vreemd, heerschap. Het
is Ierland's oog. Ik moet het wetenwant ik
ben er in de laatste vijftig jaar zoowat alle
dag geweest."
»Picnics en partgen, zeker zegt Brett,
een sigaar opstekende.
»Juist, heerschap en dan die Tiartisten,
die komen teekenen en schetsen. Ik heb
menigen overgezet, met zjjn rommel, om de
rotsen te schilderen, of de haringvloot als zij
binnen komt. Als je wat moois wilt zien,
dan moet je de haringvloot 's morgens vroeg
zien binnenkomen, allemaal achter mekaar,
zoo hard als zij loopen kunnen. Die Engelsche
loggers zjjn ons allemaal de baas in het zeilen,
maar moeiljjk te hanteerenDat zjjn ze
»Geen kwaad plekje voor een picnic, als
het niet zoo laat in het jaar waB", zegt Brett
en tuurt op den nevelachtigen omtrek van
Ierlands oog. »Als wij er morgen eens heen
gingen, Kennyss
»Ik zou er heel graag eens willen landen,
al ken ik het geheel van buiten."
De oude visscher keert zich om en ziet mjj
aan. Met zjjn kort pjjpje in den mond, zjjn
gereedschappen, van Engelschen en Ameri-
kaanschen oorsprong, reeds vrg wel het bur
gerrecht verkregen heblen. Kunstmeststoffen
zjjn algemeen bekend eu worden meer en meer
benuttigd, terwjjl ook verbetering van den
veestapel niet achter gebleven is, zuo wat hoe
veelheid als hoedanigheid betreft. Ook rund
vee-, schapen- en paardenrassen zjjn en worden
nog steeds verbeterd ten bate van de fokkers.
Als een grooten stap tot vooruitgang^ioemde
de heer Van den Bosch verder de verbetering
van de communicatie en van lage gronden.
Den gedrukten toestand van den landbouw
besprekende, wees spreker erop, hoe door noeste
vlijt, grondige kennis en voortdurende energie
de concurrentie met overzeesche gewesten moet
worden bestreden.
Met ingenomenheid sprak de heer Van den
Bosch van de rjjkslandbouwschool en zuivel-
scholenhjj toonde aan, hoe ons land nog in
vele opzichten ten achter staat bjj Duitschland
en Frankrijk, waar zooveel gedaan wordt om
den landbouwer de noodige kennis van zjjn
vak te doen verkrjjgen.
Daarbjj is ook noodig dat de landbouwer
gemakkeljjker dan tot dusver kapitaal kan
bekomenwaarvoor het wenscheljjk is dat cre-
diet-en voorschotbanken door gemeenschappelijk
optreden tot stand komen. Coöperatie tot
aankoop en verkoop van producten, aankoopen
van fokdieren en meststoffen en aanschaffing
van groote werktuigen is alleszins gewenscht.
Afschaffing of vermindering van onderschei
dene belastingen is eveneens eene vraag van
den dag, aan welker oplossing steeds wordt
gearbeid. Wij willen hopen zeide de heer
Van den Bosch met spoedig gunstig gevolg.
Met dankbaarheid maakte spreker melding
van het vele dat de regeering doet ter be
vordering van den landbouw, als daar zjjn
subsidiën aan proefvelden, het oprichten van
proefstations enz. De hoop is gewettigd dat
nog veel verberingen tot stand komen zullen,
die het uitzicht geven dat de moeilijke tjjd
voor den landbouwer kan worden doorstaan.
Met de hoop dat de beraadslagingen, te Goes
te voeren, zullen strekken tot waarachtige be
vordering van het belang van den landbouw
sloot de voorzitter zjjn toespraak.
Onder de ingekomen stukken, die vervolgens
werden medegedeeld, behoorde een schrijven
namens Z. M. den koning, waarin dank wordt
gezegd voor de toezending van het programma
voor het congres.
Z. M. spreekt daarbjj de hoop uit dat de
gewaardeerde pogingen van het congres in
het belang van den landbouw en de veeteelt
met den besten uitslag mogen bekroond worden.
Op voorstel van den voorzitter werd goed
gevonden aan Z. M., die op het vorig congres
te Goes het de eer aandeed dit bjj te wonen,
en ofschoon thans daarin door zjjn gezond
heidstoestand verhinderd toch zooveel belang
toont in de onderwerpen, waarvoor het con
gres vergadert, een bewjjs van dankbaarheid
en eerbiedige hulde te geven.
Van onderscheidene ministers waren dank
betuigingen voor de toezending van het
programma ontvangen, terwjjl die van binnenl.
zaken en waterstaat, evenals de oud-minister
mr Heemskerk bericht hebben ingezonden tot
rood verweerd gelaat van zee en lucht zou er
een mooie schilderij van hem te maken zjjn,
als ik maar een van die hartisten was, die
hem 's zomers zooveel laten verdienen 1 .Eens
zette ik een gezelschap over, ik en mjjn vader,
zjjn ziel ruste in vredeIk was in dien tjjd
nog maar een kind, een opgeschoten jongen,
maar ik herinner het mjj nog, als het gisteren
was. Eerst dacht ik dat zjj op hun huwelijks
reis waren, zoo netjes gekleed en zoo jong en
zjj waB zoo lief tegen hem. Het mooiste
schepsel dat ik ooit gezien heb. Drommels!
Ik was niet te jong om dat te zien, heerschap!"
En onze schipper lacht, dat hij schudt, maar
zonder een spier van zjjn gelaat te vertrekken.
»Dat geloof ik graag", zegt Brett om
hem pleizier te doen.
.Het was midden in den zomer, en wjj
lieten hen op het eiland en kwamen hier
weerom om geen tjjd te verliezen met daar
in de zon te leggen, verwijl wij hier nog een
heele boel vrachten konden overzetten, Wjj
zouden hen om zeven uur gaan halen. Ik
weet niet wat de reden was, maar dien dag
ging er verder niemand naar het eiland, zoo
dat we er niet meer kwamen, voor dat we om
zeven uur ons jonge paar gingen afhalen.
Het was rjjk weer en de zee zoo kalm als een
vjjver. Ik en mjjn vader roeiden de jol over
en vonden hem aan het strand, wachtende.
Zoodra wjj de boot aan land zetten sprong bjj
aan boord.
hun leedwezen verhinderd te zjjn het congres
bjj te wonen.
Yan de verder ingekoamen en medegedeelde
stukken stippen wjj aan een missive van den
minister van oorlog, waarbjj Z. E. mededeelt
dat hjj gaarne, voor zooveel de belangen van
den dienst dit toelaten, gelegenheid geven zal
dat burgerhoefsmeden onder leiding van mili
taire paardenartsen zich in hun vak bekwamen
kunnen.
Tijdens deze mededeelingen gedaan werden
kwam de eerevoorzitter van het congres de
heer jhr mr W. M. de Brauw, commissaris
des konings in Zeeland, ter vergadering. Hjj
werd door den voorzitter welkom geheeten met
een harteljjk woord, waarbjj de heer Van den
Bosch niet naliet hulde te brengen aan de
groote belangstelling, die steeds door den com
missaris voor den landbouw en den aankleve
van dien wordt getoond.
De heer De Brauw vroeg verschooning voor zjjne
late komst die zjjn oorzaak vond in drukke
ambtsbezigheden. Waar trouwens de leiding in
zoo goede handen is als hier zeide hg is
de tegenwoordigheid van den eere-voorzitter
niet dringend noodig.
Verder gaf hjj de verzekering dat hjj bij
zonder belang stelt in den landbouw in
het algemeen en die van de provincie Zeeland
in het bjjzonder en hjj met belangstelling de
hier te voeren beraadslagingen zou aanhooren.
Jhr De Brauw besloot met den leden van het
congres veel succes toe te wenschen en de hoop
te uiten dat de bjjeenkomst te Goes veel zal
toebrengen tot de bevordering van den land
bouw en zjjne beoefenaars.
Nadat Zwolle nog was aangewezen als plaats
waar het volgend congres zal bjjeenkomen en
nog enkele huishoudeljjke werkzaamheden waren
afgedaan, werd de eerste algemeene vergadering
door den voorzitter gesloten.
Het was eene verrassing, maar voor een
moegewerkten verslaggever geen aangename,
toen Dinsdag middag in de gecombineerde
vergadering van de beide afdeelingen van het
congres het voorstel van den heer J. Breebaart
Kz. te Winkel werd aangenomen om buiten de
regeling der werkzaamheden nog een avond
vergadering te houden ter verdere bespreking
van het vraagpunt, ingezonden en ingeleid
door den heer Westerdjjk te Oostwjjtwerd
(Groningen).
Maar een mensch en met name iemand, die
in dienst is van de koningin der aarde, is niet
voor zjjn pleizier alleen op de wereld. Daarom
togen wjj, in plaats van ons gereed te maken om
in een aangenamen kring en onder prettigen
kout het concert bjj te wonen, dat Euphonia
in Van ongenuchten Vrij gaf, tegen zeven uren
naar het raadhuis om te vernemen wat daar
omtrent de gebreken, die het grondbezit aan.
kleven, nog zou worden gezegd en om, zoo dit
het geval is, ook omtrent de middelen tot
betering meer licht te ontvangen.
Waar wjj uit plichtgevoel kwamen, deed het
ons veel genoegen dat een vrg groot aantal
congresleden opgewektheid genoeg gevoelden
om uit zuivere belangstelling de discussiën
»»Gauw, vooruit! Ik moet dadelijk naar
Dublin terug.""
..Zacht wat, heerschap"", zegt mjjn va
der, »»wjj kunnen toch niet heen gaan zonder
de dame."
»»0, die heeft het eiland zeker met een
andere boot verlaten, ik kan haar nergens
vinden."
»Er is geen anderë boot geweest", zegt
mjjn vader en hjj vertelde mjj dikwijls dat
hjj van dat oogenblik af achterdocht kreeg,
»er is geen andere boot geweest", zegt hjj, »en
wij gaan niet heen, voor dat zij mee gaat."
.Wjj wachten een poos en daar zjj niet
komt, gaan we, ik en mjjn vader, de rots
op om naar haar te zoeken. Zij was nergens
te zien en antwoordde niet op ons geroep.
Ziet gjj die groote rots die daar recht uit het
water steekt?" met zijn duim in de richting
van het eiland wjjzende.
Wjj zien haar duideljjk genoeg, een hooge,
grijze toren, die het eiland dicht bjj de
haven afsluit.
.Wjj noemen dat de Paal; nu wjj vonden
haar aan den voet daarvan, half in en half
uit het water, dood als een pier. Ik lieg niet,
zoo waar ik leef, heerschap 1"
Wjj luisteren met ontzetting. De grijsaard
geniet er van dat wjj zjjn verhaal zoo op prjjs
stellen.
»Ja, daar vonden wjj haar. Zjj moest
van de rots in het water gevallen zjjn, maar
over deze zaak te volgen. Dat deed ons ook
een belangrjjk debat vermoeden.
De heer Zjjp opende den vriendschappeljjken
strjjd. Hij herhaalde zjjne bezwaren tegen de
reglementaire bepalingen, die de heer Westen-
djjk wenscheljjk achtte, en zette zjjne bezwaren
tegen de mutatierechten uiteen. Hg verdedigde
het groote grondbezit en toonde door voorbeelden
de goede gevolgen ervan aan.
Natuurljjk volgde daarop een vrg uitgebreide
tegenspraak. Het bezit van groote hoeven in
eene hand werd verdedigd en de toestand van de
pachters als zjjnde pour le mieux dans le meilleur
des mondes possibles geschilderd.
Dit kon uit den aard der zaak weder niet on
weersproken bljjven en de nu volgende discus
sies namen schrikbarende afmetingen aan
zij waren zoo langdurig dat wjj er ons niet
aan wagen zelf de hoofdstrekking ervan onder
woorden te brengen.
In het kort kan geconstateerd worden dat
de meeste sprekers overtuigd waren dat aan
het grondbezit gebreken aankleven, die drin
gend verbetering eischen.
Eindeljjk het debat had meer dan ander
half uur geduurd werd een conclusie in
dien geest aangenomen. Wat de middelen tot
verbetering betreft meende de voorzitter het
wenscheljjk de discussiën, hier gevoerd, ter
kennis te moeten brengen van het landbouw
comite' met uitnoodiging deze zaak ernstig ter
harte te nemen. Hg stelde voor dit aan het
congres-bestuur te berichten.
Dit werd goedgevonden maar daarbjj werd
door den heer Zijp aangedrongen ook te wjjzen
op de wenscheljjkheid van afschaffing der mu
tatierechten, terwjjl nog een ander lid ook eene
verandering in de heffing van een verschillend
recht voor eigen geërfden en vreemde eigenaren
aanbeval. Aan die wenschen werd gevolg gegeven.
De conclusie luidde woordeljjk
»Gehoord de discussie, verklaart het congres-
bestuur dat gebreken bestaan aan het eigen
domsrecht en dat onder de middelen tot ver
betering behoorenafschaffing van mutatie
rechten wjjziging van de gemeentewet
betrekkeljjk de heffing eener plaatselijke directe
belasting ook van uitwonende eigenaren, en
hiervan mededeeling te doen aan het land-
bouw-comité."
Hierop werd de vergadering 't klokje
was rond geweest, 't was weder negen uur
's avonds, gesloten.
(Voor het vervolg verwijzen toy naar de courant
zelve.)
De heer G. A. Haringman, volontair aan
de openbare school te Coljjnsplaat, is benoemd
tot onderwjjzer aan de openbare school te Brou
wershaven.
Mej. A. J. Krafft te Zwolle is benoemd
tot onderwjjzeres aan de meisjesschool voor
m. u. 1. o. te Winterswjjk.
Ter verkrjjging der akte als hoofdonder»
wjjzer of hoofdonderwijzeres, hebben zich bjj
de examen-commissie te Breda aangemeld 147
manneljjke en 6 vrouweljjke candidaten en bjj
die te Amsterdam 346 personen.
zij had nergens een schram. Haar hoofd lag
onder water, met het gezicht naar beneden.
Wjj haalden haar op, maar zjj was morsdood
er was geen vergissing mogeljjk. Ik zie
nog hoe haar mooi blonde haren om haar
heen vielen, jj'toen wjj haar naar het strand
droegen, vader en ik."
»»Dat is een leeljjke geschiedenis"", zegt
vader.
»»Dat zou ik ook denken"", zeg ik, »maar
ik was toen nog maar een kind en dacht niet
anders of zjj was met het bloemen plukken
over de klip gestort, verbeeld je toen we aan
het Btrand kwamen was ons heerschap ver
dwenen. Hjj had de boot meegenomen en liet
ons met het ljjk in den steek."
»Wat hebt gjj toen gedaan vraagt
Brett, daar de ouderman ophoudt, evenals een
geoefend verhaler.
.Wij stonden daar als een paar gekken,
tot dat de haringvloot uitging en David Coz-
gan, in de Zeenimf, dicht genoeg langs ons
kwam om hem te praaien. Hjj zette zjjn sloep
uit en legde bjj den Paal bg. Gjj begrjjpt wat
het een opschudding gaf, toen wjj dat ljjk mee
brachten Het was de akeligste vracht, die ik
ooit in mjjn leven gehad heb. Ik behoefje niet
te zeggen dat we geen spoor meer van ons
heerschap zagenmaar een kameraad van mjj
de arme Piet Glavey, die het volgende jaar
met Marie Jane verdronk zag hem uit al
zgn macht naar de zanderige kust, daargiad8
