7 Juni.
N°. 132.
133® Jaargang.
1S9C.
Zaterdag
Ook een volksbelang.
Deze courant verschijnt d a g e 1 ij k s
met uitzondering van Zon- en Feestdagen:
Prijs per kwartaal in Middelburg en per post franco 2.—*
Afzonderlijke nommers zijn verkrijgbaar a 5 cent.
Advertentiën20 cent per regel: Bij abonnement lager:
Geboorte-, Trouw-, Dood-, en andere familieberichten benevens alle
dankbetuigingen: van 17 regels 1.50
iedere regel meer 0.20. Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Middelburg 6 Juni,
LETTEREN EN KUNST.
ONDERWIJS.
KERKNIEUWS.
UIT STAD EN PROVINCIE.
MIDDEL
Thermometer.
Middelburg 6 Juni vm. 8 o 63 gr.
m. 12 n 64 gr. av. 4 u, 64 gr. F.
Verwacht Z. wind.
Agenten te VliBBingen: P. G. ra Vet Mestdabh Zoos, te Goes: A. A. W. Bolland, te KruiningenF. y. d. Peijl, te Zierikzee: A. 0. ra Mooiï te Tholen: W. A. vas Atl»ertestl<tn
Nieuwenhijiïzen en te TerneuzenM. ra Jonge. Verder nemen alle postkantoren en boekhandelaren abonnementen en advertentiën aan, evenals de moeten des namiddags te trar
advertentie-bureau's van Nijgh Van Ditmab te Rotterdam, ra Gebb. Belotante, te "s Gravenhage, en A. de la Mar Azn, te Amsterdam. aan het bureau bezorgd zjjn, willen
Hoofdagenten voor het Buitenland: te Parjjs en Londen, de Compagnie générale de Publicité étrangère G. L. Daubb Cie., John F. Jones, opvolger. j zjj des avonds nog worden opgenomen
i.
Wij leven in een tijd, waarin meer en
meer de volksbelangen op den voorgrond
treden. Geen regeering of zij spant zich in
althans zij geeft voor dit te willen
om aan de behoeften van „den vierden stand"
te voldoen, geen politieke partij of zij toont
zich belangstellend naar bevrediging van die
behoelten en zij schrijft die op haar program
als richtsnoer voor haar daden. Natuurlijk
wijzigt elke partij dit program naar haar
eigenaardige inzichten en verliest niet een
hare bijzondere bedoelingen uit het oog.
Zoo zal een kerkelijke partij, waar zij het
volk en zijne belangen zich aantrekt, geen
oogenblik vergeten om alle verbeteringen te
sturen in de bedding der kerk, waarvan
zij alleen heil verwacht. Maar alle bewegen
zich toch ten huidigen dage in éen en dezelfde
richting.
Menigeen verbaast zich over die bewe
ging ja er zijn er zelfs die zich daaraan
ergeren, omdat zij zich nog niet juist kunnen
voorstellen, waaruit die belangstelling voort
spruit en waarom nu, volgens hun beweren
met voorbijzien van de belangen van andere
„standen," juist het volk zoo zeer moet deelen
in de opmerkzaamheid der regeerende partijen.
Zij verliezen echter uit het oog dat jaren
lang de andere standen gelegenheid genoeg
hadden, en daartoe nog ruimschoots in de
gelegeuheid zijn, om hunne belangen te
bepleiten en te behartigen dat het z.g. volk
lang heeft moeten wachten, eer het iets van
de vruchten der Fransche revolutie kon
plukken; en dat het in de laatste jaren meer
en meer zich doet hooren, omdat er door
de andere partijen tegenover zijn belangen
verzuim was gepleegd.
Het is een tijd van kentering, dien wij
beleven.
Geldt dit in het algemeen, wij kunnen
hetzelfde ook zeggen van ons land in het
bijzonder. Er moest ook hier veel, dat
verzuimd werd, ingehaald wordenmaar
men vergete ook daarbij vooral niet dat wij
in de laatste jaren wel eens wat al te
eenzijdig werkzaam geweest zijn in het
belang van het z. g. volk, door eenvoudig
onzen blik gevestigd te houden op zijne
intellectueele ontwikkeling. Behoeften van
meer practischen aard bleven onbevredigd
en al dient erkend te worden dat het
particulier initiatief zich niet onbetuigd liet
op het punt van spaarbanken, bibliotheken,
even, zoo niet belangrijker vraagstukken
bleven rusten, omdat zij slechts van hooger
Land opgelost konden worden.
Met angstvalligheid werd menige schrede
op dat gebied gezetwij hebben wezenlijk
daarvan geene voorbeelden aan te halen,
want zij liggen nog vevsch in het geheugen
van ieder belangstellende in de publieke
aaakmaar waar wij hier in het bijzonder
het oog hebben op de lichamelijke ontwik
keling van ons volk stippen wij slechts even
aan hoe lang het heeft geduurd eer de
gymnastiek op onze volksschool de haar
toekomende plaats heeft verworven. Als
er een bewijs noodig is, juist voor de een
zijdigheid waarop wij zooeven wezen, dan is
de geschiedenis van het gymnastiek onderwijs
daarvoor het meest geschikt. En als men
zich dan herinnert hoe men in de oudheid
op dat punt veel hooger eischen stelde dan
wij heden ten dage, hoe men daar alle
zorg besteedde aan de lichamelijke ont
wikkeling door gymnastiek oefeningen maar
ook door de bevordering der reinheid
door baden en zwemmen, dan zal men hun
die, terwijl zij thans zooveel lezen over
schoolbaden en volksbaden, zich angstvallig
afvragen waar gaan wij heen kunnen
toeroepen och er is eigenlijk niets nieuws
onder de zon. Het oude is niet voorbijgegaan,
maar komt terug, zij het ook in anderen
vorm, gewijzigd naar de inzichten van dezen
tijd.
Terwijl onder de minder beschaafde volkeren
bij de opvoeding der jeugd alleen werd gestreefd
naar ontwikkeling van het lichaam gaven de
Grieken het voorbeeld hoe de ontwikkeling
hand aan hand moest gaan met het geeste
lijk onderricht. Bij hunne gymnasiën had
den zij badinrichtingen en lichaamsoefenin
gen waren bij hen aan de orde van den dag.
Jaren lang is men een andere richting uit
gegaan: toen trad de ontwikkeling van den
geest in al hare eenzijdigheid op den voor
grond. Daarvan is men langzamerhand te
ruggekomen, toen men de bezwaren ervan
inzagen thans wil men den o. i. goeden
weg betreden door noch de ontwikkeling
van den geest noch die van het lichaam te
verwaarloozen of een van beide te veel op
den voorgrond te schuiven, maar beide hand
aan hand te doen gaan.
Uit dat oogpunt trok onze aandacht wat
dezer dagen in Amsterdam besproken werd
in de commissie van toezicht op het lager
onderwijs over het nemen van een proef met
reinigingsbaden in de scholen voor on- en
minvermogenden. De hoofden der scholen
in de hoofdstad waren over die kwestie
gehoorden 38 van de 48 bij de bespreking
aanwezigen waren van oordeel dat het niet
gewenscht is reinigingsbaden in de school te
verschaffen de minderheid echter wenschte
daarmede een proef te nemen.
En de commissie van toezicht besloot met
19 tegen 8 stemmen het dagelijksch bestuur
te adviseeren tot zulk een proef over te gaan.
Er valt nu af te wachten wat de gemeen
teraad van Amsterdam in deze zal beslissen.
Haarlem zette in die richting reeds een
belangrijken stap. Daar besloot de gemeente
raad, ingevolge een in Januari tot hem
gericht verzoek, om aan eene nieuwe openbare
school, tot den bouw waarvan was besloten,
„eene inrichting te verbinden voor het
verstrekken van kostelooze warme douche-
baden aan de kinderen, die deze school zullen
bezoeken." Dit zal dan de eerste inrichting in
dien geest in ons land zijn. Vijf jaar geleden
gaf Duitschland in deze het voorbeeld en
in Engeland, Zwitserland, Amerika, Noorwe
gen, Zweden, Denemarken en Frankrijk werd
dit met succes nagevolgd.
Geen wonder dat wij en zeker velen
met ons de proef in ons land met be
langstelling zullen volgen. Wij erkennen
in menig opzicht het hoogst nuttige van
zulke schoolbaden. Zij zullen gunstig kunnen
werken op den lichamelijken toestand der
jeugd, maar ook voor het vervolg een
machtigen invloed op ons volksleven kunnen
uitoefenen. Niet ongegrond is de vrij alge-
meene klacht dat de Nederlandsche zinde
lijkheid, waarop zooveel wordt gestoft,
eigenlijk een parodie'is op de zindelijkheid
Al wat van buiten zichtbaar is wordt
gepoetst en geschrobt dat het een aard heeft
maar wat het minst den goeden invloed
ondervindt van die zucht naar schoonmakerij
en reinheid is wel ons lichaam zelf. Het is
alsof men daarbij al even bang is voor
water als in de woningen voor frissche lucht.
Men verhaalt van een dokter, die in zijn
armen-praktijk, maar ook bij menigen anderen
patient, eenvoudig als voorschrift opgaf
water, zeep en frissche lucht. Menigmaal
was zijn eerste werk een der ramen
op te schuiven, die men steeds met eene
angstvalligheid door bloempotten barricadeert
alsof men toch vooral voorkomen wil dat
ook een ander ze opent, daar waar men
zelf dit hoogst zelden doet en dan nog zoo
luttel dat er voor de lucht onmogelijk plaats
is om flink binnen te treden.
Of dit verhaal juist is weten wij niet
maar dat daaraan veel waars ten grondslag
ligt is zeker. En nu stellen wij ons ook
voor dat wil men verbetering brengen op
dit punt, hetwelk voor de volksgezondheid
van zooveel gewicht is, men niet beter
doen kan dan de jeugd vroegtijdig te
wennen aan zindelijkheid en reinheid op het
lichaamen haar zooveel mogelijk behulp
zaam te wezen in het verkrijgen van het
daartoe noodige. Dat is de groote moreele
zijde van het vraagstuk.
Maar al die lichtkanten doen ons geenszins
de bezwaren, aan deze zaak verbonden, over
het hoofd zien. Er is eene financieele zijde
aan de kwestie vejj^üs.dpT>- die niet licht
te tellen valter worden in deze aan het
onderwijzend personeel verplichtingen opge
legd, waarover men niet zoo gemakkelijk
mag heenglijden. In Duitschland draagt
men die veel op aan de concierges der
gebouwen, maar dit is met onze schoolin-
richting niet mogelijk of eischt eene geheele
wijziging daarvan.
En nn gaat het niet aan om hen, die deze
bezwaren opperen en onder hen zijn toch
mannen van ondervinding en kennis van het
onderwijs, getuige het preadvies van de 38
hoofden van scholen, om die zaak te lateD
rusten daarover op minder heusche wijze
hard te vallen. Het is kras, wanneer men,
zooals door een der leden van de Amster-
damsche commissie van toezicht is geschied,
moet getuigen dat, volgens verklaring van
verscheidene personen, zoowel minvermogende
ouders als onderwijzers, een derde van de
kinderen niet gewasschen wordt; en vele
eerst dan wanneer zij in een ziekenhuis
komenmaar deze kwestie is niet zoo
gemakkelijk in hare gevolgen te overzien.
Zij strekt zich nog verder uit dan tot de
grootste steden voldoening aan den wensch
naar schoolbaden legt ook in de toekomst
meerdére verplichtingen op.
Daarop wijzen doen wij in een volgend,
een slotartikel.
Het volgende staaltje van het regeeringsbe-
leid ran jhr mr M. A. de Savornin Lohman
als gouverneur van Suriname verdient weer de
aandacht. In eene particuliere correspondentie
uit Paramaribo aan het Vaderland wordt daar
over uitvoerig geschreven
Reeds jaren lang is tevergeefs aangedrongen
op aansluiting van Suriname aan het algemeen
telegraafnet. De ontwikkeling der kolonie is
in niet geringe mate belemmerd door het ge
mis van deze gemeenschap, welke alle streken
van eenige beteekenis reeds bezitten. De kolo
niale staten hebben er steeds op aangedrongen
en eindelijk heeft de vorige gouverneur, mr
Smidt, een post van 24,000 op de begrooting
gebracht als subsidie voor zulk een aansluiting
In 1888 heeft de nieuwe gouverneur, de heer
M. A. de Savornin Lohman, mededeeling gedaan,
dat concessie was verleend aan een Ameri-
kaansche maatschappij. Toen daarover verder
niets werd vernomen hebben de koloniale staten
op 21 Juni 1889 in hun verslag over de be
grooting van dit jaar nadere mededeelingen
verzocht. Het antwoord luidde, dat het bestuur
zelf niets had vernomen, dat de concessie met
6 maanden was verlengd en de waarborgsom
was gestort.
Later hoorde men, dat de zaak was afge
sprongen, maar onlangs hebben de ingezetenen
zooals aan het Vaderland wordt geschreven
niet van bestuurswege, maar uit een blad van
Demerara vernomen, dat de gouverneur reeds
op 18 Sept. 1889 een andere concessie voor 60
jaren had verleend aan een Fransche maat
schappij, voor een verbinding met Cura9ao,
met uitsluitend recht en ƒ24,000 subsidie ge
durende 20 jaren.
Men is in Suriname, zeer begrijpelijk, nog
al verstoord dat men die tijding uit een bui-
tenlandsch blad moest vernemen en de koloniale
staten van een reeds in September jl. verleende
concessie onkundig zijn gelaten. Te meer om
dat de verbinding met Curasao geen belang
heeft, maar wel die met het naburige Dema-
rara, en omdat de maatschappij, die de con
cessie heeft erlangd, in Fransch Guyana geen
vergunning heeft kunnen krijgen, omdat zij zich
niet wilde verbinden, evenals in Engelseh
Guyana door een andere maatschappij geschiedt,
het politiek en handelsnieuws dagelijks aan
haar kantoor aan te plakken.
De koloniale staten zullen nu met de nieuwe
concessie eerst officieel in kennis komen door
de begrooting voor 1891, en geroepen worden
voor een aantal jaren 24,000 toe te staan
voor een regeling, die zeer gebrekkig wordt
geacht.
Het door den heer Yan Houten ingediende
wetsvoorstel tot uitbreiding en nadere regeling
van het onteigeningsrecht ten algemeene nutte
door gemeentebesturen is thans in druk ver
schenen.
De zakelijke inhoud is reeds medegedeeld uit
het Sociaal Weekblad.
Het ontwerp gaat vergezeld van eene breede
toelichting, waarin de heer Van Houten voorop
stelt, dat eene algemeene verbetering der
levensvoorwaarden in onze hedendaagsche maat
schappij niet te verkrijgen is zonder eerie wij
ziging in de rechtsbepalingen met betrekking
tot den grondeigendom.
De St. Crt. bevat de statuten van de Yer-
eeniging van burgemeesters en secretarissen op
Schouwen en Duiveland.
Haar zetel is gevestigd te Zierikzee en zij
heeft ten doel
a. de kennis van het Nederlandsch admini
stratief recht, inzonderheid wat het bestuur
der gemeenten betreft, onder de leden der
vereeniging te bevorderenb. de gemeenschap
pelijke belangen te behartigen; lo. van de
gemeenten waarover de vereeniging zich uit
strekt 2o. van de leden der vereeniging of
van een bepaald onderdeel hunner.
Bij kon. besluit is benoemd tot notaris bin
nen het arr. 's Hertogenboscb, ter standplaats
Oirschot, H. A. F. Hoppenbrouwers, candidaat-
notaris te Amsterdam.
Verder is het aan den luit.-kol. op non-activiteit
P. L. H M. B. D. Kraal toegekend pensioen
gebracht op ƒ1800 'sjaars.
Bij kon. besluit zjjn, behalve de reeds vroeger
medegedeelde benoeming van den heer F. E.
Vreede van Vaals te Sas van Gent c. a., nog
benoemd tot ontvanger der directe belastingen,
invoerrechten en accijnzen te Medemblik c. a
G. Verhoeve-, thans der dir. bel. en acc. te St
Anna Parochie c. a.te Harderwijk c, a.,
J. J. H. Quaedvlieg, thans te Zevenaar c. a.
te Vlaardingen c. a., H. J. Lamoraal Wichers,
thans der dir. bel. en acc. te Kaarden c. a.
te Weert c. a., P. J. Bakker, thans te Mak-
kum; te Seheveningen, H. G. R. Ellens, thans
der dir. bel. en acc. te Charlois c. a.
tot ontvanger der directe belastingen te
Zevenbergen c. a., J. H. Becking, thans te
Kaatsheuvel c. a.te Alkemade c. a., (res.
Roelofarendsveen), O. W. van der Meulen, thans
te Zwaluwe c. a.te Bergum c. a., W. C. de
Wijs thans te Buitenpost c. a.te Zeist c. a
D. Winkler, thans te Appingedam c. a.te
Spanbroek c. a., A. C. J. Verhoeff, thanB te
Balk c. a.te Leek c. a., A. W. T. Berends,
thans te Amerongen c. a.te DalfBen, J. H. F.
Claessens, thans surnumerair inspectie Maas
tricht; te Amerongen c. a., W. N. du Rien,
thans surnumerair inspectie Amsterdam.
In de gisteren gehouden zitting der Tweede
kamer werd nog goedgekeurd het wetsontwerp
tot wijziging van de instructie voor de reken
kamer (wet van 1841).
Vervolgens werden aangenomen de wetsont
werpen tot bekrachtiging van eene personeele
belasting (op paarden en andere trekdieren)
en van heffingen (bruggelden in Noord-Brabant.)
Ten slotte werd nog aangenomen het ont
werp tot aanwijzing van de hooge en gewich
tige betrekkingen die verkiesbaar maken voor
het lidmaatschap der Eerste kamer, waarop
verschillende amendementen waren ingediend.
Daarvan werden aangenomen met 58 tegen 15
stemmen een van den heer De Geer om leden
van Gedeputeerde staten onvoorwaardelijk ver
kiesbaar te stellenmet 47 tegen 24 stemmen
een van de commissie van rapporteurs om ook
op te nemen de betrekking van voorzitter van
het college voor de zeevisscherjjen, met 48 tegen
28; stemmen om de voorzitters der kamer van
koophandel onder de verkiesbaren op te nemen
en met 36 tegen 33 stemmen van den heer
Rooseboom om hetzelfde te bepalen omtrent
den directeur en de hoogleeraren der Polytech
nische school te Delft.
De Provinciale Overijsselsche en Zwolsche
Courant herdacht gisteren haar honderdjarig
bestaan. Met het oog op dit eeuwfeest gaf
zij een geschiedkundig overzicht van haar be
staan, dat, opgeluisterd door tal van fae-similes,
een trouw beeld geeft van hetgeen de Over
ijsselsche Courant was en is geworden.
In Indië overleed onze algemeen bekende
schrijfster Annie Foore, wier eigenlijke naam
was Franciska Johanna Jacoba Alberta Junius.
Zij was de dochter van den Tielschen predikant
van dien naam en werd geboren 26 Maart 1847.
De eerste novelle van haar hand: Belofte vol-
racht verscheen in het tijdschrift Nederland.
Andere novellen volgden, die lifter, zooveel
mogelijk verzameld, onder den titelEen maar
deelbaar in 't licht kwamen. Ook in Eigen Haard
werden verscheidene harer pennevruchten opge
nomen.
Onder haar meest bekende en meest gelezen
romans en novellen behooren in de allereerste
plaats Florences droomdat veel opgang maakte,
De koloniaal en zijn overste, Vrijheidszin en
DwingelandijEen Familiegeheim e. a.
In een drama, Alita getiteld, koos Annie Foore
de reizigster Alexandrine Tine tot hoofdpersoon,
ook trok zij een tooneelstuk uit Dickens' roman
Nicolaas Eicklehy, dat meermalen te Amsterdam
werd opgevoerd.
Sedert 1873 was mej. Junius gehuwd met den
heer .1. D. IJzerman, ingenieur. Kort na haar
huwelijk vertrok zjj met haar echtgenoot naar
Java.
Aan de rijksuniversiteit te Leiden is met
goed gevolg het le natuurkundig examen af
gelegd door de heeren H. van Iwaarden van
BaarBdorp, gem. 's Heer Abtskerke, en door M.
A. Vermet van 's Heer Arendskerke.
—Tot hoofden van scholen te Haarlem zjjn
benoemd de heeren J. D. Franse te Enschedé
en C. de Beer te Haarlem.
De examens ter verkrijging van den rang
van apothekersbediende zullen te Breda den
16den dezer een aanvang nemen. Er hebben
zich 65 candidaten aangemeld, nm. 29 vrou-
weljjke en 36 manneljjke.
Beroepen te Wilhelminadorp de heer a.
F. Ch. Pont, candidaat bjj het prov. kerkbe
stuur van Noord-Holland.
Men schrijft ons uit Vlissingen
Naar het schijnt zal de tiende jaardag van
onze prinses thans ook hier niet onopgemerkt
en zonder feestelijke viering voorbijgaan.
Er heeft zich nl. eene commissie gevormd,
aan het hoofd waarvan de burgemeester staat,
om op dien dag aan de kinderen van alle
scholen, zoowel bijzondere als openbare, een
feest te bereiden.
In eene door genoemde commissie aan de
ingezetenen gezonden circulaire doen zij een
beroep op de medewerking van allen om in
hun pogen naar wensch te kunnen slagen.
Wij vinden het een zeer goed idee om den
jaardag van ons prinsesje, die zelf nog kind
is, ook voornamelijk door kinderen te doen
vieren, en twijfelen dan ook niet of elk Vlis-
singer, van welke richting of gezindheid ook,
zal in dit geval, waar het een nationaal feest
geldt, niet achterbljjven.
Natuurlijk is er geld noodig, daar toch ruim
2000 kinderen aan de feestviering zullen moeten
deelnemenhet is daarom dat de commissie
een beroep doet ook op de offervaardigheid van
de Vlissingers, die naar wij vertrouwen thans
weer wel eens de bewjjzen zullen leveren dat
de liefde tot het Oranjehuis niet is uitgestorven.
Naar wjj vernemen ik ook weer een muziek
gezelschap opgericht, dat het zjjne zal toebrengen
om de feestviering meer luister bij te zetten.
Waaruit de feestviering zal bestaan kan
natuurlijk niet worden nitgemaakt, vóór dat
de commissie weet, over welke sommen zij kan
beschikken.
Behalve te Heinkenszand zijn ook weder
te 's Heerenhoek eenige gevallen van influenza
voorgekomen.
Tot kindermoeder in het weeshuis te Goea
is door regentessen benoemd mej. J. Capello
te Goes, vroeger opgevoed in dat gesticht.
Ter belooning van trouw schoolbezoek
wacht den leerlingen der bjjzondere school te
Goes naar men ons schrjjft een prettig
uitstapje.
In het begin dezer volgende maand, nl. Vrijdag
11 Juli, gaan zjj per Admiraal de Ruyter naar
Zierikzee. Van daar gaan zjj naar Wemeldinge
om in een boogaard zich te vermaken met
allerlei spelen. Het muziekgezelschap Hozanna
zal den tocht meemaken en vervrooljjken.
Donderdag namiddag gaf de sociëteit
St. Bastiaan te Yerseke een concours op de
doelen, waaraan 32 schutters deelnamen, onder
wie 20 uit andere plaatsen.
Het eerekruis voor den schutter der meeste
punten werd behaald door M. de Kater te
Wolfaartsdjjk, de medaille voor de meeste rozea
