N°. 133.
Maandag
1890.
9 Juni.
Ook een volksbelang.
Middelburg 7 Juni,
a
Deze courant verschijnt dagelyks;
met uitzondering van Zon- en Feestdagen."
Prijs per kwartaal in Middelburg en per post franco 2
Afzonderlijke nommers zijn verkrijgbaar a 5 cent.
Advertentiën20 cent per regel. By abonnement lager."
Geboorte-, Trouw-, Dood-, en andere familieberichten benevens alle
dankbetuigingenvan 17 regels 1.50
iedere regel meer /0.20. Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
N. POLDERMAN,
LETTEREN EN KUNST.
ONDERWIJS.
KERKNIEUWS.
RECHTSZAKEN.
UIT STAD EN PROVINCIE.
rlnfr
HIDDEL
Thermometer.
Middelburg 7 Juni vm. 8 u 54 gr.
m. 12 u 60 gr. av. 4 u. 58 gr. F.
Verwacht N. -wind.
'i Agenten te Vlisaingen: P. G. de Vet Mkstdaoii Zoo», te Goes: A. A. W. Bollasd, teKrainingen: F. v. n. Peïjl, te Zierikzee: A. 0. dz Mooi/ te TholenW. A. vak Advertemtlö»
1 Nieuwïhhuiïzbh en te Temeuzenm. de Jonge._Verder nemen alle postkantoren en boekhandelaren abonnementen en advertentiën aan, evenals de moeten des namiddags te een uur
advertentie-bureau's van Nijgh Vak Ditmab te Rotterdam, de Gebb. Beunt ante, te 's Gravenhage, en A. de la Mab Azn, te Amsterdam.
Hoofdagenten voor het Buitenland: te Parjjs en Londen, de Compagnie générale de Publicité étrangère G. L. Datjbb Cie., Johk F. Jokes, opvolger.
aan het bureau bezorgd zjjn, -willen
zjj des avonds nog worden opgenomen
Bij de verkiezing voor een lid der Pro
vinciale staten vau -.Zeeland in let district
Tholen op Maandag 16 Juni bevelen w|j
den kiezers ten zeerste aan den heer
Burgemeester van St. Maartensdijk.
H.
(Slot.)
Met belangstelling zien wij, het ligt
na ons vorig opstel voor de hand den
nitslag der proefneming inzake schoolbaden
te gemoet; maar stel al dat die gunstig
is, dat in Haarlem en Amsterdam de proef
slaagt dan blijft nog een even moeilijk
vraagstuk over wat het platteland betreft.
Of meent men dat de kwestie zich een
voudig tot de groote steden bepaaltdat de
onzindelijkheid zich bovendien alleen beperkt
tot kinderen van on- en minvermogenden
Wij namen onlangs in onze kolommen op
eene ontboezeming van een onzer corres
pondenten over de begrippen omtrent de
reinheid van het lichaam, die er onder de
plattelandsbevolking van Beveland heerscht.
En dat schetsje zal wel op meer streken
van ons land van toepassing zijn.
Dat is eene nog lastiger kwestie, omdat
menig onderwijzer, wil hij de jeugd daar
andere begrippen inprenten, en haar tot
reinheid dwingen zooveel dit in zijn ver
mogen is, te strijden heeft tegen de eigen
wijsheid, de eigenliefde, de trotschheid, de als
't ware ingeroeste begrippen van ouders die
niet tot de on- of minvermogenden behooren.
En toch zal op dit punt alwtêr de invloed
van den onderwijzer hetzij openbaar of
bijzonder, want gelukkig omtrent zulke
punten, omtrent reinheid en zindelijkheid
staan wij nog niet op christelijk historischen
of liberalen grondslag, al weten wij ook
niet hoever wij het nog eens hierin brengen
zullen zich moeten doen gelden om ten
goede te werken. Men ziet ook uit deze
kwestie weer hoe noodig het is dat een
onderwijzer onafhankelijk en onbezorgd zij
om een zelfstandig man te kunnen wezen,
en hoe kleinzielig en kortzichtig zij handelen,
die hem de middelen voor eene vrije positie
onthouden
Met eene oplossing der kwestie in groote
gemeenten is het vraagstuk in het algemeen dus
nog niet opgelostmaar ook in het verschiet
stelt zij zeiden wij zelfs in groote
steden dure verplichtingen.
Hoe staat het toch in ons land, in groote en
kleine plaatsen met onze volksbaden Deze
toch zijn o. i. niet af te scheiden van schoolba
den; want beide gaan hand aan hand. Als men
nl. de jeugd uit het volk op school helpt aan
kostelooze gelegenheid om te baden, en haar
daardoor goede begrippen leert krijgen
omtrent reinheid en zindelijkheid van het
lichaam, dan zou men een slechten dienst
haar bewijzen, wanneer men haar in haar
later leven belette aan dien opgewekteu lust
en dat heilzame streven verder te voldoen.
Uit dat oogpunt is het dus een dringende
eisch dat men bedacht zij op de oprichting
van volksbaden; en ervoor zorge dat overal
de gelegenheid besta tot het nemen van een
bad.
Maar ook afgescheiden van deze kwestie,
in den laatsten tijd zooveel besproken, heeft
onze vraag omtrent volksbaden in het alge
meen recht van bestaan. En dan nemen wij
liefst het begrip van volksbaden niet in te
engen zin op, neen kennen wij aan het woord
volk liefst eene ruime beteekenis toe.
En dan gelooven wij dat een antwoord op
onze vraag nog verre van gunstig luiden
mag. In het buitenland is men ons ook
op dit punt vooruit. Wij noemen slechts
Londen, Liverpool, Berlijn en Dresden waar
uitstekende inrichtingen bestaan. Breslau
heeft aan den Oder een stedelijk volksbad
voor vrouwen en meisjes, waarvan het ge
bruik geheel kosteloos is. Amerika zal zeker
ook hierin niet achterstaan.
Ma zich in die richting eene beweging
openbaart en men, uit te waardeeren sym
pathie voor reinheid en zindelijkheid, de
jeugd goede begrippen op dit punt wil inpren
ten, dient men er te meer op bedacht te zijn
dat men verder moet gaan en in het algemeen
de gelegenheid voor baden en zwemmen
ruimer maken moet.
De kwestie der schoolbaden moge nog in
baar kindsheid zijn, omtrent volksbaden is
genoeg geschreven en gewreven om op dit
punt eenigen meerderen vooruitgang te kunnen
vorderen dan in de laatste jaren valt
waar te nemen.
En nu moge men met recht beweren dat
in deze belangrijke zaak kleine gemeenten
niet kunnen vergeleken worden met groote,
het is de vraag eenvoudigvoldoen de
groote aan hare verplichtingen, doen de
kleine in deze wat zij doen kunnen, om
dit volksbelang te bevorderen
En dan zal men moeten toestemmen dat
er in menige gemeente officieel eigenlijk niets
of zeer weinig gedaan wordt.
Wij nemen b. v. onze stad Middelburg,
's Zomers is daar alleen voor geoefende
zwemmers eene plaats in het Kanaal aan
gewezen, doch daar is niet het minste toezicht.
Yoor anderen is de gelegenheid geheel vrij
in het Kanaal, wat echter niet zonder gevaar
is.
De vereeniging Bad- en Zweminrichting
stelt, ingevolge eene op haar rustende ver
plichting, als voorwaarde waarop haar van
wege de gemeente subsidie is verleend,
's Zaterdags vau twee uur tot 's avonds voor
jongens en mannen hare gelegenheid gratis
open.
Waardeerende deze poging om ten minste
iets voor het volk te doen zal ieder toch
met ons toestemmen dat zij verre van vol
doende is en daarom ook weinig doeltreffend,
omdat vrouwen en meisjes daarvan geheel
zijn uitgesloten.
In vroeger dagen bestond menigeen
zal zich dit nog wel herinneren bij
den Ouden Singel aan het Molentje nog iets
wat op eene publieke zwemplaats geleek
deze is thans geheel verdwenen. Zij was
ook vrij gebrekkig doch menige jongen
maakte daarvan toch gebruik.
Wij erkennen volmondig dat de omstan
digheden der gemeente niet gunstig zijn om
in deze iets voor het volk te doen. En al
ware er 's zomers nog gelegenheid om te
zwemmen, dan ontbreekt die toch nog
's winters om een warm bad te nemen, niet
alleen voor het volk maar in het algemeen.
Men zal zeggen dat daartoe in het zieken
huis gelegenheid bestaat, maar men verlieze
niet uit het oog dat deze zelfs voor hen,
die men nu niet zoozeer tot het volk rekent,
zeer duur is, en dat menigeen er tegen
opziet ten onrechte beweren wij maar
men moet met den feitelijken toestand reke
ning houden om in het ziekenhuis een
bad te nemen, waar bovendien de gelegen
heid te bekrompen is voor een gebruik
van vele personen.
Hoe het in andere gemeenten in onze
provincie gelegen is met deze voor de
volksgezondheid zoo belangrijke zaak weten
wij niet. Wij gelooven echter, Zierikzee en
Goes nagaande, dat ook daar nog veel te
wenschen overblijft en men zwichten moet
voor toestanden, die niet of zeer moeilijk te
veranderen zijn.
Eenig gunstig licht daagt thans echter in
deze op. Als straks in Middelburg en iu
de hoofdplaats van Schouwen de drink
waterleiding eens tot stand mocht komen
en wij zijn daarmee, wat Zeeland's hoofdstad
betreft, nu al een heel eind op weg dan
kan er in deze verandering en verbetering
komen. Het vraagstuk is belangrijker dan
menige politieke kwestie, en verdient daarom
de aandacht van het algemeen.
Hierbij geldt het de gezondheid, ergo het
welzijn van het volk.
Als nu de inrichting der waterleidingen
geregeld wordt, laat men dan ook de kwestie
der volksbaden eens goed op de-been helpen;
men zal daardoor een weldaad bewijzen aan
het algemeen en de uheid en zindelijkheid
van ons volk helpen bevorderen, waaraan
men thans elders door het oprichten van
schoolbaden een grooten sloot wil geven.
Wij geven vooralsnog echter de voorkeur
aan het oprichten van volksbaden, omdat
de oplossing der jongere kwestie slechts
ligt binnen het bereik van enkele gemeenten
en de oprichting van schoolbaden bovendien
voor tal van plaatsen steeds hare eigen
aardige bezwaren zal blijven behouden.
Bjj kon. besluit is aan mr E. de Ras, op
zjjn verzoek, eervol ontslag verleend als griffier
der arr.-rechtbank te Maastricht.
Verder is de kap. M. Roelants, van het 1ste
reg. inf., op zjjne aanvrage op pensioen gesteld
ad f 1560 'sjaarB.
Nog zijn benoemd: bjj het wapen der inf.
tot eerste-luit. de tweede-luit. A. Tromp, van
het wapen, gedet. bij de landmacht in West-
Indiëbij het 3de reg- tot kap. de eerste luit.
H. A. Brouwer, van de boofdcursus-comp. te
's Hertogenbosch; bij het 4de reg. tot kap. de
eerste-luit. G. K. Hooghwinkel, adj. bjj het
korpsbij het vijfde reg. tot kap. de eerste-
luit. M. Schrek, adj. bij het korps, en T. Schar-
ten, van het reg. gren en jagers; bij het 7 de reg.
tot eerste-luit de tweede luit. H. W. Schauikes,
van het 6de reg. gedet. bij het kol. werfdepot;
bij bet 8ste reg. tot kap. de eerste-luit. A. G.
van Tricht, adj. bjj het korps tot eerste-luit.
W. Weenink, mede van* het korps.
De heer mr. H. Smeenge heeft zjjn ontslag
ingezonden als lid van de Tweede kamer, ten
gevolge van de aanneming zijner benoeming
tot kantonrechter te Hoogeveen.
De verkiezing, ter voorziening in die vacature,
zal in het hoofdkiesdisrict Meppel plaats hebben
op Dinsdag 24 Juni en eene herstemming, zoo
die noodig is, op Dinsdag 8 Juli.
Volgens bericht uit 's flage aan de 2V. II. Ct.
zal de post van consul te Antwerpen, openge
vallen door het overigden van den titularis,
niet meer worden vervuld.
Naar aanleiding van de benoeming van
dr. Salzer, eersten assistent van prof. Billroth
te Weenen, tot hoogleeraar in de heelkunde
aan de universiteit van Utrecht, wordt aan de
Zw. Ct. geschreven, dat behalve dr. Salzer op
de voordracht van curatoren ook dr Rensen te
Arnhem voorkwam, die bjj zjjn vakgenooten
een uitstekenden naam bezit en ook in hooge
mate de gave van doceeren. De berichtgever
meent ook te weten, dat de minister de voor
dracht terugzond, omdat hij bezwaar bad tegen
den vreemdeling en aanvulling wenschte met een
bekwamen katholiek.
«Toen iB" zoo zegt de berichtgever ten
slotte »genoemd dr. Tan Kleet uit Maas
tricht, die mede een zeer goeden naam heeft
als chirurg, maar toch niet zoo hoog staat
aangeschreven als dr. Renssen, en ook niet
meer op zoo jeugdigen leeftijd is als deze
iets dat voor het vak der heelkunde niet
zonder beteekenis is. Dat de minister dezen
derden candidaat niet aan Z. M. heeft voorge
dragen, kan dus worden gebillijkt. Maar als
Nederlander had hij dan toch aan no. 2 wel
de voorkeur mogen schenken, en ook de cura
toren hebben hun land m. i. slecht gediend,
met een zeer knap landgenoot voorbij te gaan
voor een vreemdeling al is deze vermoe-
deljjk ook hoogst bekwaam."
Blijkens eene door het bestuur van de con
frérie van St. Sebastiaan verspreide circulaire
zullen de sedert 1852 in den hovede Edele
Handboog, alhier jaarljjks gegeven wordende
zomerconcerten, waarvan den 24 Juli 1888
op luisterrjjke wijze het 200e gevierd werd,
ook in den loop van dezen zomer op de tot
dusver gevolgde wijze plaats hebben.
Aan die concerten viel menigmaal een tal-
rjjk bezoek ten deel, zoo van de ingezetenen
van Middelburg en Vlissingen, als van vele
hier 's zomers vertoevende vreemdelingen, en
zulks hoofdzakelijk wegens de voor muzikale
uitvoeringen en een gezellig samenzijn zóo
bjjzonder geschikte, door alle bezoekers steeds
gewaardeerde localiteit, welke het Schuttershof
met zjjn hoog geboomte en doelmatige gasver
lichting aanbiedt.
De concerten zjjn uitsluitend toegankelijk
voor de leden der vereeniging met bn'a huis
gezin, terwijl het recht van introductie zich
alleen bepaalt tot hen, die buiten Walcheren
wonen.
Het lidmaatschap kost niet meer dan 3.96
per seizoen waarvoor men het recht heeft zijn
huisgezin, behalve zonen ouder dan 18 jaren
die zelf lid moeten zgn, en een onbepaald
getal dames, deel uitmakende van eenig
huisgezin, waarvan het hoofd geen lid zjjn kan,
kosteloos mede te brengen. Bovendien wor
den de leden uitgenoodigd tot een hun veelal
door de confrérie aan te bieden vijfde concert
en kunnen zij voor een door haar te geven
buitengewoon concert tegen verminderden prjjs
toegang verkrjjgen.
Voor leden te Vlissingen bedraagt de con
tributie slechts f 2,50.
Voor zooveel noodig vestigen wjj hierop de
aandacht onzer lezers, onder mededeeling dat,
mocht hun de lijst voor het lidmaatschap niet
worden gepresenteerd, men zich voor aanmel
ding ertoe ook bjj de bestuursleden der con
frérie kan vervoegen. Het zjjn de heeren mr.
G. N. de Stoppelaar, mr«»D. A. Berdenis van
Berlekom en P. F. J. van Burg.
Volgens het jongste verslag van de Maat
schappij tot bevordering van Toonkunst bedroeg
het aantal afdeelingen 21, dat der gewone leden
(onder welke 78 donateurs) 4088, dat der leden
kunstenaars 217. Verder zjjn er 114 honoraire,
34 buitenl. en 5 binnenl. correspondeerende
leden, 34 leden van verdiensten.
Het aantal leden der zangvereenigingen
klom tot 2391, dat der leerlingen, ingeschreven
bjj de muziekscholen, bedroeg 2542. De exa
men-commissie kon slechts aan 6 eandidaten
het diploma uitreiken, maar 34 van de 46
eandidaten kregen het diploma voor zang-
onderwjjs op de lagere school. De Nederl.
koorvereeniging verloor 16 leden meer dan zjj
er won.
Een eerepremie van 25 ducaten is toegedacht
aan den heer S. de Lange voor de eerste uit
voering van zjjn Mozes; eereducaten zjjn verder
toegedacht aan Bruch (3), M. A. Brandts Buys,
Dvorak, Gade (2), Gernsheim (2), Gounod, De
Haan, Hol, Nicolaï, Oushoorn, Röntgen (2),
Rubinstein, Verhulst (2), Johs. Wagenaar en
Zweers.
Adeline Patti, die op de terugreis uit
Amerika een zware verkoudheid heeft opgedaan,
moet, om hare stem te sparen, bjjna al hare
zomerengagementen hebben afgezegd. Zjj is nu
op haar kasteel Craig y nos, in Wales dat zjj
vooreerst niet denkt te verlaten.
Benoemd tot onderwjjzer aan de o. school
te Krabbendjjke, in de plaats van den heer H. J.
van der Bel, die 1 Mei jl. is vertrokken, de heer
W. J. van Nieuwenhuise, onderwjjzer-volontair
te Tholen.
Te Utrecht is geslaagd bjj het eerste
natuurkundig examen de heer D. J. Leunis.
Bedankt voor het beroep naar Serooskerke
(Schouwen) de heer R. Hazelhoff, candidaat.
De arrondissements-rechtbank te Amster
dam veroordeelde gisteren den liefhebber van
taartjes Johannes Petrus van den Broek, wegens
oplichting, tot 1 jaar gevangenisstraf.
De Sprokkelingen uit SchouwenDuiveland
konden wij heden niet opnemen, daar zjj te
laat kwamen voor dit nommer.
Zoo spoedig mogelijk verleenen wij die een
plaats.
Ook onze gebruikelijke Brief uit de Hofstad
moesten wjj jwegens plaatsgebrek tot een vol
gend nommer verschuivenevenals eene be
schouwing over de haven van Vlissingen.
Maandag middag vergadert de gemeenteraad
van Vlissingen ter behandeling van de volgende
voorstellen van burg. en weth.tot machtiging
aan bet algemeen armbestuur tot af- en
overschrijving van posten op hunne begroo
ting voor het dienstjaar 1889omtrent een
adres van A. GraveBtein om ontheffing van
zijn aanslag in den hoofdeljjken omslag betrek
kelijk de verpachting van vischrechtop een
verzoek van P. A. van Beers om grond in koop
aan den ingang van den voortnaligen Prinsentuin
en een geljjk verzoek van de Zeeuwsche stoomboot'
maatschappij tot plaatsing van een ijzeren ge
bouwtje op de Houtkade.
Verder doen burg, en weth. voorstellen tot
tegemoetkoming in de kosten voor het leggen
van trottoirstot af- en overschrijving van
posten op de gemeentebegrooting voor het dienst
jaar 1889tot het verleenen van machtiging
aan regenten over het burger weesbuis ter af- en
overschrijving van posten op hunne begrooting
voor het dienstjaar 1889 en tot voorloopige
goedkeuring van de rekening der dd. schutterij
over 1889.
Bjj Prov. blad no. 50 maken Gedeputeerde
Staten van Zeeland hakend dat, ter vol
doening aan art. 1 van het algemeen re
glement voor de polders of waterschappen,
eene aanvraag om vergunning tot bedjjking
van schorren ter oppervlakte van ruim 4 hec
taren, onder de gemeente Nieuwerkerk, met
bestek en teekeningen, benevens het ambts
bericht van den hoofdingenieur van den pro
vincialen waterstaat, gedurende drie weken, en
wel van 11 dezer tot en met 1 Juli a. zullen
zjjn nedergelegd in het gemeentehuis van
Nieuwerkerk, ter inzage van belanghebbende
besturen en personen.
Deze zjjn bevoegd, binnen veertien dagen na
dien tjjd hunne bezwaren tegen de voorgenomen
bedijking bjj Gedeputeerde staten schriftelijk
in te dienen.
Door de anti-revolutionnaire kiesvereeni-
ging op het eiland Tholen is tot candidaat
voor lid van de Provinciale staten gesteld de
heer jhr mr J. H. L. van Buren, kantonrechter
te Tholen.
In de Vrjjdag te Groede gehouden ge
meenteraadsvergadering werden de geloofsbrie
ven onderzocht van het nieuwbenoemde raadslid
Adriaan Salomé en totzjjne toelating besloten.
Op eene reclame van Joh. de Hondt Jz. in
zake zjjn aanslag in den hoofdeljjken omslag
werd goedkeurend beschikt, en onder meer
besloten het onderhoud van de zandpaden in de
gemeente in het openbaar aan te besteden,omdat
dit onderhoud, dat tot dit heden kosteloos door
aangrenzende landbouwers geschiedde, bjj den
ouwil van enkelen, geheel ten laste kwam
van de goedwilligen.
Door de bjjdragen van eenige ingezetenen
daartoe in staat gesteld werd den kinderen
der openbare en bijzondere scholen te Aarden
burg bjj gelegenheid der kermis een prettige
namiddag bezorgd. Onder de opwekkende tonen
der muziek trokken zij naar het circus van den
heer Cohen, die de jeugd anderhalf uur aan
genaam wist bezig te houden. Vóór het vertrek
□it het paardenspel werd ieder kind een ver
snapering uitgereikt.
Daarna werd nog het panorama bezichtigd
en een prettig uurtje doorgebracht in een
draaimolen en een vélocipèdetent.
In de jongste algemeene vergadering van
stemhebbende ingelanden van het waterschap
Baarzande werd met algemeene stemmen be
sloten tot begrinding van den weg die de haven
van Breskens verbindt met den grindweg
NommereenHoofdplaat, en daartoe een rente
loos voorschot aan te vragen aan de Prov. staten.
Hjj, die zoo beleefd was ons een verslag
te zenden van de feestelijke opening der ljjn
Sluis—HeystBrugge, verzoekt ons nog te
melden dat door een onwillekeurig verzuim ver
geten is te melden dat ook de heer A. van
Hooff, hoofdingenieur van 's rjjks waterstaat
in Zeeland, bjj die opening als genoodigde
tegenwoordig was.
Met ingang van 1 Juli a. zjjn verplaatst
de volgende ambtenaren de kornrn. 2e kl. J.
P. van Bartel van Walsoorden naar Hansweert;
de koram. 4e kl. O. J. de Bruijne, van Rapen
burg naar Walsoorden de komm. 4e kl. H. F.
Kroon, van Retrancheraent naar Rapenburg;
de komm. 4e kl. C. L. d'Olieslagers, van Zand
berg naar Re ranchementde komm. 3e kl.
C. F. Knudde, van St. Jansteen naar Muiden;
de komm. 2e kl. J. van Rooié, van Philippine
naar St. Jansteen; de komm. 3e kl. P. de Vos,
van Sas van Gent naar Philippine; de komm.
4e kl. K. Spjjkerman, van St. Jansteen naar
Sas van Gentde komm. 4e kl. J. van Heek,
van Maastricht (tjjd.) naar St. Jansteen en de
komm. 4e kl. A. B. Damen, van Maastricht
naar Zandberg. (Tem. Cri.j
